Η μάχη των Αρδενών (1944 - 1945): «Το τελευταίο χαρτί» των Γερμανών και ο θρίαμβος του Πάτον

Με τη μεγάλη μάχη των Αρδενών στην οποία διακρίθηκε ιδιαίτερα ο Τζορτζ Πάτον σκοπεύαμε να ασχοληθούμε αργότερα, καθώς τον ερχόμενο Δεκέμβριο συμπληρώνονται 80 χρόνια από την έναρξή της. Το άρθρο μας για τον Πάτον όμως την προηγούμενη Κυριακή 22/9, το οποίο είχε μεγάλη επιτυχία και κάποια σχόλια αναγνωστών που δεν καταλαβαίνουν ότι είναι αδύνατο σε ένα άρθρο, ακόμα και 4.000 λέξεων να γράψουμε με λεπτομέρειες τα πάντα για μια προσωπικότητα σαν τον Πάτον, μας ώθησαν να ασχοληθούμε σήμερα με τη μάχη αυτή, στην οποία έλαμψε το άστρο του ιδιόρρυθμου Αμερικανού Στρατηγού…

Η μάχη των Αρδενών – Ο γερμανικός αιφνιδιασμός

Οι Αρδένες είναι περιοχή και νομός της βορειοανατολικής Γαλλίας, στα σύνορα με το Βέλγιο. Καθώς σύμφωνα με τη «Γραμματική Τριανταφυλλίδη», τα ξενικά ονόματα πρέπει να γράφονται με την απλούστερη δυνατή γραφή χρησιμοποιούμε τη γραφή Αρδένες και όχι Αρδέννες. Η μάχη των Αρδενών (16 Δεκεμβρίου 1944 – 28 Ιανουαρίου 1945, ο Κωνσταντίνος Κλάδης τοποθετεί τη λήξη της στις 7 Φεβρουαρίου 1945) , αποτέλεσε μια έσχατη κίνηση των Γερμανών εναντίον Αμερικανών και Βρετανών και η τελική επικράτηση των Συμμάχων, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον Τζορζ Πάτον σήμανε ουσιαστικά την αρχή της προέλασής τους στη Γερμανία από τα δυτικά.

Η επίθεση των Γερμανών ήταν εντελώς αιφνιδιαστική. Στις αρχές Δεκεμβρίου 1944 το λιμάνι της Αμβέρσας λειτουργούσε κανονικά και η κατάσταση Διοικητικής Μέριμνας είχε αρχίσει να βελτιώνεται. Ο Πάτον προετοιμαζόταν για τη χειμερινή επιχείρηση «Tink» με στόχους τη Φρανκφούρτη και τον Ρήνο. Αυτή είχε προγραμματιστεί να αρχίσει στις 19 Δεκεμβρίου 1944 (αεροπορικό σκέλος) και 22 Δεκεμβρίου (χερσαίο σκέλος). Ο Αϊζενχάουερ τη θεωρούσε δευτερεύουσα επιχείρηση και «ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα» σκόπευε να αποσύρει δυνάμεις από αυτόν τον τομέα, για να βοηθήσει τον Μοντγκόμερι που είχε αναλάβει την κύρια επίθεση.

