Από τον Πιουριφόι στον Τσούνη: 10 ιστορικά γεγονότα με την υπογραφή των Αμερικανών πρεσβευτών

Ντόρο ξεσήκωσε ο διορισμός της εντυπωσιακής εμφάνισης Κίμπερλι Γκίλφοϊλ στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Περίσσεψαν τα εις βάρος της υποτιμητικά σχόλια, σκανδαλιστικά υπονοούμενα, γαργαλιστικές περιγραφές.

Ενδεχομένως επειδή είναι η πρώτη γυναίκα στο πόστο της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας. Ολοι οι προκάτοχοί της, εδώ και 80 περίπου χρόνια, ήταν ανεξαιρέτως άνδρες. Καθένας από αυτούς έβαλε κατά τη θητεία του τη δική του σφραγίδα στις ελληνοαμερικανικές διπλωματικές σχέσεις.

Υπήρξαν ανάμεσά τους σκληροπυρηνικοί και χαμηλών τόνων ισορροπιστές και κυνικοί, παρεμβατικοί και διακοσμητικοί, καλλιεργημένοι φιλέλληνες, αλλά και αποικιοκρατικοί σερίφηδες.

Ανάμεσα στους 24 στον αριθμό Αμερικανούς που υπηρέτησαν ως πρέσβεις στην Αθήνα από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια έως σήμερα ξεχώρισαν αρκετοί.

Για τους βετεράνους του διπλωματικού σώματος δύο εξ αυτών ήταν οι πιο προσοντούχοι, ικανοί και αποτελεσματικοί στην ομαλή εμβάθυνση της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας κατά την τελευταία 25ετία, γεγονός που αποδείχθηκε από τη μετέπειτα λαμπρή εξέλιξη της σταδιοδρομίας αμφότερων.

Ο Πάιατ

Ο μέχρι σήμερα υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αρμόδιος για την Ενέργεια Τζέφρι Ρος Πάιατ συμπλήρωσε από το 2016 έως το 2022 πενταετή θητεία στην Ελλάδα, όπου συνήθως οι τοποθετήσεις Αμερικανών πρεσβευτών σπάνια ξεπερνούν τα τριάμισι χρόνια.

Ορίστηκε πρεσβευτής στην Αθήνα την περίοδο της εγχώριας οικονομικής κρίσης από τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και συνέχισε να υπηρετεί στο πόστο επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Διπλωμάτης καριέρας με ειδικότητα στον χειρισμό μεγάλων κρίσεων, είχε ήδη καταθέσει τα διαπιστευτήριά του στη διάρκεια της λεγόμενης «Επανάστασης της Αξιοπρέπειας» που ξέσπασε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2014.

Υπηρετούσε ήδη ως πρεσβευτής στο Κίεβο από το 2013. Στην Αθήνα αυτός ο ξανθός γαλανομάτης Καλιφορνέζος από το Σαν Ντιέγκο, κάτοχος Μάστερ στις Διεθνείς Σχέσεις από το Πανεπιστήμιο Γέιλ, ξεδίπλωσε το διπλωματικό ταλέντο του.

Αποδείχθηκε αξιόπιστος συνομιλητής των ελληνικών κυβερνήσεων. Πρωτοστάτησε στην ανάδειξη της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο για όλη τη Νοτιονατολική Ευρώπη και συμμετείχε δραστήρια στην υπογραφή της αναβαθμισμένης Ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας.

Επί των ημερών του υπογράφηκε η περιφημη Συμφωνία των Πρεσπών, της οποίας ήταν υπέρμαχος. Μάλιστα θα δηλώσει χαρακτηριστικά: «Η ιστορία θα είναι γενναιόδωρη με τον Τσίπρα, ο οποίος επέδειξε πολιτικό θάρρος για να προχωρήσει η συμφωνία με την ΠΓΔΜ».

Αθλητικός, λάτρης του ποδηλάτου, παρότι είχε ένα ατύχημα στη Μάνη το 2019, έκανε τακτικά ποδηλατικές διαδρομές ως το Σούνιο.

Πήγαινε ακόμη για σκι στο Ανήλιο του Μετσόβου, επισκεπτόταν μαζί με τη σύζυγό του Μαίρη την αγαπημένη του Σύρο, φωτογραφιζόταν στη Σαντορίνη, ταξίδευε στην Κρήτη, την οποία αποκαλούσε το «Τέξας της Ελλάδας».

