Μπορούν τα φύκια να σώσουν τον πλανήτη μας; Από τους ωκεανούς και το σούσι, στις zero-waste πρακτικές

Ήταν 1930, όταν ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά, μια φθηνή απομίμηση για ένα πολύ ακριβό, μέχρι τότε φαγητό: το χαβιάρι. Το «ψεύτικο» χαβιάρι εφευρέθηκε από την Unilever, τη βρετανική πολυεθνική εταιρεία καταναλωτικών αγαθών, η οποία χρησιμοποίησε ως πρώτη της ύλη τα φύκια, για να αντιγράψει την εκλεπτυσμένη γεύση αυτού του εδέσματος. Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Pierre Paslier που δούλευε στον όμιλο, ως μηχανικός συσκευασίας στη L'Oréal, αντιλήφθηκε τη σημασία αυτής της ανακάλυψης και αφού παραιτήθηκε από την εταιρεία, ξεκίνησε να την ερευνά. Σύντομα συνειδητοποίησε ότι τα φύκια και πιο συγκεκριμένα μια πρωτεΐνη τους, ήταν ικανά, υπό κατάλληλη επεξεργασία, να αντικαταστήσουν τα πλαστικά προϊόντα και να αποτελέσουν ίσως την πιο επιτυχημένη βιώσιμη εναλλακτική τους.

Σήμερα τα υλικά με βάση τα φύκια έχουν κερδίσει την προσοχή μας, ως μια πιθανή φιλική προς το περιβάλλον, εναλλακτική λύση στα παραδοσιακά πλαστικά. Ορισμένοι ερευνητές και εταιρείες διερευνούν τη χρήση φυκιών για τη δημιουργία βιοδιασπώμενων συσκευασιών, δοχείων τροφίμων, χαρτιού και άλλων προϊόντων για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των πλαστικών αποβλήτων. Η ιδέα πίσω από αυτό είναι ότι τα υλικά με βάση τα φύκια μπορούν να είναι βιώσιμα, ανανεώσιμα και βιοδιασπώμενα, αντιμετωπίζοντας ορισμένες από τις ανησυχίες που σχετίζονται με τα συμβατικά πλαστικά. Αυτό που τα κάνει τόσο κατάλληλoυς αναπληρωματικούς, είναι το γεγονός ότι τα φύκια υπάρχουν σε αφθονία στους ωκεανούς, αναπτύσσονται γρήγορα και δεν απαιτούν τους ίδιους πόρους και τις ίδιες ενεργειακές εισροές με την παραδοσιακή παραγωγή πλαστικών.

Μπορούν τα φύκια να βοηθήσουν στην επίλυση της παγκόσμιας κρίσης των πλαστικών;

Τι κάνει τα φύκια έναν τόσο εξαιρετικό αντικαταστάτη του πλαστικού; Τα φύκια βρίσκονται σε αφθονία στους ωκεανούς του κόσμου, προσφέροντας έναν άμεσα διαθέσιμο και ανανεώσιμο πόρο για βιώσιμη παραγωγή. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή παραγωγή πλαστικού, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ορυκτά καύσιμα, τα φύκια αναπτύσσονται γρήγορα και απαιτούν ελάχιστους πόρους για την επεξεργασία τους. Ωστόσο, ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα των υλικών με βάση τα φύκια είναι η βιοδιασπασιμότητά τους. Τα παραδοσιακά πλαστικά μπορούν να παραμείνουν στο περιβάλλον για εκατοντάδες χρόνια, συμβάλλοντας στη ρύπανση και βλάπτοντας τα οικοσυστήματα. Αντιθέτως, τα προϊόντα με βάση τα φύκια, διασπώνται με φυσικό τρόπο, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των πλαστικών αποβλήτων.

