Μπρούνο Μπρεγκέ: Ντοκιμαντέρ για τον χαμένο υπολοχαγό του «Κάρλος» - Ένα θρίλερ που μετρά 29 χρόνια

Με τη φράση «οι νεκροί μπορούν να βρεθούν, οι ζωντανοί είναι που εξαφανίζονται» ξεκινάει το ντοκιμαντέρ του Ιταλού Ολμο Τσέρι για τον χαμένο υπολοχαγό του «Τσακαλιού» Μπρούνο Μπρεγκέ. Η κάμερα καταγράφει τον απόπλου ενός καραβιού της ANEK από την Ηγουμενίτσα με προορισμό την Ανκόνα, που ιδανικά ο σκηνοθέτης θα ήθελε να είναι το «Λατώ», το επιβατηγό-οχηματαγωγό πάνω στο οποίο εθεάθη για τελευταία φορά ο Ελβετός, στις 11 Νοεμβρίου του 1995.

Οι ιταλικές Αρχές δεν είχαν επιτρέψει την είσοδό του στην Ιταλία, όταν το καράβι έφτασε στην Ανκόνα μαζί με τη σύντροφό του Κάρολ Τόμσον και την 3χρονη τότε κόρη τους, και τον έστειλαν πίσω στην Ελλάδα, όπου διέμενε μόνιμα τα τελευταία χρόνια της θυελλώδους ζωής του. Μόνο που ο Μπρεγκέ δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας και έκτοτε το θρίλερ με την εξαφάνισή του βρίσκεται σε εξέλιξη.

Δείτε το τρέιλερ Νο 1 του ντοκιμαντέρ:


Οταν ο πλοίαρχος του καραβιού τον αναζήτησε, μισή ώρα πριν από τον κατάπλου, για να του δώσει το διαβατήριό του, ο Μπρεγκέ δεν ήταν πουθενά. Εχουν περάσει 29 χρόνια από εκείνο το κρύο βράδυ του Νοεμβρίου και έκτοτε έχουν ακουστεί και γραφτεί πολλά. Τον Ιούνιο του 2011, σύμφωνα με email που διέρρευσε από τα WikiLeaks και το οποίο έλαβε ο αντιπρόεδρος της αμερικάνικης εταιρείας Stratfor από Ισραηλινό φίλο του -τα σενάρια κάνουν λόγο για στέλεχος της Μοσάντ σε επιτελική θέση από την οποία όμως έχει αποχωρήσει- η επιχείρηση απαγωγής του Μπρεγκέ από το «Λατώ» είχε σχεδιαστεί πολύ προσεκτικά από τους Ισραηλινούς.

Οι τελευταίοι, παρόλο που δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο στο email, φαίνεται ότι ήξεραν πολύ καλά τις κινήσεις του Μπρεγκέ στην Ελλάδα και χτύπησαν την κατάλληλη στιγμή. Η εντολή της απαγωγής φέρεται να δόθηκε από το αρχηγείο της Μοσάντ στο Τελ Αβίβ σε ελικόπτερο γεμάτο με άνδρες της ομάδας Sayeret Matkal, της επίλεκτης αντιτρομοκρατικής μονάδας του Ισραηλινού Στρατού, το οποίο απογειώθηκε από πολεμικό πλοίο του Ισραήλ. Παρόλο που ηχεί εξωφρενικό το ότι Ισραηλινοί κομάντος κατέβηκαν σε ένα οχηματαγωγό χωρίς να τους αντιληφθεί κανείς και άρπαξαν τον Μπρεγκέ, αυτή είναι η επικρατέστερη εκδοχή για την αρπαγή του υπολοχαγού του «Τσακαλιού».

Δείτε το τρέιλερ Νο2 του ντοκιμαντέρ:


Στο ντοκιμαντέρ «Η εξαφάνιση του Μπρούνο Μπρεγκέ» ο Τσέρι σκιαγραφεί τη διαδρομή και τη ζωή του, ξεκινώντας από τα παιδικά του χρόνια και φτάνοντας μέχρι το τελευταίο βράδυ που εθεάθη ζωντανός πάνω στο «Λατώ». O σκηνοθέτης μίλησε με φίλους του Μπρεγκέ και παρότι προσπάθησε να έχει και μέλη της οικογένειάς του, αυτοί αρνήθηκαν ευγενικά να μιλήσουν για ένα θέμα που παραμένει πάντα μια ανοιχτή πληγή, η οποία πιθανότατα δεν θα κλείσει ποτέ.

