Μήτσος Γιαννακόπουλος: Ο ΕΔΕΣίτης που σκοτώθηκε από ομοϊδεάτες για τις «αριστερές» ιδέες του το 1943
18.09.202308:29
Ο «δωσιλογικός» ΕΔΕΣ της Αθήνας και η επιθυμία του Γιαννακόπουλου για συνεργασία με το ΕΑΜ – Η στυγερή δολοφονία του από ομοϊδεάτες του Εδεσίτες που φορούσαν στολές του ΕΑΜ – Δεν τιμωρήθηκαν ποτέ οι δολοφόνοι του…
Οι πολιτικές δολοφονίες στη χώρα μας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα χρόνια του Εμφυλίου ήταν πολλές. Πρόσφατα ασχοληθήκαμε με τις εν ψυχρώ εκτελέσεις των Γιάννη Ζέβγου και Χρήστου Λαδά. Ανάμεσα στα θύματα των δολοφονικών ενεργειών εκείνα τα χρόνια ήταν και ο Μήτσος Γιαννακόπουλος, στέλεχος του ΕΔΕΣ που δολοφονήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1943 από μέλη του «προδοτικού» ΕΔΕΣ που φορούσαν στολές του ΕΑΜ! Οι δολοφόνοι του παραμένουν άγνωστοι και δεν τιμωρήθηκε κανείς γι’ αυτό το στυγερό έγκλημα…
Ποιος ήταν ο Μήτσος Γιαννακόπουλος;
Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο ιστορικός και συγγραφέας Μενέλαος Χαραλαμπίδης, ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος γεννήθηκε το 1908 στο Καλέντζι της Αχαΐας. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ ταυτόχρονα εργαζόταν ως εφημεριδοπώλης.
Ο δικηγόρος, πλέον, Δημήτρης Γιαννακόπουλος εντάχθηκε στον ΕΔΕΣ. Ήταν ένα από τα στελέχη του που πίστευαν ότι ήταν απαραίτητη η συνεργασία με το ΕΑΜ για το καλό της χώρας. Στα χρόνια της Κατοχής εξέδιδε την εφημερίδα «Νέα Ζωή» ενώ ήταν και διευθυντής της εφημερίδας «Δημοκρατική Σημαία» που αποτελούσε όργανο της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΔΕΣ. Στα άρθρα του υποστήριζε τη συνεργασία και όχι την περαιτέρω ρήξη με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Δυστυχώς οι ιδέες του δεν έβρισκαν σύμφωνους τους συναγωνιστές του. Από τα μέσα του 1943 στο εσωτερικό του ΕΔΕΣ υπήρχε έντονη διαμάχη που οδήγησε στη διάσπασή του.
Ο ΕΔΕΣ Αθηνών
Ο Ιωάννης Ματσούκας «μετά από μια επίσκεψή του στα βουνά έλαβε απεριόριστη εξουσιοδότηση από τον Ζέρβα και τη Διοικούσα Επιτροπή που βρισκόταν εκεί» (Χ. Φλάισερ, «ΣΤΕΜΜΑ ΚΑΙ ΣΒΑΣΤΙΚΑ). Οι προσπάθειές του όμως για ενότητα του ΕΔΕΣ ήταν καταδικασμένες σε αποτυχία. Ενώ η «πτέρυγα Ματσούκα» ήταν προσανατολισμένη προς την αντιστασιακή δράση, η άλλη πλευρά υπό τον δικηγόρο Ηλία Σταματόπουλο και τους Συνταγματάρχες Απόστολο Παπαγεωργίου και Χαράλαμπο Παπαθανασόπουλο όχι μόνο δρούσε εναντίον της «πτέρυγας Ματσούκα», αλλά στόχευε και στην καταπολέμηση κάθε αντιστασιακής δράσης με στόχο τη διάλυση των αντάρτικων ομάδων στο βουνό, την εναντίωση στο ΕΑΜ και στη μοναρχία, ενώ παράλληλα είχε χρηματική υποστήριξη από τους Γερμανούς από τα τέλη του 1943, ίσως και νωρίτερα, αλλά και άμεσες σχέσεις με την κατοχική κυβέρνηση. Αποτέλεσμα των συγκρούσεων αυτών και των αλληλοκαταγγελιών ήταν να μην γίνεται διάκριση μεταξύ των δύο πλευρών. Η απέχθεια της ομάδας Σταματόπουλου σε κάθε γνήσια αντιστασιακή δράση οδήγησε τον Ματσούκα στη διαγραφή της η οποία δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του ΕΔΕΣ «Δημοκρατική Σημαία». Στις 21 Σεπτεμβρίου 1943 ο «αντιστασιακός» ΕΔΕΣ κατήγγειλε τον «προδοτικό». Παράληλα ο «αντιστασιακός» ΕΔΕΣ στοχοποιήθηκε από τον «προδοτικό» και έγιναν προγραφές των μελών του. Ευθύνη για όλα αυτά έχει και ο Ναπολέων Ζέρβας με την επαμφοτερίζουσα στάση του. Συνέχισε την επικοινωνία και με τις δύο πλευρές οι οποίες άφηναν να διαρρεύσει το γεγονός αυτό (Χάγκεν Φλάισερ, Γεώργιος Σαρρής).
