Τουρκία: Το «ματωμένο Πάσχα» του 1991 στην Κωνσταντινούπολη με 33 Έλληνες νεκρούς
05.05.202408:27
Το ταξίδι για την Πόλη με τουριστικό γραφείο τη Μεγάλη Παρασκευή του 1991 - Η μοιραία Τρίτη του Πάσχα με την είσοδο στο λεωφορείο ενός περιθωριακού (;) Τούρκου - Η πυρπόληση του λεωφορείου από τον Τούρκο: 33 Έλληνες νεκροί και 9 τραυματίες - Οι έωλες τουρκικές δικαιολογίες
Αποτελεί συνήθεια για χιλιάδες Έλληνες να επισκέπτονται την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη για να προσκυνήσουν. Ιδιαίτερα, τις μέρες των εορτών των Χριστουγέννων και του Πάσχα οι Έλληνες προσκυνητές αυξάνονται κατά πολύ. Το προσκύνημα στην Αγιά Σοφιά αποτελεί μία κερδοφόρο τουριστική επιχείρηση για την Τουρκία. Βέβαια το πόσο σέβεται το ιερό αυτό μνημείο της χριστιανοσύνης η Τουρκία φαίνεται από το γεγονός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν τη μετέτρεψε σε τζαμί…
Πολύ συνηθισμένες είναι οι εκδρομές Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη τις μέρες του Πάσχα. Πριν από 33 χρόνια όμως, το Πάσχα του 1991, η εκδρομή 61 Ελλήνων στην Πόλη είχε τραγική κατάληξη. Ένας περιθωριακός, έτσι χαρακτηρίστηκε επίσημα από τις τουρκικές Αρχές μπήκε σε ένα διώροφο λεωφορείο με Έλληνες εκδρομείς και έβαλε φωτιά σ’ αυτό με αποτέλεσμα 33 άνθρωποι να σκοτωθούν και 9 να τραυματιστούν, ο ένας πολύ σοβαρά. Μόνο 19 εκδρομείς βγήκαν αλώβητοι από το λεωφορείο. Οι Τούρκοι, γνωστοί άσοι της προπαγάνδας μετά τον παγκόσμιο σάλο που προκλήθηκε, έκαναν λόγο για έναν περιθωριακό παράφρονα που δρώντας αυτόβουλα προέβη σ’ αυτήν την αποτρόπαια πράξη η οποία στοίχισε τη ζωή και στον ίδιο. Ο Πάνος Σόμπολος που κατέγραψε δημοσιογραφικά και αυτό το συμβάν, περιγράφει με λεπτομέρειες τι έγινε το Πάσχα του 1991 στην Πόλη, στο βιβλίο του «ΤΑ ΤΡΑΓΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ». Ας δούμε περισσότερες λεπτομέρειες για το τραγικό αυτό γεγονός όπως τις περιγράφει ο κορυφαίος Έλληνας αστυνομικός συντάκτης.
Από την Αθήνα στην Κωνσταντινούπολη
Στις 7 Απριλίου 1991, Μεγάλη Παρασκευή, ένα διώροφο τουριστικό λεωφορείο της εταιρείας «Άγγελος Τουρς» με οδηγό τον Αντώνη Γκιόλα και αριθμό κυκλοφορίας ΥΟΙ 8500 ξεκίνησε για την Κωνσταντινούπολη. Ακολούθησε κι ένα δεύτερο λεωφορείο του ίδιου γραφείου με εκδρομείς για την Πόλη. Να σημειώσουμε ότι ο «Άγγελος Τουρς» είχε έδρα στο Περιστέρι και οι περισσότεροι επιβάτες των λεωφορείων προέρχονταν από το μεγάλο προάστιο της Δυτικής Αθήνας. Μετά από προγραμματισμένες στάσεις, οι εκδρομείς έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και κατέλυσαν στο ξενοδοχείο «Χαμιντιέ». Να σημειώσουμε ότι ανάμεσα στους επιβάτες του μοιραίου λεωφορείου υπήρχαν και δύο που δεν έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη. Επρόκειτο για το ζεύγος Παπαδάκου που ασθένησαν και κατέβηκαν στην Καβάλα. Είναι φυσικά άγνωστο ποια τύχη θα είχαν, αλλά ακόμα κι αν ζούσαν θα είχαν βιώσει μία από τις τραγικότερες εμπειρίες της ζωής τους…
Ο περίεργος Τούρκος έξω απ’ το ξενοδοχείο…
