Θα κλείσουμε σήμερα, προς το παρόν βέβαια, την ενασχόλησή μας με τα άρθρα γύρω από το έπος του 1940 και θα ασχοληθούμε με ένα μάλλον άγνωστο ζήτημα. Συγκεκριμένα, με τους άταφους Έλληνες αξιωματικούς και οπλίτες στην Αλβανία, συγκεκριμένα στη Βόρειο Ήπειρο.
Δυστυχώς και σε αυτό το θέμα οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω άγνοιας (;), για πολλά χρόνια δεν έκαναν τίποτα. Πάντως, θεωρούμε τουλάχιστον περίεργο το γεγονός ότι οι πρώτες, τουλάχιστον, μεταπολεμικές κυβερνήσεις, στις οποίες ενδεχομένως συμμετείχαν και κάποιοι που πολέμησαν το 1940, δεν έκαναν απολύτως τίποτα, ενώ τα γεγονότα ήταν πολύ νωπά τότε. Την ίδια ώρα, το καθεστώς Χότζα φρόντιζε να βεβηλώνει τους πρόχειραφτιαγμένους τάφους Ελλήνων στρατιωτικών και να παρουσιάζει, δήθεν τάφους Αλβανών, οι οποίοι σκοτώθηκαν πολεμώντας τους Γερμανούς (!). Με ανάλογες ενέργειες η γειτονική χώρα βρέθηκε ανάμεσα στους νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ είναι γνωστό ότι ήταν όχι απλά στο πλευρό των Ιταλών κατά την επίθεσή τους στη χώρα μας το 1940, αλλά στρατιωτικές μονάδες αποκλειστικά από Αλβανούς συμμετείχαν σε αυτή προσδοκώντας προφανώς εδαφικά οφέλη, κάτι βέβαια που ξέχασαν πολύ γρήγορα, λόγω της δυσμενούς γι’ αυτούς, εξέλιξης των ιταλικών επιχειρήσεων…
Η αδικαιολόγητη άγνοια πολιτικών και στρατιωτικών στην Ελλάδα
Παρά τις εκκλήσεις και τις διαμαρτυρίες των συγγενών των πεσόντων στη Βόρειο Ήπειρο το 1940-41, με σκοπό την αναζήτηση και τον ενταφιασμό των ηρώων, οι ελληνικές κυβερνήσεις έδειχναν ανεπίτρεπτη άγνοια και αδιαφορία. Και δεν επρόκειτο για ασήμαντο αριθμό πεσόντων, που ίσως θα ήταν δύσκολη η ανεύρεση και η ταυτοποίησή τους, αλλά για 7.976 αξιωματικούς και οπλίτες (κατά τον Γεώργιο Σούρλα), ενώ σε απάντησή του το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης το 2007 (πρωθυπουργός ήταν ο Κώστας Καραμανλής) σε ερώτηση του βουλευτή, του ΛΑΟΣ τότε, Μάκη Βορίδη ανεβάζει τον αριθμό τους σε 12.000!
Ο Γεώργιος Ράλλης (1918-2006), πρωθυπουργός της χώρας μας το 1980-81 απαντώντας σε επιστολή του Ταξίαρχου ε.α. Ι. Λέττα, ο οποίος του έθετε το θέμα της περισυλλογής των οστών των νεκρών μαχητών και της ταφής τους απάντησε: «Δυστυχώς μόνο τώρα έλαβα γνώση του λυπηρού γεγονότος, αλλιώς θα είχα φροντίσει προ πολλού για την ρύθμιση αυτής της εκκρεμότητας».