Ωστόσο στην εφημερίδα «Ο ΣΥΝΕΧΙΣΤΗΣ» της 7ης Νοεμβρίου 1943 στην οποία γίνεται εκτενής αναφορά στη δολοφονία Γιαννακόπουλου αναγράφεται ότι: «Ο Στρατηγός Ζέρβας από των στηλών της «Δημοκρατικής Σημαίας» που διηύθυνε ο δολοφονηθείς Γιαννακόπουλος απεκήρυξε δημόσια τους Παπαγεωργίου, Παπαθανασόπουλον, Μαυρίκην, Στυλιανίδην και εχαρακτήρισε σαν προδότη της πατρίδος τον Βουλπιώτη (στον οποίο αναφερθήκαμε εκτενώς στο άρθρο μας την προηγούμενη εβδομάδα), που το πλήρες ξεσκέπασμά των εξακολουθούσε από τον Γιαννακόπουλο που είχε αναλάβει με τη φλόγα του αγνού λαϊκού ηγέτη το στηλίτευμα και το τσάκισμα του αντιλαϊκού Δουρείου ίππου που εισχώρησε προς στιγμήν στους κόλπους της Δημοκρατικής οργανώσεως ΕΔΕΣ.
Η δολοφονία του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
Είναι βέβαιο ότι ο «προδοτικός» ΕΔΕΣ είχε άμεση σχέση με την κατοχική κυβέρνηση Ράλλη αλλά και με τον Ιωάννη Βουλπιώτη. Στο πλαίσιο των προγραφών στελεχών του «αγωνιστικού» ΕΔΕΣ έγινε αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Ελευθέριου Δέπου που είχε αντικαταστήσει τον Μαυρίκη, άνθρωπο των Γερμανών, στη θέση του Γραμματέα της Επιτροπής Πόλης της Αθήνας. Επίσης, συλλαμβάνονται και εκτελούνται αγωνιστές του ΕΔΕΣ μετά από κατάδοσή τους στις κατοχικές δυνάμεις…
Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος δεν στάθηκε όμως το ίδιο τυχερός με τον Δέπο. Το μεσημέρι της Πέμπτης 4ης Νοεμβρίου 1993, ενώ πήγαινε να γευματίσει σε λαϊκό εστιατόριο στην οδό Αιόλου κοντά στους «Αέρηδες», δολοφονήθηκε. Τα τελευταία του λόγια φέρεται ότι ήταν: «Αδέλφια, εμπρός στον αγώνα για τη Δημοκρατία», κάτι που βέβαια είναι πολύ δύσκολο να επαληθευτεί. Δολοφόνοι του Γιαννακόπουλου ήταν άνδρες του δωσιλογικού ΕΔΕΣ, οι οποίοι φορούσαν εσκεμμένα, διακριτικά του ΕΛΑΣ για να ενοχοποιηθούν οι κομμουνιστές και να διευρυνθεί ακόμα περισσότερο το χάσμα μεταξύ των δύο αντιστασιακών οργανώσεων.