O φιλέλληνας Μπερνς

Σύμφωνα με έμπειρα στελέχη του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ο Τζέφρι Πάιατ υπήρξε ένας ενεργός διεθνής παίκτης με ηθικές άξιες, δημοκρατικές πεποιθήσεις και ήπιο διπλωματικό προφίλ.

Εκπροσωπώντας τη χώρα του επιχειρούσε δραστήρια να καταστήσει τη σύμμαχο Ελλάδα ασφαλή πυλώνα σταθερότητας σε μια πολύπλοκη περιοχή και να επεκτείνει τις οικονομικές της σχέσεις με τις ΗΠΑ. Για τους ίδιους έτερος δυναμικός Αμερικανός πρεσβευτής στην Ελλάδα ήταν ο Νίκολας Μπερνς, ο σημερινός πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Κίνα.

Διορίστηκε στη Αθήνα από τον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον και θήτευε στην εδώ πρεσβεία από το 1997 έως το 2001. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του εδώ εγκαινίασε τη «δημόσια διπλωματία».

Εκφραζόταν ανοιχτά και ενίοτε καυστικά για τις ελληνικές παθογένειες. Καυτηρίαζε επίσης την κλοπή των αμερικανικών πνευματικών δικαιωμάτων από διάφορα ντόπια τηλεοπτικά κανάλια και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Υπερκινητικός, επισκεπτόταν τα υπουργεία, πλήθος πόλεων ανά την επικράτεια μαζί με τη σύζυγό του Ελίζαμπεθ Μπέιλις.

Μετέβη, επίσης πρωτοφανώς, μέχρι και στη στρατιωτική βάση της Σούδας, ενώ μπήκε αναπάντεχα, σε στυλ περίπου νοσηλευτικής επιθεώρησης, στο μαιευτήριο «Ελενα» που βρίσκεται πλάι στην πρεσβευτική κατοικία. Υπήρξε ο μοναδικός μέχρι τότε Αμερικανός πρεσβευτής που δεν δίστασε να αναφερθεί -και κατά κάποιον τρόπο να απολογηθεί- στην προβληματική επιλογή των κυβερνήσεων Τζόνσον και Νίξον να στηρίξουν τη χούντα των πραξικοπηματιών συνταγματαρχών στην Ελλάδα.

Στην πραγματικότητα αυτός ο ξανθός, λιπόσαρκος διπλωμάτης με μεταπτυχιακό δίπλωμα στις Διεθνείς Σχέσεις από το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς υπήρξε ένας ξεχωριστός φιλέλληνας. Οχι εκ θέσεως, αλλά με επίγνωση.

Συνέβαλε στην επέκταση της αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας - ΗΠΑ, συντέλεσε στην αμοιβαία τους σχέση αλληλοβοήθειας στα Βαλκάνια, ενίσχυσε τις αμερικανικές επενδύσεις στη χώρα και συνέδραμε στην εφαρμογή στην Ελλάδα των νόμων, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Επί των ελληνικών πρεσβευτικών ημερών του, εξάλλου, εξαρθρώθηκε η τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη».

Οι κομμουνιστοφάγοι

Οι εποχές είχαν αλλάξει δραματικά από τότε που το πόστο της αμερικανικής πρεσβείας στη Αθήνα αναλάμβαναν διπλωμάτες με την αίσθηση κυβερνήτη σε Πολιτεία των ΗΠΑ εκτός ΗΠΑ.

Οπως το καλοκαίρι του 1948, εν μέσω μαινόμενου εμφύλιου πολέμου, κατέφθανε επιφορτισμένος με υπεραρμοδιότητες για σαρωτικά καταναγκαστικές παρεμβάσεις στην ελληνική πολιτική σκηνή ο ευτραφής Χένρι Φράνσις Γκρέιντι.

Γέννημα θρέμμα του Σαν Φρανσίσκο, κοσμήτορας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και στέλεχος ναυτιλιακών επιχειρήσεων, ο διορισμένος από τον πρόεδρο Χάρι Τρούμαν πρεσβευτής πήρε την υπόθεση του πόστου του παραπάνω από πατριωτικά. Εγινε κήρυκας του ευλογημένου αμερικανικού τρόπου ζωής.