Κλείσιμο
Όπως γράφει ο τέως βουλευτής και Αντιπρόεδρος της Βουλής (2004-2009) Γεώργιος Σούρλας, που έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα των άταφων νεκρών μας: «Όχι μόνο για τον Γεώργιο Ράλλη, αλλά και για κανέναν άλλον πρωθυπουργό και πολιτικό ηγέτη δεν προκύπτει ότι γνώριζε το πρόβλημα και ότι ενδιαφέρθηκε για την αντιμετώπισή του». Ακόμα και το 1987, όταν η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου προχώρησε σε άρση του εμπολέμου με την Αλβανία, με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, μετά από πρωτοβουλία του τότε ΥΠΕΞ Κάρολου Παπούλια, δεν τέθηκε το θέμα από ελληνικής πλευράς για τους άταφους Έλληνες ήρωες της Αλβανίας, αν και είμαστε βέβαιοι ότι ο αείμνηστος Γιαννιώτης πολιτικός γνώριζε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον το θέμα. Πάντως, η εμπόλεμη κατάσταση με την Αλβανία εξακολουθεί να υφίσταται, καθώς η άρση της δεν έχει επικυρωθεί ποτέ από την Ελληνική Βουλή, ούτε και με προεδρικό Διάταγμα, ενώ και η Αλβανία διατηρεί από την πλευρά της το «εμπόλεμο» με την Ελλάδα.
Γεώργιος Σούρλας
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο Πανηπειρωτικός Σύνδεσμος Εποποιίας Καλαμά- Καλπακίου- Αώου «Το Όχι 1940-41», με επιστολή του προς το ΓΕΣ ζητούσε να αποδοθούν οι πρέπουσες τιμές στους νεκρούς ήρωες που έπεσαν στα πεδία των μαχών (της Βορείου Ηπείρου εννοείται) και να γίνει η περισυλλογή και ταφή των οστών τους.
Το 1ο Επιτελικό Γραφείο του ΓΕΣ, με το υπ’ αριθμ. Φ 485/20/49082/6-6-79 απάντησε: «Δεν είναι πρακτικώς δυνατόν σήμερον να ευρίσκονται άταφοι, έστω και λείψανα πεσόντων προς ανακομιδήν τούτων εις την Ελλάδα, λόγω του διαρρεύσαντος έκτοτε μακρού χρόνου… Αν γνωρίζετε πού φυλάσσονται οστά πεσόντων με ακριβή στοιχεία, να αναφέρετε δια να ενεργήσουμε δια την ανακομιδήν των».
Δηλαδή το ΓΕΣ πριν από 45 χρόνια, 39 μετά το 1940, ισχυριζόταν ότι δεν υπάρχουν ούτε καν λείψανα πεσόντων Ελλήνων στην Αλβανία (η απάντηση βέβαια δόθηκε από γραφείο του Πενταγώνου…) και ζητούσε από ιδιώτες, αν ξέρουν, να τους υποδείξουν πού ακριβώς βρίσκονται αυτά για να μεριμνήσουν για την ανακομιδή τους. Πάλι καλά που δεν του ζήτησαν να πάνε στην Αλβανία και να ψάξουν μόνοι τους! Διαχρονική αδιαφορία του επίσημου ελληνικού κράτους, για να μην γράψουμε τίποτα πιο σκληρό…
Η συμφωνία Ελλάδας- Αλβανίας για τα στρατιωτικά κοιμητήρια
Για πρώτη φορά μόλις το 1990 το Ελληνικό Κράτος ασχολήθηκε επίσημα με την ανεύρεση πρόχειρων τάφων Ελλήνων στην Αλβανία. Σε αυτό βέβαια συνέβαλε σημαντικά και η πτώση του (ιδιότυπου) κομμουνιστικού καθεστώτος στη γειτονική χώρα. Το 1997 επιτεύχθηκε μια κατ’ αρχήν συμφωνία συνεργασίας για κατασκευή στρατιωτικών κοιμητηρίων και προχώρησε μόνο η ανακατασκευή του νεκροταφείου στους Βουλιαράτες. Πολεμιστές που επέστρεψαν από το μέτωπο και ήταν εν ζωή τότε, συγγενείς πεσόντων, ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος (πρόκειται για μια μεγάλη μορφή της Ορθοδοξίας όπως είναι γνωστό), οργανώσεις Βορειοηπειρωτών και απόστρατων αξιωματικών απαιτούσαν από την Πολιτεία να κάνει ό,τι έπρεπε.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος
Τον Μάρτιο του 1998 ιδρύθηκε στο Αργυρόκαστρο ο Σύλλογος «Οι Πεσόντες του 1940», με πρόεδρο τον Βορειοηπειρώτη Γεώργιο Νίκα. Σκοπός του Συλλόγου ήταν να φέρει στο φως τη βοήθεια που πρόσφεραν οι Βορειοηπειρώτες στον Ελληνικό Στρατό, όταν αντιμετώπιζε τους Ιταλούς στο έδαφος της Αλβανίας. Ανέλαβε επίσης τον εντοπισμό, την εκταφή και την περισυλλογή των πεσόντων στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Αργυρόκαστρου- Κλεισούρας και Πρεμετής. Στην Κορυτσά ιδρύθηκε παράρτημα του Συλλόγου που ανέλαβε το ίδιο έργο στην ευρύτερη περιοχή της πόλης.
