Στιγμιότυπα οθόνης, φωτογραφίες και selfie - Τι αποκαλύπτουν οι φωτογραφίες του κινητού μας για εμάς;

Από το παλιό οικογενειακό, φωτογραφικό, άλμπουμ στην συλλογή φωτογραφιών του κινητού μας, οι εικόνες που αποθηκεύουμε ή τραβάμε πλέον, μαρτυρούν για εμάς πολλά περισσότερα από ότι νομίζουμε.

Στα χρόνια που το κινητό ήταν ένα μακρινό όραμα δεν θα μπορούσαμε σίγουρα να βγάζουμε στιγμιότυπα οθόνης, ή selfies. Τότε το να βγάλεις μια φωτογραφία του εαυτού σου περιλάμβανε σχεδόν πάντα το να στρέψουμε την κάμερα προς τα εμάς - εννοούμε να κάνουμε όντως την κίνηση αυτή. Στα παλιά οικογενειακά άλμπουμ οι φωτογραφίες μας είναι σχεδόν πάντα με φίλους και συγγενείς. Αυτό φαίνεται να αλλάζει μετά την επέλαση της νέας μορφής τεχνολογίας, των smartphone κινητών και των social media, η οποία δημιουργεί νέα περιβάλλοντα στα οποία μια φωτογραφία μας μπορεί να μαρτυρήσει για εμάς πολλά περισσότερα δεδομένα - πρακτικά και ψυχικά - από όσα επιθυμούμε να μοιραστούμε.

Η εποχή της αυτοαναφορικότητας

Πλέον ζούμε σε πλήρη συσχέτιση και απασχόληση με το κινητό μας, το οποίο χρησιμεύει τόσο ως αντικείμενο όσο και ως κανάλι της προσοχής μας. Η κάμερά του έχει αλλάξει πλέον τη ζωή και την κοινωνία μας και η συλλογή των φωτογραφιών μας το ίδιο. Ξεκινώντας από το screenshot, όπου ένας συγγραφέας του Vice το ονόμασε "η απρόσωπη selfie, ένας τρόπος να μοιραζόμαστε αυτό που συμβαίνει όταν είμαστε μόνοι στο διαδίκτυο". Το ίδιο ισχύει και για τις selfies που φαίνεται να έχουν αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τις παλιές στιγμές που βγάζαμε φωτογραφίες με παρέα και αγαπημένους συγγενείς.

Η "ψυχολογία" της Selfie

Αν σκεφτούμε ιδιαιτέρως ότι οι φωτογραφίες είναι, κατά βάθος, μια προσπάθεια να σταματήσουμε τον χρόνο, ο σκοπός του παλιού οικογενειακού φωτογραφικού άλμπουμ δεν ήταν απλώς να συγκεντρώσει όσο το δυνατόν περισσότερες εικόνες, αλλά να συγκεντρώσει τις εμπειρίες, τα σημαντικά ορόσημα -τη βάπτιση του παιδιού, τις καλοκαιρινές διακοπές- που έκαναν την χρονιά μας ξεχωριστή και ευανάγνωστη στη συλλογική μνήμη. Η συλλογή κάμερας στο τηλέφωνό μας προσφέρει μια παρόμοια δυνατότητα. Αν η συλλογή μας είναι γεμάτη από ψηφιακά αποτυπώματα, αυτό μπορεί απλώς να είναι απόδειξη ότι η ζωή στο διαδίκτυο κινείται ταχύτερα από την offline ύπαρξή μας.

Σημαντικές πληροφορίες που δεν θέλουμε να μοιραστούμε

Παλαιότερα κοιτάζαμε μια εκτυπωμένη φωτογραφία και έπρεπε να εξηγήσουμε σε κάποιον που είμαστε, τι βλέπει και με ποιόν. Σήμερα αυτό είναι δυστυχώς περιττό. Εδώ και χρόνια, οι άνθρωποι με τεχνολογικές γνώσεις γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι φωτογραφίες που τραβήχτηκαν με το τηλέφωνό τους περιέχουν πολλές πληροφορίες που μπορεί να μην θέλουν να αποκαλυφθούν. Από το συγκεκριμένο μοντέλο τηλεφώνου που χρησιμοποιούμε και την ακριβή ώρα και τοποθεσία όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία, όλα αυτά τα δεδομένα αποθηκεύονται στα metadata του τηλεφώνου μας. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να προβληθούν σχεδόν σε οποιαδήποτε εφαρμογή προβολής εικόνων και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μας τοποθετήσουν σε μια συγκεκριμένη ώρα και τόπο - κάτι που ανάλογα με τη δουλειά μας, τις σχέσεις μας ή τη γενική επιθυμία μας για ιδιωτικότητα, ίσως να μην θέλουμε να μοιραστούμε με όποιον μπορεί να κοιτάζει.

