Η Αντίσταση κατά των Ναζί στη Δυτική Ευρώπη (1940-1945)

Για την Εθνική Αντίσταση στη χώρα μας  έχουμε γράψει πολλά άρθρα. Με αφορμή και το σχόλιο ενός αναγνώστη που αναφέρθηκε στην Αντίσταση στη Νορβηγία σκεφτήκαμε να γράψουμε ένα άρθρο για την Αντίσταση στη Δυτική Ευρώπη .Εκτός όμως από τους αντιστασιακούς θα αναφερθούμε και στους συνεργάτες των δυνάμεων του Άξονα.

Η Αντίσταση στη Δυτική Ευρώπη

Η κατοχή της Δυτικής Ευρώπης από τη Βέρμαχτ είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση κινημάτων αντίστασης σε όλες σχεδόν τις χώρες που κατακτήθηκαν, αλλά και κινημάτων συνεργασίας με τους Ναζί που ήταν αντίθετα στην Αντίσταση.

Ωστόσο, μόνο στη Γαλλία και την Ιταλία (μετά το 1943) τα κινήματα είχαν αξιόλογη δράση. Στις υπόλοιπες δυτικοευρωπαϊκές χώρες τα αντιστασιακά κινήματα ελάχιστη ενόχληση προκάλεσαν στους Γερμανούς. Σημαντική ήταν η βοήθεια που πρόσφερε στις αντιστασιακές ομάδες η Βρετανική SOE (Special Operations Executive – Διεύθυνση Ειδικών Επιχειρήσεων) με τις ρίψεις όπλων και εφοδίων. Χωρίς αυτή, η όποια αντίσταση, θα ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη.

Κομμουνισμός και Αντίσταση

Τα πρώτα αντιστασιακά κινήματα έκαναν την εμφάνισή τους το 1940. Όμως η πραγματική αντίσταση ξεκίνησε ουσιαστικά το 1941, μετά την εισβολή του Χίτλερ στη Σοβιετική Ένωση. Το 1940 τα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα επέκριναν ή εμπόδιζαν ανοιχτά στις χώρες τους την πολεμική προσπάθεια εναντίον των Γερμανών «συμπλέοντας» με το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ. Το 1941 όμως έκαναν στροφή 180 μοιρών στρεφόμενα σε πατριωτική δράση.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο Μορίς Τορέζ, Γ.Γ του Γαλλικού Κομμουνιστικό Κόμματος, ο οποίος το 1939 λιποτάκτησε από τον Γαλλικό Στρατό και κατέφυγε στην ΕΣΣΔ παροτρύνοντας τους ομοϊδεάτες του να κάνουν το ίδιο. Η γαλλική υπηκοότητα αφαιρέθηκε από τον Τορέζ, ο οποίος όμως το 1941 έδωσε εντολή στους συνεργάτες του να ξεκινήσουν σκληρό ανταρτοπόλεμο εναντίον των Γερμανών. Για να σώσουν τη Γαλλία άραγε ή για να βοηθήσουν τη Σοβιετική Ένωση; Την ίδια εποχή, ο ντε Γκολ προειδοποιούσε τους κομμουνιστές ότι οι μέθοδοί τους μπορεί να προκαλέσουν φοβερά δεινά στον γαλλικό πληθυσμό, χωρίς όμως να εισακουστεί. Οι τοπικά επιτυχείς επιθέσεις των Γάλλων ανταρτών προκάλεσαν σκληρά αντίποινα των Γερμανών. Ωστόσο αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την προσχώρηση και άλλων στους κομμουνιστικούς κόλπους

Οι κομμουνιστές ήταν οι μοναδικοί μέσα στα επαναστατικά κινήματα που είχαν προηγούμενη εμπειρία από παράνομες πολιτικές δραστηριότητες και γνώριζαν τις τεχνικές των επαναστατικών κινημάτων. Χρησιμοποιούσαν την εμπειρία τους για να διεισδύσουν σε άλλες οργανώσεις και να τις χειραγωγήσουν για τους μακροπρόθεσμους κομμουνιστικούς σκοπούς, καθώς «έβλεπαν» και το μέλλον μετά τη λήξη του πολέμου…

