Πώς ο Ισαάκ Νεύτωνας και η νευροεπιστήμη μπορούν να βοηθήσουν να βρούμε τη χαμένη μας δημιουργικότητα

Στον τομέα της δημιουργικότητας, η σύνδεση μεταξύ της ιδιοφυΐας του Σερ Ισαάκ Νεύτωνα και των περιπλοκών του "δικτύου προσοχής" του ανθρώπινου εγκεφάλου μπορεί να φαίνεται απίθανη, πρόκειται ωστόσο για μια συναρπαστική αλληλεπίδραση που μπορεί να ξεκλειδώσει πολλά μυστικά.

Ο Νεύτων, ο εμβληματικός φυσικός, μαθηματικός και αστρονόμος του 17ου αιώνα, όχι μόνο έφερε επανάσταση στην κατανόηση του φυσικού κόσμου με τους νόμους της κίνησης και της παγκόσμιας βαρύτητας, αλλά άφησε επίσης ανεξίτηλο σημάδι στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και προσεγγίζουμε την επίλυση προβλημάτων. Παράλληλα, το δίκτυο προσοχής, ένα νευρωνικό δίκτυο στον εγκέφαλο που είναι υπεύθυνο για την ανίχνευση και την ιεράρχηση των πληροφοριών, έχει καταστεί βασικός παράγοντας για την αποκάλυψη των μυστηρίων της δημιουργικότητας μέσα στον περίπλοκο ιστό των γνωστικών μας διαδικασιών.

O Νεύτωνας και τα μαθήματα δημιουργικότητας

Το 1666, με την πανούκλα να μαίνεται στην Αγγλία, ο Σερ Ισαάκ Νεύτων έφυγε από το Κέιμπριτζ για το Woolsthorpe Manor, τη φάρμα προβάτων του Λίνκολνσαϊρ όπου γεννήθηκε. Αναγκασμένος να αφήσει στην άκρη την ένταση των μαθηματικών σπουδών του, βρέθηκε με ασυνήθιστο ελεύθερο χρόνο, καθισμένος κάτω από μια μηλιά, σε μια αυτοπροσδιοριζόμενη "στοχαστική διάθεση". Τότε είδε ένα μήλο να πέφτει στο έδαφος. Σε μια ξαφνική αναλαμπή, συνειδητοποίησε πόσο απίστευτο είναι το γεγονός ότι τα αντικείμενα δεν πέφτουν προς τα πλάγια ή προς τα πάνω, αλλά μόνο προς τα κάτω. Με κάποιο τρόπο, τα αντικείμενα αυτά πρέπει να έλκονται από τη μάζα της γης. Για να βγάλει νόημα αυτή η παρατήρηση, ο Νεύτωνας υπέθεσε ότι πρέπει να υπάρχει κάποια αόρατη δύναμη που ονομάζεται βαρύτητα. Εκείνη τη στιγμή της πραγματικής προσοχής στις αισθήσεις του, ο Νεύτωνας είδε για πρώτη φορά τη γνωστή πράξη της πτώσης των αντικειμένων και έμεινε στην ιστορία.

Αν μπορεί κανείς να διδαχτεί κάτι από το παράδειγμα του Νεύτωνα, είναι ότι η μεγαλοφυΐα απαιτεί να κάνει κάποιος κάτι καινούργιο. Η δημιουργικότητα λοιπόν - κομμάτι της ιδιοφυΐας -, αν και έχει πολλά μυστηριώδη συστατικά, ενέχει και την ικανότητα να ξεφεύγει κανείς από το να βλέπει τα πράγματα με τον ίδιο παλιό τρόπο. Πολλοί μεγάλοι στοχαστές στην ιστορία ξεκίνησαν τις ανακαλύψεις τους συνειδητοποιώντας πρώτα ότι είχαν κολλήσει στη ρουτίνα και στο οικείο. Ωστόσο, οι ιστορίες τους για εκπληκτική διορατικότητα σπανίως αποτιμούν το να εξετάζουν ένα πρόβλημα μέχρι να προκύψει μια απάντηση. Αντίθετα, βλέπουμε ότι η τριβή, σπάνια είναι το έναυσμα για να γίνεται η ανακάλυψη, με τις ανακαλύψεις να συμβαίνουν συχνά όταν ο στοχαστής παραμερίζει τη συνηθισμένη διαδικασία σκέψης του. Όταν αλλάζει το συνηθισμένο περιβάλλον τους ή συνηθισμένες πράξεις τους, τότε η νοητική ένταση υποχωρεί, και εκείνη τη στιγμή της δεκτικότητας και της παρουσίας, οι ιδέες πέφτουν, ακριβώς όπως το μήλο του Νεύτωνα.