Όλα τα παραπάνω τα κάνουν όχι απλώς μια βιώσιμη λύση, αλλά και μια πολυχρηστική πρώτη ύλη από την οποία μπορούν να προκύψουν πολλά προϊόντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση τους για την παραγωγή χαρτιού. Η διαδικασία μετατροπής των φυκιών σε χαρτί ξεκινά με τη βιώσιμη συγκομιδή συγκεκριμένων ειδών φυκιών. Οι κοινά χρησιμοποιούμενες ποικιλίες περιλαμβάνουν τα απλά φύκια και τα κόκκινα φύκια, που επιλέγονται για τις ινώδεις ιδιότητές τους. Μετά τη συγκομιδή, τα φύκια υφίστανται επεξεργασία για την εξαγωγή των ινών τους. Αυτές οι ίνες χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για τη δημιουργία πολτού φυκιών, ο οποίος χρησιμεύει ως βασικό υλικό για την παραγωγή χαρτιού. Σε σύγκριση με την παραδοσιακή παραγωγή χαρτιού, η διαδικασία παραγωγής χαρτιού με φύκια απαιτεί τελικά λιγότερα χημικά και ενέργεια, ενώ το παραγόμενο χαρτί δεν είναι μόνο φιλικό προς το περιβάλλον, αλλά και πλήρως βιοδιασπώμενο. Προσφέρει έτσι μια βιώσιμη εναλλακτική λύση στα συμβατικά προϊόντα χαρτιού, τα οποία συχνά συμβάλουν στην αποψίλωση των δασών και στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Ωστόσο η πληθώρα των φυκιών χρησιμοποιείται για την παραγωγή πλαστικών εμπορευματοκιβωτίων, από συσκευασίες για αναψυκτικά, fast food, απορρυπαντικά πλυντηρίων και καλλυντικά, μεταξύ άλλων. Τα πλαστικά με βάση τα φύκια, που συχνά αναφέρονται ως βιοπλαστικά με φύκια, κερδίζουν σε αυτό τον τομέα, ολοένα και μεγαλύτερη δημοτικότητα ως βιώσιμη εναλλακτική λύση στα παραδοσιακά πλαστικά που έχουν βάση το πετρέλαιο. Η διαδικασία περιλαμβάνει την εξαγωγή αλγινικού, ενός φυσικού πολυμερούς που βρίσκεται στα φύκια, και τον συνδυασμό του με άλλα βιοδιασπώμενα υλικά για τη δημιουργία μιας ουσίας που μοιάζει με πλαστικό. Έπειτα, τα βιοπλαστικά από φύκια μπορούν να φορμαριστούν και να διαμορφωθούν σε διάφορες μορφές, όπως δοχεία, συσκευασίες, ακόμη και μαχαιροπήρουνα. Η διαδικασία κατασκευής είναι συγκρίσιμη με τις παραδοσιακές τεχνικές χύτευσης πλαστικών, αλλά με σημαντικά χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Και παρόλο που αυτά τα πλαστικά από φύκια είναι αρκετά γερά, φαίνεται πως διατηρούν τις βιοδιασπώμενες ιδιότητες των φυκιών, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να διασπαστούν φυσικά με την πάροδο του χρόνου. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα παραδοσιακά πλαστικά δοχεία που συμβάλουν στην παραμονή των πλαστικών απορριμμάτων σε χωματερές και ωκεανούς.

Ήδη πολλές εταιρείες υιοθετούν και αναπτύσσουν τις προαναφερθείσες τεχνικές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Paslier, ο οποίος ίδρυσε την Notpla, μια εταιρεία που προσφέρει βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις. Το επόμενο της βήμα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι τα δοχεία για φαγητό από έξω, καθώς ακόμη και τα δοχεία που νομίζουμε ότι είναι από χαρτόνι περιέχουν πλαστικό, λέει, καθώς το λίπος από το φαγητό θα έκανε το απλό χαρτόνι πολύ υγρό και εύκολα διαλυτό. Η εταιρεία αναπτύσσει επίσης διαλυτά φακελάκια για κάψουλες απορρυπαντικών, κουτάλες παγωτού, ακόμη και χάρτινες συσκευασίες για καλλυντικά. Οι επιλογές είναι αμέτρητες και εντελώς πράσινες.