Νορβηγία: ο Κουίσλινγκ και η Αντίσταση

Μια ξεχωριστή περίπτωση στα ευρωπαϊκά χρονικά ήταν η Νορβηγία με τον Βίντκουν Κουίσλινγκ, Ταγματάρχη του Νορβηγικού Στρατού. Με το Φασιστικό Κόμμα (Nasjonal Samlig) του οποίου ήταν αρχηγός ανακήρυξε τον εαυτό του αρχηγό της κυβέρνησης και διέταξε τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας του να σταματήσουν να μάχονται εκπλήσσοντας ακόμα και τους ίδιους τους Γερμανούς. Υπάρχει και η άποψη ότι ο Κουίσλινγκ και το κόμμα του ενήργησαν σαν πέμπτη φάλαγγα κατά τη διάρκεια της εισβολής των Ναζί, δεν φαίνεται όμως πολύ πιθανή. Οι Γερμανοί σκόπευαν να διατηρηθεί στην εξουσία ο βασιλιάς Χάακον Ζ’ και να μην υπάρξει κάποια παρέμβαση στο ανεξάρτητο πολιτικό σύστημα της χώρας. Ο Κουίσλινγκ όμως ανέτρεψε τα σχέδιά τους. Ο Χάακον Ζ’ διέφυγε στη Μ. Βρετανία. Οι Γερμανοί μπορούσαν να στηριχθούν μόνο στο NS, το κόμμα του Κουίσλινγκ, το οποίο προπολεμικά είχε συγκεντρώσει ποσοστό μικρότερο του 2% και δεν είχε εκλέξει κανέναν βουλευτή. Πάντως, στα δύο πρώτα χρόνια του Β’ Π.Π. έφτασε να έχει 45.000 μέλη. Τον Φεβρουάριο του 1942 οι Γερμανοί ονόμασαν τον Κουίσλινγκ Πρόεδρο της χώρας του, κάτι που αποτελούσε εξαιρετική μεταχείριση σε σχέση με τους συνεργάτες τους σε άλλες χώρες. Την πραγματική εξουσία όμως ασκούσε ο Επίτροπος του Ράιχ Τερμπόβεν. Ο Κουίσλινγκ, αν και εξαίρετος θεωρητικός, στην πράξη ήταν τελείως αποτυχημένος και γι’ αυτό δεν μπόρεσε ποτέ να προσελκύσει μεγάλο μέρος του νορβηγικού λαού. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η πολιτοφυλακή του NS που πήρε τον τίτλο Hird από την ιστορία των Βίκινγκς και είχε ιδρυθεί το 1933 αναδιοργανώθηκε και πήρε νέες στολές στη διάρκεια της κατοχής της Νορβηγίας από τους Γερμανούς. Τον Μάρτιο του 1941 ανέλαβε τις εξουσίες της Αστυνομίας. Η αντίσταση κατά των Γερμανών άρχισε να γίνεται σταδιακά ισχυρότερη, κυρίως λόγω κάποιων ενεργειών του Κουίσλινγκ. 

Η υποστήριξη του Χάακον Ζ’ προς την αντίσταση ήταν πολύ σημαντική. Η επικοινωνία με τη Βρετανία μέσω θαλάσσης ήταν σχετικά εύκολη, καθώς οι Νορβηγοί είναι εξαιρετικοί ναυτικοί. Αλλά και τα εκτεταμένα σύνορα με την ουδέτερη Σουηδία βοήθησαν πολύ τους Νορβηγούς αντιστασιακούς, καθώς ήταν ευπρόσδεκτοι και προστατεύονταν στη γειτονική χώρα.

Με ψαροκάικα, τα λεγόμενα «λεωφορεία των Σέτλαντ» (τα Σέτλαντ είναι αρχιπέλαγος έξω από τις ΒΑ ακτές της Σκωτίας) μεταφέρθηκαν στη Νορβηγία όπλα για 35.000 άνδρες. Αλλά και η εξόριστη νορβηγική κυβέρνηση πέτυχε την εκπαίδευση στη Σουηδία μιας «αστυνομικής δύναμης» 15.000 ανδρών περίπου.