Τι λέει για αυτό η νευροεπιστήμη;

Η νευροεπιστήμη αντίστοιχα, υποστηρίζει την άποψη ότι η απόδραση από τις συμβατικές σκοπιές και θεάσεις, μπορεί να αποτελέσει πύλη για νέες, θεαματικές ιδέες. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι καλωδιωμένος για να αναζητά μοτίβα και αποτελεσματικότητα, κατασταλάζοντας συχνά σε “άνετες” ρουτίνες που ελαχιστοποιούν τη γνωστική προσπάθεια. Αν και οι ρουτίνες αυτές εξυπηρετούν έναν κρίσιμο ρόλο στην παροχή πλαισίου στη ζωή μας, μπορούν να γίνουν ακούσια δημιουργικά οδοφράγματα, καταπνίγοντας την ίδια την καινοτομία που φιλοδοξούμε να καλλιεργήσουμε.

Αντίθετα, η εισαγωγή μιας καινοτομίας διαταράσσει τη μονοτονία, προκαλώντας τον εγκέφαλο να προσαρμοστεί, να συνθέσει νέες πληροφορίες και να κάνει απροσδόκητες συνδέσεις. Αυτή η γνωστική αναταραχή μοιάζει με το να δίνουμε στο μυαλό μια ανάσα φρέσκου αέρα, επιτρέποντάς του να ξεφύγει από παγιωμένα μοτίβα σκέψης και προσκαλώντας την εξερεύνηση αντισυμβατικών ιδεών.

Γίνετε μικροί Νεύτωνες

Η ανάληψη νέων εμπειριών ή η αντιμετώπιση άγνωστων προκλήσεων πυροδοτεί έναν «καταρράκτη» γνωστικών αντιδράσεων, από την αυξημένη περιέργεια και την αυξημένη εγρήγορση μέχρι την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών που σχετίζονται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή. Αυτές οι φυσιολογικές αλλαγές όχι μόνο βελτιώνουν τη διάθεσή μας, αλλά δημιουργούν επίσης ένα περιβάλλον που ευνοεί τη δημιουργικότητα. Παρακάτω περιηγούμαστε σε μερικές από αυτές τις πρακτικές που θα πυροδοτήσουν εκ νέου την ικανότητά μας για δημιουργία.

Αγκαλιάστε τις διαφορετικές εμπειρίες:

Για να ξεφύγετε από τη μονοτονία της ρουτίνας, αναζητήστε ενεργά ποικίλες εμπειρίες. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εξερεύνηση ενός νέου χόμπι, την ενασχόληση με μια διαφορετική μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης ή ακόμη και ταξίδια σε άγνωστα μέρη. Η έκθεση σε ποικίλα ερεθίσματα όχι μόνο πυροδοτεί νέες προοπτικές αλλά και διεγείρει τον εγκέφαλο να κάνει νέες συνδέσεις, ενισχύοντας τη δημιουργικότητα.

Εφαρμόστε τακτικές αλλαγές στη ρουτίνα:

Εισάγετε μικρές αλλά σκόπιμες αλλαγές στην καθημερινή σας ρουτίνα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την αλλαγή της σειράς των εργασιών σας, τη δοκιμή μιας νέας διαδρομής προς τη δουλειά ή την αναδιάταξη του χώρου εργασίας σας. Διακόπτοντας τα συνηθισμένα μοτίβα, προτρέπετε τον εγκέφαλό σας να προσαρμοστεί και να ανταποκριθεί, αποτρέποντας την εμφάνιση μονοτονίας και ενθαρρύνοντας μια πιο ευέλικτη και δημιουργική νοοτροπία.

Καλλιεργήστε την περιέργεια μέσω της μάθησης:

Επιδιώξτε ενεργά νέες γνώσεις και δεξιότητες εκτός του άμεσου τομέα εξειδίκευσής σας. Παρακολουθήστε σεμινάρια, παρακολουθήστε διαδικτυακά μαθήματα ή εντρυφήστε σε βιβλία που εξερευνούν θέματα άγνωστα σε εσάς. Η καλλιέργεια της περιέργειας και της δίψας για μάθηση όχι μόνο κρατά το μυαλό απασχολημένο, αλλά ανοίγει και νέους δρόμους για δημιουργική σκέψη με τον συνδυασμό διαφορετικών ιδεών και εννοιών.

Προγραμματίστε τακτικά διαλείμματα δημιουργικότητας:

Ορίστε συγκεκριμένες ώρες στο πρόγραμμά σας για δημιουργικά διαλείμματα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει σύντομους περιπάτους, ασκήσεις ενσυνειδητότητας ή στιγμές περισυλλογής. Η απομάκρυνση από τις απαιτήσεις των καθημερινών καθηκόντων παρέχει πνευματική ανάπαυλα, επιτρέποντας στον εγκέφαλό σας να επαναφορτιστεί και διευκολύνοντας την επώαση δημιουργικών σκέψεων. Αυτά τα διαλείμματα χρησιμεύουν ως σκόπιμες παύσεις, αποτρέποντας την εξουθένωση και προωθώντας έναν βιώσιμο δημιουργικό ρυθμό.