Ημερολόγια φυλακής

Στα πρώτα δύο λεπτά του ντοκιμαντέρ η Κλαούντια Ρίγκμπι, φίλη του Μπρεγκέ, εξετάζοντας μία φωτογραφία του καλύπτει με το χέρι της τη μισή και λέει ότι όλοι έχουμε δύο πρόσωπα, «αυτό που φαίνεται εδώ είναι η ήρεμη πλευρά του», τονίζει, ενώ όταν αποκαλύπτει την άλλη επισημαίνει ότι «αυτή είναι η πιο ψυχρή, η πιο αποφασιστική». Ο Τσέρι αποφάσισε να ασχοληθεί με την υπόθεση Μπρεγκέ όταν βρέθηκε στην παρουσίαση ενός βιβλίου που είχε γράψει ο Ελβετός υπολοχαγός του «Κάρλος»: «Το 2015 τα ημερολόγια της φυλακής του Μπρεγκέ, με τίτλο “La scuola dell’odio» (Το σχολείο του μίσους), επανεκδόθηκαν από έναν ιταλικό εκδοτικό οίκο.

Παρακολούθησα μια παρουσίαση στην πόλη Μπελιντσόνα, όπου ήταν παρόντες κάποιοι συγγενείς και πολλοί φίλοι του Μπρούνο. Ηταν μια πολύ έντονη στιγμή. Κατάλαβα ότι δεν είχα ακούσει ποτέ γι’ αυτή την ιστορία, σαν να είχε ξεχαστεί και ήθελα να κάνω μια ταινία που να μιλάει για την τρέχουσα πολιτική δέσμευση των ηθικών επιλογών, της πολιτικής βίας και της δυνατότητας παρέμβασης στην πραγματικότητα».

Ο Ιταλός σκηνοθέτης, μιλώντας στο «ΘΕΜΑ», επισημαίνει ότι ήθελε να γυρίσει «μια ταινία που θα είχε ιστορική αυστηρότητα αλλά και μια μαχητική άποψη για το θέμα. Δεν ήθελα μια άποψη που να κρίνει, αλλά μία που θα προσπαθούσε να καταλάβει την ιστορία». Προσπάθησε να βρει όλους όσοι είχαν γνωρίσει και συναναστραφεί σε κάποια περίοδο της ζωής τους τον Μπρεγκέ, θέλοντας να δημιουργήσει ένα πλήρες προφίλ του.

«Μίλησα με δεκάδες άτομα που εμπλέκονται στην ιστορία. Φίλοι, συγγενείς, μελετητές της Ιστορίας, μέλη ελβετικών ιδρυμάτων, δικαστικοί συνεισέφεραν ώστε να ανασυνθέσουμε την πληρέστερη δυνατή εικόνα της ιστορίας. Τέλος, στο ντοκιμαντέρ βάλαμε την ιστορία μιας μικρής ομάδας φίλων και συντρόφων που τον είχαν γνωρίσει και μπόρεσαν να διηγηθούν διαφορετικές πτυχές της ζωής του», λέει.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει, «επικεντρώσαμε τη συζήτηση στην ιστορική περίοδο κατά την οποία διαδραματίστηκαν τα γεγονότα, ενώ υπάρχει και μία συνέντευξη με τον ιστορικό καθηγητή Αντριαν Χάνι που μελέτησε ιδιαίτερα τις σχέσεις του Μπρούνο με τον “Κάρλος” και τη CIA».

Το «όχι» της οικογένειας

Το ντοκιμαντέρ βυθίζεται στη διαδρομή του Μπρεγκέ σε αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε αντάρτικο πόλης ή ένοπλο αγώνα, μια διαδρομή που ξεκίνησε σε ηλικία 19 χρονών. Ηταν αρχές του 1970 όταν ο Ελβετός έγινε μέλος του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP) και λίγους μήνες μετά προσπάθησε να μπει στο Ισραήλ κουβαλώντας σε ειδική ζώνη δύο κιλά εκρηκτικά. Είναι ο πρώτος Ευρωπαίος που συνελήφθη ως μέλος του PFLP, παρότι ο ίδιος το αρνήθηκε και μετά τη δίκη του στο Ισραήλ καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλακή.

Στο ντοκιμαντέρ οι φίλοι του λένε ότι εκείνη την περίοδο ο Μπρεγκέ, ένα παιδί από το Τιτσίνο, αντί να μείνει στα λόγια πέρασε στις πράξεις και η δημοσιότητα που πήρε η υπόθεση τον έχρισε σταρ στον χώρο του αντάρτικου και τρομοκράτη στα μάτια των μυστικών υπηρεσιών της Δύσης. O Τζιανλουίτζι Γκάλι και η Μαρίνα Μπέρτα μιλάνε γι’ αυτόν με πολλή τρυφερότητα, ενώ ο Τζόρτζιο Μπελίνι κάνει λόγο για έναν άνδρα που στεκόταν στις συναθροίσεις και άκουγε τους άλλους χωρίς να μιλάει.