Η αδράνεια και η ολιγωρία της ελληνικής πλευράς («άφησέ το για τους επόμενους, πού να μπλέκουμε τώρα»;) και η αδιαφορία της αλβανικής είχαν σαν αποτέλεσμα η προσπάθεια να επικεντρωθεί στη σύναψη συμφωνίας για τη λειτουργία στρατιωτικών κοιμητηρίων. Το αλβανικό Υπουργείο Εξωτερικών που ήταν αρμόδιο για το θέμα αποδέχθηκε να γίνουν έρευνες για την ανεύρεση των οστών των πεσόντων, με την προϋπόθεση ότι αυτά θα μεταφέρονταν στην Ελλάδα! Αντίθετα, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της γειτονικής χώρας εκφράστηκε θετικά απέναντι στο ελληνικό αίτημα για την παραμονή των οστών των νεκρών στον τόπο της θυσίας τους και της δημιουργίας στρατιωτικών κοιμητηρίων- μνημείων. Οι Υπουργοί Εθνικής Αμύνης Ελλάδας και Αλβανίας, μετά από συνάντησή τους, συμφώνησαν προφορικά στην κατασκευή και συντήρηση στρατιωτικών νεκροταφείων στην Αλβανία, στις περιοχές Βουλιαράτες, Κλεισούρα και Κορυτσά. Το 2008 όμως φαινόταν ότι τα πράγματα οδηγούνταν σε αδιέξοδο.
Το παλιό στρατιωτικό νεκροταφείο - Βουλιαράτες
Τότε η Ελλάδα αποφάσισε να αντιδράσει δυναμικά. Όταν η Αλβανία ζητούσε να κυρώσουν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Σύνδεσης μαζί της, Έλληνες βουλευτές έθεσαν στην κυβέρνηση ως προϋπόθεση ψήφισής του από την ελληνική Βουλή, τη δημιουργία στρατιωτικών κοιμητηρίων. Αυτό και έγινε. Η Αλβανία έσπευσε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, λίγων μόλις ημερών, να κάνει αποδεκτό το αίτημα της Ελλάδας για δύο κοιμητήρια, στους Βουλιαράτες και την Κλεισούρα. «Τα αποτελέσματα αυτής της σθεναρής στάσης είναι συγχρόνως και μια απάντηση σε διπλωματικούς και άλλους ήπιους χειρισμούς δεκαετιών χωρίς κανένα αποτέλεσμα», γράφει ο Γεώργιος Σούρλας, βουλευτής για πολλά χρόνια της Νέας Δημοκρατίας και μέλος σε αρκετές κυβερνήσεις της.