Η Αντίσταση στη Νορβηγία δεν ήταν πολύ δραστήρια. Οι πρώτοι αντιστασιακοί οργανώθηκαν το 1941 στη Milorg, υπό την ηγεσία κυρίως πρώην αξιωματικών του Στρατού. Η εξόριστη κυβέρνηση δεν αναγνώριζε τη Milorg, η οποία ήρθε σε σύγκρουση με τη SOE. Οι πλέον βίαιες ενέργειες κατά των Γερμανών έγιναν από τη SOE και την κομμουνιστική ομάδα Norge Eritt. Μεγαλύτερη επιτυχία της SOE ήταν η καταστροφή του εργοστασίου βαρέως ύδατος Norsk Hydro, το οποίο ήταν αναγκαίο στην έρευνα των Γερμανών για την ατομική βόμβα. Τελικά η Milorg αναγνωρίστηκε από την εξόριστη κυβέρνηση και διευθέτησε τις διαφορές της με τη SOE. Παράλληλα, η ανεξάρτητη πολιτική οργάνωση Sivorg πέτυχε να ελαχιστοποιήσει την επιβολή της εθνοσοσιαλιστικής ιδεολογίας, από τους Κουίσλινγκ και Τερμπόβεν στη νορβηγική κοινωνία. Η Αντίσταση στη Νορβηγία δεν δολοφονούσε συνεργάτες της κυβέρνησης ή των Γερμανών. Μια από τις ελάχιστες εξαιρέσεις ήταν η δολοφονία του Καρλ Μάρθονσεν, αρχηγού της Αστυνομίας και διοικητή της Hird. Όταν συνθηκολόγησαν οι Γερμανοί, η Milorg που είχε πλέον 45.000 μέλη πήρε τα όπλα σε όλη τη χώρα. 90.000 Νορβηγοί απέκτησαν φακέλους ως συνεργάτες των Γερμανών. Ο Κουίσλινγκ παραδόθηκε στις 9 Μαΐου 1945, φυλακίστηκε, δικάστηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 24/10/1945. Τα τελευταία λόγια του ήταν: «Καταδικάστηκα άδικα και πεθαίνω αθώος».

Δανία: οι γερμανικές μονάδες ασφαλείας και ο «μυστικός» στρατός των Δανών

Αντίθετα, στη Δανία τα πράγματα δεν ήταν δύσκολα για τους Ναζί. Η Δανία καταλήφθηκε από τους Γερμανούς το 1940, κυρίως για να χρησιμοποιηθεί ως βάση στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Οι Γερμανοί επέτρεψαν την παραμονή της κυβέρνησης στην εξουσία. Σε αυτή, ο πλέον ενθουσιώδης οπαδός τους ήταν ο Υπουργός Εξωτερικών Έρικ Σκαβένιους. Είχε φροντίσει να ενταχθεί η χώρα του στη Συνθήκη της Αντικομιντέρν και την εθελοντική ένταξη των Δανών στα Waffen SS. Οι Γερμανοί δεν διέλυσαν τη βουλή της Δανίας, τα Δικαστήρια και την Αστυνομία. Διόρισαν απλώς ένα πληρεξούσιο…

Η Αντίσταση στη Δανία άργησε να εκδηλωθεί. Και πάλι η SOE και οι κομμουνιστές ξεκίνησαν τη δράση κατά των Γερμανών. Το ΚΚ Δανίας τέθηκε εκτός νόμου από την κυβέρνηση λίγο μετά την εισβολή των Γερμανών στην ΕΣΣΔ, το 1941.