Η ώρα και η ημερομηνία της φωτογραφίας μας είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, αλλά όχι αδύνατο. Το "πότε" μιας φωτογραφίας μπορεί μερικές φορές να περιοριστεί με την εξέταση του καιρού, των φυσικών χαρακτηριστικών και του φωτός. Οι καιρικές συνθήκες στη φωτογραφία μας μπορούν επίσης να δώσουν περισσότερες ενδείξεις για το πότε τραβήχτηκε μια φωτογραφία απ' ό,τι νομίζουμε. Για παράδειγμα το εργαλείο WolframAlpha παρέχει λεπτομερή ιστορικά μετεωρολογικά δεδομένα για οποιονδήποτε μετεωρολογικό σταθμό, τα οποία συνήθως περιλαμβάνουν τη νεφοκάλυψη, τη θερμοκρασία, τη βροχόπτωση και άλλα σημαντικά ατμοσφαιρικά δεδομένα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επιβεβαίωση του χρόνου και της ημερομηνίας λήψης μιας φωτογραφίας.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την τοποθεσία. Εάν για παράδειγμα έχουμε δώσει στην εφαρμογή της κάμερας την άδεια πρόσβασης στην τοποθεσία μας, τα μεταδεδομένα της φωτογραφίας μας περιέχουν το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος του τόπου λήψης της φωτογραφίας, συμπεριλαμβανομένου του υψομέτρου και συνήθως της κατεύθυνσης προς την οποία ήταν στραμμένο το τηλέφωνο. Αρκετά λεπτομερές δεν νομίζετε; Αλλά ακόμη και αν έχουμε λάβει ενεργά μέτρα για να περιορίσουμε την αποκάλυψη της τοποθεσίας μας, απενεργοποιώντας αυτά τα δικαιώματα, η τοποθεσία μπορεί να προσδιοριστεί με τη χρήση νέων εργαλείων και έξυπνων τεχνικών έρευνας.

Δείτε Βίντεο: Πώς γνωρίζει το κινητό την τοποθεσία μας;

Αυτός είναι ένας τομέας μεγάλου ενδιαφέροντος για την κοινότητα πληροφοριών των ΗΠΑ, γεγονός που αποδεικνύεται από ερευνητικές προσπάθειες όπως το πρόγραμμα Finder της IARPA. Για παράδειγμα οι ερευνητές δημοσιογράφοι του Bellingcat - μια ομάδα ερευνητικής δημοσιογραφίας με έδρα την Ολλανδία, η οποία ειδικεύεται στον έλεγχο των γεγονότων και στις πληροφορίες ανοικτών πηγών -, χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνικές, σαρώνοντας δημόσιες φωτογραφίες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να βοηθήσουν στον ακριβή προσδιορισμό των θέσεων εκτοξευτών πυραύλων στην Ουκρανία, τρομοκρατικών εκτελέσεων στη Λιβύη και βομβιστικών επιθέσεων στη Συρία.

Οι πινακίδες κυκλοφορίας, οι πινακίδες καταστημάτων και δρόμων, οι διαφημιστικές πινακίδες, ακόμη και τα μπλουζάκια στη φωτογραφία μας μπορεί να δώσουν μια ένδειξη για τη γλώσσα και να βοηθήσουν στον περιορισμό της πιθανής τοποθεσίας μας. Ασυνήθιστα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, όπως πύργοι εκκλησιών, γέφυρες ή μνημεία, μπορούν πιο εύκολα να αναζητηθούν με αντίστροφη εικόνα. Ακόμη και οι αντανακλάσεις στις φωτογραφίες μας και τα μάτια μας μπορεί να περιέχουν πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον γεωγραφικό εντοπισμό μας. Πράγματα δηλαδή που για εμάς είναι εύκολο να παραβλέπουμε πάνω στον αυθορμητισμό της στιγμής, φαίνεται να αποκαλύπτουν στον θεατή της φωτογραφίας μας πολλά περισσότερα από ότι ελπίζουμε ή θέλουμε να κάνει. Μάλλον τελικά είναι ευκολότερο από όσο πιστεύουμε να μάθουμε τον απέναντί μας. Αρκεί να κοιτάξουμε τις φωτογραφίες του.