Πολλές φορές στη ζωή μας συμβαίνουν κάποια γεγονότα στα οποία δεν δίνουμε ιδιαίτερη σημασία αλλά τελικά αποδεικνύονται καθοριστικά και μοιραία. Όπως είπε στον Πάνο Σόμπολο, ο Αναστάσιος Ιορδανίδης, ένας από τους εκδρομείς που διασώθηκαν, ένας περίεργος Τούρκος έκανε επί τρεις ημέρες βόλτες έξω από ξενοδοχείο «Χαμιντιέ» όπου διέμεναν οι Έλληνες προσκυνητές του «Άγγελου Τουρς» σαν να περίμενε κάτι. Ούτε η ασφάλεια του ξενοδοχείου όμως ούτε το προσωπικό του ασχολήθηκαν ούτε του έκαναν κάποια παρατήρηση. Θα μπορούσε να είχε η ειδοποιηθεί η τουρκική Αστυνομία. Τίποτα δεν έγινε και στη συνέχεια ο άνθρωπος αυτός έκαψε ζωντανούς 33 συμπατριώτες μας και τραυμάτισε άλλους 9…
9 Απριλίου 1991: ο εμπρησμός του λεωφορείου και ο τραγικός απολογισμός: 33 Έλληνες νεκροί και άλλοι 9 τραυματίες
Την Τρίτη του Πάσχα, 9 Απριλίου 1991, η μέρα ήταν ελεύθερη για τους ταξιδιώτες που θα πήγαιναν για ψώνια. Οι περιγραφές που ακολουθούν έγιναν στον Πάνο Σόμπολο, από διασωθέντες της τραγωδίας και άλλους Έλληνες που βρέθηκαν τυχαία εκεί. Ο εμπρησμός του λεωφορείου έγινε λίγο πιο μακριά απ’ την Αγιά Σοφιά. Οι εκδρομείς του μοιραίου λεωφορείου άρχισαν να ανεβαίνουν σ’ αυτό γύρω στις 9.30 π.μ. Όταν μπήκαν και οι τελευταίοι, ο οδηγός έκανε μανούβρες για να ξεπαρκάρει και να ξεκινήσει. Ανάμεσα όμως στους επιβάτες που μπήκαν στο λεωφορείο όπως είπε στον Πάνο Σόμπολο ο Αναστάσιος Ιορδανίδης, ήταν και ο περίεργος Τούρκος. Κατευθύνθηκε στη σκάλα που οδηγούσε στον πάνω όροφο του λεωφορείου με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να τον δει ο οδηγός από τον καθρέφτη. Ανέβηκε στον πάνω όροφο του πούλμαν έχοντας κρεμασμένο στο ζωνάρι του ένα μπιτόνι γεμάτο μ’ ένα πρασινοκίτρινο υγρό κι ένα μεγάλο μαχαίρι. Στάθηκε στα σκαλιά του πρώτου ορόφου, έριξε μια διερευνητική ματιά προς τους επιβάτες, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν είχαν προλάβει να καθίσουν στις θέσεις τους. Ο Τούρκος τράβηξε το μαχαίρι. Μερικοί επιβάτες έτρεξαν να τον αφοπλίσουν ενώ άλλοι έτρεξαν προς τον οδηγό. Όμως ο Τούρκος έσκισε το μπιτόνι με το μαχαίρι και άδειασε το υγρό στις σκάλες και άναψε φωτιά. Το λεωφορείο τυλίχτηκε αμέσως στις φλόγες. Οι επιβάτες άρχισαν να ωρύονται: «Καιγόμαστε, σώστε μας… Καιγόμαστε, βοήθεια…». Ο οδηγός άνοιξε την πόρτα και πετάχτηκε έξω. Αμέσως άρχισε να σπάει τζάμια του λεωφορείου για να βγουν οι επιβάτες. Πραγματικά κάποιοι κατόρθωσαν να ξεφύγουν από την πύρινη κολαση και έκαναν κι αυτοί το ίδιο. Χάρη στις ενέργειες αυτές σώθηκαν 19 άτομα… Με καθυστέρηση έφτασε και η τουρκική Πυροσβεστική που έσβησε τελείως την φωτιά, ήταν όμως πολύ αργά.
Ο Πάνος Σόμπολος στην Κωνσταντινούπολη
Ο Πάνος Σόμπολος ενημερώθηκε για τα τραγικά γεγονότα από συγγενή ενός επιβάτη λεωφορείου (τότε δεν υπήρχαν κινητά τηλέφωνα). Σε επικοινωνίες του με το Υπουργείο Εξωτερικών και την Αρχιεπισκοπή έλαβε την ίδια απάντηση: ότι δεν γνώριζαν τίποτα. Τελικά από αξιωματικό της ΕΛΑΣ έμαθε για την τραγωδία και το μέγεθός της.
