Πώς η Κίνα εξαντλεί τα παγκόσμια αποθέματα ψαριών;

Με σχεδόν 17,000 ανεπίσημα αλιευτικά σκάφη, να οργώνουν τα παγκόσμια χωρικά ύδατα, η Κίνα φαίνεται να υιοθετεί όλο και περισσότερο μη βιώσιμες πρακτικές αλιείας που στερεύουν τον υδροβιότοπο, στον βωμό της διατήρησης της θαλάσσιας οικονομίας της.

Στο ντοκιμαντέρ μικρού μήκους των Ed Ou και Will N. Miller, με τίτλο “Οι σκληρές ζωές των βιομηχανικών ψαράδων της Κίνας”, τα μέλη ενός πληρώματος ενός στόλου από αλιευτικά πλοία, εργάζονται ακούραστα χιλιάδες μίλια μακριά από την ακτή για να παρέχουν καλαμάρια για την παγκόσμια αγορά τροφίμων. Το πλοίο μοιάζει με μια τεράστια μηχανή με τερατώδη βρώμικη όψη και πολλές προβλήτες- που θυμίζουν καλάμια - σε κάθε πλευρά της, οι οποίες ανασύρουν από το νερό εκατοντάδες καλαμάρια. Η εικόνα ξαφνικά κάνει zoom out και η πανοραμική θέα δείχνει δεκάδες τέτοια πλοία να ταξιδεύουν στην θάλασσα, όλα πιάνοντας εκατοντάδες χιλιάδες μικρά και μεγάλα καλαμάρια.

Τα καλαμάρια όμως δεν αποτελούν το μοναδικό αλιευτικό ενδιαφέρον. Το ντοκιμαντέρ μας προσφέρει μια μικρή μόνο ματιά στην κλειδαρότρυπα των πρακτικών του τεράστιου αλιευτικού στόλου της Κίνας, ο οποίος σκανάρει καθημερινά τις θάλασσες για να συντηρήσει την επίσης μεγάλη αγορά θαλασσινών της. Μια αγορά που γιγαντώνεται τόσο γρήγορα, ώστε να φτάσει, σύμφωνα με εκτιμήσεις της μελέτης της Παγκόσμιας Τράπεζας, να αντιπροσωπεύει μέχρι το 2030, το 38% της συνολικής, παγκόσμιας κατανάλωσης ψαριών. Η αδηφάγος Κίνα, προσπαθεί ήδη να ικανοποιήσει την μεγάλη ζήτηση και να ενισχύσει τη θαλάσσια οικονομία της, καταφεύγοντας όμως σε μη βιώσιμες αλιευτικές πρακτικές.

Ο κινεζικός αλιευτικός στόλος

Σε άρθρο του Ian Urbina, ερευνητή δημοσιογράφου και συγγραφέα, συνεργάτη του National Geographic και μέλος του Συμβουλίου Ηγεσίας της Πρωτοβουλίας για την Ανοικτή Θάλασσα στο Ινστιτούτο Aspen, η πρακτική της Κίνας περιγράφεται αναλυτικά.
Για να ταΐσει την θαλάσσια βιομηχανία της η χώρα, σύμφωνα με τον ίδιο και νέα δορυφορικά δεδομένα, στέλνει μια αρμάδα βιομηχανικών σκαφών για να ψαρεύουν παράνομα στα ύδατα της Βόρειας Κορέας, εκτοπίζοντας τα μικρότερα βορειοκορεατικά σκάφη και οδηγώντας σε μείωση των κάποτε άφθονων αποθεμάτων καλαμαριών κατά περισσότερο από 70 τοις εκατό. Τα περισσότερα κινεζικά πλοία είναι τόσο μεγάλα που μαζεύουν τόσα ψάρια σε μια εβδομάδα όσα μπορεί να πιάσει ένα τοπικό σκάφος σε ένα χρόνο. Τα σκάφη αυτά, που αυξάνονται σε πλήθος συνεχώς, παραβιάζουν με αυτό τον τρόπο τις οδηγίες των Ηνωμένων Εθνών που απαγορεύουν την ξένη αλιεία στα ύδατα της Βόρειας Κορέας.

