Η επέλαση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων στην Ευρώπη και τι μπορεί να γίνει γι' αυτό

Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) αυξάνονται σε όλη την Ευρώπη, σηματοδοτώντας μια ανησυχητική αλλαγή στη δημόσια υγεία. Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν σε αυτή την έξαρση, αλλά ένας από τους βασικούς παράγοντες είναι η αυξημένη συχνότητα του σεξ χωρίς προφυλακτικό. Παρά τις δεκαετίες εκστρατειών ευαισθητοποίησης που τονίζουν τη σημασία του ασφαλούς σεξ, η επικράτηση της χρήσης προφυλακτικού έχει μειωθεί, ιδίως μεταξύ ορισμένων ηλικιακών ομάδων και πληθυσμών.

Ως αποτέλεσμα, λοιμώξεις όπως η γονόρροια, η σύφιλη, τα χλαμύδια και ο HIV γίνονται όλο και πιο διαδεδομένες, εγείροντας επείγοντα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο αντιστροφής αυτής της τάσης.

Συγκεκριμένα, τα πρόσφατα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Πρόληψη και Διαχείριση Ασθενειών δείχνουν ότι μεταξύ 2019 και 2022 στην Ευρώπη, τα κρούσματα χλαμυδίων αυξήθηκαν κατά 20%, η γονόρροια κατά 45% και η σύφιλη κατά 14%.

Επίσης, τα πιο πρόσφατα στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων δείχνουν ότι τα κρούσματα σύφιλης αυξήθηκαν κατά 34% από το 2021 έως το 2022, τα κρούσματα χλαμυδίων κατά 16% και τα κρούσματα γονόρροιας κατά 48%. Τα ποσοστά αυτά φαίνεται να αφορούν τους νέους Ευρωπαίους και κυρίως εκείνους κάτω των 30 ετών.

Χαρακτηριστικά, οι ευρωπαϊκές εκθέσεις επιτήρησης από το 2023 δείχνουν αύξηση κατά 133% των κρουσμάτων γονόρροιας μεταξύ των γυναικών ηλικίας 20-24 ετών και αύξηση κατά 55% μεταξύ των ανδρών ηλικίας 15-19 ετών, από το 2022.

Γιατί μειώνεται η χρήση των προφυλακτικών;

Ένας από τους σημαντικότερους λόγους για το φαινόμενο που παρατηρείται είναι η μειωμένη χρήση προφυλακτικών κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας. Αρκετές μελέτες και έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση προφυλακτικού, ιδίως μεταξύ των νέων και των ατόμων που διατηρούν μακροχρόνιες σχέσεις, μειώνεται σταθερά.

Η τάση αυτή συνέπεσε με την αύξηση των επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών, όπως η ύπαρξη πολλαπλών σεξουαλικών συντρόφων και η συμμετοχή σε περιστασιακό σεξ, τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής από ΣΜΝ.

Επιπλέον, η διάδοση της τεχνολογίας των smartphone σήμανε αύξηση της χρήσης εφαρμογών διαδικτυακών ραντεβού και της εύκολης διαθεσιμότητας της πορνογραφίας. Υπάρχουν λοιπόν ενδείξεις ότι η αυξημένη χρήση πορνογραφίας συνδέεται με υψηλότερες πιθανότητες συμμετοχής σε σεξ χωρίς προφυλακτικό, ενώ οι χρήστες εφαρμογών γνωριμιών αναφέρουν υψηλότερα ποσοστά γονόρροιας και χλαμυδίων.

Άλλοι λόγοι που συμβάλλουν είναι η χρήση ναρκωτικών για λόγους αναψυχής και η στεγαστική αστάθεια, η οποία έχει συνδεθεί με λιγότερο ασφαλείς σεξουαλικές συμπεριφορές, τη στιγμή που η κρίση έλλειψης στέγης των νέων αυξάνεται στην Ευρώπη.

Οι συνέπειες της αυξημένης μετάδοσης ΣΜΝ

Οι συνέπειες της αύξησης των ποσοστών των ΣΜΝ για την υγεία επεκτείνονται πέρα από τις μεμονωμένες λοιμώξεις. Αν δεν αντιμετωπιστούν, πολλά ΣΜΝ μπορούν να οδηγήσουν σε μακροχρόνιες επιπλοκές, όπως στειρότητα, χρόνιο πόνο και αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης του HIV.

Επιπλέον, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη, τα οποία είναι ήδη επιβαρυμένα από άλλα ζητήματα υγείας, όπως η πανδημία COVID-19, δέχονται πρόσθετη πίεση για τη διαχείριση και τη θεραπεία του αυξανόμενου αριθμού κρουσμάτων ΣΜΝ. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης και μεγαλύτερη επιβάρυνση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας.

Τα καλά νέα είναι ότι η αύξηση των ποσοστών των ΣΜΝ δεν είναι αναπόφευκτη. Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορούν να εφαρμοστούν για την καταπολέμηση της αύξησης και την προώθηση ασφαλέστερων σεξουαλικών πρακτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι αρχικά ζωτικής σημασίας να γίνουν οι εξετάσεις ΣΜΝ πιο προσιτές και να μειωθεί το στίγμα γύρω από αυτές.

Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν τις εξετάσεις λόγω φόβου, αμηχανίας ή ταλαιπωρίας. Η ομαλοποίηση των εξετάσεων ρουτίνας για τα ΣΜΝ, παρόμοια με τον τρόπο που πολλά άτομα αντιμετωπίζουν τις τακτικές εξετάσεις υγείας, μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη ανίχνευση των λοιμώξεων και στην πρόληψη της περαιτέρω εξάπλωσης.

Επιπλέον, οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη θα πρέπει να εφαρμόσουν ολοκληρωμένα προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης που θα τονίζουν τη σημασία των πρακτικών ασφαλούς σεξ, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης προφυλακτικού, τους κινδύνους που συνδέονται με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους και τον τρόπο σωστής πρόσβασης σε υπηρεσίες σεξουαλικής υγείας.

Η παροχή αυτής της εκπαίδευσης από νωρίς, στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, μπορεί να εξοπλίσει τις νεότερες γενιές με τα εργαλεία που χρειάζονται για να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη σεξουαλική τους υγεία. Επίσης ορισμένοι πληθυσμοί, όπως οι εργαζόμενοι στο σεξ και οι μετανάστες, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να προσβληθούν από ΣΜΝ.

Η παροχή λοιπόν στοχευμένης υποστήριξης σε αυτές τις ομάδες -είτε μέσω δωρεάν προφυλακτικών, προσβάσιμων υπηρεσιών υγείας ή κοινοτικής προσέγγισης- μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στη μείωση των ποσοστών μετάδοσης.

Πέρα όμως από τα παραπάνω, ίσως ο πιο καίριος τρόπος με τον οποίο όλοι μπορούμε να συμβάλλουμε στην παύση αυτού του φαινομένου είναι η μείωση του στίγματος που σχετίζεται με τα ΣΜΝ. Οι συζητήσεις για τη σεξουαλική υγεία είναι το κλειδί για την ενθάρρυνση της χρήσης προφυλακτικού και των τακτικών εξετάσεων, καθώς μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία μιας κουλτούρας όπου τα άτομα αισθάνονται άνετα να συζητούν για τη σεξουαλική τους υγεία, να αποκαλύπτουν την κατάσταση των ΣΜΝ και να δίνουν προτεραιότητα σε πρακτικές ασφαλέστερου σεξ χωρίς το φόβο της κρίσης.