Οι κομμουνιστές αντέδρασαν δημιουργώντας την ένοπλη ομάδα ΒΟΡΑ (Borgerlige Partisaner), η δράση της οποίας όμως προκάλεσε μεγαλύτερες ζημιές στην οικονομία της Δανίας, παρά στους Γερμανούς. Το 1942-43 ιδρύθηκαν και άλλες αντιστασιακές οργανώσεις στη Δανία: η σοσιαλδημοκρατική Ringen, η Χριστιανική Dansk Samlig και η Holger Danske. Από τον Μάρτιο του 1943, μετά τη νίκη στη Δανία των δημοκρατικών κομμάτων άρχισαν απεργίες και διαδηλώσεις. Οι Γερμανοί διέλυσαν τις Ένοπλες Δυνάμεις της Δανίας. Τον Σεπτέμβριο του 1943, ιδρύθηκε η Επιτροπή Απελευθερώσεως της Δανίας , που περιλάμβανε κι ένα μέλος του Δανικού τμήματος της SOE. Ο κύριος σκοπός της Επιτροπής ήταν η οργάνωση ενός «μυστικού στρατού» για την «κατάλληλη στιγμή». Στο έδαφος της Σουηδίας οργανώθηκε η «Δανική Ταξιαρχία», από 5.000 άνδρες, που εκπαιδεύτηκε και εξοπλίστηκε από τους Σουηδούς, αλλά δεν πολέμησε ποτέ! Όμως και οι φιλοναζί Δανοί δεν έμειναν απαθείς. Βετεράνοι Δανοί, που είχαν πολεμήσει στο πλευρό των Γερμανών ίδρυσαν το Scharlburg Korpset τον Απρίλιο του 1943. Η δύναμή του ήταν 700 άνδρες.

Τον Φεβρουάριο του 1943 το Γερμανικό Ναυτικό ίδρυσε τη μονάδα Marinevaegtere, με 1.500 άνδρες. Η Λουφτβάφε ίδρυσε μονάδες ασφάλειας αεροδρομίων (Flugelatz Kommando). Ο Σμηναγός Πάουλ Σόμερ, συνεργάτης των Γερμανών, οργάνωσε το Vagtkorpset det Tyske Luftvaaben in Danmas (Σώμα Φρουράς της Γερμανικής Αεροπορίας στη Δανία, για συντομία Sommers Vagtkorps), με δύναμη 1.200 ανδρών. Οι τέσσερις αυτές οργανώσεις είχαν συνολικά δύναμη 4.000 ανδρών, αριθμός εντυπωσιακός, αν σκεφτούμε ότι το 1939 οι Δανικές Ένοπλες Δυνάμεις αποτελούνταν μόνο από 6.600 άνδρες! Τον Ιούνιο του 1944 έγιναν αυθόρμητες απεργίες και διαδηλώσεις, λόγω της απαγόρευσης της νυχτερινής κυκλοφορίας από τους Γερμανούς. Ακολούθησε γενική απεργία και διάλυση του Schall Korpset. Στη θέση του, οι Ναζί ίδρυσαν το Hipo Korpset (Βοηθητικό Σώμα Αστυνομίας), που είχε έντονη δράση κατά της Δανικής Αντίστασης. Ο διοικητής του Έρικσεν δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο του 1945. Ο «μυστικός στρατός» που οργανώθηκε από την Επιτροπή Απελευθερώσεως στα τέλη του 1944 είχε 25.000 άνδρες. Τον Μάιο του 1945 έφτασε τους 45.000. Μετά τη νίκη των Συμμάχων η Επιτροπή Απελευθέρωσης αναγνωρίστηκε ως η ντε φάκτο κυβέρνηση της χώρας, ενώ 16.000 Δανοί συνελήφθησαν ως συνεργάτες των Γερμανών.

Ολλανδία: η διακυβέρνηση της χώρας και τα ολέθρια λάθη στη συνεργασία Ολλανδών αντιστασιακών - SOE