Αν λείπει κάτι από το ντοκιμαντέρ είναι σίγουρα οι συγγενείς του Μπρεγκέ, οι οποίοι αρνήθηκαν ευγενικά να πάρουν μέρος, όπως και η τελευταία του σύντροφος, παρότι εμφανίζονται σε κάποια παλιά βίντεο. «Προσπάθησα να επικοινωνήσω με την Κάρολ Τόμσον μέσω διαφόρων καναλιών, αλλά δυστυχώς δεν κατάφερα να πάρω απάντηση από την ίδια για τη συμμετοχή της στην ταινία. Ωστόσο, βρήκαμε μια ηχογράφηση της φωνής της στα αρχεία της ελβετικής δημόσιας τηλεόρασης λίγες ώρες μετά την εξαφάνιση του Μπρούνο».

Στην εν λόγω ηχογράφηση η Βρετανίδα ακούγεται να δηλώνει ότι ο σύντροφός της απήχθη από μυστικές υπηρεσίες, ενώ σήμερα τα ίχνη της έχουν χαθεί, έχοντας αφήσει πίσω της το παρελθόν με τον υπολοχαγό του «Κάρλος».

Ο Μπρεγκέ συγκλονίστηκε όταν επισκέφθηκε σε πολύ νεαρή ηλικία ένα στρατόπεδο προσφύγων στον Λίβανο αφού, σύμφωνα με τα όσα έγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο, οι συνθήκες διαβίωσης έμοιαζαν με αυτές σε ναζιστικό στρατόπεδο.

Στο ντοκιμαντέρ του Τσέρι ξεδιπλώνεται όλη η πορεία του Ελβετού που αποφυλακίστηκε το 1977 και επέστρεψε στην πατρίδα του, αλλά μόνο για λίγο, αφού μετά εντάχθηκε στην ομάδα του Ιλιτς Ραμίρεζ Σάντσες, γνωστού σε όλο τον κόσμο ως «Κάρλος, το Τσακάλι». Οι ελβετικές αρχές ασφαλείας τον είχαν ήδη στο μικροσκόπιο μετά τη σύλληψη στο Ισραήλ, σύμφωνα με τα όσα ακούγονται στο ντοκιμαντέρ, και ο φάκελός του, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά, περιέχει δεκάδες αναφορές για το ποιους συναντούσε, με ποιους έβγαινε για φαγητό και πού σύχναζε. Αποκαλύπτεται επίσης από τη φίλη του Κλαούντια Ρίγκμπι ότι πριν από την Τόμσον o Μπρεγκέ ήταν παντρεμένος με κάποια Εύα, αγνώστων λοιπών στοιχείων, με την οποία απέκτησαν έναν γιο.

Στην ομάδα του «Κάρλος» είναι ο συντονιστής, αυτός που διατηρεί επαφές με τις τρομοκρατικές ομάδες στην Ευρώπη, ενώ κανονίζει και θέματα που αφορούν οπλισμό, ο οποίος διοχετεύεται παράνομα από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Τον Φεβρουάριο του 1981 ο υπολοχαγός του «Τσακαλιού» είναι αυτός που θα πυροδοτήσει τον εκρηκτικό μηχανισμό που είχε τοποθετηθεί στις εγκαταστάσεις του σταθμού Radio Free Europe στο Μόναχο, σύμφωνα με την έκθεση που συνέταξαν οι ουγγρικές μυστικές υπηρεσίες.

Εναν χρόνο μετά, μαζί με την τότε σύζυγο του «Κάρλος», Μαγκνταλένα Κοπ, φτάνουν οδικώς στο Παρίσι για ένα νέο χτύπημα, αλλά κάνουν ένα λάθος: οι νέες πινακίδες σε ένα παλιό Peugeot ψυλλιάζουν τους αστυνομικούς που το εντοπίζουν σε ένα υπόγειο πάρκινγκ και ενημερώνουν τις υπηρεσίες ασφαλείας. Ετσι, όταν το ζεύγος επιστρέφει τους συλλαμβάνουν μετά από μικρή καταδίωξη.

