Πώς ένας σεισμός επηρεάζει το σώμα και τον εγκέφαλό μας, φέρνοντας τα εκτός ισορροπίας

Οι σεισμοί είναι ίσως το πρώτο πράγμα, μαζί με τις πολιτικές ειδήσεις, που είναι πάντοτε στην επικαιρότητα. Ειδικά στην Ελλάδα, που σχεδόν κάθε μέρα, κάποια περιοχή της χώρας βιώνει και από ένα μικρό ταρακούνημα, οι σεισμοί μπαίνουν πάντοτε στο επίκεντρο της καθημερινής μας ενημέρωσης, καθώς κανείς, μα κανείς δεν θα ήθελε να βιώσει αυτή την δυσάρεστη δόνηση ξανά.

Είτε να δει απλές καταστροφές να συμβαίνουν στην ιδιωτική του περιουσία, είτε στην χειρότερη περίπτωση να μπουν σε κίνδυνο οι ζωές του ίδιου ή των οικείων του. Πέρα όμως από τον άμεσο κίνδυνο που εγκυμονούν οι κατασκευές που καταρρέουν και οι δρόμοι που ανασηκώνονται ή ανοίγουν στα δυο, οι σεισμοί μπορούν να αφήσουν και κάποιες πιο μόνιμες επιπτώσεις στους ανθρώπους.

Πέρα λοιπόν από τον στιγμιαίο τρόμο, οι σεισμοί φαίνεται ότι επηρεάζουν το σώμα και τον εγκέφαλό μας με έναν διαφορετικό τρόπου, τον οποίο ακόμα οι μελετητές ερευνούν. Από την ζάλη, το άγχος, έως και τους "φανταστικούς" μετασεισμούς πολύ καιρό μετά την υποχώρηση των δονήσεων, το φαινόμενο αυτό φαίνεται να είναι πολύ πραγματικό και να επηρεάζει πολύ κόσμο.

«Μεθυσμένοι από σεισμό»

Στην Ιαπωνία – μια χώρα με μεγάλη ιστορία στους έντονους και πολύνεκρους σεισμούς -, αυτά τα συναισθήματα που προαναφέρθηκαν ονομάζονται jishin-yoi, μια λέξη που μεταφράζεται περίπου ως "μεθυσμένος από σεισμό" ή "ασθένεια από σεισμό". Μερικές φορές ονομάζεται επίσης σύνδρομο ζάλης μετά το σεισμό, ενώ πολλοί αναφέρουν ότι βιώνουν "φανταστικούς" σεισμούς που μπορεί να τους αισθάνονται σαν ανεπαίσθητους μετασεισμούς ή σαν το δωμάτιο να έχει αρχίσει να τρέμει ξανά, γεγονός ξεκάθαρα ψυχολογικό. Αν και το τι ακριβώς μπορεί να προκαλεί τα παραπάνω είναι ακόμα υπό ανάλυση, ωστόσο κάποια πράγματα είναι ήδη ευρέως γνωστά για την αντίδραση που έχει το μυαλό και το σώμα μας μπροστά σε αυτό το σοκαριστικό γεγονός.

Κατά τη διάρκεια ενός σεισμού λοιπόν, το σώμα μας βιώνει ξαφνικές και έντονες δονήσεις, οι οποίες διαταράσσουν την αίσθηση της σταθερότητας και της ισορροπίας του. Αυτή η αισθητηριακή αναταραχή πυροδοτεί έναν καταρράκτη φυσιολογικών αντιδράσεων, καθώς το σώμα προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απροσδόκητη αναταραχή. Αυτές μπορεί να είναι:

1. Αιθουσαία διαταραχή:

Το εσωτερικό αυτί, το οποίο στεγάζει το αιθουσαίο σύστημα που είναι υπεύθυνο για την ισορροπία και τον χωρικό προσανατολισμό, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στις δονήσεις και τις κινήσεις που σχετίζονται με τους σεισμούς. Καθώς το έδαφος μετατοπίζεται κάτω από το σώμα τους, τα άτομα μπορεί να βιώσουν μια αίσθηση που μοιάζει με ίλιγγο και χαρακτηρίζεται από ζάλη, αποπροσανατολισμό και αίσθημα έλλειψης ισορροπίας.

2. Μυϊκή ένταση και κόπωση:

Οι απότομοι κραδασμοί και οι δονήσεις ενός σεισμού μπορεί να προκαλέσουν ακούσιες μυϊκές συσπάσεις, καθώς το σώμα ενστικτωδώς αντιστέκεται στην πρόσκρουση. Αυτή η παρατεταμένη ένταση και η επακόλουθη εκτόνωση μπορεί να αφήσει στους μύες αίσθημα κόπωσης και πόνου, συμβάλλοντας στην αίσθηση σωματικής δυσφορίας και ανησυχίας.