Περιόδευε με τα χαχόλικα σταυρωτά του κοστούμια σε διάφορες επαρχιακές, άλλες συφοριασμένες από την Κατοχή και άλλες μαραζωμένες από τον Εμφύλιο, πόλεις σε όλη την χώρα «κατηχώντας» την πολύτιμη αξία της αμερικανικής βοήθειας του Σχεδίου Μάρσαλ στην Ελλάδα και «επιμορφώνοντας» με ζήλο τους υπηκόους της στις αξίες της Δημοκρατίας.

Στόχος του ήταν η ενεργή αντιμετώπιση της ένοπλης τότε κομμουνιστικής απειλής και η αποτροπή της σοβιετικής επιρροής στη χώρα. Είχαν κιόλας ανατείλει δυσοίωνα τα χλομά φεγγάρια του Ψυχρού Πολέμου.

Αντικαθιστώντας τον Γκρέιντι, τη σκυτάλη του διορισμού στην πρεσβευτική θέση της Αθήνας πήρε ο διαβόητος Τζον Εμιλ Πιουριφόι. Γνήσιο τέκνο της Νότιας Καρολίνας, παιδί της πιάτσας με ευθυτενές παρουσιαστικό και στητή κορμοστασιά, είχε δουλέψει ως ο μικρός για τα θελήματα και το αγόρι του ασανσέρ.

Αργότερα απασχολήθηκε ως υπάλληλος σε πολυκατάστημα, μαθήτευσε σε νυχτερινό σχολείο, διατεινόταν πως ήταν ισόβιο μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος και είχε ανοίξει κόντρα με τον αλκοολικό, Ιησουίτη, αντικομμουνιστή Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή του Γουισκόνσιν Τζόζεφ Μακάρθι. Ισως να τσακώνονταν για το ποιος ήταν ο πιο φλογερός κομμουνιστοφάγος.

Στην πραγματικότητα ο Πιουριφόι ήταν ένα φιλόδοξος αναρριχητής σε θέσεις εξουσίας. Διαγνωσμένος ως ιδιαίτερα αποτελεσματικός να διεκπεραιώνει στο ακέραιο κάθε εντολή των ανωτέρων του, εκτοξεύτηκε με ιλιγγιώδη ταχύτητα ως τη θέση του υφυπουργού Εξωτερικών. Προσγειώθηκε στη Αθήνα του 1950 με μακρύ παλτό με φαρδιά πέτα και ρεπούμπλικα πάνω από το κοντοκουρεμένο κεφάλι του.

Προτεραιότητά του ήταν να μην ξεφύγει η χώρα από τα προστατευτικά φτερά των ΗΠΑ και σκοπός του να την ευθυγραμμίσει στη γενικότερη στρατηγική της. Στον αμέσως επόμενο τόνο μετά την άφιξή του χωρίς σακάκι, με κοντομάνικο πουκάμισο -ποιο ενδυματολογικό πρωτόκολλο τώρα στον τόπο που θεωρούσε προτεκτοράτο του;-, αραχτός σε μια μαλακή πολυθρόνα, κουνούσε επιτιμητικά το χέρι του προς τον κουστουμαρισμένο στην πένα πρωθυπουργό Σοφοκλή Βενιζέλο. Ο τελευταίος τον κοιτούσε έκπληκτος - αν όχι έντρομος.

Αργότερα θα τον παρομοίαζε με «γκαουλάιτερ», ενώ ο πρεσβευτής τον αποκαλούσε «κοντό μπάσταρδο». Δεν είχαν, ωστόσο, καμία σημασία οι αμοιβαίοι αγενείς και απρεπείς χαρακτηρισμοί την περίοδο που ο πρεσβευτής έλυνε και έδενε στα πολιτικά πράγματα της χώρας.

Από την έδρα της αμερικάνικης πρεσβείας σε ένα παλαιό νεοκλασικό τετραώροφο κτίριο που πριν γκρεμιστεί βρισκόταν στη συμβολή των οδών Ηρώδου Αττικού και λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας πρόκρινε τον σχηματισμό μιας μονοκομματικής συντηρητικής κυβέρνησης υπό τον ευνοούμενό του στρατάρχη Παπάγο.

