Απόστολος Σαχίνης (1919-1997): Ο ακαδημαϊκός που αυτοκτόνησε από μία (όχι επιβεβαιωμένη) ιατρική γνωμάτευση…

Ένας από τους σημαντικότερους κριτικούς της λογοτεχνίας του περασμένου αιώνα ήταν ο Απόστολος Σαχίνης. Με λαμπρές σπουδές, μακρά πανεπιστημιακή θητεία και πλούσιο συγγραφικό έργο εκλέχθηκε το 1984 τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Δυστυχώς η σύζυγός του αντιμετώπιζε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας τα τελευταία χρόνια της ζωής της (λευχαιμία), που ήταν η αιτία του θανάτου της. Λίγο αργότερα, διαγνώστηκε και ο ίδιος με την ίδια ασθένεια. Για άγνωστους λόγους, δεν αναζήτησε κάποια άλλη ιατρική γνωμάτευση, ούτε πιθανή θεραπεία. Προτίμησε να δώσει τέλος στη ζωή του μέσα στο σπίτι του, στην οδό Αριστοτέλους στην Αθήνα, μια μέρα πριν συμπληρώσει τα 78 του χρόνια.

Ποιος ήταν ο Απόστολος Σαχίνης;

Ο Απόστολος Σαχίνης γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1919 στην Αθήνα. Η οικογένειά του καταγόταν από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας. Το 1936 αποφοίτησε από το Βαρβάκειο, ενώ το 1941 έλαβε το πτυχίο του από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1942 έλαβε πτυχίο και από τη Σχολή Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών. Στη συνέχεια σπούδασε στο Kings College του Λονδίνου, απ’ όπου το 1955 έλαβε Master of Arts. Το 1957 απαγορεύθηκε Doctor of Philosophy στο ίδιο ίδρυμα. Το 1961 πήρε πτυχίο και από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Από το 1959 ως το 1966 υπηρέτησε ως ερευνητής στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, ενώ από το 1965 ως το 1967 δίδαξε νεοελληνική λογοτεχνία στους μετεκπαιδευόμενους δασκάλους στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Το 1965 διορίστηκε άμισθος και το 1969 εντεταλμένος Υφηγητής Νεώτερης Ελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Το 1968 εκλέχθηκε έκτακτος καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, χωρίς όμως να τοποθετηθεί και το 1970 τακτικός καθηγητής της Νεώτερης Ελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Εκεί διορίστηκε τον Μάρτιο του 1972. Αποχώρησε το 1983. Τον επόμενο χρόνο εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην Τάξη Γραμμάτων και Τεχνών. Από το 1994 έως το 1997 υπήρξε Γραμματέας επί των δημοσιευμάτων της Ακαδημίας.

Τιμήθηκε τρεις φορές (1958, 1966, 1982) με το Κρατικό Βραβείο δοκιμίου και κριτικής, με το έπαθλο Μ. Νεγρεπόντη της «Ομάδας των Δώδεκα» (1965) και το Βραβείο Ουράνη, της Ακαδημίας Αθηνών το 1974.

Το συγγραφικό έργο του Απόστολου Σαχίνη

Ο Απόστολος Σαχίνης εμφανίστηκε στα γράμματα το 1944 με δημοσίευσή του στο περιοδικό «Τα Νέα Γράμματα» και ακολούθησαν πλήθος άρθρων και μελετών για τη νεοελληνική λογοτεχνία και, κυρίως, τις άγνωστες περιόδους της σε περιοδικά και εφημερίδες («Αγγλοελληνική Επιθεώρηση», «ΕΕΦΣΠΘ», «Έθνος», «Ελληνικά», «Εποχές», «Ευθύνη», «Νέα Εστία», «Νέα Πορεία»), αλλά και στα «Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών».

Το συγγραφικό έργο του Σαχίνη είναι πολύ πλούσιο: «Αναζητήσεις της μεσοπολεμικής πεζογραφίας» (1945), «Η πεζογραφία της Κατοχής» (1948), «Το ιστορικό μυθιστόρημα» (1957), «Το νεοελληνικό μυθιστόρημα» (1958), «Συμβολή στην ιστορία της «Πανδώρας» και των παλιών περιοδικών» (1964), «Νέοι Πεζογράφοι» (1965), «Πεζογράφοι του καιρού μας» (1964), «Το νέο μυθιστόρημα» (1972), «Παλαιότεροι πεζογράφοι» (1979), «Προσεγγίσεις» (1989), «Μελέτες για την κρητική λογοτεχνία» (1995) κ.ά. Εξέδωσε επίσης τη σειρά «Τετράδια κριτικής» (1978-1996) σε 9 τόμους κ.ά.

Αποτίμηση του έργου του Απόστολου Σαχίνη

Τα ενδιαφέροντα του Σαχίνη αφορούσαν τη νεοελληνική πεζογραφία, καθώς και την ιστορία και τη θεωρία της κριτικής.

