Τα εγκλήματα των Γερμανών Ναζί στη Σοβιετική Ένωση κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια πολυετής σύγκρουση με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Και μόνο το γεγονός ότι πέθαναν δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι (50-85 εκ.) είναι τραγικό. Και φυσικά, όταν οι άνθρωποι πολεμούν αποκτηνώνονται. Ακόμα κι αν δεν έχουν φτάσει οι ίδιοι σ’ αυτό το σημείο είναι υποχρεωμένοι να εκτελέσουν διαταγές ανωτέρων τους, που έχουν προ πολλού ξεπεράσει τις ανθρώπινες ευαισθησίες και αναστολές. Οι Γερμανοί ήταν από τους πρωταγωνιστές των εγκλημάτων που έγιναν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Άλλωστε και η χώρα μας ήταν ανάμεσα σε αυτές που θρήνησαν χιλιάδες νεκρούς από εγκλήματα των Ναζί. Θα ασχοληθούμε σήμερα με όσα εγκλήματα έκαναν οι Γερμανοί στην, τέως, ΕΣΣΔ κατά την εκστρατεία τους στο Ανατολικό Μέτωπο. Ελπίζουμε ότι όλοι αυτοί που μας κατηγορούν κατά καιρούς, θα καταλάβουν ότι δεν έχουμε καμία διάθεση να κρύψουμε κάτι. Η αλήθεια, δυστυχώς στενοχωρεί ορισμένους (βλ. Μελιγαλάς, Φενεός), αλλά δικαιώνει κάποιους άλλους…

Οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι και η τύχη τους

Οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι κατά τη γερμανική εκστρατεία στο Ανατολικό Μέτωπο ήταν περίπου 5.700.000. Από αυτούς, οι νεκροί ανήλθαν σε 3.300.000 (58% του συνόλου των αιχμαλώτων). Δεν ήταν μόνο οι βαναυσότητες των Ναζί και οι εκτελέσεις που προκάλεσαν τόσους θανάτους, αλλά και οι ασθένειες (επιδημίες δυσεντερίας, τύφου και φυματίωσης) και οι κακουχίες. Το αντίστοιχο ποσοστό αιχμαλώτων που έχασαν τη ζωή τους κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν μόλις 5%. Βλέπουμε δηλαδή μέσα σε 25 χρόνια μια τεράστια διαφορά που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη ριζική αλλαγή των πολεμικών ηθών και στην απαξίωση της ζωής των στρατιωτών…

Οι Ναζί έδειξαν από την αρχή τις διαθέσεις τους για τον πόλεμο με την ΕΣΣΔ. Στις «Οδηγίες για τη μεταχείριση των Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου» που εκδόθηκαν από την Ανώτατη Διοίκηση της Wehrmacht, συγκεκριμένα από τον Στρατηγό Χέρμαν Ράινεκε, αναφερόταν ότι ο πόλεμος στο Ανατολικό Μέτωπο δεν «δεσμευόταν» από τις συνήθεις αντιλήψεις περί «ιπποτικού πολέμου» και ότι οι Γερμανοί στρατιώτες μπορούν να κάνουν ελεύθερη χρήση των όπλων τους κατά των Σοβιετικών αιχμαλώτων. Η ΕΣΣΔ δεν είχε επικυρώσει στο σύνολό της τη Συνθήκη της Γενεύης του 1929, σε αντίθεση με τη Γερμανία, ούτε αναγνώριζε ως δεσμευτική τη Σύμβαση της Χάγης του 1907 για τους κανόνες διεξαγωγής πολέμου στην ξηρά. Έτσι, οι Ναζί βρήκαν αφορμές για να δείξουν τον απάνθρωπο χαρακτήρα τους.