Όμως τα σχέδια του Αϊζενχάουερ και του Πάτον διακόπηκαν βίαια, καθώς το πρωί του Σαββάτου 16 Δεκεμβρίου 1944 η Wehrmacht πέτυχε τον μεγαλύτερο αιφνιδιασμό της στη διάρκεια του Β’, ΠΠ, που μόνο με την επίθεση των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ τον Δεκέμβριο του 1941 μπορούσε να συγκριθεί. Στο πλαίσιο της Επιχείρησης «Herbstnebel» («Φθινοπωρινή Ομίχλη»), 20 γερμανικές μεραρχίες με 200.000 άνδρες, 1.000 άρματα και 1.900 πυροβόλα εφόρμησαν από τα όρη και τα δάση των Αρδενών σε μια απέλπιδα προσπάθεια να περάσουν τον ποταμό Μεύση (Μάας) και να φτάσουν στις γαλλικές ακτές. Άμεσος επιχειρησιακός στόχος των Ναζί ήταν η διάσπαση και αποσταθεροποίηση της συμμαχικής διάταξης, ο διαχωρισμός των Συμμάχων και η κατάληψη και καταστροφή του λιμανιού της Αμβέρσας. Στρατηγικός στόχος ήταν ο εξαναγκασμός των Δυτικών Συμμάχων να προσέλθουν σε διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου, κάτι που θα διευκόλυνε τους Γερμανούς να επικεντρωθούν στην απόκρουση των Σοβιετικών στο ανατολικό μέτωπο. Οι Ρούντστεντ και Μόντελ ανέλαβαν τον σχεδιασμό της επιχείρησης, την οποία όμως θεωρούσαν υπερβολικά φιλόδοξη. Ο Χίτλερ όμως πίστευε ότι με αυτή, που ονομάστηκε Unternehmen Wacht am Rhein («Σκοπιά στον Ρήνο»), θα αποτελούσε την πολυπόθητη αποφασιστική μάχη («Entscheidungsschlacht»). Μεταπολεμικά, ο Ρούντσεντ που αφέθηκε ελεύθερος επειδή είχε σοβαρά προβλήματα υγείας (πέθανε το 1953) ανέφερε: «Το ηθικό των ανδρών ήταν εξαιρετικά υψηλό πριν την επιχείρηση. Πραγματικά πίστευαν ότι η νίκη ήταν δυνατή. Την άποψη αυτή τη συμμεριζόταν και η ανώτατη ηγεσία που γνώριζε την πραγματικότητα».

Αρχικά, τα πράγματα πήγαν πολύ καλά για τους Γερμανούς που χτύπησαν αστραπιαία και κατανίκησαν την 1η Στρατιά, διέλυσαν την άπειρη 106 ΜΠ / VIII ΣΣ που είχε διοικητή τον υποστράτηγο Άλαν Τζόουνς και ανέτρεψαν την έμπειρη, αλλά καταπονημένη 28η ΜΠ / VIII ΣΣ, διοικητής της οποίας ήταν ο Υποστράτηγος Νόρμαν Κότα. Η κατάσταση των αμυνομένων στη βελγική πόλη Μπαστόν ήταν δραματική. Η πόλη αποτελούσε βασικό συγκοινωνιακό κόμβο στην προέλαση των Γερμανών και οι Σύμμαχοι κατάλαβαν ότι έπρεπε να την κρατήσουν με κάθε τρόπο. Οι Αϊζενχάουερ έστειλε εκεί την 82η και την 101η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία με στρατιώτες από την Easy Company. Ο «Άικ» ήταν ο πρώτος που κατάλαβε τη σοβαρότητα της κατάστασης. Στο μεταξύ ο Πάτον πληροφορήθηκε για τη γερμανική επίθεση το βράδυ της 16ης Δεκεμβρίου, όταν ο Μπράντλεϊ τον διέταξε να διαθέσει τη 10η ΤΘΜ όσο το δυνατόν πιο σύντομα για να αποφύγει τυχόν εμπλοκή της αλλού. Σύμφωνα με τον βοηθό επιτελάρχη της 3ης Στρατιάς (που διοικούσε ο Πάτον), Συνταγματάρχη Πολ Χάρκινς, ο Πάτον είχε διαισθανθεί την πιθανότητα γερμανικής επίθεσης στις Αρδένες και στις 12 Δεκεμβρίου διέταξε το επιτελείο του να σχεδιάσει τρόπους αντίδρασης.

Με τον γνωστό καυστικό τρόπο είπε: «Φοβάμαι ότι η επίθεσή μας θα ματαιωθεί και θα πρέπει να τρέξουμε εκεί πάνω για να σώσουμε τα τομάρια μας…». Στις 10:30 της 18/12 ενημερώθηκε για τη σοβαρότητα της κατάστασης στο στρατηγείο του Μπράντλεϊ και έθεσε τις 4η ΤΘΜ και 80η ΜΠ υπό τη διοίκηση του III ΣΣ με προειδοποίηση για κίνηση προς τον βορρά. Το πρωί της 19ης Δεκεμβρίου συσκέφθηκε με τους Έντι και Μίλικεν (επίσης Υποστράτηγο) και τα επιτελεία τους και έπειτα έφυγε για το Βερντέν όπου θα γινόταν νέα σύσκεψη κορυφής. Στο μεταξύ ο Αϊζενχάουερ, ο οποίος όπως αναφέραμε είχε αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης, σε σήμα προς τις συμμαχικές μονάδες στις 18 Δεκεμβρίου ανέφερε τα εξής: «Ο εχθρός πραγματοποίησε μια σοβαρή εισχώρηση χωρίς να έχει χρησιμοποιήσει το σύνολο των δυνάμεών του. Προτίθεται να εμπλέξει το σύνολο του αρματικού δυναμικού. Πρόθεσή μου είναι η άμεση ανακοπή του, στη συνέχεια εκτόξευση αντεπιθέσεων με το σύνολο των δυνάμεων βόρεια του ποταμού Μοζέλα». Ακολούθησε συμπληρωματικό σήμα: «Να μην επιτραπεί στον εχθρό η διάβαση του ποταμού Μεύση».

Η σύσκεψη κορυφής και η… εκπληκτική ετοιμότητα του Πάτον

Στη σύσκεψη κορυφής που έγινε στις 19 Δεκεμβρίου 1944 στον δεύτερο όροφο ενός πέτρινου κτιρίου σ’ ένα παλιό γαλλικό στρατόπεδο συμμετείχαν: ο Αϊζενχάουερ, ο υπαρχηγός του Βρετανός Πτέραρχος Άρθουρ Τέντερ, οι Μπράντλεϊ, Ντέβερς και ο επιτελάρχης του Μοντγκόμερι Φράνσις ντε Γκινγκάντ, καθώς ο Βρετανός Στρατάρχης σπάνια καταδεχόταν να συσκεφθεί με κατώτερους του... Ο Αϊζενχάουερ παρουσιάστηκε στη σύσκεψη ήρεμος, αισιόδοξος και αποφασιστικός.

«Η παρούσα κατάσταση πρέπει να θεωρείται μια ευκαιρία για μας, όχι καταστροφή. Επιθυμώ να αντικρίζω μόνο χαρούμενα πρόσωπα στο τραπέζι». Στην κορυφαία στιγμή της σύσκεψης ο Άικ (χαϊδευτικά ο Αϊζενχάουερ, για όσους δεν γνωρίζουν) στράφηκε στον Πάτον: «Τζορτζ, επιθυμώ να μεταβείς στο Λουξεμβούργο και να αντεπιτεθείς με έξι μεραρχίες. Πότε μπορείς να επιτεθείς;». Με απίστευτη άνεση, ο Πάτον απάντησε: «Το πρωί της 22ας Δεκεμβρίου με τρεις μεραρχίες». Όπως έγραψε ο υπασπιστής του Πάτον, Συνταγματάρχης Τσαρλς Κόντμαν: «Δημιουργήθηκε μια ταραχή, ένα σύρσιμο ποδιών, σαν οι παρόντες να διόρθωναν τη στάση τους στις καρέκλες. Σε μερικά πρόσωπα εμφανίστηκε δυσπιστία. Αλλά μέσα στην αίθουσα ένα ρεύμα ενθουσιασμού ξεπήδησε σαν φλόγα». Αυτό που ο Πάτον θεωρούσε εφικτό, έμοιαζε εξωπραγματικό. Η κίνηση δεκάδων χιλιάδων ανδρών, με όλα τα μέσα και τον εξοπλισμό τους, σε απόσταση μεγαλύτερη των 150 χλμ. σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τριών ημερών παρουσίαζε ανυπέρβλητα τακτικά και λογιστικά προβλήματα. Ο Αϊζενχάουερ απευθυνόμενος στον Πάτον, είπε αυστηρά: «Μην γίνεσαι ανόητος Τζορτζ». Ψυχραιμότατος ο Πάτον απάντησε: «Δεν τίθεται θέμα ανοησίας. Έχω ήδη αρχίσει τις προετοιμασίες και αυτή τη στιγμή στο επιτελείο μου εργάζονται σαν κάστορες». Εξήγησε ότι ήδη είχε ετοιμάσει τρία εναλλακτικά σχέδια και ο επιτελάρχης του Ταξίαρχος Χόμπαρτ Γκέι ανέμενε στο Νανσί το σύνθημα για να εφαρμόσει ένα από αυτά: «Μπορώ να επιτεθώ στις 22 Δεκεμβρίου με την 26η ΜΠ, την 80η ΜΠ και την 4η ΤΘΜ. Μπορώ να εμπλέξω και άλλες δυνάμεις μερικές ημέρες αργότερα, όμως επιμένω στις 22 επειδή ο χρόνος είναι πολύτιμος». Μέσα στις επόμενες μέρες καθορίστηκαν όλες οι λεπτομέρειες. Αναχωρώντας, ο Αϊζενχάουερ συνόδευσε τον Πάτον στην έξοδο. Είχε μόλις προαχθεί σε Στρατηγό 5 αστέρων και σχολίασε εύθυμα: «Παράξενο Τζορτζ, κάθε φορά που παίρνω ένα αστέρι μου επιτίθενται». Αναφερόταν στην ήττα του ΙΙ ΣΣ στη Τυνησία όταν είχε πάρει το τέταρτο αστέρι του. Ο Πάτον χαμογέλασε και είπε: «Και κάθε φορά εγώ σε διασώζω».

Η μαεστρική κίνηση του Πάτον στις Αρδένες

Η αιφνιδιαστική γερμανική επίθεση διαχώρισε τις δυνάμεις της 12ης Ομάδας Στρατιών μεταξύ της Μπαστόν και του Σεν Βιτ. Νότια, πιο κοντά στο στρατηγείο του Μπράντλεϊ στο Λουξεμβούργο, βρισκόταν ένα τμήμα του VIII ΣΣ και η 3η Στρατιά του Πάτον. Βόρεια της γερμανικής «εισχώρησης» είχαν μείνει η 9η Στρατιά, με διοικητή τον Αντιστράτηγο Γουίλιαμ Σίμπσον και το μεγαλύτερο τμήμα της 1ης Στρατιάς. Ο Αϊζενχάουερ πλήγωσε τον φίλο του Μπράντλεϊ θέτοντας όλους τους σχηματισμούς της 12ης ΟΣ που αυτός διοικούσε υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του Μοντγκόμερι. Ο Μπράντλεϊ κατάλαβε ότι «κύριοι παίχτες» ήταν ο Αϊζενχάουερ και ο Πάτον και ότι ο ίδιος πλέον είχε μόνο ρόλο παρατηρητή…

Για τον συντονισμό της επιχείρησης ο Πάτον στις 20 Δεκεμβρίου σχημάτισε ένα προωθημένο τακτικό στρατηγείο στο Λουξεμβούργο με τον ίδιο και ένα μέρος του επιτελείου του, ενώ ο επιτελάρχης του Γκέι, με το μεγαλύτερο μέρος του επιτελείου παρέμεινε στο κύριο στρατηγείο, στο Νανσί. Το έργο του Γκέι και των άλλων επιτελών ήταν πολύ δύσκολο. Μέσα σε άσχημες καιρικές συνθήκες και σε ελάχιστο χρόνο έπρεπε ταυτόχρονα: να αποσύρουν από τη γραμμή του μετώπου που θα κινούνταν βόρεια, να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη κίνησή τους, να συντονίσουν την κίνηση των μάχιμων σχηματισμών με τις μονάδες υποστήριξης, για να διασφαλιστεί η συνέχιση της Διοικητικής Μέριμνας. Και φυσικά ο Γκέι έπρεπε κάθε στιγμή να γνωρίζει πού βρισκόταν ο κάθε σχηματισμός, σε περίπτωση που ο Πάτον ζητούσε αναφορά.

Οι Γερμανοί, έχοντας αναθαρρήσει ζητούσαν την παράδοση των υπερασπιστών της Μπαστόν. Σχετική είναι η επιστολή του Στρατηγού von Luttwitz προς τον Αμερικανό Διοικητή των δυνάμεων της Μπαστόν Αντιστράτηγου Μακόλιφ. Η απάντηση του τελευταίου έμεινε στην ιστορία: «NUTS» (καρύδια, αλλά μάλλον εννοούσε άλλη λέξη που τελειώνει σε -ίδια…). Η επίθεση των δυνάμεων του Πάτον ξεκίνησε στις 21 Δεκεμβρίου από την Αρλόν προς την Μπαστόν (ΙΙΙ ΣΣ, 4η ΤΘΜ, 26η ΜΠ και 80η ΜΠ). Στις 22 Δεκεμβρίου ξημέρωσε ένα ηλιόλουστο πρωινό στην Μπαστόν μετά από πολλές μέρες πρωτοφανούς κακοκαιρίας. Έτσι τα συμμαχικά αεροπλάνα κατάφεραν να πετάξουν πάνω από την Μπαστόν και να ρίξουν προμήθειες στους πολιορκημένους ανακουφίζοντάς τους. Παράλληλα, ανέβηκε η θερμοκρασία και η κατάσταση στους παγωμένους δρόμους βελτιώθηκε. Ίσως στη βελτίωση των καιρικών συνθηκών έπαιξε ρόλο και η περίφημη «προσευχή της βροχής», που είχε «φτιάξει» ο ιερέας με βαθμό Συνταγματάρχη Τζέιμς ο’ Νιλ, μετά από διαταγή του Πάτον. Η προσευχή αποτελούσε έκκληση προς τον Θεό να σταματήσει η βροχή και το χιόνι στην περιοχή των Αρδενών. Τυπώθηκαν 250.000 κάρτες με την «προσευχή της βροχής» στη μια πλευρά και χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Πάτον στην άλλη που μοιράστηκαν στους άνδρες της 3ης Στρατιάς.

Στις 24 Δεκεμβρίου 1944 επιτέθηκε στους Γερμανούς που πολιορκούσαν την Μπαστόν και το XII ΣΣ. Ο Μοντγκόμερι όμως δεν έκανε επίθεση στη βόρεια πτέρυγα. Μάλιστα, την ημέρα των Χριστουγέννων το 47ο Σώμα Πάντσερ (ΣΠα) επιτέθηκε στην Μπαστόν, όμως οι 18.000 Αμερικανοί υπερασπιστές της δεν πτοήθηκαν. Ο Πάτον έγραψε στο ημερολόγιό του: «Καθαρή κρύα μέρα. Θαυμάσιος καιρός για να σκοτώνεις Γερμανούς! Φαίνεται λίγο παράξενο αν σκεφτεί κανείς ποιος γιορτάζει σήμερα». Ο Πάτον πέρασε τη μέρα των Χριστουγέννων επισκεπτόμενος όλες τις μονάδες με ένα όχημα, οδηγός του οποίου ήταν ο πιστός του Λοχίας Μιμς (ο οποίος έλειπε στις Η.Π.Α. τη μέρα του μοιραίου για τον Πάτον τροχαίου). Στο όχημα υπήρχε μόνο ένα πολυβόλο. Ο Πάτον ήθελε να διαπιστώσει αν μοιράστηκε παντού το γεύμα γαλοπούλας όπως είχε διατάξει ο ίδιος. Σε μια μονάδα σκόνταψε στα πόδια ενός στρατιώτη που κοιμόταν κάτω από το όχημά του. «Τυφλός είσαι, δεν βλέπεις ότι κοιμάμαι», είπε ο στρατιώτης χωρίς να δει σε ποιον απευθυνόταν. Ο Πάτον, ατάραχος, είπε: «Βρήκαμε τουλάχιστον κάποιον εδώ που γνωρίζει τι κάνει!» και απομακρύνθηκε.