Στις 09/2/2009 υπογράφηκε στα Τίρανα η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας για την αναζήτηση, την εκταφή, τον προσδιορισμό της ταυτότητας και τον ενταφιασμό των Ελλήνων πεσόντων στρατιωτικών σε πολεμικές επιχειρήσεις στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940-41 και την κατασκευή κοιμητηρίων στο έδαφος της Δημοκρατίας της Αλβανίας για τον ενταφιασμό τους. Στις 25/3/2010 η συμφωνία κυρώθηκε από την αλβανική Βουλή. Χαρακτηριστικά, στην παράγραφο 8 του άρθρου 1 αναφέρονται τα εξής: «Επίσημες τελετές σε ανάμνηση των πεσόντων θα διοργανώνονται από εκπροσώπους της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Δημοκρατίας της Αλβανίας στις 28 Οκτωβρίου κάθε έτους. Οι Ενώσεις των Συγγενών και των Φίλων των αποθανόντων θα μπορούν να παρίστανται σε τελετές.
Έτσι, με την υπ’ αριθμόν 570/2011 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, αναγνωρίστηκε η Ένωση με την επωνυμία «Ένωση Τέκνων, Συγγενών και Φίλων Νεκρών Ηρώων που πολέμησαν την περίοδο 1940-41 στο Αλβανικό Έπος και έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι κατά τη διάρκεια της μάχης».
Στις 11/1/2012 διαβιβάστηκαν στην ελληνική πλευρά τα αιτήματα της αλβανικής Επιτροπής για την υλοποίηση της συμφωνίας. Στις 25/4/2012 συνεδρίασε η Μικτή Επιτροπή. Υπήρχε η προοπτική να συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο.
Τα στρατιωτικά κοιμητήρια των Ελλήνων ηρώων στην Αλβανία: Βουλιαράτες-Κλεισούρα.
Οι Βουλιαράτες, χωριό της Δρόπολης, βρίσκονται πολύ κοντά στην Κακαβιά και κατοικούνται από Έλληνες. Εκεί, το 1940-41 λειτουργούσε για 3,5 μήνες Υγειονομική Μονάδα του Σ1 πεδινού χειρουργείου, δυνάμεως 300 κλινών. Στις μάχες πάνω από το ύψωμα του Αγίου Αθανασίου στο χωριό, την 01/12/1940, κατά την οπισθοχώρηση των Ιταλών, σκοτώθηκαν 15 Έλληνες στρατιώτες και τραυματίστηκαν 130. Οι νεκροί, με φροντίδα του ιερέα του χωριού και των κατοίκων του, τάφηκαν σε εκκλησιαστικό οικόπεδο στους πρόποδες του λόφου του χωριού, κοντά στο παρεκκλήσι του Αγίου Βασιλείου. Μάλιστα, πήραν από τις στρατιωτικές Αρχές καταλόγους των πεσόντων και τοποθέτησαν στους σταυρούς των τάφων νούμερα που αντιστοιχούσαν στα ονοματεπώνυμά τους.
Οι τάφοι διακρίνονταν από τους πέτρινους σταυρούς που είχαν τοποθετήσει οι ντόπιοι, που έφτιαξαν και μια πρόχειρη περίφραξη. Ο ιερέας του χωριού διέσωσε και επί κομμουνιστικού καθεστώτος τη λίστα με τους 56 πεσόντες που είχαν ταφεί εκεί μαζί με ένα πρόχειρο τοπογραφικό διάγραμμα. Επί Χότζα, το νεκροταφείο εγκαταλείφθηκε, οι σταυροί αφαιρέθηκαν και πετάχτηκαν, ενώ το κοιμητήριο μετατράπηκε σε βοσκοτόπι! Το παρακείμενο παρεκκλήσι γκρεμίστηκε από τα θεμέλια. Το 1990-91, οι πιστοί επέστρεψαν, οι σταυροί τοποθετήθηκαν και πάλι στους τάφους και τελούνταν τακτικά τρισάγια. Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990 πήγαινε την 28η Οκτωβρίου κάθε έτους στους Βουλιαράτες, όπου τελούσε στο στρατιωτικό κοιμητήριο επιμνημόσυνες δεήσεις.