Παρότι τον τελευταίο δεν τον εμπιστευόταν το Παλάτι του βασιλικού ζεύγους Παύλου και Φρειδερίκης, ενώ τον απεχθάνονταν και οι Αγγλοι εξαιτίας των πατριωτικών θέσεών του στο Κυπριακό, ο Πιουριφόι δρομολόγησε την πρωθυπουργία χρησιμοποιώντας κάθε αθέμιτο μέσο.

Εκμεταλλεύτηκε τη δεισιδαιμονία του με κλονισμένη υγεία τότε πρωθυπουργού Νικόλαου Πλαστήρα. Ο «Μαύρος Καβαλάρης», κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, με απλοϊκότητα εμπιστευόταν μια «καφετζού» ως πολιτική σύμβουλο των πρωθυπουργικών του καθηκόντων.

Ο επιτήδειος πρεσβευτής μίσθωσε παρασκηνιακά το μέντιουμ τού με μεταφυσικές ανησυχίες στρατηγού ώστε να του υπαγορεύει πειστικά να δεχτεί στη Βουλή το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα. Τα υπόλοιπα ήταν προδιαγραμμένα. Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1952 το κόμμα του Ελληνικού Συναγερμού, που είχε ιδρύσει πριν από έναν χρόνο ο Αλέξανδρος Παπάγος, με το 49,2% των ψήφων πέτυχε μία από τις μεγαλύτερες κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες.

Επί 300 εδρών έλαβε 247. Τη ίδια ώρα ο ακόλουθος της αμερικάνικης πρεσβείας, στην πραγματικότητα ο σταθμάρχης της CIA στην Ελλάδα, Τομ Καραμεσίνης, από το στρατηγείο του στον πέμπτο όροφο του κτιρίου του Μετοχικού Ταμείου Στρατού μεθόδευε τη σταθεροποίηση του αστικού πολιτικού συστήματος από την κομμουνιστική επιβουλή και την παγίωση των ανακτορικών σχεδίων για τη διακυβέρνηση της χώρας.

Ο αυστηρός, βλοσυρός και απαξιωτικά τραχύς προς τους Ελληνες πολιτικούς αξιωματούχους Αμερικανός πρεσβευτής είχε ήδη εκτελέσει εξ ολοκλήρου την αποστολή του. Με την άγαρμπη, διόλου διπλωματική, εμπλοκή του στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας συνέβαλε βάναυσα στη βαθιά πολιτική πόλωση στη μεταπολεμική Ελλάδα και εδραίωσε τους διαχωρισμούς στην ελληνική κοινωνία.

Εφυγε το 1953, λίγο πριν τελειώσει ο πόλεμος στη Κορέα, από την Ελλάδα για να τοποθετηθεί στη Γουατεμάλα, όπου φέρεται να οργάνωσε με τη συνεργασία της CIA από την εκεί αμερικανική πρεσβεία το «πραξικόπημα της μπανάνας».

Για το χατίρι του εταιρικού κολοσσού εμπορίας τροπικών φρούτων United Fruit ανέτρεψε μια μεταρρυθμιστική κυβέρνηση και την αντικατέστησε με ένα στυγνό στρατιωτικό-δικτατορικό καθεστώς.

Πριν ο ίδιος σκοτωθεί το 1955 σε αυτοκινητικό δυστύχημα στην Μπανγκόκ της Ταϊλάνδης, είχε κιόλας καταχωριστεί στα απόκρυφα μαύρα κατάστιχα της αμερικανικής διπλωματίας ως «ο άσος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την αντιμετώπιση προβλημάτων στις κομμουνιστικές σφηκοφωλιές».

Στην Ελλάδα πάντως είχε στρώσει το διάβα στους διαδόχους του. Οταν ανέλαβε με διορισμό από τον πρόεδρο Ντουάιτ «Αϊκ» Αϊζενχάουερ χρέη πρεσβευτή, τον Σεπτέμβριο του 1953, ο μυστακοφόρος και θεοσεβούμενος Κάβεντις Κάνον από τη Γιούτα βρήκε απλωμένο κόκκινο χαλί υποδοχής στην ελληνική πρωτεύουσα. Πιο εύστροφος, πολύ πιο ευαίσθητος και απείρως πιο διακριτικός από τον προκάτοχό του, αυτός ο φιλόμουσος οργανίστας της εκκλησίας και πρώην πεζοναύτης στη Γαλλία κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ακολούθησε κατά γράμμα τις οδηγίες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Υπέγραψε το κείμενο της εγκατάστασης αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα τη στιγμή που ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος μαζί με τους υπουργούς του υπέγραφαν πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου που επικύρωνε τη συμφωνία. Προφανώς και οι δύο πλευρές δεν ήθελαν να περάσει και να υπερψηφιστεί, έστω με κάποιες απώλειες, η συμφωνία από τη Βουλή.

Τα εγκαίνια της πρεσβείας

Με τα χρόνια η άκαμπτη συμπεριφορά των πρέσβεων,που λες και απευθύνονταν σε υποτελείς, σαν να ξεθύμανε. Βαθμιαία μετριάστηκε η πολιτική προσέγγιση «μίλα απαλά, αλλά κουβάλα μαζί σου ένα μεγάλο ραβδί», την οποία είχε εγκαινιάσει στις αρχές του αιώνα για τις εξωτερικές υποθέσεις ο πρόεδρος Θεόδωρος «Τέντι» Ρούζβελτ.

Παρότι η ένταση του Ψυχρού Πολέμου έφτανε σε κρεσέντο, οι Αμερικανοί πρεσβευτές που έφταναν πλέον στην Αθήνα κουβαλούσαν στα χείλη περισσότερα χαμόγελα παρά ασκούνταν σε γκριμάτσες που έδειχναν τα δόντια τους. Στις 4 Ιουλίου 1961, ο πολύπειρος πρέσβης Ελις Ομσμπι Μπριγκς εγκαινίαζε το νέο κτίριο της αμερικάνικης πρεσβείας στη Αθήνα.

Αρχιτεκτονικό έργο του ιδρυτή του Μπαουχάους, Βάλτερ Γκρόπιους, πρόσθετε στη πρωτεύουσα μοντερνιστικές πινελιές. Αντίστοιχο ύφος ανέμενε και η χώρα στον πολιτικό τρόπο αντίδρασης των κορυφαίων ενοίκων της πρεσβείας των ΗΠΑ. Είχε ήδη ανατείλει η προεδρία του Τζον Κένεντι.

Ωστόσο, ο διοπτροφόρος με κοκάλινο σκελετό γυαλιών και πλατύ μουστάκι Μπριγκς από τη Μασαχουσέτη ήταν παλιάς κοπής διπλωμάτης. Σνομπ, βαριεστημένος μετά από θητεία σε επτά πρεσβείες, με ένα μισοσβησμένο πούρο στο στόμα εκδήλωνε τις παραξενιές του. Εστω κι αν το ένστικτό του τον καθοδηγούσε μάλλον πολιτικά σωστά, δεν συγκρατούσε τη γλώσσα του. Παραδόξως για διπλωμάτη, τα έλεγε χύμα και τσουβαλάτα.

Ιδιαίτερη περίπτωση στα περιπετειώδη χρόνια για την ελληνική Δημοκρατία στα μέσα των 60s μέχρι την κατάλυσή της από τη χούντα, υπήρξε ο πρεσβευτής Χένρι Τζόζεφ Τάσκα.

Κατέφθασε στην Αθήνα το 1969 μαζί με τη σύζυγό του Ναταλίνα Φεντερίτσι, με την οποία είχε γνωριστεί και παντρευτεί κατά τη θητεία του στη Ρώμη. Δεν ήταν κανένας σπουδαίος διπλωμάτης.

Πιο πολύ σε οικονομικό εμπειρογνώμονα έφερνε. Καταγόταν από το Ρόουντ Αϊλαντ, τη μικρότερη Πολιτεία των ΗΠΑ, είχε υπηρετήσει ως πλωτάρχης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε κάνει κάποια μαθήματα στο London School of Economics.

Είχε έρθει στην Ελλάδα για να αντικαταστήσει τον προηγούμενο πρεσβευτή, τον Φίλιπς Τάλμποτ. Ο οποίος τα είχε κάνει ρόιδο. Συμπεριφέρθηκε ως συνένοχος στο πραξικόπημα των συνταγματαρχών.