Στις 26/12/1944 η 37η Επιλαρχία της 4ης ΤΘΜ μπήκε στην Μπαστόν τερματίζοντας την πολιορκία της. Χρειάστηκαν αρκετές μέρες σκληρού αγώνα ακόμα για να δημιουργηθεί ένας σχετικά ασφαλής διάδρομος για την άφιξη ενισχύσεων. Αλλά και οι Γερμανοί είχαν φτάσει στα όριά τους. Η 5η Στρατιά Πάντσερ με επικεφαλής τον Μαντόιφελ δεν διέθετε καύσιμα. Όμως η 2η ΜΠα προσέγγισε στις 24 Δεκεμβρίου σε απόσταση 6 χλμ. τον ποταμό Μεύση στην περιοχή του Ντινάν. Αλλά ο Στρατηγός Ζεπ Ντίτριχ, «το ναζιστικό σκυλάκι του Χίτλερ», δεν υποστήριξε τον Μαντόιφελ, επειδή «ο ελιγμός (των εφεδρειών) δεν περιλαμβανόταν στη διαταγή του Χίτλερ και αυτός εκτελούσε τις διαταγές στο ακέραιο». Η 2η ΜΠα εκμηδενίστηκε από συνδυασμένα πλήγματα αεροπορίας και τεθωρακισμένων. Η Wehrmacht δεν κατάφερε να φτάσει στον Μεύση και η πρωτοβουλία είχε περάσει στους Αμερικανούς. Ο Αϊζενχάουερ και ο Πάτον σκέφτηκαν ότι τους δινόταν μια μεγάλη ευκαιρία να καταστραφεί ο εχθρός δυτικά του Ρήνου. Κατά την προετοιμασία της επίθεσης, ο Πάτον είπε στον Μπράντλεϊ: «Μπραντ, αυτή τη φορά οι Ούννοι (ήταν ο μόνος που αποκαλούσε έτσι τους Γερμανούς) έβαλαν το κεφάλι τους στην κρεατομηχανή και εγώ κρατάω τον μοχλό χειρισμού». Όμως ο Μοντγκόμερι καθυστέρησε με αστείες δικαιολογίες την επίθεσή του στον βορρά. Και όταν επιτέθηκε στις 3 Ιανουαρίου 1945 έπληξε την κορυφή και το πλευρό, αντί για το κέντρο των Γερμανών. Ο Πάτον σε συνέντευξη Τύπου σχολίαζε καυστικά: «Αν βρείτε στη ζούγκλα έναν πίθηκο να κρέμεται από την ουρά του, για να τον ξεκρεμάσετε είναι καλύτερα να την κόψετε, αντί να τον κλοτσήσετε στο πρόσωπο». Οι συγκρούσεις στις Αρδένες συνεχίστηκαν για πολλές μέρες ακόμα, κάτω από δυσχερέστατες καιρικές συνθήκες. Όπως αναφέραμε, ο καιρός βελτιώθηκε την περίοδο των Χριστουγέννων και ο Πάτον παρασημοφόρησε τον ιερέα ο’ Νιλ λέγοντας: «Πάτερ σίγουρα είσαι ο αγαπημένος του Κυρίου και των στρατιωτών». Στις 16 Ιανουαρίου 1945, οι συμμαχικές δυνάμεις που πολιορκούσαν την Μπαστόν ενώθηκαν στο Ουφαλίζ του Βελγίου, περίπου στο κέντρο της εχθρικής παράταξης. Πάντως, αν και οι περισσότεροι τοποθετούν το τέλος της μάχης των Αρδενών μεταξύ 25-28 Ιανουαρίου 1944, μόνο στις 7 Φεβρουαρίου το μέτωπο επανήλθε στην κατάσταση της 16ης Δεκεμβρίου 1944. Σημαντικός πάντως ήταν ο ρόλος που έπαιξε η 9η Στρατιά, υπό τις διαταγές του Αντιστράτηγου Γουίλιαμ Σίμπσον, καθώς στο πρώτο δεκαήμερο της γερμανικής επίθεσης, επτά μεραρχίες της είχαν εμπλακεί με τον εχθρό.

Μια ανακεφαλαίωση της Μάχης των Αρδενών

Η μάχη των Αρδενών, η οποία στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται κυρίως ως «Battle of the Bulge» («Μάχη της προεξοχής ή της εξέχουσας»), από τη θέση της Μπαστόν διαιρείται σε τρεις κύριες φάσεις. Η πρώτη περιλαμβάνει τη γερμανική επίθεση και την κατάρρευση των αμερικανικών θέσεων, στη δεύτερη οι Αμερικανοί ενισχύονται και αντιστέκονται και στην τρίτη αντεπιτίθενται. Αυτή η τρίτη φάση ξεκίνησε με την επίθεση σχηματισμών της 3ης Στρατιάς στην Μπαστόν και ολοκληρώθηκε με την υποχώρηση των Γερμανών. Όμως, η 1η και η 9η Στρατιά απορρόφησαν την ορμή της γερμανικής επίθεσης και συνέβαλαν αποφασιστικά στη νίκη, αφού αντιστάθηκαν αποτελεσματικά και συμμετείχαν και στις επιθετικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν.