Το 1999 αποφάσισε να ξεκινήσει την ανέγερση ενός νέου αξιοπρεπούς ναού στο κοιμητήριο, το οποίο άρχισε να αναβαθμίζεται. Στο ναό του Αγίου Αθανασίου στους Βουλιαράτες, υπήρχαν οστά πεσόντων στρατιωτικών που είχαν συλλεχθεί στις γύρω περιοχές. Όλα αυτά τοποθετήθηκαν στο νέο ελληνικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο στους Βουλιαράτες. Ο ναός που ανεγέρθηκε αφιερώθηκε στην Αγία Σκέπη, την Παναγία, που ενέπνευσε τους στρατιώτες μας στον τιτάνιο εκείνο αγώνα. Στο νεκροταφείο των Βουλιαρατών υπάρχουν 59 επώνυμοι και ανώνυμοι τάφοι, καθώς και 175 οστεοφυλάκια. Την 28η Οκτωβρίου κάθε έτους γίνονται εκεί εκδηλώσεις με πάνδημη συμμετοχή.
Το στρατιωτικό κοιμητήριο στους Βουλιαράτες
Η περιοχή της Κλεισούρας υπήρξε θέατρο πολεμικών μαχών μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών. Ειδικότερα, ανατολικά και δυτικά της Τρεμπεσίνας, στην κοιλάδα του Μπαλαμπάν και στο όρος Σεντέλι οι συγκρούσεις ήταν πολύ σκληρές. Στις 10 Ιανουαρίου 1941, μετά από τέσσερις μέρες σκληρών μαχών, οι Έλληνες κατέλαβαν το πέρασμα. Ούτε τα τεθωρακισμένα Μ113 που χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά οι Ιταλοί, ούτε οι Αλπινιστές της «Τζούλια», ούτε η Μεραρχία Πεζικού «Λύκοι της Τοσκάνης» μπόρεσαν να συγκρατήσουν την ορμή των Ελλήνων.
Μετά το 1990-91 πολλοί κάτοικοι των γύρω χωριών άρχισαν να μεταφέρουν στον ιερό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Κλεισούρα οστά πεσόντων που ξέθαψαν από κήπους, χωράφια και άλλα σημεία που είχαν συγκρατήσει στη μνήμη τους. Μεταφέρθηκαν στον γυναικωνίτη του ναού όπου τελούνταν τακτικά τρισάγια. Με μέριμνα πάλι του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου, το 1996 ανοικοδομήθηκε στα παλιά του θεμέλια το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, το οποίο είχε κατεδαφίσει το καθεστώς Χότζα. Βρίσκεται στο στενότερο σημείο των στενών της Κλεισούρας και εκεί προσκυνούν ευλαβικά όχι μόνο Χριστιανοί, αλλά και Μουσουλμάνοι. Το 2002 ο Αναστάσιος ξεκίνησε τις διαδικασίες για επέκταση της Μονής του Αγίου Νικολάου και τη δημιουργία στρατιωτικού νεκροταφείου. Το 2006 η Μονή, ανακαινισμένη και μεγαλύτερη, καθώς και οι τάφοι, αδειανοί ακόμα, λόγω της κωλυσιεργίας των Αλβανών είχαν ετοιμαστεί.