Ασχολήθηκε με το έργο σύγχρονών του πεζογράφων και με το είδος του ιστορικού μυθιστορήματος. Άσκησε μεθοδική κριτική στη νεοελληνική λογοτεχνία, με προσβάσεις στην αγγλική και γαλλική λογοτεχνία. Η θεωρία του εδράζεται στην ισότιμη εκτίμηση και αναγνώριση της σημασίας μορφής και περιεχομένου, το οποίο επιθυμεί να βγαίνει προσανατολισμένο σε ορισμένες θετικές αξίες.

Σύμφωνα με τον Π.Δ. Μαστροδημήτρη: «…σε μια εποχή όπου στις σχέσεις πανεπιστημιακής φιλολογίας και ελεύθερης κριτικής κυριαρχούσε ένα κλίμα αμοιβαίας αμφισβήτησης ή τουλάχιστον κοινής αμηχανίας, ο Σαχίνης συνδύασε τον αξιολογικό στοχασμό με την ερευνητική γνώση και πρότεινε με την πολύτομη συγγραφική πράξη του μιαν ενιαία αντίληψη της μελέτης της λογοτεχνίας (αξιοποιώντας ωφέλιμα το αγγλοσαξονικό πρότυπο του scholar-critic)».

Το τραγικό τέλος του Απόστολου Σαχίνη

Ο Απόστολος Σαχίνης ήταν παντρεμένος, αλλά με τη σύζυγό του δεν είχαν αποκτήσει παιδιά. Έμεναν στον 6ο όροφο πολυκατοικίας επί της οδού Αριστοτέλους, στην Πλατεία Βικτωρίας.

Η σύζυγός του διαγνώστηκε με λευχαιμία τη δεκαετία του 1980, ωστόσο έζησε για δέκα περίπου χρόνια, πριν φύγει από τη ζωή. Λίγο αργότερα, ο Απόστολος Σαχίνης έκανε κάποιες εξετάσεις. Ο ίδιος γιατρός που παρακολουθούσε τη σύζυγό του, του ανακοίνωσε ότι πάσχει κι αυτός από λευχαιμία. Ο Σαχίνης, άνθρωπος εσωστρεφής, χωρίς πολλούς φίλους, αν και με τεράστια μόρφωση, δεν ζήτησε καν μια δεύτερη γνώμη από κάποιον άλλο γιατρό, ούτε έκανε κάποιες επαναληπτικές εξετάσεις, αλλά αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή του.

Ένα απόγευμα τηλεφώνησε στην οικιακή βοηθό του και της είπε να είναι οπωσδήποτε την επόμενη μέρα στις 8 το πρωί στο σπίτι του στην οδό Αριστοτέλους, καθώς είχε κάποια σημαντική συνάντηση αργότερα και έπρεπε να τακτοποιήσει το γραφείο του. Όμως το επόμενο πρωινό, ο Σαχίνης δεν θα ζούσε…

Ο Σαχίνης προμηθεύτηκε, άγνωστο από πού, ένα όπλο. Στις 2 π.μ. της 5ης Δεκεμβρίου 1997, μια μέρα πριν συμπληρώσει τα 78 του χρόνια αυτοπυροβολήθηκε δίνοντας τέλος στη ζωή του. Το πρωί η οικιακή βοηθός που πήγε στο διαμέρισμα του Σαχίνη, τον βρήκε νεκρό στην κρεβατοκάμαρά του. Αυτό ήταν το άδοξο τέλος ενός σπουδαίο διανοούμενου και κριτικού της λογοτεχνίας… Ίσως δεν αντιμετώπισε όπως θα έπρεπε το πρόβλημα υγείας που του παρουσιάστηκε. Ακόμα κι αν έπασχε από λευχαιμία είχε ακόμα, πιθανότατα, αρκετά χρόνια ζωής…

Όσοι γνώρισαν από κοντά τον Απόστολο Σαχίνη, κάνουν λόγο για έναν πολύ καταρτισμένο ακαδημαϊκό, ιδιαίτερα αυστηρό όμως, πάντοτε κομψό (λέγεται ότι βρέθηκαν τουλάχιστον 40 κουστούμια στις ντουλάπες του μετά τον θάνατό του), που άφησε σημαντικό έργο και έδωσε, εντελώς απροσδόκητα, τέλος στη ζωή του… Μεγάλο μέρος της περιουσίας του, ανάμεσα στα άλλα και τα διαμερίσματα στην πολυκατοικία της οδού Αριστοτέλους, τα κληροδότησε στην Ακαδημία Αθηνών.

Πηγές: «ΛΕΞΙΚΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ», Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, Νοέμβριος 2007.
«ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ», Τόμος 3, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ.
Τα στοιχεία της τελευταίας παραγράφου δημοσιεύονται για πρώτη φορά σε οποιοδήποτε ΜΜΕ. Στο διαδίκτυο υπάρχει μόνο μία και μοναδική φωτογραφία του Απόστολου Σαχίνη την οποία βλέπετε στο άρθρο.

Ειδήσεις σήμερα:

«Δεν ήταν εύκολο αλλά ήταν σωστό » - Η πιθανή αντιπρόεδρος του Τραμπ επιμένει για τη θανάτωση σκύλου διά πυροβολισμού

Σεισμός 4 Ρίχτερ στα ανοιχτά της Κρήτης

Δημόσια διαφωνία Ισραηλινών υπουργών για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα