Η μοναξιά εξαπλώνεται - Οι αιτίες - Πώς να την καταπολεμήσουμε - Τι κάνουν Βρετανία - Ιαπωνία

Με πολλούς ανθρώπους ανά τον κόσμο να βιώνουν μαζικά το συναίσθημα της μοναξιάς, παράγωγο πολλών δυσκολιών και κοινωνικών αλλαγών, εστιάζουμε στο πώς αυτή επηρεάζει την κάθε ηλικία και στο πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε.

“Η μοναξιά και το αίσθημα του ανεπιθύμητου είναι η πιο τρομερή φτώχεια”, είχε πει η Μητέρα Τερέζα. H αλήθεια είναι ότι η μοναξιά μπορεί όντως να κατασπαράξει την ψυχή μας σε δευτερόλεπτα, ακόμα και τώρα που τα όρια της επικοινωνίας έχουν αμβλυνθεί και οι αποστάσεις μεταξύ μας έχουν εκμηδενιστεί. Και όμως, κάποιοι σίγουρα θα θυμούνται την εποχή που το διαδίκτυο και τα social media αποτελούσαν έννοιες άγνωστες και οι άνθρωποι αισθάνονταν λιγότερο μόνοι. Οι έρευνες δείχνουν ότι σήμερα περίπου το 60% των ανθρώπων στις ΗΠΑ αισθάνονται μοναξιά σε αρκετά τακτική βάση. Το ποσοστό αυτό ήταν περίπου 20% το 1981!

Την εποχή που η επικοινωνία μας βασιζόταν στα πολλά και διαφορετικά κοινωνικά δρώμενα, όπως ο κυριακάτικος εκκλησιασμός, το οικογενειακό τραπέζι και οι διάφορες λέσχες, οι άνθρωποι ένιωθαν περισσότερο “γεμάτοι”. Σήμερα, η μοναξιά αποτελεί βασικό προβληματισμό πολλών επιστημόνων και συνδέεται όλο και περισσότερο με τα αυξανόμενα ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων και μικρότερης διάρκειας ζωής.

Σημάδια και επιπτώσεις μοναξιάς

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία, το αίσθημα της συνεχούς εξάντλησης και οι διαταραχές ύπνου και διατροφής αποτελούν τα βασικά σημάδια της μοναξιάς, όπως και η χαμηλή αυτοπεποίθηση και η αμφισβήτηση του εαυτού μας. Η μη αντιμετώπιση της μοναξιάς μπορεί να έχει παθολογικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στην υγεία μας. Το χρόνιο άγχος που σχετίζεται με την μοναξιά μπορεί να προκαλέσει φλεγμονές, διαβήτη, αυτοάνοσες παθήσεις, όπως ο λύκος και καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως η υπέρταση. Η παχυσαρκία, η κακή ακοή και η κακή υγεία γενικότερα, μπορεί να οφείλονται εξίσου στην μοναξιά.
Όσον αφορά την ψυχική μας υγεία το αίσθημα της μοναξιάς μπορεί να συνδράμει στην εμφάνιση σοβαρών παθήσεων όπως:

Κατάθλιψη

Νόσος Alzheimer: η μοναξιά σχετίζεται με την απώλεια νόησης και αυξάνει τις πιθανότητες για την εμφάνιση άνοιας

Αλκοολισμός: τα άτομα που νιώθουν μόνα τους έχουν ρίσκο μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ, λόγω έλλειψης κοινωνικότητας

Διαταραχές ύπνου: υπάρχει ένας συσχετισμός κακής ποιότητας ύπνου και μοναξιάς, γι’ αυτό και υπάρχει μια δυσλειτουργία μέσα στην μέρα, όπως χαμηλή ενέργεια.


Ηλικία VS Μοναξιά

Άραγε η μοναξιά έχει αγαπημένη ηλικία; Κάποτε, ο ψυχίατρος Harry Stack Sullivan, είχε δηλώσει ότι τα παιδιά και οι έφηβοι δεν κατανοούν το αίσθημα της μοναξιάς. Σύμφωνα με νέες θεωρίες βέβαια, αυτό πια δεν ισχύει. Οι έρευνες που έχουν γίνει ανά τα χρόνια δείχνουν ότι το 80% των παιδιών και εφήβων νιώθουν μοναξιά, ενώ μόνο το 40% των ατόμων άνω των 65 ετών βιώνουν αυτό το συναίσθημα.