Ο Μπρεγκέ βγάζει πιστόλι, το οποίο όμως μπλοκάρει, οπότε καταλήγει και πάλι πίσω από τα κάγκελα ενός κελιού, ενώ λίγες εβδομάδες μετά το «Τσακάλι» στέλνει ένα γράμμα στον Γάλλο υπουργό Δικαιοσύνης Γκαστόν Ντεφέρ. Στο γράμμα, που φέρει τα δακτυλικά αποτυπώματά του, ζητάει την απελευθέρωση των δύο συντρόφων του, απειλώντας ότι αν δεν εισακουστεί θα κηρύξει τον πόλεμο στη Γαλλία, κάτι που όντως έκανε με βομβιστικές επιθέσεις και εκρήξεις σε παγιδευμένα αυτοκίνητα.

Ο Μπρεγκέ τελικά αποφυλακίζεται έπειτα από τρία χρόνια και αφού μένει λίγο με τους δικούς του, αποφασίζει μια προσωρινή μετακόμιση στη Συρία, όπου σμίγει με τον «Κάρλος», χωρίς όμως να υπάρχει δράση πια. Η πτώση του Τείχους και η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης τον φέρνουν προ τετελεσμένων γεγονότων και, όπως λέει ο φίλος του Τζιανλουίτζι Γκάλι, όταν τον συνάντησε για τελευταία φορά, ο Μπρεγκέ τού είπε: «Θα ήθελα να αποσυρθώ, αλλά είναι πολύ επικίνδυνο να το κάνω».

Ουσιαστικά θα το πράξει όταν επιλέγει την Ελλάδα για να εγκατασταθεί σχεδόν μόνιμα και, όπως λέει η Ρίγκμπι στο ντοκιμαντέρ μέσα σε ένα αυτοκίνητο έξω από την Πέρδικα της Θεσπρωτίας, «αγόρασε ένα παλιό σπίτι επειδή νομίζω ότι ήθελε να αποσυρθεί και πιστεύω ότι το τοπίο του θύμιζε την Παλαιστίνη».

Ο Τσέρι, που ταξίδεψε στη χώρα μας για τις ανάγκες των γυρισμάτων, αναφέρει: «Εχω πάει δύο φορές στην Πέρδικα, μία για να εντοπίσω τοποθεσίες και μία για γυρίσματα. Μάλιστα, μια σεκάνς της ταινίας γυρίστηκε στο χωριό όπου βρήκαμε και το σπίτι του. Μας υποδέχθηκαν με ευγένεια και ενδιαφέρον και μπόρεσα να μιλήσω με μερικούς ανθρώπους που γνώριζαν τον Μπρεγκέ, οι οποίοι ζουν ακόμα στο χωριό, αλλά δεν συμπεριέλαβα όλες αυτές τις μαρτυρίες στην ταινία».

Κάποιοι κάτοικοι δεν τον ήξεραν καν, ενώ άλλοι θυμούνταν τον 40χρονο τότε Ελβετό που ήταν καλός ξυλουργός και δεν είχε δώσει ποτέ δικαιώματα. Το παλιό πέτρινο σπίτι όπου έμενε είναι πλέον σφραγισμένο και κλειδωμένο και φέρει σαφώς σημάδια εγκατάλειψης, με τα αγριόχορτα να έχουν γίνει σαν μικρά δέντρα. Στην Πέρδικα ελάχιστοι γνώριζαν το παρελθόν του Μπρεγκέ, που έδειχνε να είχε αφήσει πίσω του τα παλιά μέχρι τον Δεκαπενταύγουστο του 1994, όταν έμαθε, όπως και όλη η υφήλιος, τα νέα, ότι η DGSE, η γαλλική Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών, απήγαγε τον «Κάρλος το Τσακάλι» στο Σουδάν και τον μετέφερε στο Παρίσι προκειμένου να δικαστεί για σωρεία τρομοκρατικών χτυπημάτων.

Επειτα έρχεται το τελευταίο μισάωρο του ντοκιμαντέρ, όπου ο σκηνοθέτης εστιάζει στο κατά πόσο ο Μπρεγκέ ήταν τελικά πράκτορας της CIA από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, σύμφωνα με τα όσα δηλώνει στον σκηνοθέτη ο καθηγητής Χάνι που έγραψε και το σχετικό βιβλίο.