Η αντιμετώπιση των Σοβιετικών αιχμαλώτων ήταν από την αρχή πολύ σκληρή. Όλοι σχεδόν θεωρούνταν δόλιοι αντίπαλοι, ενώ ακόμα και οι συζητήσεις μεταξύ τους αντιμετωπίζονταν ως συνωμοτικές ενέργειες και χιλιάδες Σοβιετικοί αιχμάλωτοι βρήκαν, αδικαιολόγητα, τον θάνατο. Ιδιαίτερα τραγικοί ήταν για τους Σοβιετικούς οι πρώτοι μήνες της ναζιστικής εκστρατείας. Περίπου 2.000.000 αιχμάλωτοι πέθαναν λόγω ανεπαρκούς σίτισης, κακουχιών και επιδημιών που εκδηλώνονταν στα πρόχειρα στρατόπεδα. Άλλωστε οι Γερμανοί ενδιαφέρονταν μόνο για την πρόοδο των πολεμικών επιχειρήσεων και όχι για τους αιχμαλώτους. Χιλιάδες αιχμάλωτοι πέθαναν μετά από μακρές πεζοπορίες σε τραγικές συνθήκες, ως τους χώρους υποδοχής καθώς δεν διατέθηκαν οχήματα για τη μεταφορά τους. Αλλά και τα στρατόπεδα αιχμαλώτων ήταν απλά περιφραγμένοι χώροι δίχως καμία προστασία από τον χειμωνιάτικο καιρό και τις επιδημίες. Η δε σίτιση ήταν ανεπαρκής, καθώς οι αιχμάλωτοι λάμβαναν ημερησίως μόνο το 25% των θερμίδων που έπρεπε και έτσι πολλοί πέθαναν από πείνα.

Σε αναφορά του υπουργικού συμβούλου Ντορς (7/10/1941) προς τον Υπουργό για τις Κατεχόμενες Ανατολικές Περιοχές Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ γινόταν περιγραφή της άθλιας κατάστασης των αιχμαλώτων στο στρατόπεδο του Μινσκ (της σημερινής πρωτεύουσας της Λευκορωσίας): «Οι αιχμάλωτοι που έχουν συνωστιστεί σε αυτό το μέρος μετά βίας μπορούν να κουνηθούν και αναγκάζονται να πραγματοποιούν τις φυσικές ανάγκες τους εκεί που στέκονται. Οι αιχμάλωτοι πολέμου μερικές φορές περνούν έξι έως οκτώ ημέρες χωρίς τροφή και με τη ζωώδη απάθεια που προκαλεί η πείνα, δεν έχουν παρά μια επιθυμία, να βρουν κάτι να φάνε. Ο μόνος δυνατός τρόπος συνεννόησης, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι ανεπαρκείς μονάδες περιφρούρησης, οι οποίες επιτελούν το καθήκον τους μέρα και νύχτα χωρίς διακοπή, είναι οι πυροβολισμοί που χρησιμοποιούνται ανηλεώς.

Σοβιετικοί κομισάριοι και Εβραίοι, ανάμεσα στα θύματα των Ναζί

Στις 6 Ιουνίου 1941 εκδόθηκε η Διαταγή περί Κομισαρίων (Kommisarbefehl) που προέβλεπε την άμεση εκτέλεση των πολιτικών στελεχών του Ερυθρού Στρατού, των κομισαρίων που καθοδηγούσαν τους Σοβιετικούς στρατιώτες και θεωρούνταν εμπνευστές της πεισματικής τους αντίστασης.

Η σημαντική παρουσία Εβραίων ανάμεσα στους κομισάριους, αποτελούσε μια καλή δικαιολογία για τις εκτελέσεις από τους Ναζί. Καθώς όμως οι εκτελέσεις των κομισάριων έφεραν αντίθετα αποτελέσματα, η διαταγή ανακλήθηκε τον Μάιο του 1942.