Περισσότερα στοιχεία για τη δολοφονία του Γιαννακόπουλου δίνει ο ιστορικός και συγγραφέας Μενέλαος Χαραλαμπίδης. Τον ευχαριστούμε θερμά για την άδεια που μας έδωσε να παρουσιάσουμε εδώ κάποια από αυτά. Περισσότερα θα υπάρχουν στο υπό έκδοση βιβλίο του για τους δωσίλογους που θα κυκλοφορήσει, πιθανότατα, τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Ο κατοχικός πρωθυπουργός Ιωάννης Ράλλης συνεργάστηκε με τον υπαρχηγό του Κόμματος των Φιλελευθέρων, Στυλιανό Γονατά, προκειμένου να βρει άτομα που θα στελέχωναν τα Τάγματα Ασφαλείας. Στόχος τους ήταν να προσελκύσουν αξιωματικούς που ήταν ενταγμένοι στον ΕΔΕΣ. Κάποια στιγμή ο Γονατάς ζήτησε από τον Γιαννακόπουλο να δημοσιεύσει στη «Δημοκρατική Σημαία» άρθρο με το οποίο ζητούσε από τα μέλη του ΕΔΕΣ να τερματίσουν την αντιστασιακή τους δράση. Ο Γιαννακόπουλος, όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά την επόμενη ημέρα έγραψε ένα πύρινο άρθρο για την ανάγκη συνέχισης του αντιστασιακού αγώνα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την προγραφή του από τον «προδοτικό» ΕΔΕΣ. Σύμφωνα πάντα με τον κύριο Χαραλαμπίδη, οι δολοφόνοι του Γιαννακόπουλου ήταν στελέχη του «προδοτικού» ΕΔΕΣ, μαζί με άνδρες της Ειδικής Ασφάλειας της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής. Η ενέδρα στον Γιαννακόπουλο έγινε στις 2μ.μ. της 4ης Νοεμβρίου 1943. Βαριά τραυματισμένος μεταφέρθηκε στο Δημοτικό Νοσοκομείο Αθηνών (εκεί που βρίσκεται σήμερα το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων), όπου ξεψύχησε την ίδια ημέρα.
Η αντίδραση της ΟΠΛΑ
Η προσκείμενη στο ΚΚΕ, ΟΠΛΑ («Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών»), η οποία έδρασε από το 1943 έως το 1947 εκτελώντας ειδικές αποστολές, ακόμα και δολοφονίες κομμουνιστών, ξεκαθάρισε τη θέση της για τη δολοφονία Γιαννακόπουλου με προκήρυξή της:
«Κατακτητές, προδοτική Κυβέρνηση, αντιδραστικές οργανώσεις, εξοπλίζουν σήμερα σώμα δολοφόνων που ονομάζουν Ειδική Ασφάλεια και που σ’ αυτό στρατολογούνται γνωστά καθάρματα του ΕΔΕΣ, της ΕΣΠΟ, της Χ, της Εθν. Δράσης. Αυτοί δολοφόνησαν τον δικηγόρο Γιαννακόπουλο», αναφέρει μεταξύ άλλων.
Η προαναγγελία μιας δολοφονίας
Η «Δημοκρατική Φλόγα», έντυπο του «προδοτικού» ΕΔΕΣ στο φύλλο της 28ης Οκτωβρίου 1943 έγραφε: «Διαταγή: Η ΚΕ Νεολαίας ΕΔΕΣ έλαβε διαταγή ν’ απαγορεύσει στα μέλη να έρχονται σε επαφή με τους γνωστούς φράξιες (sic…) κομμουνιστές Δ. Γιαννακόπουλο, Λ.Δ. και Ε.Λ. οι οποίοι δεν ανήκουν στον ΕΔΕΣ, λόγω προδοσίας και ανακοινώσεως μυστικών στην Γκεστάπο». Και στη συνέχεια: «Αποκήρυξη: Μαζί με την αποκήρυξη του φύλλου «Δημοκρατική Σημαία» πληροφορούμε τους γνωστούς αυτούς πατριδοκάπηλους πως βρισκόμαστε στα ίχνη τους και ότι πολύ σύντομα θα τους βρούμε. Τότε αλίμονό τους. Ο ΕΔΕΣ τιμωρεί τους προδότες και εκδικείται τις ατιμίες τους».
Η «Δημοκρατική Σημαία» του Γιαννακόπουλου, στην οποία αναδημοσιεύτηκαν τα παραπάνω, έγραφε: «Ομολογείται λοιπόν από το έντυπο αυτό, που καμία σχέση δεν έχει με τον ΕΔΕΣ, ποιοι είναι οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας. Είναι οι πάτρωνες και οι χρηματοδότες του, που εν γνώσει ψευδώς διακηρύσσουν ότι εκπροσωπούν τον ΕΔΕΣ».