«Παρόλο που το όνομα του Μπρεγκέ δεν αναφέρεται ποτέ στα έγγραφα της CIA, πιστεύω ότι οι επαφές είναι σαφείς. Αυτό που αμφισβητώ στην ταινία είναι ο πραγματικός αντίκτυπος που είχαν αυτές οι επαφές και η ποιότητα των πληροφοριών που παρείχε ο πράκτορας. Δεν πιστεύω ότι ο Μπρεγκέ στράφηκε στη CIA με τη θέλησή του, αλλά μάλλον βρέθηκε σε μια κατάσταση από την οποία ήταν δύσκολο να ξεφύγει. Γενικά, δεν πιστεύω ότι ολόκληρη η υπόθεση μπορεί να ερμηνευτεί σύμφωνα με αυτές τις τελευταίες αποκαλύψεις, καθώς αποτελούν μέρος μιας συγκεκριμένης και περιορισμένης φάσης της ζωής του».

Πηγές προσκείμενες στην οικογένεια του εξαφανισμένου Ελβετού διαφωνούν με το βιβλίο και, όπως λένε στον σκηνοθέτη, η CIA ήταν αυτή που τον προσέγγισε, με την προσέγγιση μάλιστα να γίνεται στην Ελλάδα και τους Αμερικανούς πράκτορες να θέλουν πληροφορίες για επαφές του με εξτρεμιστικές αριστερές ομάδες και την ομάδα του «Κάρλος».

Η εξαφάνιση

Παρ’ όλα αυτά σε κανένα έγγραφο του βιβλίου δεν αναφέρεται το όνομα του Μπρούνο Μπρεγκέ, ενώ σε αρκετές αναφορές της CIA που παρουσιάζονται στην ταινία ο πρώην υπολοχαγός του «Τσακαλιού» δεν εμφανίζεται συνεργάσιμος. Στις 11 Νοεμβρίου του 1995 ο Μπρεγκέ μαζί με τη σύντροφό του και την κόρη τους επιβιβάζονται στο «Λατώ» με προορισμό την Ανκόνα, απ’ όπου θα ταξίδευαν οδικώς στην Ελβετία.

Οι ιταλικές αρχές δεν του επιτρέπουν να αποβιβαστεί, κάτι που όμως δεν συνέβη με την Τόμσον και την κόρη τους, τον στέλνουν πίσω στην Ελλάδα και δίνουν το διαβατήριό του στον πλοίαρχο. Η Ρίγκμπι λέει στην ταινία του Τσέρι ότι το τελευταίο τηλεφώνημα που έκανε ο Μπρεγκέ ήταν στον αδερφό του Ερνέστο, τον οποίο ενημέρωσε για την επιστροφή του στην Ελλάδα λέγοντάς του παράλληλα: «Εάν δεν έχετε νέα μου σε λίγα 24ωρα, να ανησυχήσετε».

Οταν το «Λατώ» δένει στην Ηγουμενίτσα, ο Ελβετός δεν είναι πουθενά πάνω στο καράβι, ενώ κλιμάκια της ΚΥΠ αλλά και της DGSE που τον περίμεναν δεν ξέρουν τι έχει συμβεί. Τις επόμενες εβδομάδες ο χειρισμός της υπόθεσης εκ μέρους των ελληνικών Αρχών είναι, το λιγότερο, ατυχής.

Στην ταινία μάλιστα ο αδερφός του, Ερνέστο, εμφανίζεται να μιλάει μπροστά από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη κατηγορώντας την τότε ΚΥΠ ως υπεύθυνη. Στους μήνες και τα χρόνια που θα ακολουθήσουν, εικασίες, φήμες και αστικοί μύθοι για την τύχη του Μπρεγκέ δεν θα επιβεβαιωθούν ποτέ, ενώ το διαβατήριό του παρέμεινε στο «Λατώ» μέχρι τον Ιανουάριο του 1996.

Ηταν το τελευταίο προσωπικό αντικείμενο του Ελβετού υπολοχαγού του «Κάρλος», που παραμένει εξαφανισμένος -πιθανόν για πάντα- εξαργυρώνοντας με τίμημα τη ζωή του (;), τη δαιδαλώδη διαδρομή του στον κόσμο της τρομοκρατίας και του αντάρτικου πόλης.

Ειδήσεις σήμερα:

Ηλεκτρικό ρεύμα: Πάνω από τα 215 ευρώ η MWh, νέα επιδότηση στους λογαριασμούς σχεδιάζει η κυβέρνηση

Η Λατινοπούλου αντεπιτίθεται: «Πόνεσε Βελόπουλο - Μπογδάνο το 8% στα γκάλοπ» απάντησε στην καταγγελία για fake υπογραφές

Μαριγκόνα: Μετά το ματς πήγα σπίτι, δεν κατάλαβα τι χαμός είχε γίνει - Μετακομίσαμε στην Ελλάδα με τον σύντροφό μου για τον Ολυμπιακό