Η ελληνική κυβέρνηση (πρωθυπουργός ήταν τότε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης) έστειλε με έκτακτη πτήση της Ολυμπιακής Αεροπορίας τον Αναπληρωτή Υπουργό Υγείας, Γιώργο Σούρλα, τον Γ.Γ. του ΥΠΕΞ κύριο Οικονόμου, τρεις ιατροδικαστές, πέντε πλαστικούς χειρουργούς, μια ειδικευμένη στα εγκαύματα αναισθησιολόγο και μια προϊστάμενη νοσηλεύτρια με την ίδια ειδικότητα. Επίσης, στο αεροπλάνο υπήρχαν ραδιοτηλεοπτικά συνεργεία και δημοσιογράφοι από κανάλια και εφημερίδες.
Όταν έφτασαν στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, οι Τούρκοι τους ταλαιπωρούσαν για τρεις ώρες! Τότε τους επέτρεψαν να μεταβούν στον τόπο της τραγωδίας! Ο Πάνος Σόμπολος καταγράφει στο βιβλίο του τις μαρτυρίες των επιβατών και του οδηγού. Στη συνέχεια, νέο σοκ περίμενε τον έμπειρο δημοσιογράφο στο νεκροτομείο της Πόλης. Εκεί είχαν φτάσει και συγγενείς των επιβατών που προσπαθούσαν να εντοπίσουν τους δικούς τους. Μερικοί είχαν καεί εντελώς και η ταυτοποίησή τους έγινε μέσω DNA. Στις 2.30 π.μ. επέστρεψε στο ξενοδοχείο του και στις 7.00 π.μ. ξεκίνησε πάλι το ρεπορτάζ.
Η κατάσταση στα γραφεία της «Άγγελος Τουρς»
Κι ενώ όλα αυτά γίνονταν στην Κωνσταντινούπολη, στα γραφεία της «Άγγελος Τουρς» είχαν σπεύσει δεκάδες συγγενείς των εκδρομέων που ζητούσαν απεγνωσμένα κάποιες πληροφορίες. Χρειάστηκε η παρέμβαση της Αστυνομίας για να αποφευχθούν ακρότητες. Οι υπάλληλοι της εταιρείας, δικαιολογημένα, δεν μπορούσαν να πουν ή να κάνουν πολλά πράγματα. Την ενήμερωση είχε αναλάβει μία υπάλληλος που επαναλάμβανε: «Ακόμη δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για το τι έγινε… Κάντε λίγη υπομονή…». Οι ώρες περνούσαν βασανιστικά όμως και η έλλειψη πληροφοριών οδηγούσε σε αγανάκτηση τους συγγενείς των εκδρομέων. Ένας από αυτούς, ο Νίκος Κοτσικογιάννης, ανιψιός ενός ζευγαριού που είχε ταξιδέψει στην Πόλη, δήλωνε στον δημοσιογράφου του «Έθνους» Κώστα Τομαρά ότι στα Υπουργεία Εξωτερικών, Εσωτερικών, Υγείας και Εθνικής Άμυνας έβρισκε κατανόηση από τους χαμηλόβαθμους υπαλλήλους αλλά «αδιέξοδο» όταν ανέβαινε σε υψηλά ιστάμενα πρόσωπα. Η συμπεριφορά των Τούρκων προς τον κύριο Κοτσικογιάννη ήταν απαράδεκτη. Στο ξενοδοχείο όταν έλεγε ότι τηλεφωνεί από Αθήνα του έβαζαν μια κασέτα που «έλεγε» ότι όλες οι γραμμές είναι κατειλημμένες, ενώ στο νοσοκομείο όλοι ισχυρίζονταν ότι δεν γνωρίζουν αγγλικά, τον άφηναν να περιμένει ώρα και τελικά του έκλειναν το τηλέφωνο!
Η άθλια τουρκική προπαγάνδα
Κι ενώ αυτά συνέβαιναν στην Αθήνα, οι τουρκικές Αρχές έκαναν τη ζωή των Ελλήνων δημοσιογράφων στην Κωνσταντινούπολη δύσκολη. Παρά το ότι όλοι οι επιβάτες που επέζησαν μιλούσαν για τον Τούρκο με το μπιτόνι, που έβαλε φωτιά στο λεωφορείο, αυτοί επέμεναν ότι επρόκειτο για ατύχημα και όχι για εσκεμμένη ενέργεια! Έκαναν λόγο για γκαζάκι που εξερράγη. Δυστυχώς γι’ αυτούς οι Έλληνες Αστυνομικοί που είχαν ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη, μετά από επιτόπια έρευνα κατέληξαν ότι: «Δεν έχει γίνει έκρηξη από γκαζάκι. Προκλήθηκε τεράστια φλόγα στο επάνω μέρος της σκάλας του λεωφορείου». Οι Τούρκοι, πρωταθλητές του ψέματος ,της παραπληροφόρησης και της διαστρέβλωσης των γεγονότων βέβαια επέμεναν ότι ούτε στο νεκροτομείο υπήρχε κάποιος Τούρκος ανάμεσα στους νεκρούς. Ο Π. Σόμπολος στην ΕΡΤ και στο «Έθνος» ήταν σαφής: «Πρόκειται για καραμπινάτο έγκλημα. Έχουμε εμπρησμό από πρόθεση. Έχουμε τον άνθρωπο που έβαλε τη φωτιά και κάηκε κι αυτός μαζί με τους συμπατριώτες μας που ήταν αθώα θύματά του».