3. Αντίδραση μάχης ή φυγής:

Ο έντονος φόβος και η αβεβαιότητα που προκαλούν οι σεισμοί πυροδοτούν την έμφυτη αντίδραση μάχης ή φυγής του σώματος, πλημμυρίζοντας την κυκλοφορία του αίματος με ορμόνες του στρες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Αυτή η φυσιολογική αντίδραση προετοιμάζει τον οργανισμό για επιβίωση, αυξάνοντας την εγρήγορση και οξύνει τα αντανακλαστικά ως προετοιμασία για πιθανό κίνδυνο.

Η αντίδραση του νου στους σεισμούς

Πέρα από τις άμεσες σωματικές επιπτώσεις, οι σεισμοί μπορούν επίσης να ασκήσουν βαθιά επίδραση στον ψυχισμό, πυροδοτώντας μια σειρά συναισθηματικών και ψυχολογικών αντιδράσεων που παραμένουν πολύ καιρό μετά το τέλος του σεισμικού γεγονότος.

1. Άγχος και τραύμα:

Ο ξαφνικός και απρόβλεπτος χαρακτήρας των σεισμών μπορεί να αφήσει τα άτομα να αισθάνονται ευάλωτα και ανήσυχα, παλεύοντας με μια αυξημένη αίσθηση φόβου και ανησυχίας για μελλοντικές δονήσεις. Για όσους επηρεάζονται άμεσα από τις καταστροφές και τις απώλειες που προκαλούν οι σεισμοί, το τραύμα μπορεί να είναι βαθύ, οδηγώντας σε μακροχρόνια ψυχολογική δυσφορία και διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).

2. Αισθητηριακές διαταραχές:

Στον απόηχο ενός σεισμού, ορισμένα άτομα αναφέρουν ότι βιώνουν μετασεισμούς "φαντάσματα", κατά τους οποίους αντιλαμβάνονται αισθήσεις κίνησης του εδάφους ή δονήσεις παρά την απουσία οποιασδήποτε σεισμικής δραστηριότητας. Αυτές οι αισθητηριακές διαταραχές, ενώ δεν είναι φυσικά πραγματικές, αντανακλούν το παρατεταμένο αποτύπωμα του σεισμού στα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου, υπογραμμίζοντας τη διαρκή επίδραση των τραυματικών γεγονότων στην αντίληψη και τη νόηση.

3. Διαταραχή της ρουτίνας και της αίσθησης ασφάλειας:

Οι σεισμοί διαταράσσουν όχι μόνο το φυσικό περιβάλλον αλλά και τον ιστό της καθημερινής ζωής, ανατρέποντας τις ρουτίνες και διαβρώνοντας την αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας στην οποία βασίζονται τα άτομα για την ψυχολογική τους ευημερία. Η απώλεια σπιτιών, περιουσιών και οικείων σημείων αναφοράς μπορεί να επιτείνει το αίσθημα μετατόπισης και αβεβαιότητας, επιδεινώνοντας την ψυχολογική δυσφορία μετά από ένα σεισμικό γεγονός.

Αντιμετώπιση και αποκατάσταση

Στον απόηχο ενός σεισμού λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπιστούν τόσο οι σωματικές όσο και οι ψυχολογικές επιπτώσεις του τραυματικού αυτού γεγονότος για να διευκολυνθεί η επιστροφή μας στην κανονικότητα. Οι στρατηγικές αντιμετώπισης και αποκατάστασης μπορεί να περιλαμβάνουν την αναζήτηση υποστήριξης από φίλους, συγγενείς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας για την επεξεργασία των συναισθημάτων και την ανακούφιση από την ψυχολογική δυσφορία. Επιπλέον η ενασχόληση με τεχνικές χαλάρωσης, όπως βαθιές αναπνοές, διαλογισμό και την ήπια άσκηση, μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της μυϊκής έντασης και την προώθηση της συναισθηματικής μας ευεξίας. Ταυτόχρονα η καθιέρωση μιας αίσθησης ασφάλειας και ρουτίνας μέσω της αποκατάστασης των βασικών αναγκών, όπως στέγη, τροφή και νερό, είναι εξίσου σημαντικές πρακτικές που βοηθούν την ηρεμία του νου μας, ενώ επίσης η υποστήριξη από κάποια ομάδα ή σύμβουλο ψυχικής υγείας, είναι μονόδρομος για εκείνους που βιώνουν το φαινόμενο αυτό στην πιο έντονη μορφή του.