Η Wehrmacht επίσης συνεργάστηκε με την Αστυνομία Ασφαλείας (Orpo) και την Υπηρεσία Ασφαλείας (SD), υπηρεσίες υπό τον έλεγχο Ράινχαρντ Χάιντριχ. Οι δύο αυτές υπηρεσίες είχαν δικές τους στρατιωτικές μονάδες (Einsatzkommandos), οι οποίες ανέλαβαν τον εντοπισμό και την εξόντωση των «πολιτικά ανεπιθύμητων» στοιχείων στα μετόπισθεν της κατεχόμενης ΕΣΣΔ, δηλαδή των ιδεολόγων κομμουνιστών. Εκτιμάται ότι τότε θανατώθηκαν 140.000 άτομα. Τον Ιούλιο του 1941 έγιναν πιθανότατα στο Μινσκ χιλιάδες εκτελέσεις κομισάριων και Εβραίων. Αυτό προκύπτει από τις καταθέσεις ενώπιον δικαστηρίου στις 12/10/1963 (!) του στρατιώτη Β. (δεν είναι γνωστά όλα τα στοιχεία του) του 12ου Λόχου του 354ου Συντάγματος Πεζικού και ενός ανώτερου αξιωματικού του παραπάνω Λόχου. Ο πρώτος κατέθεσε, μεταξύ άλλων: «Σε αυτό το στρατόπεδο (στο Μινσκ) βρίσκονταν οι αιχμάλωτοι από τη μάχη περικύκλωσης στο Μινσκ – Μπιαλιστόκ. Απ’ όσο ξέρω, υπήρχαν εκεί και Εβραίοι κρατούμενοι. Ξέρω ότι αργότερα αυτοί οι Εβραίοι εκτελέστηκαν. Όσοι εκτελέστηκαν ήταν πολιτικοί κομισάριοι του Ρωσικού Στρατού, καθώς και άλλοι Εβραίοι».

Ο δεύτερος (ο αξιωματικός) κατέθεσε: «Στο Μινσκ έπρεπε να φυλάξουμε ένα τεράστιο στρατόπεδο αιχμαλώτων… Το στρατόπεδο περιείχε αιχμαλώτους από τις μάχες περικύκλωσης στο Μπιαλιστόκ και το Μινσκ, περίπου 120.000 άτομα. Όσον αφορά τις εκτελέσεις Εβραίων ή πολιτικών κρατουμένων στο στρατόπεδο, δεν είδα ούτε άκουσα κάτι τέτοιο».

Στις 14 Οκτωβρίου 1941, 742 αιχμάλωτοι Εβραίοι της Ουκρανίας εκτελέστηκαν από μια διμοιρία του Sonderkommando 4a, ενώ άλλοι 375 εκτελέστηκαν στις 16 Οκτωβρίου 1941. Ανάμεσά τους υπήρχαν και πολλοί κομισάριοι του Ερυθρού Στρατού. Στην αναφορά του Συνταγματάρχη Έρβιν Λαχάουζεν, από το Γραφείο Αντικατασκοπίας της Ανώτατης Διοίκησης (23/10/1941) και τίτλο: «Παρατηρήσεις και διαπιστώσεις κατά το ταξίδι στην Ανατολή» περιγράφεται η μεταχείριση των Σοβιετικών αιχμαλώτων: «Εξαιτίας της φυσικής κόπωσης που προκαλούν οι πορείες, της άθλιας διατροφής και των άσχημων συνθηκών στα καταλύματα των εγκαταστάσεων, οι αιχμάλωτοι πολέμου συχνά καταρρέουν και κατόπιν μεταφέρονται από τους άλλους στρατιώτες ή αφήνονται στο έδαφος. Η 6η Στρατιά έχει εκδώσει διαταγές βάσει των οποίων όλοι οι αιχμάλωτοι πολέμου που καταρρέουν θα εκτελούνται. Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει στον δρόμο, ακόμα και στις πόλεις».

Ο βαρύς σοβιετικός χειμώνας είχε τραγικά αποτελέσματα. Τον Οκτώβριο του 1941 20.000-50.000 αιχμάλωτοι έχασαν τη ζωή τους στα μετόπισθεν της Ομάδας Στρατιάς Κέντρου, ενώ τον επόμενο μήνα ο αριθμός έφτανε τα 80.000-100.000 άτομα. Σταδιακά, οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι άρχισαν να χρησιμοποιούνται αργότερα και ως εργάτες. Από τον Οκτώβριο του 1944 οι Σοβιετικοί λάμβαναν την ίδια ποσότητα φαγητού με τους Γερμανούς στρατιώτες (περίπου 2.000 θερμίδες ημερησίως). Πάντως, η κατάρρευση των Ναζί από τα μέσα του 1945 είχε οδυνηρά αποτελέσματα και για τους Σοβιετικούς αιχμαλώτους, καθώς ο αριθμός των θανάτων τους αυξήθηκε δραματικά.

