Μπορεί ο διαλογισμός να γίνει επικίνδυνος; - Οι τρόποι που επηρεάζει την ψυχική μας υγεία

Ο διαλογισμός έχει από καιρό αναδειχθεί ως ένα ισχυρό εργαλείο που βοηθάει στην αυτογνωσία, τη μείωση του στρες και την πνευματική ανάπτυξη. Τα οφέλη του είναι ευρέως αναγνωρισμένα, με αμέτρητα άτομα παγκοσμίως να ενσωματώνουν το διαλογισμό στην καθημερινότητά τους για να βρουν γαλήνη και διαύγεια μέσα στο χάος της σύγχρονης ζωής. Ωστόσο, κάτω από την γαλήνια επιφάνεια αυτής της αρχαίας αυτής πρακτικής φαίνεται να κρύβεται μια πιθανότητα κινδύνου, ιδίως όταν ο διαλογισμός ασκείται με υπερβολική ένταση και χωρίς κατάλληλη καθοδήγηση.

Το πόσο βάσιμο είναι αυτό το γεγονός, φαίνεται να εξετάζει το podcast Untold: The Retreat, μια νέα ερευνητική σειρά από τους Financial Times και το Goat Rodeo. Τα ηχητικά ντοκουμέντα αφηγούνται αφηγούνται τις ιστορίες ατόμων των οποίων η ψυχική υγεία επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια ενός 10ήμερου retreat - ή για κάποιους, μετά από πολλά 10ήμερα retreats -, καταλήγοντας να περνούν χρόνο σε ψυχιατρικές μονάδες και να αυτοκτονούν.

Τι είναι ο διαλογισμός;

Πριν αναλύσουμε όμως τους πιθανούς, φημολογούμενους κινδύνους αυτής της πρακτικής, πάμε πρώτα να δούμε τι ακριβώς είναι. Ο διαλογισμός λοιπόν αποτελεί μια πρακτική που περιλαμβάνει την εξάσκηση του νου, ώστε να επιτευχθεί μια κατάσταση διανοητικής διαύγειας, συναισθηματικής ηρεμίας και αυξημένης επίγνωσης. Περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα τεχνικών και παραδόσεων, αλλά στον πυρήνα του, ο διαλογισμός περιλαμβάνει την εστίαση του νου και την καλλιέργεια μιας κατάστασης ενσυνειδητότητας ή εσωτερικής ακινησίας.
Ενώ η πρακτική αυτή έχει βαθιές ρίζες σε διάφορες πνευματικές και θρησκευτικές παραδόσεις, ασκείται ως δραστηριότητα ανά τον κόσμο και εκτιμάται για τα πολυάριθμα οφέλη της στην υγεία.

Στην ουσία του μάλιστα, ο διαλογισμός περιλαμβάνει την κατεύθυνση της προσοχής σε ένα συγκεκριμένο εστιακό σημείο, όπως η αναπνοή, ένα μάντρα ή ένα αντικείμενο, και την παρατήρηση των σκέψεων, των αισθήσεων και των συναισθημάτων που προκύπτουν χωρίς κρίση ή προσκόλληση σε αυτές. Μπορεί όμως μια τόσο απλή - μα όχι απλοϊκή - πρακτική να βλάψει την υγεία μας; Μάλλον ναι, όπως όλα τα πράγματα που γίνονται στην υπερβολή τους και τελικά μας βλάπτουν.

Οι κίνδυνοι του διαλογισμού

Ο έντονος διαλογισμός λοιπόν, που χαρακτηρίζεται από παρατεταμένες περιόδους βαθιάς συγκέντρωσης και αυστηρής εξάσκησης, μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από σωματικές, ψυχολογικές και πνευματικές προκλήσεις. Ενώ κάποιοι μπορεί να θεωρούν το διαλογισμό ως μια ακίνδυνη δραστηριότητα, που μοιάζει με το να κάθεται κανείς απλά ήσυχα και να αδειάζει το μυαλό του, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. Όπως κάθε ισχυρό εργαλείο, ο διαλογισμός ενέχει κινδύνους όταν χρησιμοποιείται χωρίς προσοχή ή κατανόηση.

Ένας από τους πιο άμεσους κινδύνους του έντονου διαλογισμού είναι η πιθανότητα σωματικής καταπόνησης και τραυματισμού. Το να κάθεστε σε παρατεταμένες στάσεις διαλογισμού, όπως η στάση του λωτού, μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία, μυϊκή κόπωση, ακόμη και σε βλάβη των νεύρων, αν ασκείται για παρατεταμένες περιόδους χωρίς κατάλληλη υποστήριξη - μαξιλαράκι, ειδικά χαλάκια κλπ.. - ή διαλείμματα. Επιπλέον, η έντονη συγκέντρωση κατά τη διάρκεια του διαλογισμού μπορεί να αυξήσει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, επιδεινώνοντας ενδεχομένως τα καρδιαγγειακά προβλήματα σε άτομα με προϋπάρχουσες παθήσεις.