Φυσικά δεν παραμένει γεωγραφικά μόνο στην Κορέα. Ο στόλος της είναι τόσο μεγάλος ώστε να μπορεί να επεκταθεί σε μεγαλύτερα μήκη και πλάτη των γεωγραφικών υδάτων. Η επίσημη εκδοχή της κινεζικής κυβέρνησης το 2020 ήταν ότι διέθετε 2.600 σκάφη. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες συγκεκριμένα, η Κίνα έχει πάνω πάνω από 3.000 πλοία στην κατοχή της σύμφωνα με στοιχεία των New York Times. Τα ποσά όμως αρχίζουν και διαφέρουν σύμφωνα με στοιχεία που φέρουν στο φως διάφοροι άλλοι οργανισμοί. Η μελέτη του Overseas Development Institute (ODI) για παράδειγμα, τοποθετεί τον αριθμό αυτό πιο κοντά στις 17.000. Συγκριτικά, ο αλιευτικός στόλος των Ηνωμένων Πολιτειών που αλιεύει σε μακρινά ύδατα έχει λιγότερα από 300 σκάφη.

Πώς ο αλιευτικός στόλος της Κίνας εξαντλεί τους ωκεανούς;

Αυτή η μεγάλη διαφορά κλίμακας έχει σημάνει συναγερμό σχετικά με τη ζημιά που προκαλείται στις τοπικές οικονομίες και το περιβάλλον, καθώς και για την εμπορική βιωσιμότητα του τόνου, του καλαμαριού και άλλων ειδών που υπεραλιεύονται, όπως οι γαρίδες και τα απειλούμενα πλέον με εξαφάνιση ψάρια totoaba, τα οποία είναι πολύ πολύτιμα στην Ασία για τις υποτιθέμενες φαρμακευτικές ιδιότητες της ουροδόχου κύστης τους, η οποία μπορεί να πωληθεί μεταξύ 1.400 και 4.000 δολαρίων η κάθε μία. Ωστόσο, η χώρα κυριαρχεί στην αλιεία καλαμαριών, ψαρεύοντας το 50-70 τοις εκατό των καλαμαριών που αλιεύονται στα διεθνή ύδατα και ελέγχοντας έτσι την παγκόσμια προμήθεια των δημοφιλών θαλασσινών.

Δείτε Βίντεο: H "σκληρή" πραγματικότητα του ψαρέματος στη Κίνα

Οι Κινέζοι ψαράδες αλιεύουν τεράστιες ποσότητες ψαριών πολύ μικρών ή πολύ νέων για να καταναλωθούν από τον άνθρωπο - αλλιώς "ψάρια σκουπίδια" - και τα πωλούν για ιχθυοτροφές. Ο τρόπος είναι μέσω της μηχανοτράτας, αυτής της τεράστιας, τερατώδους μηχανής που παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ και η οποία σέρνει δίχτυα κατά μήκος του πυθμένα του ωκεανού, σκοτώνοντας τους κοραλλιογενείς υφάλους και άλλα έμβια όντα που δεν αποτελούν στόχο. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Greenpeace μάλιστα, η πρακτική αυτή χρησιμοποιείται για το 50 τοις εκατό της συνολικής θαλάσσιας αλίευσης της Κίνας, η οποία έφτασε τα 14,5 εκατομμύρια τόνους το 2015. Μεγάλο μέρος αυτής της αλίευσης - πάνω από το 30% - είναι ψάρια-σκουπίδια, σύμφωνα με το οργανισμό προστασίας του περιβάλλοντος.

Και η ζήτηση φαίνεται να αυξάνεται συνεχώς. Γιατί; Λόγου του χαμηλού κόστους φυσικά. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, η χρήση των ψαριών-σκουπιδιών στις ιχθυοκαλλιέργειες στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού αυξάνεται λόγω των μικρών τιμών. Συγκεκριμένα στις κινεζικές ιχθυοκαλλιέργειες, οι μεγάλοι κίτρινοι κροκόδειλοι, ένα δημοφιλές ψάρι στη νοτιοανατολική επαρχία Fujian της Κίνας, τρώνε περίπου 487.760 τόνους ψάρια - σκουπίδια κάθε χρόνο, σύμφωνα με την Greenpeace. Πλέον, σύμφωνα με σχετικό άρθρο δημοσιευμένο στην επίσημη ιστοσελίδα της Νομικής Σχολής του εγκεκριμένου Πανεπιστημίου Yale, η μακροχρόνια πρακτική της Κίνας για την αλιεία με μηχανότρατα επεκτείνεται και σε άλλα μέρη του πλανήτη, με τους ειδικούς να φοβούνται την πιθανή εξάντληση των παγκόσμιων αποθεμάτων ψαριών. Η αντίδραση είναι αλυσιδωτή και πιο άμεση από ότι πιστεύουμε. Πολλοί επιστήμονες εξηγούν ότι για να υπάρξει μια υγιή και βιώσιμη βιομηχανία θαλάσσιας αλιείας, τα είδη ψαριών θα πρέπει να ωριμάσουν πριν αλιευθούν, διαφορετικά δεν θα είναι σε θέση να αναπαραχθούν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια γρήγορη κατάρρευση της θαλάσσιας αγοράς.