Οι Γεωργιανοί που πολέμησαν με τους Ναζί και εκτελέστηκαν από αυτούς.

Μία από τις, πολλές, άγνωστες ιστορίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι η εξής. Κάποιοι Γεωργιανοί στρατιώτες (θυμίζουμε ότι Γεωργιανός στην καταγωγή ήταν ο Στάλιν), προσχώρησαν εθελοντικά στους Ναζί, καθώς μισούσαν τον μπολσεβικισμό. Αυτοί είχαν σχηματίσει το 822ο Τάγμα Πεζικού, το οποίο διοικούνταν από περίπου 400 Γερμανούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς.

Τον Απρίλιο του 1945, καθώς ο πόλεμος είχε κριθεί, οι 700 Γεωργιανοί στρατιώτες που είχαν επιβιώσει μεταφέρθηκαν στο νησί Τέξελ της Ολλανδίας, κοντά στις ακτές της χώρας. Οι Γεωργιανοί βλέποντας την τροπή που παίρνει ο πόλεμος, στο τέλος Απριλίου 1945, εξεγέρθηκαν, με επικεφαλής τον Λοχαγό Σάλβα Λολάτζε, μπήκαν στους κοιτώνες των Γερμανών στρατιωτών στη διάρκεια του ύπνου τους και σκότωσαν 246 από αυτούς! Οι Γερμανοί εξαγριώθηκαν.

Έστειλαν στο Τέξελ ισχυρότατες δυνάμεις από την ηπειρωτική Ολλανδία. Αυτές, κατέστειλαν την εξέγερση και αιχμαλώτισαν τους Γεωργιανούς. Τους έδεσαν ανά 4 ή 5 άτομα και τοποθέτησαν ανάμεσά τους χειροβομβίδες που τους κομμάτιασαν. 476 Γεωργιανοί σκοτώθηκαν, ενώ άλλοι 200 κατάφεραν να ξεφύγουν και συνέχισαν τον ανταρτοπόλεμο εναντίον των Γερμανών.

Η «ομαλότητα» στο Τέξελ επανήλθε τον Μάιο του 1945 με την κατάληψή του από καναδικά στρατεύματα. Η λεγόμενη «μάχη του Τέξελ» θεωρείται ως η τελευταία, σε ευρωπαϊκό έδαφος, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου!

Έγιναν βιασμοί από Ναζί στο Ανατολικό Μέτωπο;

Ένα πολύ λεπτό και ευαίσθητο θέμα είναι αυτό που αφορά τους βιασμούς Σοβιετικών γυναικών από Γερμανούς κατά την εκστρατεία στο Ανατολικό Μέτωπο. Τα πλέον αξιόπιστα βιβλία είναι τα: «Against our Will: Men, Women, and Rape», της Suzan Brownmiller (1975), το οποίο σύμφωνα με τη New York Public Library είναι ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του 20ου αιώνα, ενώ σημαντική είναι και η μελέτη της Ursula Schele για το θέμα.

Υπολογίζεται ότι περίπου 10.000.000 Σοβιετικές βιάστηκαν (κάποιες από αυτές δολοφονήθηκαν στη συνέχεια…), ενώ 750.000-1.000.000 παιδιά γεννήθηκαν από τους βιασμούς αυτούς. Ακόμα κι αν αυτοί οι αριθμοί είναι υπερβολικοί, δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα… Οι Σοβιετικοί, πλήρωσαν με το ίδιο νόμισμα τους Γερμανούς όταν μπήκαν στο Βερολίνο το 1945, σε μικρότερο βαθμό όμως, όπως αποκάλυψε πριν λίγα χρόνια ο ιστορικός Άντονι Μπίβορ. Περισσότερα στοιχεία σε μελλοντικό μας άρθρο…

Πηγή: Ιωάννης Κωτούλας, Ιστορικός, «1939-1945 ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ», από τις ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», τ.29, ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ», 2007.