Ακόμα και σήμερα, ο κορυφαίος αστυνομικός συντάκτης δεν μπορεί να κατανοήσει τα κίνητρα του Τούρκου μακελάρη. Ήταν επίθεση αυτοκτονίας; Ήταν ο Τούρκος φανατικός Μουσουλμάνος που ήθελε να εκδικηθεί τους Χριστιανούς προσκυνητές στην Αγιά Σοφιά; Είχε το ακαταλόγιστο και ήταν τρελός; Πολύ αργότερα οι Τούρκοι παραδέχτηκαν ότι ανάμεσα στους νεκρούς υπήρχε ο συμπατριώτης τους Καντίρ Τσαφ, ο μακελάρης, που χαρακτηρίστηκε «περιθωριακό στοιχείο». Εύλογη η επιθυμία των Τούρκων να μη χάσουν τους χιλιάδες Έλληνες τουρίστες που επισκέπτονται την Αγιά Σοφιά κάθε χρόνο αλλά δεν μπορούν να αρνούνται κάτι που ήταν τόσο ξεκάθαρο…
Οι αντιδράσεις στην Ελλάδα
Εκείνες τις μέρες έσπασαν στην κυριολεξία τα τηλέφωνα των καναλιών, των ραδιοφωνικών σταθμών και των εφημερίδων στη χώρα μας. Απλοί πολίτες ζητούσαν έξαλλοι να σταματήσουν οι εκδρομές στην Τουρκία. Άλλοι ζητούσαν να εκδώσει η χώρα μας ταξιδιωτική οδηγία σε βάρος της γείτονος, κάτι που δεν έγινε. Η κυβέρνηση έλαβε μέτρα προστασίας της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη και αύξησε τη φρουρά στην πρεσβεία της Τουρκίας και στα προξενεία της. Δεν συνέβη όμως κάποιο απρόοπτο. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα συλλυπητήριά τους στις οικογένειες των θυμάτων, εξέφρασαν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, εκπρόσωποι των κομμάτων, της Αρχιεπισκοπής Αθηνών κ.ά.
Η τραγωδία του 1983
Δυστυχώς δεν ήταν η πρώτη φορά που μια πασχαλινή εκδρομή Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη είχε θύματα. Στις 7 Μαΐου 1983, Μεγάλο Σάββατο, ένας Τούρκος υπάλληλος του ξενοδοχείου «Ουάσινγκτον» στη συνοικία Λαλελί γύρω στις 7.30 π.μ. άλλαξε μια φιάλη υγραερίου για να ετοιμάσει τα πρωινά των ενοίκων. Κάτι όμως δεν πήγε καλά. Σημειώθηκε ισχυρότατη έκρηξη από την οποία προκλήθηκε φωτιά που επεκτάθηκε και στους υπόλοιπους ορόφους. Ανάμεσα στους ενοίκους ήταν και αρκετοί Έλληνες. 18 από αυτούς παγιδεύτηκαν στις φλόγες και έχασαν τη ζωή τους. Πολλοί ένοικοι του ξενοδοχείου κατήγγειλαν ότι η τουρκική Πυροσβεστική Υπηρεσία έφτασε με καθυστέρηση μιας ώρας και οι Τούρκοι πυροσβέστες τοποθέτησαν σκάλες για να κατεβάσουν τους εγκλωβισμένους δυο ώρες αργότερα. Βέβαια επρόκειτο για ένα τραγικό δυστύχημα που δεν έχει καμία σχέση με το προμελετημένο έγκλημα του 1991.
Επίλογος
Ο θάνατος των 33 Ελλήνων στην Πόλη το 1991 οδήγησε αρχικά σε περιορισμό των επισκέψεων συμπατριωτών μας στη γειτονική χώρα, σταδιακά όμως οι εκδρομές επανήλθαν στην προηγούμενη κατάσταση. Ανεπανόρθωτη ήταν η ζημιά για το τουριστικό γραφείο «Άγγελος Τουρς» που έκλεισε μερικά χρόνια αργότερα. Να σημειώσουμε ότι ανάμεσα στους τραυματίες υπήρχε κι ένα άτομο με πολλαπλά εγκαύματα που δεν είχε αναγνωριστεί. Ο Πάνος Σόμπολος γράφει ότι δεν μπόρεσε να μάθει ποιος ή ποια ήταν και αν επέζησε…
Πηγή:ΠΑΝΟΣ ΣΟΜΠΟΛΟΣ, «ΤΑ ΤΡΑΓΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ όπως τα έζησα», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2015