Το στρατιωτικό κοιμητήριο Κλεισούρας
Σύμφωνα με την απάντηση του ΥΕΘΑ στον Μάκη Βορίδη το 2007, ως τότε είχαν ανευρεθεί τα οστά 690 πεσόντων. Στην περιοχή Αργυροκάστρου- Κλεισούρας εντοπίστηκαν περίπου 600 τάφοι με οστά Ελλήνων. Οι περισσότεροι (500-550) στα Στενά της Κλεισούρας. Τα οστά αυτά τοποθετήθηκαν εκεί από τμήμα του Ειδικού Ιταλικού Τάγματος Μηχανικού που συγκροτήθηκε μετά τον Β’ Π.Π. και είχε ως αποστολή την ανεύρεση Ιταλών νεκρών και τη μεταφορά των σορών τους στη χώρα τους. Οι Ιταλοί είχαν πρόσβαση στην Αλβανία επί Χότζα ήδη, ενώ η Ελλάδα, σχεδόν 80 χρόνια μετά, δεν μπορεί ούτε τους νεκρούς της να θάψει στην Αλβανία… Οι Ιταλοί, προς τιμήν τους, όταν έβρισκαν οστά Ελλήνων τα τοποθετούσαν σε συγκεκριμένη ζώνη, τα έβαζαν σε ξυλοκιβώτια και πάνω σε αυτά αναρτούσαν μεταλλικές πινακίδες με την ένδειξη «ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ»… Και 500 μέτρα ΒΑ της Πρεμετής όμως, ενταφιάστηκαν από τους Ιταλούς περίπου 1.400 Έλληνες πεσόντες. Τέλος, στην περιοχή της Κορυτσάς έχουν εντοπιστεί, σε διάφορα σημεία, 300 περίπου τάφοι, στους οποίους είναι σχεδόν βέβαιο ότι βρίσκονται θαμμένοι Έλληνες στρατιωτικοί.
Τα νεκροταφεία… χωρίς νεκρούς που έφτιαξε ο Χότζα στο Δέλβινο και αλλού
Στο Δέλβινο και τα γύρω χωριά είχαν χάσει τη ζωή τους τουλάχιστον 22 Έλληνες στρατιωτικοί. Αυτοί ενταφιάστηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Ενορίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, περίπου 60 μέτρα ΒΑ του ιερού ναού.
Ο Ιερός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Δελβίνο
Εδώ, το καθεστώς Χότζα όχι μόνο γκρέμισε τον ναό, αλλά και τον λόφο στον οποίο βρισκόταν και δημιούργησε «νεκροταφείο των πεσόντων». Πρόκειται για πλαστογράφηση της ιστορίας. Στο νεκροταφείο αυτό, όπως και σε πολλά άλλα που δημιουργήθηκαν σε όλες σχεδόν τις αλβανικές πόλεις, υπήρχαν τάφοι κάποιων που δήθεν πολέμησαν τους Γερμανούς, ενώ στην πραγματικότητα ήταν θύματα του καθεστώτος Χότζα, αλλά και τάφοι χωρίς νεκρούς. Με αυτό τον τρόπο το αλβανικό καθεστώς προσπάθησε, παραχαράσσοντας την ιστορία και την πραγματικότητα, να δείξει ότι οι Αλβανοί πολέμησαν τους Ναζί…
Η περιοχή που ανήκε στην Ενορία δημεύτηκε, απαλλοτριώθηκε και παραδόθηκε ως οικόπεδα στους κατοίκους της περιοχής. Τον Αύγουστο του 1991, ο Αναστάσιος, ως Πατριαρχικός Έξαρχος τότε, λειτούργησε κάτω από έναν πλάτανο, όπου βρισκόταν, σύμφωνα με μνήμες μεγάλων σε ηλικία ανθρώπων, ο παλιός ναός. Καθώς ήταν αδύνατο να χτιστεί εκεί νέος ναός, το φθινόπωρο του 1992 ξεκίνησαν βορειότερα οι εργασίες για την ανέγερση της εκκλησίας του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1994. Τον Σεπτέμβριο του 1996 ο Αρχιεπίσκοπος εγκαινίασε τον ναό. Στα σπίτια που είχαν χτίσει κάτοικοι της περιοχής βρέθηκαν τάφοι πεσόντων. Μετά την εκταφή των οστών τα παρέδωσαν στις εκκλησιαστικές αρχές, κάποιοι σκεπτόμενοι πονηρά, για να κατοχυρώσουν τα οικόπεδα. Το 2003, αφού είχε ολοκληρωθεί από τον Αναστάσιο η κατοχύρωση και η περίφραξη του περιβάλλοντος χώρου του ναού του Ευαγγελισμού, ξεκίνησαν οι εργασίες για την κατασκευή κωδωνοστασίου. Στη βάση του ανεγέρθηκε παρεκκλήσι, στο οποίο τοποθετήθηκαν θήκες με τα οστά των πεσόντων.