Μια παγκόσμια απειλή

"Η θάλασσά μας δεν αντέχει πια αυτή την πίεση", δήλωσε ο Αλμπέρτο Αντράντε, ένας ψαράς από τα Γκαλαπάγκος σε άρθρο των New York Times. Η παρουσία τόσων πολλών κινεζικών σκαφών, όπως εξηγεί ο ίδιος, έχει δυσκολέψει τους ντόπιους ψαράδες μέσα στα χωρικά ύδατα του Εκουαδόρ - που περιλαμβάνουν τα προαναφερθέντα νησιά. "Οι βιομηχανικοί στόλοι ισοπεδώνουν τα αποθέματα και φοβόμαστε ότι στο μέλλον δεν θα υπάρχει πλέον αλιεία", δήλωσε στον ειδησεογραφικό οργανισμό. Έχοντας πλέον εξαντλήσει τις θάλασσες κοντά στην πατρίδα του, ο κινεζικός αλιευτικός στόλος πλέει τα τελευταία χρόνια πιο μακριά για να εκμεταλλευτεί τα ύδατα άλλων χωρών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Δυτικής Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Εκεί η επιβολή της νομοθεσίας τείνει να είναι ασθενέστερη, καθώς οι τοπικές κυβερνήσεις δεν έχουν τους πόρους ή τη διάθεση να αστυνομεύουν τα χωρικά ύδατά τους, σύμφωνα με τον Ian Urbina.

Τα νησιά Γκαλαπάγκος αποτελούν βασικό στόχο, καθώς ένας μεγάλος κινεζικός αλιευτικός στόλος εκατοντάδων σκαφών τα επισκέπτεται κάθε χρόνο τον ωκεανό γύρω από αυτά. Μάλιστα, το 2017 το Πολεμικό Ναυτικό του Εκουαδόρ κατέσχεσε το πλοίο-ψυγείο Fu Yuan Yu Leng 999 μέσα στο θαλάσσιο καταφύγιο των Γκαλαπάγκος, το οποίο περιείχε πάνω από 6.000 κατεψυγμένους καρχαρίες, συμπεριλαμβανομένων των καρχαριών φαλαινών. Παρά το μεγάλο πρόστιμο και τις ποινές φυλάκισης που επιβλήθηκαν στους ιθύνοντες, το 2020, η μη κερδοσκοπική οργάνωση Oceana σε συνεργασία με το Global Fishing Watch, εντόπισαν με έρευνά τους 300 κινεζικά σκάφη να αλιεύουν καλαμάρια, τόνους, καρχαρίες και άλλη θαλάσσια ζωή, στα ανοικτά των ακτών των Γκαλαπάγκος.

Δείτε Βίντεο: Γιατί η υπεραλίευση της Κίνας, επηρεάζει τη Σιέρρα Λεόνε

Η εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων με παράνομα μέσα όμως είναι ένα πρόβλημα που αναγνωρίζεται από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής στις ακτές του Ειρηνικού. Τον Νοέμβριο του 2020, οι κυβερνήσεις της Κολομβίας, της Χιλής, του Περού και του Ισημερινού εξέδωσαν κοινό επίσημο ανακοινωθέν με το οποίο δεσμεύτηκαν να καταπολεμήσουν την παράνομη αλιεία στα ανοικτά των ακτών τους κατά την επόμενη δεκαετία. Αν και αυτές οι προσπάθειες μπορούν να ενισχύσουν τους κανονισμούς στα χωρικά ύδατα, δεν βοηθούν ιδιαίτερα στον περιορισμό του κινεζικού στόλου. "Η πρόκληση είναι να πείσουμε την Κίνα ότι έχει και αυτή ανάγκη να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των πόρων του ωκεανού", δήλωσε ο Duncan Currie, διεθνής περιβαλλοντικός δικηγόρος, στους New York Times.
Άλλωστε, σύμφωνα με μελέτη του 2017 που δημοσιεύθηκε στο Fish and Fisheries, είναι εκείνη αλιεύει περισσότερα ψάρια για μη ανθρώπινη κατανάλωση από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.