Γιόκο Όνο: Έκθεση στο Λονδίνο παρουσιάζει το καλλιτεχνικό έργο της, καλύπτοντας επτά δεκαετίες δημιουργίας και ακτιβισμού

Η Γιόκο Ονο είναι η πιο διάσημη «άγνωστη» καλλιτέχνιδα στον κόσμο - κυρίως λόγω του τρίτου συζύγου της. Ερωτεύτηκε έναν από τους πιο διάσημους άνδρες που έζησαν ποτέ, τον Τζον Λένον, και μέχρι και σήμερα θεωρείται για πολλούς «αυτή που διέλυσε τους Beatles». Η φήμη της έχει επισκιαστεί από εκείνη του Λένον, η ζωή της όμως είναι μυθιστορηματική.

Η Γιαπωνέζα καλλιτέχνις, τραγουδίστρια, στιχουργός και ακτιβίστρια, γνωστή για το έργο της στη μουσική, τις περφόρμανς και τα φιλμ της, είχε μια τραυματική παιδική ηλικία. Γεννήθηκε στην Ιαπωνία από συντηρητικούς αριστοκράτες γονείς, μια μητέρα που την παραμελούσε κι έναν πολυάσχολο τραπεζίτη πατέρα. Η ίδια αποδίδει τη δημιουργικότητά της στα μοναχικά παιδικά της χρόνια. Γνώρισε τον πατέρα της σε ηλικία δύο ετών, όταν ταξίδεψε στο Σαν Φρανσίσκο, όπου ζούσε, και αργότερα μετακόμισαν στο Λονγκ Αϊλαντ της Νέας Υόρκης. Εκεί έπεσε θύμα εκφοβισμού εξαιτίας της έντασης μεταξύ των δύο εθνών. Η οικογένειά της επέστρεψε στο Τόκιο αλλά μετά τον αμερικανικό βομβαρδισμό το 1945 κατέφυγαν στα ορεινά, όπου τα τρόφιμα ήταν ελάχιστα. Λίγο πριν οι πυρηνικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι τερματίσουν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ονο και ο αδελφός της Κισούκι περνούσαν τον χρόνο τους κοιτάζοντας τα αστέρια και αναζητώντας φαγητό. Εκείνη η εποχή στιγμάτισε την ίδια και την καλλιτεχνική της εξέλιξη, όπου η χρήση της φαντασίας και το αίτημα για παγκόσμια ειρήνη υπήρξαν σταθερά. Αυτό το έργο παρουσιάζει η αναδρομική έκθεση της Tate Modern «Yoko Ono: Music of the Mind», που εγκαινιάστηκε στο Λονδίνο λίγο πριν από τα 91α γενέθλια της Γιόκο Ονο, τον περασμένο Φεβρουάριο.

Παντρεύτηκε τρεις φορές. Αρχικά με τον συνθέτη Τόσι Ιτσιγιανάγκι, φοιτητή τότε, που μοιραζόταν το πάθος της για την εναλλακτική μουσική, το 1955. Το 1961 χώρισε και παντρεύτηκε τον Αμερικανό τζαζίστα Τόνι Κοξ, με τον οποίο απέκτησε μια κόρη. Αφού γνώρισε τον Τζον Λένον σε μια έκθεση τέχνης, η Ονο χώρισε τον Κοξ, έχασε την επιμέλεια της κόρης της και παντρεύτηκε τον μοιραίο της έρωτα. Η Ονο ξανασυνάντησε την κόρη της όταν εκείνη ήταν 22 ετών, αλλά οι σχέσεις τους δεν έφτιαξαν ποτέ. Το δεύτερο παιδί της ήρθε στον κόσμο το 1975: ο Σον Λένον, που ακολούθησε τα μουσικά βήματα των γονιών του.

Φυσικά, η δολοφονία του Λένον χώρισε τη ζωή της σε πριν και σε μετά, αλλά για πολύ κόσμο η Ονο παρέμεινε η «γυναίκα που διέλυσε τους Beatles». Ομως, ο αντιπερισπασμός του Λένον στο στούντιο, εκείνη που «επέλεγε μέχρι και τις ερωμένες του», δεν σιωπά. Αντίδοτο στους τόνους μισογυνισμού και ρατσισμού που δέχτηκε στη διάρκεια της ζωής της ήταν ανέκαθεν οι τέχνες. «Ημουν κατά κάποιον τρόπο μόνη μου. Δεν με εκτιμούσαν. Και κατά κάποιον τρόπο μού αρέσει εκείνος ο εαυτός μου που επέζησε από όλο αυτό», έχει δηλώσει για την πιο σκοτεινή περίοδο της ζωής της.

Στο Twitter, όπου συνεχίζει να παρουσιάζει την τέχνη της, 4,5 εκατομμύρια φαν ακολουθούν τις τυραννικές οδηγίες της, που κυμαίνονται από προτάσεις όπως «Ακουσε ένα καρδιοχτύπι» ή «Πατήστε όλες τις λακκούβες της πόλης», μέχρι καθήκοντα για τη φαντασία όπως «Ζωγραφιές μέσα από το κεφάλι σας». Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της ως καλλιτέχνις υπήρξε παράλληλα και θερμή φεμινίστρια και ακτιβίστρια. Στην έκθεση του Λονδίνου παρουσιάζονται έργα όπως τα «Sky TV» (1966) και «Helmets/Pieces of Sky» (2001), που υμνούν την ελευθερία. Ταινίες όπως οι «Fly» και «Freedom» αναδεικνύουν την ενασχόλησή της με φεμινιστικά ζητήματα, ενώ το όνειρό της για παγκόσμια ειρήνη ζωντανεύει μέσα από έργα όπως το «Acorns for Peace» (1969) και τη διαφημιστική καμπάνια «War is over!» (1969). «Δεν θεωρώ τον εαυτό μου μόνο καλλιτέχνη. Είμαι γυναίκα, είμαι άνθρωπος και αυτό τα καλύπτει όλα», δηλώνει η ίδια αφοπλιστικά ◆