Υποτίθεται ότι ακολουθούσε τη ρεαλιστική γραμμή της κυβέρνησης Λίντον Τζόνσον που θεωρούσε τη χούντα ως προπύργιο κατά του κομμουνισμού στην περιοχή.

Οχι ότι ο Τάσκα είχε διαφορετική θεώρηση. Κατ’ αυτόν η δικτατορία ανταποκρινόταν στα ζωτικά συμφέροντα ασφαλείας που είχαν οι ΗΠΑ στην Ελλάδα. Αναδείχθηκε σε αποτελεσματικό υποστηρικτή της χούντας, ανέπτυξε επαφές με τους επίορκους αξιωματικούς που βίασαν τη δημοκρατία και καταπάτησαν τις ατομικές ελευθερίες.

Τομ Πάπας

Τις σχέσεις μαζί τους, όπως και με τον Λευκό Οίκο, τις διευκόλυνε παρασκηνιακά ο άρρηκτα συνδεδεμένος με το παράνομο καθεστώς φίλος του και Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας των διυλιστηρίων πετρελαίου Τομ Πάπας από τα Φιλιατρά.

Αφού υποδέχθηκε επίσημα στην Αθήνα του 1973 με γυαλιστερό ημίψηλο και σμόκιν τον αντιπρόεδρο του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον, Σπύρο Αγκνιου, με καταγωγή από τους Γαργαλιάνους, συνέχισε να εξωραΐζει την εικόνα της χούντας... Σιχαινόταν μόνο τον Ιωαννίδη τον οποίο παρομοίαζε με τον μισητό του Καντάφι.

Εως ότου έγινε μαλλιά κουβάρια με τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ. Αφορμή, τα θέμα της ανατροπής του Μακαρίου το 1974 στην Κύπρο. Πρότεινε τότε να παρέμβει ο 6ος Στόλος για να αποτραπεί η εισβολή των Τούρκων.

Πίστευε ότι η πολιτική Κίσινγκερ θα οδηγούσε σε διάλυση τη Νοτιοανατολική Πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Προφανώς δεν εισακούστηκε, με αποτέλεσμα την κυπριακή τραγωδία. Αποχώρησε από το πόστο του το 1974.

Εξέφρασε εκείνο τον καιρό την επιθυμία να εκδώσει ένα βιβλίο όπου να κατονομάζει αξιωματούχους της CIA που παρότρυναν τον Ιωαννίδη να ανατρέψει τον Παπαδόπουλο. Δύο χρόνια αργότερα, σε επιτροπή της Αμερικανικής Βουλής, επιβεβαίωσε ότι η ελληνική χούντα είχε συνεισφέρει στο ταμείο της εκλογικής εκστρατείας των Νίξον και Αγκνιου.

Ο Τάσκα δεν πρόλαβε να γράψει ούτε μία αποκαλυπτική λέξη. Σκοτώθηκε τον Αύγουστο του 1979 σε περίεργο αυτοκινητικό δυστύχημα κοντά στο Mont Pelerin της Λοζάνης. Οκτώ χρόνια αργότερα, ο γιος του επέμενε ότι το μοιραίο και ύποπτο τροχαίο προκλήθηκε από τον Κίσινγκερ «για να του κλείσει το στόμα».

Η Μεταπολίτευση

Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας διανοίχτηκε ένα ομαλότερο και βαθύτερο διπλωματικό κανάλι μετριοπαθών ισορροπιών μεταξύ Αθήνας και Ουάσινγκτον.

Την άνοιξη του 1981 διορίστηκε από τον νεοεκλεγμένο τότε Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν ως πρεσβευτής στην Αθήνα ο Μόντιγκλ Στερνς. Ηταν η φάση δυσπιστίας στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις με φλέγον ζήτημα την απομάκρυνση ή την παραμονή των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα.

Σε μια περίοδο όπου ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν σε έξαρση, τη διακυβέρνηση της χώρας αναλάμβανε ο Ανδρέας Παπανδρέου με την ορμητική «Αλλαγή» του.

Ο Στερνς από το Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης, διπλωματούχος του Πανεπιστήμιου Κολούμπια, είχε ως ατού την πολύχρονη εμπειρία του στην Ελλάδα. Είχε υπηρετήσει δύο φόρες στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα από το 1958 έως το 1962 και από το 1974 έως το 1977.