Η κρίση στις Αρδένες αμαύρωσε τη φήμη του Μπράντλεϊ και Χότζες, επειδή αιφνιδιάστηκαν από τη γερμανική επίθεση, δεν εκτίμησαν τη σοβαρότητα της απειλής και αντέδρασαν χαλαρά στα αρχικά στάδια. Η περιορισμένη συνεισφορά του Μοντγκόμερι στη νίκη των Συμμάχων διογκώθηκε στη συνέχεια. Ο Αϊζενχάουερ εκτίμησε σωστά την κατάσταση και ενήργησε με αποφασιστικότητα, ενώ ο Πάτον που βρέθηκε στο στοιχείο του, έδρασε με ταχύτητα, τόλμη και ακρίβεια. Σίγουρα ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία του Πάτον, όχι όμως στον βαθμό που την παρουσίασε ο ίδιος σε επιστολή προς τη σύζυγό του: «Η τελειότερη επιχείρηση που έχουμε εκτελέσει, το μεγαλύτερο επίτευγμα του πολέμου. Αυτή είναι η μεγαλύτερη μάχη μου». Στο ημερολόγιό του ήταν ακόμα πιο αλαζονικός: «Η 3η Στρατιά κινήθηκε ταχύτερα και ενεπλάκη με περισσότερους σχηματισμούς σε λιγότερο χρόνο από οποιαδήποτε άλλη στην ιστορία των Η.Π.Α., ίσως και στην παγκόσμια ιστορία.

Άλλες «ρήσεις» (ατάκες) και γεγονότα από τη ζωή και τη δράση του Πάτον

Πέρα από όλα τ’ άλλα, πολύ μεγάλο ενδιαφέρον θεωρούμε ότι παρουσιάζουν ρήσεις και ενέργειες του Πάτον. Φανατικός θαυμαστής του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Ναπολέοντα, έλεγε: «Στον αυριανό πόλεμο, οι άνδρες μας θα βιώνουν τα ίδια συναισθήματα με τους στρατιώτες του Αλέξανδρου, με τους άνδρες που οι ψυχικές δυνάμεις ενός Έλληνα ή ενός Κορσικανού (του Ναπολέοντα) μετέτρεψαν σε ήρωες» και επίσης, θέλοντας να δείξει ότι οι ηγέτες κερδίζουν τους πολέμους: «Ο Αλέξανδρος, όχι η Μακεδονία κατέκτησε τον κόσμο. Ο Αλέξανδρος, επικεφαλής ενός όχλου, δεν θα κατακτούσε τίποτα». Οι βωμολοχίες του ήταν άνευ προηγουμένου. Έλεγε ότι «ένας άνδρας που δεν γ@@ά δεν είναι ικανός να πολεμήσει». Σε ομιλία προς τους άνδρες του είπε: «Ένας στρατός είναι μια ομάδα. Ζει, κοιμάται, τρώει και μάχεται σαν ομάδα. Αυτά τα περί ατομικών ηρωισμών είναι βλακείες. Τα ηλίθια καθάρματα που τα γράφουν, γνωρίζουν για τις συνθήκες μάχης όσα και για τη συνουσία, δηλαδή τίποτα!».