Στην περίπτωση της Ολλανδίας, η βασιλική οικογένεια και η κυβέρνηση βρήκαν καταφύγιο στη Βρετανία. Οι Γερμανοί, για να κυβερνηθεί η χώρα, διόρισαν Επίτροπο του Ράιx τον Σέις- Ίνκουαρτ. Ο πρωθυπουργός της εξόριστης κυβέρνησης Ν.Γ. Γκέερ επέστρεψε μέσω Λισαβόνας στην Ολλανδία για να συζητήσει τη συνεργασία με τους Γερμανούς. Στα χρόνια της κατοχής της Ολλανδίας δημιουργήθηκε ένα μη φασιστικό κόμμα, το Nederlandse Unie, το οποίο απέκτησε 800.000 μέλη. Τελικά οι Γερμανοί αποφάσισαν να στηριχτούν στους Ολλανδούς φασίστες, καθώς στη χώρα υπήρχαν αρκετά φασιστικά κόμματα. Ένα από αυτά, το NSB είχε ισχυρά λαϊκά ερείσματα, καθώς στις δημοτικές εκλογές του 1935 είχε λάβει 300.000 ψήφους. Τελικά, όλα τα δημοκρατικά κόμματα της Ολλανδίας εντάχθηκαν υποχρεωτικά στο NSB, το οποίο απέκτησε πολλά τμήματα και οργανώσεις. Οι Ναζί αποδιοργάνωσαν την Ολλανδική Αστυνομία και δημιούργησαν την Κοινοτική Αστυνομία για να αντικαταστήσουν τις δημοτικές δυνάμεις στις κυριότερες πόλεις. 

Άλλη δύναμη ασφαλείας που συνεργαζόταν με τους Γερμανούς ήταν η Vrijvillige Hulp Politie, με δύναμη αρκετών χιλιάδων και η Kontroll Kommando που ήταν υπεύθυνη για τον έλεγχο των εργατών που είχαν υποχρεωθεί σε καταναγκαστική εργασία. Σημαντικότερη όλων όμως ήταν η Ladnwacht, η οποία τον Οκτώβριο του 1943 μετονομάστηκε σε Landstrom Nederland και περιήλθε υπό τον έλεγχο των Ναζί. Είχε 3.000 μόνιμα μέλη και άλλα 8.000 που υπηρετούσαν σε αυτή περιστασιακά. H Landstrom πολέμησε τόσο εναντίον της Ολλανδικής Αντίστασης, όσο και κατά των Βρετανών αλεξιπτωτιστών, τον Οκτώβριο του 1944.

Η Ολλανδική Αντίσταση αντιμετώπισε πολλά προβλήματα και δέχτηκε πολλά καίρια πλήγματα από τους Γερμανούς. Οι αρχηγοί της δεν μπορούσαν να συντονίσουν τη δράση τους, ενώ υπήρχαν από την αρχή διαφωνίες ανάμεσα στο ολλανδικό τμήμα της SOE και της μυστικής υπηρεσίας που οργάνωσε η εξόριστη ολλανδική κυβέρνηση. Η πρώτη οργάνωση που ιδρύθηκε ήταν η Orde Dienst, η οποία διευθυνόταν σε μεγάλο βαθμό από πρώην αξιωματικούς του Ολλανδικού Στρατού. Οι κομμουνιστές ήταν περισσότερο ριζοσπάστες και εξαπέλυαν επιθέσεις κατά των Γερμανών και των συνεργατών τους. Όμως η αριθμητική τους δύναμη ήταν μικρή και δεν μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλα προβλήματα στους κατακτητές. 

Η επαφή της Orde Dienst με την SOE αποδείχθηκε ολέθρια. Τον Νοέμβριο του 1941 οι Γερμανοί συνέλαβαν πράκτορες του ολλανδικού τμήματος της SOE. Κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων απέσπασαν τον τρόπο επαφής με τους ασυρμάτους της SOE στο Λονδίνο. Οι επικοινωνίες συνέχισαν να υποκλέπτονται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η επιχείρηση Nordpol (γνωστή επίσης ως Englandspiel ή «Αγγλικό παιχνίδι») απέφερε στους Γερμανούς όπλα και χρήματα από ρίψεις της RAF για τον εφοδιασμό 10.000 Ολλανδών αντιστασιακών. Αρκετοί Βρετανοί αεροπόροι σκοτώθηκαν, ενώ συνελήφθησαν, ανακρίθηκαν και βρήκαν μαρτυρικό θάνατο τουλάχιστον 450 πράκτορες της SOE και Ολλανδοί αντιστασιακοί. Το Englandspiel σταμάτησε στα τέλη του 1943, όταν ένας πράκτορας της SOE κατάφερε να αποδράσει με απίστευτα θαρραλέο τρόπο και να επιστρέψει στο Λονδίνο. Ως τότε, η Ολλανδική Αντίσταση είχε υποστεί τεράστιες ζημιές και ποτέ δεν μπόρεσε να ανακάμψει αποτελεσματικά.