Η εφημερίδα του Δ. Γιαννακόπουλου για τη δολοφονία του
Στις 26 Νοεμβρίου 1943 η εφημερίδα «Δημοκρατική Σημαία», διευθυντής της οποίας ήταν ο Δ. Γιαννακόπουλος, σε άρθρο με τίτλο «Ένα Στυγερό πολιτικό έγκλημα- Οι ηθικοί αυτουργοί ομολογούν», γράφει τα εξής:
«Ο Μήτσος Γιαννακόπουλος έπεσε την 4η Νοεμβρίου κάτω από τις δολοφονικές σφαίρες εκτελεστικού αποσπάσματος τον πραιτοριανών του σκοτεινού Τριπτύχου, Ράλλη- Ταβουλάρη- Βουλπιώτη . Ο τελευταίος παίζει τον γνωστό ρόλο πράκτορα της γερμανικής κατασκοπείας. Έπεσε ο Γιαννακόπουλος, γιατί αυτός με τους εκλεκτούς συναγωνιστές του, πιστοί όλοι -όλη η οργάνωση- στις βασικές αρχές του καταστατικού του ΕΔΕΣ, εξηγέρθησαν και αντετάχθησαν κατά της αντιδράσεως μερικών άλλοτε μελών της οργανώσεως, που αφέθησαν να αποβούν ασυνείδητα όργανα της Κυβέρνησης. Το έγκλημα δεν είναι προσωπικής μορφής, έχει γενικότερο χαρακτήρα, χαρακτήρα πολιτικόν και οι ρίζες του και τα αίτια ας αναζητηθούν μέσα στα σκοτεινά πλαίσια της χιτλερικής πολιτικής, που συνοψίζεται επιγραμματικά μέσα στο «Mein Kampf» («Ο Αγών μου») του Χίτλερ. Και προσθέτει:
«Η χιτλερική πολιτική κάτω από τον δήθεν κομμουνιστικό κίνδυνο εύρε τους συνειδητούς και ασυνείδητους ερμηνευτάς της. Συνειδητοί Ράλλης- Ταβουλάρης- Βουλπιώτης. Ασυνείδητοι οι όψιμοι συνεπίκουροι της χιτλερικής τακτικής! Και οι ηθικοί αυτουργοί, ασχέτως προς τα αποδεικτικά άλλα στοιχεία που κατέχομεν, ομολογούν αδιάντροπα την πράξιν των. Γιατί έχουν για ασπίδα των το ποινικώς ακαταδίωκτον, τουλάχιστον κατά το παρόν, αφού συμμαχήσαντες με την Κυβέρνηση, είναι πολιτικώς και ποινικώς αλληλέγγυοι μαζί της υπό την προστασίαν των Γερμανικών αρχών κατοχής».
Επίλογος
Δεν βρήκαμε σε καμία πηγή αναφορά για σύλληψη και τιμωρία των δολοφόνων του Γιαννακόπουλου. Όπως μας ενημέρωσε και ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης δεν έχει εντοπίσει καμία αναφορά για δίκη των δολοφόνων. Ο Μήτσος Γιαννακόπουλος ήταν ένας μορφωμένος, έντιμος πατριώτης, ο οποίος δυστυχώς δολοφονήθηκε στα 35 χρόνια του από συνεργάτες των Αρχών κατοχής. Και ο Μανώλης Λίτινας, ομοϊδεάτης του Γιαννακόπουλου δέχθηκε δολοφονική επίθεση από τον «προδοτικό» ΕΔΕΣ, ωστόσο γλίτωσε. Λίγο αργότερα όμως, μετά από προδοσία, έπεσε στα χέρια των Γερμανών και εκτελέστηκε. Στα τέλη Δεκεμβρίου 1943 ο «αγωνιστικός» ΕΔΕΣ έπεσε σε αφάνεια, ενώ τον Ιανουάριο 1944 ο Ζέρβας, μετά από παρότρυνση των Βρετανών αποκήρυξε τον «προδοτικό» ΕΔΕΣ. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η συντριπτική πλειοψηφία των μελών του ΕΔΕΣ της Αθήνας τάχθηκε υπέρ της συνέχισης του αντάρτικου αγώνα στα βουνά εναντίον των Γερμανών. Στις 22/09/1944 η ΟΠΛΑ εκτέλεσε τον αρχηγό του ΕΔΕΣ Πειραιά, γιατρό Ιωσήφ Βαρδινογιάννη. Ένα θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε στο μέλλον.
Πηγές: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΡΡΗΣ, «ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», Χάγκεν Φλάισερ, «ΣΤΕΜΜΑ ΚΑΙ ΣΒΑΣΤΙΚΑ», ΤΟΜΟΣ 2, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ, 1995 Ευχαριστούμε θερμά τον ιστορικό και συγγραφέα κύριο Μενέλαο Χαραλαμπίδη για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας παρείχε.