Σε άλλη ομιλία του είπε: «Σε 30 χρόνια από τώρα όταν θα είστε δίπλα στο τζάκι με τον εγγονό σας και σας ρωτήσει «τι έκανες στον πόλεμο παππού;», δεν θα αναγκαστείτε να βήξετε και να του πείτε: «Λοιπόν ο παππούς φτυάριζε σκ@@ά στη Λουιζιάνα». Όχι στρατιώτες, θα τον κοιτάξετε στα μάτια και θα του πείτε: «Παιδί μου, ο παππούς πολέμησε με την 3η Στρατιά και με αυτόν τον γαμ@@@ένο μπάσταρδο, τον Τζορτζ Πάτον». Δεν χρησιμοποιούσε ποτέ χειρόγραφες σημειώσεις και μιλούσε από μνήμης σε μέσο όρο 15.000 στρατιωτών κάθε φορά! Όταν βρισκόταν στην Τυνησία επισκέφθηκε τον φίλο του Υποστράτηγο Τέρι Άλεν. Παρατήρησε ότι γύρω από το στρατηγείο είχαν ανοιχτεί ορύγματα μάχης, για στοιχειώδη κάλυψη σε αεροπορικές προσβολές. Ρώτησε τον Άλεν ποιο ήταν το δικό του και όταν εκείνος του το έδειξε, ο Πάτον ούρησε στο εσωτερικό του! Πάντως οι Γερμανοί τον είχαν σε πολύ μεγάλη υπόληψη. «Αμερικανό Γκουντέριαν, εξαίρετο και τολμηρό ηγέτη τεθωρακισμένων», τον χαρακτήρισε ο Στρατηγός Μπλούμεντριτ. Και ο Στρατάρχης Ρούντστεντ θεωρούσε τους Μοντγκόμερι και Πάτον ως τους καλύτερους στρατιωτικούς ηγέτες των Συμμάχων. Ο επιτελάρχης του Ρούντστεντ Βέστφαλ θαύμαζε τους τολμηρούς ελιγμούς του Πάτον. Φανατικός αντικομμουνιστής, αλλά και αντισημίτης, με άκρως προσβλητικούς και απαράδεκτους χαρακτηρισμούς για τους Εβραίους επέμενε ήδη, από τον Αύγουστο του 1944, να «χτυπήσουν» την ΕΣΣΔ: «Τι μας ενδιαφέρει τι σκέπτονται οι Ρώσοι; Θα πρέπει να πολεμήσουμε μαζί τους κάποια στιγμή. Γιατί όχι τώρα, που ο στρατός μας είναι άθικτος και μπορούμε να διώξουμε τους καταραμένους με κλοτσιές πίσω στη Ρωσία μέσα σε τρεις μήνες; Μπορούμε να το κάνουμε εύκολα με τη βοήθεια των Γερμανών. Τους μισούν τους μπάσταρδους». Θεωρούσε τους Γερμανούς ως τον μόνο αξιοπρεπή λαό στην Ευρώπη, ενώ για τους Ρώσους έλεγε: «Ο Ρώσος είναι Ασιάτης, ως εκ τούτου σκέπτεται ύπουλα. Δεν είναι δυνατόν να τον κατανοήσουμε, όπως και έναν Κινέζο ή έναν Ιάπωνα. Απ’ όσα έχω δει, δεν είμαι ιδιαίτερα πρόθυμος να τους κατανοήσω, μόνο να υπολογίσω πόσες σφαίρες απαιτούνται για να τους εξοντώσω. Δεν εκτιμούν την ανθρώπινη ζωή και είναι όλοι καθάρματα, βάρβαροι και χρόνια αλκοολικοί».

Πάντως φαίνεται ότι ούτε και τον Αϊζενχάουερ εκτιμούσε ιδιαίτερα, ενώ απεχθανόταν και τον επιτελάρχη του Μπέντελ Σμιθ. Όταν κάποτε εμφάνισε μια μόλυνση στα χείλη του, σχολίασε: «Καθόλου παράξενο με όλους τους κώ@@υς που αναγκάζομαι να φιλήσω»…

Αυτός ήταν ο Τζορτζ Πάτον (1885-1945). Αριστοκράτης, με λεξιλόγιο πεζοδρομίου, απίστευτα αυστηρός και τελειομανής, αλλοπρόσαλλος, αλλά παρά το ότι και οι συνάδελφοί του δεν ενθουσιάζονταν από τον χαρακτήρα του, ποτέ δεν τόλμησαν να τον αποπέμψουν. Ήταν ο άνθρωπος τον ειδικών αποστολών κάτι που απέδειξε, πετυχαίνοντας το φαινομενικά ακατόρθωτο, στην Μπαστόν και τις Αρδένες…



Βασική πηγή του άρθρου μας ήταν το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κλάδη, «ΠΑΤΤΟΝ. Ο στρατηγός – θρύλος του Αμερικανικού Στρατού», ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ του περιοδικού ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΓΝΩΜΩΝ Εκδοτική, 2016

ΥΓ. Προσωπική άποψή μου είναι ότι το σοβαρότερο λάθος του Πάτον, ακόμα κι από τα χαστούκια και τον εξευτελισμό των δύο στρατιωτών ήταν η αποστολή αυτοκτονίας 317 ανδρών του, ουσιαστικά για να σώσουν τον γαμπρό του. Αναφερθήκαμε εκτενώς σε αυτό στις 22/9, αλλά δεν σχολιάστηκε όσο, νομίζουμε ότι έπρεπε…