Παρ’ όλα αυτά, τον Φεβρουάριο του 1941 διοργανώθηκε στην Ολλανδία η πρώτη γενική απεργία, σε κατεχόμενη από τους Γερμανούς χώρα. Οι κομμουνιστές δολοφόνησαν τον Στρατηγό Σέιφαρντ, πρώην αρχηγό του Επιτελείου του Ολλανδικού Στρατού και υποστηρικτή της Λεγεώνας των Waffen SS. Ο αρχηγός των Γερμανικών Δυνάμεων Ασφαλείας, Στρατηγός Ρόιτερ γλίτωσε από δολοφονική απόπειρα, όμως πολλοί κατώτεροι αξιωματικοί και άνδρες των συνεργαζόμενων με τους Γερμανούς οργανώσεων σκοτώθηκαν. Η κύρια προσπάθεια της Αντίστασης στράφηκε στη βοήθεια των «Onderdnikers», των ανδρών και γυναικών οι οποίοι κρύβονταν από τον φόβο των Γερμανών. Mετά το τέλος του Englandspiel υπήρξε καλύτερη συνεννόηση μεταξύ της SOE και της μυστικής υπηρεσίας BBO της εξόριστης ολλανδικής κυβέρνησης, που ενώθηκαν υπό την αρχηγία του Πρίγκιπα Bernard. H έλλειψη ανδρών και οπλισμού εμπόδισε την πραγματοποίηση ισχυρών πληγμάτων κατά των Γερμανών.

Αντίθετα, σε πολιτικό επίπεδο, η Ολλανδική Αντίσταση είχε αρκετά σημαντική δράση. Το 1943 προετοίμασε άλλη μια γενική απεργία, ως διαμαρτυρία για τη φυλάκιση Ολλανδών στρατιωτικών που είχαν ελευθερωθεί το 1940. Τον Σεπτέμβριο του 1944 οι Ολλανδοί σιδηροδρομικοί σταμάτησαν τις μεταφορές, υποστηρίζοντας τη συμμαχική επιχείρηση Market- Garden για κατάληψη από αλεξιπτωτιστές των γεφυρών του Ρήνου. Μετά τη λήξη του πολέμου 50.000 Ολλανδοί κατηγορήθηκαν για τη συνεργασία τους με γερμανικά ή φιλογερμανικά ένοπλα σώματα. Περίπου 15.000 από αυτούς υπηρέτησαν τις δυνάμεις που είχαν σχηματιστεί για επιχειρήσεις κατά της Ολλανδικής Αντίστασης.

Βέλγιο: η αναιμική αντίσταση και οι Φλαμανδοί που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς.

Όπως είναι γνωστό, στο Βέλγιο υπάρχουν δύο διαφορετικές εθνικές κοινότητες: οι Φλαμανδοί και οι γαλλόφωνοι Βαλόνοι, οι οποίοι είχαν σημαντικές διαφορές στις απόψεις τους για την αντιμετώπιση των Γερμανών. Ο στρατιωτικός κυβερνήτης του Βελγίου και της βόρειας Γαλλίας, Στρατηγός Αλεξάντερ φον Φαλκενχάουεν ήταν ανιψιός του Στρατηγού Λουντβιχ φον Φαλκενχάουεν, στρατιωτικού κυβερνήτη του Βελγίου μεταξύ 1914-1918 κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο! Πολλοί από τους Βέλγους αντιστασιακούς του Β’ Π.Π. είχαν πάρει μέρος και στην αντίσταση κατά τον Α’ Π.Π.!