Πέρα όμως από το σωματικό πεδίο όμως, ο έντονος διαλογισμός μπορεί επίσης να προκαλέσει και ψυχολογικές διαταραχές. Αυτή η διαδικασία της εμβάθυνσης στα μέρη του νου μπορεί τελικά να φέρει στην επιφάνεια θαμμένα συναισθήματα, τραυματικές αναμνήσεις και άλυτες συγκρούσεις, οδηγώντας σε επεισόδια άγχους, κατάθλιψης ή ακόμη και ψύχωσης σε ευάλωτα άτομα. Χωρίς την καθοδήγηση ενός ειδικευμένου δασκάλου ή θεραπευτή, οι ασκούμενοι μπορεί να βρεθούν συγκλονισμένοι από την πλημμύρα των σκέψεων και των συναισθημάτων που μπορεί να προκαλέσει ο διαλογισμός, αντί να βιώσουν την υποσχόμενη γαλήνη και εσωτερική γαλήνη.

Επιπλέον, ο έντονος διαλογισμός μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην πνευματική ευημερία, καθώς εν μέσω της επιδίωξης ανώτερων καταστάσεων συνείδησης ή διαφώτισης, οι ασκούμενοι μπορεί να μπερδέψουν τις πνευματικές εμπειρίες, πέφτοντας θύματα μεγαλομανίας ή πνευματικής παράκαμψης - τάση να χρησιμοποιεί κανείς πνευματικές ιδέες και πρακτικές για να παρακάμψει ή να αποφύγει να αντιμετωπίσει άλυτα συναισθηματικά ζητήματα και ψυχολογικές πληγές. Αυτή η απομάκρυνση από την πραγματικότητα μπορεί να οδηγήσει σε αποσύνδεση από τον εαυτό μας και τους άλλους, καλλιεργώντας μια αίσθηση αποξένωσης και απομόνωσης, αντί για τη σύνδεση και τη συμπόνια που αποτελούν τους στόχους πολλών πνευματικών παραδόσεων.

Πώς να κάνω διαλογισμό με ασφάλεια;

Για να μετριάσετε τους κινδύνους του έντονου διαλογισμού, είναι σημαντικό να προσεγγίσετε την πρακτική με ενσυνειδητότητα και μέτρο. Αντί να επιδιώκουν παρατεταμένες περιόδους έντονης συγκέντρωσης, οι ασκούμενοι θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην ισορροπία και την αυτοφροντίδα, ενσωματώνοντας το διαλογισμό στη ζωή τους με βιώσιμο και ήπιο τρόπο. Επιπλέον, η αναζήτηση καθοδήγησης από έμπειρους δασκάλους ή επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορεί να προσφέρει ανεκτίμητη υποστήριξη και καθοδήγηση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της πρακτικής του διαλογισμού.

Στα παραπάνω συμβάλλουν και η καλλιέργεια της αυτογνωσίας και της συμπόνιας, αξίες που είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία από τις “παγίδες” του έντονου διαλογισμού. Προσεγγίζοντας την πρακτική με ταπεινοφροσύνη, οι ασκούμενοι μπορούν να καλλιεργήσουν μια αίσθηση ψυχραιμίας και αποδοχής που υπερβαίνει τις δυαδικότητες της ευχαρίστησης και του πόνου, της επιτυχίας και της αποτυχίας. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να αξιοποιήσουν τη μεταμορφωτική δύναμη του διαλογισμού για να καλλιεργήσουν μεγαλύτερη διαύγεια, ανθεκτικότητα και εσωτερική ειρήνη, χωρίς να υποκύψουν στους κινδύνους του.

Ενώ λοιπόν ο διαλογισμός έχει τεράστιες δυνατότητες για προσωπική ανάπτυξη και πνευματική αφύπνιση, φαίνεται πώς δεν είναι τελικά άμοιρος κινδύνων, ιδιαίτερα όταν ασκείται με υπερβολική ένταση ή χωρίς κατάλληλη καθοδήγηση. Ωστόσο, προσεγγίζοντας την πρακτική με ενσυνειδητότητα, μέτρο και διάκριση, οι ασκούμενοι μπορούν να αξιοποιήσουν τα οφέλη της και ταυτόχρονα να διασφαλιστούν από τους κινδύνους που παραμονεύουν στα βάθη της εσωτερικής εξερεύνησης. Μόνο τότε μπορεί ο διαλογισμός να χρησιμεύσει πραγματικά ως μονοπάτι προς τη θεραπεία, την ολότητα και τη γνήσια αυτογνωσία.


Ειδήσεις σήμερα:

Κυριάκος και Μαρέβα Μητσοτάκη στην αντεπίθεση μετά την ανάρτηση Ακρίτα - «Γιατί τόσα ψέματα;»

Σκότωσε την 28χρονη στους Αγ. Αναργύρους ενώ αυτή μιλούσε στο 100 και έτρεχε να σωθεί

Ένταση στη συνέντευξη του Νίκου Καρβέλα στη Νίκη Λυμπεράκη: Η συζήτηση μαζί σου είναι λίγο απογοητευτική, της είπε