Τα μικρά παιδιά είναι σε θέση να βιώσουν την μοναξιά, από την στιγμή που παραμελούνται αθώα σε ένα παιχνίδι στο σχολείο, έως τη στιγμή που μένουν εκτός της κοινωνικής τους ομάδας, νιώθοντας απόρριψη και ανασφάλεια. Εκεί η μοναξιά μπορεί να λειτουργήσει ως μια κινητήρια δύναμη για το ξεκίνημα πολλών κοινωνικών προβλημάτων στην ενήλικη ζωή. Στην προεφηβική και αργότερα εφηβική ηλικία, τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι η μοναξιά είναι μια επώδυνη εμπειρία, η οποία σχετίζεται κυρίως με αρνητικά συναισθήματα, όπως λύπη, ντροπή, αμηχανία, θυμός και κοινωνικό άγχος. Αυτό έχει αντίκτυπο στην κοινωνική τους ζωή.

Με τις ηλικίες μεταξύ 12-18 - δηλαδή την περίοδο μετάβασης από την παιδική-εφηβική ηλικία στην ενήλικη ζωή- να είναι οι πιο σημαντικές για την ανάπτυξη βασικών αναγκών, όπως η συντροφικότητα, η ασφάλεια και η στοργή, τα παιδιά υποφέρουν από προσωπική απαξίωση, αποξένωση, νοσταλγία και ένα συνεχές αίσθημα κενού. Αντίστοιχα, το άγχος για το πανεπιστήμιο, μια σωστή καριέρα και έναν σωστό σύντροφο φαίνεται να προκαλούν επίσης αποξένωση από τα κοινωνικά δρώμενα, με τα άτομα που ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες 20 έως 30 ετών να βιώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό μοναξιάς. Σημαντικό ρόλο, σύμφωνα με την επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Τάνια Νγκούγιεν, έχουν τα social media και η σύγκριση των νέων με τις διαδικτυακές προσωπικότητες, αλλά και το πόσα συνολικά “likes” και “follows” θα πάρουν.

Η μοναξιά συνεχίζει να μας χτυπάει την πόρτα και σε μεγαλύτερες ηλικίες με το περισσότερο βάρος να πέφτει στους ηλικιωμένους, μια κατηγορία ανθρώπων που θεωρείται κοινωνικά αδύναμη, αφού βιώνουν την απώλεια φίλων, των συζύγων τους, ενώ ταυτόχρονα έχουν να αντιμετωπίσουν την μείωση την κινητικότητάς τους και γενικότερα την φυσιολογική επιδείνωση της υγείας τους. Αυτά έχουν ως συνέπεια τον περιορισμό των κοινωνικών συναναστροφών τους και ως αποτέλεσμα την αύξηση του αισθήματος της μοναξιάς. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν θεωρούν την τρίτη ηλικία ως την πιο επικίνδυνη για την ανάπτυξη της μοναξιάς. Αυτό φάνηκε στην έρευνα που έγινε από την Kaspersky, εταρεία παροχής διαδικτυακής ασφάλειας, η οποία πήρε δείγμα από 12 ευρωπαϊκές χώρες, με την Generation Z (δλδ 9-24 ετών) να αποδεικνύεται η πιο μοναχική ηλικία.