Ο βασιλιάς του Βελγίου παρέμεινε στο Βέλγιο, ενώ η κυβέρνηση κατέφυγε στη Μ. Βρετανία. Οι Γερμανοί βρήκαν πολλούς πρόθυμους Φλαμανδούς συνεργάτες. Οι διάφορες βελγικές αντιστασιακές οργανώσεις αρκέστηκαν στη συλλογή πληροφοριών, στην προπαγάνδα και τις δολιοφθορές. Στο κίνημα Mouvement National Belge, ηγέτης ήταν ο Καμίλ Ζοζέ, βετεράνος αντιστασιακός του Α’ Π.Π. Ο Ζοζέ και οι υπαρχηγοί του συνελήφθησαν το 1942. Μια οργάνωση με πολύ σημαντικά αποτελέσματα στις βιομηχανικές δολιοφθορές, ήταν το Groupe C που δρούσε στις Βρυξέλλες και τα μέλη του ήταν κυρίως μαθητές μηχανολογικών σχολών. Μια άλλη οργάνωση, με εθνική βάση, ήταν η Legion Belge. Την αποτελούσαν έφεδροι αξιωματικοί και αρχηγός της ήταν ο Συνταγματάρχης Μπαστίν, Υπουργός στην εξόριστη κυβέρνηση. Η σύλληψή του Μπαστίν έδωσε τέλος στη δράση της Legion Belge.

Ιδιαίτερα δραστήριοι ήταν οι Βέλγοι κομμουνιστές. Η οργάνωσή τους «Armel Belge des Partisans du Front de l’Independence et de la Libération» («Βελγικός Στρατός tων Ανταρτών του Μετώπου Ανεξαρτησίας και Απελευθερώσεως») σκότωσε 500 Γερμανούς μεταξύ 1941-1944 και 1.000 Βέλγους συνεργάτες τους το 1942-44. H κυβέρνηση ονόμαζε όλες αυτές τις οργανώσεις «Armee Secrete» («Μυστικός Στρατός»), αλλά μετά τη σύλληψη του Μπαστίν δεν υπήρχε ουσιαστική ένοπλη αντίσταση. Οι κομμουνιστές ήταν οι μόνοι που επιτέθηκαν στους υποχωρούντες Γερμανούς στις Αρδένες, στα τέλη του 1944. Ο βελγικός «Μυστικός Στρατός» είχε το 1944 γύρω στα 45.000 μέλη, από τα οποία μόνο τα 7.000 ήταν ένοπλοι. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1944 οι βελγικές αντιστασιακές οργανώσεις τέθηκαν υπό την ηγεσία του Στρατηγού Ζεράρντ, όμως το Βέλγιο απελευθερώθηκε ταχύτατα από τους Συμμάχους. Επιτυχία των Βέλγων ήταν η αποτροπή της καταστροφής του λιμανιού της Αμβέρσας από τους Γερμανούς. Από πολιτικής άποψης, η Βελγική Αντίσταση πέτυχε την οργάνωση οδών διαφυγής και δραπέτευσης προς την Ισπανία, όπου βρήκαν καταφύγιο πολλοί σύμμαχοι αεροπόροι.

Ο Β. Ντεβέ, με δράση και στον Α’ Π.Π. οργάνωσε το δίκτυο Clarence- Cleveland. Όμως σκοτώθηκε από τους Γερμανούς προσπαθώντας να διαφύγει. Παρ’ όλα αυτά, στο Βέλγιο εξακολουθούσαν να δρουν γύρω στις 35 αντιστασιακές οργανώσεις με 10.000 μέλη. Όσον αφορά τους συνεργάτες των Γερμανών στο Βέλγιο αυτοί ήταν πολλές χιλιάδες. Οι Φλαμανδοί (κάτοικοι της Φλάνδρας) είχαν το μεγαλύτερο ποσοστό συνεργατών των Γερμανών σε όλη την Ευρώπη. Το «Vlaamsch National Verbond» (VNV) ήταν ένα ισχυρό αυτονομιστικό κίνημα, με φασιστική ιδεολογία και ενεργό φιλογερμανική πολιτική. Το VNV υπό την ηγεσία αρχικά του ντε Κλερκ και στη συνέχεια του δόκτορα Ελάιας είχε 100.000 μέλη και αναγνωρίστηκε από τους Γερμανούς ως το μοναδικό, στη Φλάνδρα. Το VNV είχε ένοπλα τμήματα, καθώς και πολιτοφυλακή, τη Dietche Militie (DM), που είχε δύναμη 12.000 ανδρών.