Η εκκρεμότητα συνεχίζεται…
Δυστυχώς, η Μικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, δεν συνεδρίασε μετά το 2012. Παρά τις προφορικές διαβεβαιώσεις των Αλβανών, δεν υπάρχει καμία εξέλιξη στο θέμα. Τα παιδιά και οι συγγενείς των πεσόντων του 1940-41 συναντήθηκαν με τον Αλβανό πρέσβη στην Αθήνα, στις 03/7/2014 και ζήτησαν κάτι απλό και λογικό. Να τους δοθεί η δυνατότητα να προσκυνήσουν «τους τάφους των πατεράδων τους», όπως είπαν οι ίδιοι. Απάντηση δεν έλαβαν, φυσικά, από την αλβανική κυβέρνηση. Σε επιστολή τους στα μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου, τον Ιούνιο του 2014, τα παιδιά και οι συγγενείς των πεσόντων τόνιζαν ότι στενεύουν τα χρονικά περιθώρια τόσο για την εύρεση Βορειοηπειρωτών που θα μπορούσαν να τους δώσουν κάποιες πληροφορίες, όσο και για τους ίδιους, που ήταν τότε (2014) ηλικίας μεγαλύτερης των 70 ετών… Ζητούσαν από τους Έλληνες και τις Ελληνίδες βουλευτές, να τους δοθεί η δυνατότητα ν’ ανάψουν έστω ένα κερί στα κοιμητήρια όπου θα γινόταν η εναπόθεση των οστών των ηρώων.
Δυστυχώς ούτε από τους 300 της Βουλής έλαβαν απάντηση. Τίποτα δεν έχει αλλάξει την τελευταία δεκαετία, εκτός από την αναγνώριση ως "ιστορικού κοιμητηρίου" από την αλβανική κυβέρνηση το 2017, του νεκροταφείου στους Βουλιαράτες. Ο ανθέλληνας Έντι Ράμα δεν παύει να δείχνει το μίσος του για την Ελλάδα, ενώ και οι ελληνικές κυβερνήσεις κινούνται σπασμωδικά. Τελευταίο διπλωματικό χαρτί της ελληνικής πλευράς, είναι η ένταξη της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόνο εκεί μπορεί πλέον να υπολογίζει για να υποχρεώσει τη γειτονική χώρα να κάνει ό,τι πρέπει. Άλλωστε, πώς θέλει να μπει στην ΕΕ μια χώρα, πολίτης της οποίας πετά ανενόχλητος αβγά και άλλα σε εκλεγμένο ευρωβουλευτή; Πολιτική υποχωρήσεων, «αυστηρά» διαβήματα χωρίς αντίκρισμα και διάλογος κωφών δεν οδηγούν πουθενά. Αν δεν συμμορφωθεί στις ευρωπαϊκές αρχές, η Αλβανία ας μην περιμένει ένταξη στην ΕΕ. Δεκανίκι ή γέφυρα της Αλβανίας για την ενωμένη Ευρώπη, η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει ποτέ…
Πηγή: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΣΟΥΡΛΑΣ, «Το εθνικό χρέος προς τους άταφους ήρωες του 1940», ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Α.Α. ΛΙΒΑΝΗ, Αθήνα 2015.
Η COSMOTE σε συνεργασία με την Telekom διοργάνωσαν τη διημερίδα Digital Innovation Days με στόχο να αναδειχθούν οι πρωτοποριακές λύσεις και τα καινοτόμα εργαλεία που μπορούν να δώσουν ώθηση στις επιχειρήσεις του τραπεζικού, του ασφαλιστικού και του ξενοδοχειακού κλάδου.