Υπουργεία Μοναξιάς

H Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο πήγαν τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα. Πώς; Θέσπισαν τα Υπουργεία Μοναξιάς. Αυτά είναι οργανισμοί οι οποίοι προτρέπουν όλους όσοι μπορεί να αισθάνονται μοναξιά ή απομόνωση να απευθυνθούν σε κάποιον, ενώ προτρέπουν το κοινό αν γνωρίζει κάποιον που βιώνει τα ίδια αρνητικά συναισθήματα, να επικοινωνήσει μαζί του. Οι θεσμοί αυτοί, δημιουργήθηκαν με σκοπό να καταπολεμήσουν τα αυξημένα κρούσματα μοναξιάς που είχαν πλήξει τους πολίτες, με την Ιαπωνία να αντιμετωπίζει αύξηση στο ποσοστό των αυτοκτονιών και το Ηνωμένο Βασίλειο να βλέπει τις άσκοπες επισκέψεις ανθρώπων που ένιωθαν μόνοι στον γιατρό, να φτάνουν στο απόγειό τους.

Η Βρετανία ανακοίνωσε το 2018 την πρώτη παγκοσμίως υπουργό για τη μοναξιά, την Tracey Crouch, με την ίδια να δηλώνει: "Όταν διορίστηκα, ο μεγάλος αριθμός των ανθρώπων που έρχονταν και έλεγαν: "Σας ευχαριστώ, ένιωθα τεράστια μοναξιά, αλλά φοβόμουν να το πω", δείχνει ότι πρέπει να μιλάμε για τη μοναξιά χωρίς να ντρεπόμαστε. Αυτό για το οποίο θα έπρεπε να ντρεπόμαστε είναι αν δεν έχουμε ένα πλαίσιο γύρω τους για να τους υποστηρίξουμε".

Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης εκστρατείας της βρετανικής κυβέρνησης #LetsTalkLoneliness, οι αρμόδιοι προτρέπουν όλους:

Να επικοινωνήσουν με έναν γείτονα, αναγνωρίζοντας ότι ορισμένοι άνθρωποι θα είναι πρόθυμοι να συναντηθούν προσωπικά μόλις είναι δυνατόν, ενώ άλλοι μπορεί να είναι πιο επιφυλακτικοί.

Να κρατούν επαφή με φίλους, συγγενείς και γείτονες

Να επικοινωνούν με οργανώσεις - υπάρχει ένας κατάλογος οργανώσεων στον ιστότοπο Let's Talk Loneliness (Ας μιλήσουμε για τη μοναξιά) που μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη.

Να δημιουργήσουν μια ρουτίνα με διαδικτυακές δραστηριότητες, τακτικές εργασίες ή με εθελοντισμό. Να επανενταχθούν σε ομάδες που μπορεί να μην έχουν συναντηθεί για κάποιο χρονικό διάστημα και να σκεφτούν πώς μπορούν να καλωσορίσουν τους άλλους, ειδικά όσους δεν αισθάνονται πολύ σίγουροι.

Να βοηθήσουν μέσω εθελοντισμού σε τοπικές ομάδες ή προσφέροντας μια τακτική συζήτηση σε κάποιον που αισθάνεται απομονωμένος.

Στην Ελλάδα σήμερα έχουμε διάφορες γραμμές υποστήριξης για όλες τις ηλικιακές ομάδες, στις οποίες μπορεί να καλέσει όποιος χρειάζεται βοήθεια. Πέραν, όμως, από την κρατική βοήθεια, και εμείς οι άνθρωποι από μόνοι μας μπορούμε να κάνουμε κινήσεις που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε το συναίσθημα αυτό. Η ενασχόληση με μια καινούργια δραστηριότητα, όπως μια τέχνη, μια ξένη γλώσσα, ακόμα και ένα άθλημα, θα μας βοηθήσει να έρθουμε σε επαφή με καινούργιο κόσμο και να νιώσουμε κομμάτι ενός συνόλου.

Ειδήσεις σήμερα

Λούτσα: Ενέδρα θανάτου έστησαν οι δράστες στους έξι στο ΙΧ - Τα θύματα φέρονται να ήταν Τούρκοι με γαλλικές ταυτότητες

Blue Horizon: Νέες αποκαλυπτικές μαρτυρίες για τη δολοφονία του Αντώνη - Τι λέει η σύζυγος του προφυλακισμένου υπάρχου

Κακοκαιρία Daniel στη Λιβύη: Εικόνες ασύλληπτης τραγωδίας - «Χάος εν μέσω βαθιάς πολιτικής κρίσης» γράφουν τα διεθνή ΜΜΕ