Τον Μάιο του 1911, ιδρύθηκε η Fabriekwacht (Φρουρά Εργοστασίων) υπό την ευθύνη της Λουφτβάφε. Είχε 4.000 μέλη. Το 1944 μετατράπηκε σε αντιαεροπορική Ταξιαρχία της Λουφτβάφε. Το 1940 δημιουργήθηκε ένα μικρό φλαμανδικό τμήμα των γερμανικών SS το οποίο δεν είχε σχέση με το VNV. Τα μέλη του επιθυμούσαν ενσωμάτωση της Φλάνδρας στο Ράιχ.

Στη Βαλονία, το κόμμα Rex ηγέτης του οποίου ήταν ο Λεόν Ντεγκρέλ, δεν είχε ιδιαίτερη ισχύ προπολεμικά. Η γερμανική κατοχή το αναγέννησε και τον Αύγουστο του 1940 οργάνωσε για πρώτη φορά ένστολα τμήματα πολιτοφυλακής, τους λεγόμενους «σχηματισμούς μάχης». Υπό τον έλεγχο των Ναζί ιδρύθηκαν δύο ένοπλες βοηθητικές δυνάμεις ασφαλείας. Στη Φλάνδρα, από τον Ιούνιο του 1941 άρχισε να οργανώνεται το Vlaamse Wacht (Φλαμανδική Φρουρά), με 4.000 μέλη, ενώ τον Ιούλιο του 1941 ιδρύθηκε στην Βαλονία το αντίστοιχο Garde Wallone (Φρουρά της Βαλονίας), από μέλη του Rex και Βαλόνους βετεράνους του πολέμου.

Άλλες βοηθητικές δυνάμεις για τους Γερμανούς ήταν η Βελγική Χωροφυλακή (Gendarmerie) και η Αγροφυλακή. Η Χωροφυλακή διαχωρίστηκε από τους Γερμανούς σε φλαμανδικό και βαλονικό τμήμα. Η Αγροφυλακή (Beerenwacht στη Φλάνδρα και Garde Rurale στη Βαλονία) ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1941. Μετά τη δολοφονία μερικών μελών της, η Αγροφυλακή έλαβε όπλα και στολές. Τον Μάιο του 1942 είχε 28.000 άνδρες στην Φλάνδρα και 38.000 στη Βαλονία. Πολλοί είχαν ενταχθεί στην Αγροφυλακή μόνο και μόνο για να προστατεύσουν τους εαυτούς τους, χωρίς να είναι φιλικά προσκείμενοι στους Ναζί. Στο τέλος του Β’ Π.Π. 87.000 Βέλγοι κατηγορήθηκαν για συνεργασία με τους Γερμανούς. 4.000 από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο, ελάχιστες εκτελέσεις όμως έγιναν. Ωστόσο, σε μια μορφή εκδίκησης από τη Βελγική Αντίσταση, πολλοί συνεργάτες των Γερμανών εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες…

Επίλογος

Αυτή είναι, σε αδρές γραμμές, η ιστορία της Αντίστασης στους Γερμανούς σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες: Νορβηγία, Δανία, Ολλανδία και Βέλγιο. Πολύ πιο έντονη ήταν η δράση αντιστασιακών ομάδων στη Γαλλία και την Ιταλία, μετά το 1943. Με αυτή, θα ασχοληθούμε σε επόμενο άρθρο μας.



Πηγή: Κάρλος Καμπαλέρο Τζουράντο- Πολ Χάνον, «ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 1940-1945», Εκδόσεις ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΚΕΨΙΣ, 1995.

Η εκπληκτική εικονογράφηση του βιβλίου έγινε από τον Πολ Χάνον.