Πιο κρυφό, αλλά εντυπωσιακότερο, προσόν του ήταν ότι είχε απευθείας επαφή με τον Ανδρέα. Τα νεαρά,τότε, ζεύγη Παπανδρέου και Στερνς γνωρίζονταν από παλιά, καθώς ήταν γείτονες στην οδό Νικολάου Γκύζη στο Παλαιό Ψυχικό.

Κάπου στις αρχές του 1960 συναντιούνταν όταν ο Ανδρέας και η Μαργαρίτα αποκαλούνταν μεταξύ τους «Αντι» και «Μάγκι». Ηταν προδιαγεγραμμένο ότι με το αμερικανικό καθηγητικό κύρος του, την άψογη χρήση των αγγλικών και την προηγούμενη κοινωνική σχέση που είχαν αναπτύξει ο Παπανδρέου θα έβρισκε με τον «Μόντι» μια χρυσή τομή. Κάπως έτσι έμειναν οι βάσεις που θα έφευγαν.

Τον Στερνς διαδέχτηκε από το 1985 ως το 1989 ο άριστος γνώστης της ελληνικής πραγματικότητας Ρόμπερτ Κίλι. Ο διπλωμάτης που από τα 36 χρόνια της καριέρας του στο Σώμα τα οκτώ τα πέρασε στην Αθήνα. Η θερμή σχέση του με την Ελλάδα ξεκίνησε από όταν ήταν έξι ετών, το 1936, όταν ο διπλωμάτης καριέρας πατέρας του Τζέιμς Κίλι υπηρετούσε ως πρόξενος στην προπολεμική Θεσσαλονίκη.

Στη δεκαετία του 1960 ο Ρόμπερτ υπηρέτησε ως χαμηλόβαθμο στέλεχος στην πρεσβεία της Αθήνας. Δημοκράτης, ανέπτυξε τότε αντιποιητικές θέσεις, όσο φυσικά του επέτρεπε η ιδιότητά του ως Αμερικανού διπλωμάτη.

Εικονοκλάστης, αυτός και η σύζυγος του Λουίζ ήταν ίσως οι μόνοι  Αμερικανοί στην Αθήνα που συμπαραστάθηκαν στην οικογένεια  Παπανδρέου όταν ο Ανδρέας ήταν «κόκκινο πανί» για την αμερικάνικη πρεσβεία από τα μέσα της δεκαετίας του ’60.

Ηταν αδερφός του λόγιου, ποιητή και εξέχοντος μεταφραστή Εντμουντ Κίλι. Του διάσημου ελληνιστή και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, ο οποίος συνέβαλε τα μέγιστα για να μεταλαμπαδεύσει την ελληνική ποίηση στο διεθνές κοινό.

Με τέτοιο αξιοπρεπή φιλλέληνα, οι σχέσεις αμερικάνικης πρεσβείας και ελληνικής κυβέρνησης παρέμειναν αδιατάρακτες. Σε μια περίοδο όπου πύκνωναν τα πολιτικά γεγονότα. Τόσο εγχωρίως με την απαρχή του «βρώμικου ’89» όσο και διεθνώς με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Και μια και μιλάμε για φιλέλληνες Αμερικανούς πρεσβευτές, ξεχωριστός υπήρξε ο Τόμας Νάιλς από το Λέξινγκτον του Κεντάκι. Απόφοιτος του Χάρβαρντ και επί 30 χρόνια αξιόπιστο στέλεχος καριέρας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ήρθε στη χώρα το 1992 επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον.

Εφτασε στην Αθήνα σε μια ευαίσθητη περίοδο έντασης στην περιοχή λόγω της κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας και των άγριων εχθροπραξιών στα όρια της εθνοκάθαρσης σε όλα τα μέτωπά της. Ηταν ο πρέσβης που υπηρετούσε στην Ελλάδα κατά την περίοδο της κρίσης των Ιμίων, για την οποία θα εξιστορήσει: «Θυμάμαι ότι έμεινα ξύπνιος όλη τη νύχτα! 

Διότι είχα συνομιλίες με το υπουργείο Εξωτερικών, είχαμε τον πρόεδρο των ΗΠΑ στο τηλέφωνο σχεδόν όλη τη νύχτα. Στο τέλος των διαβουλεύσεων τα πράγματα άρχισαν να ηρεμούν, τα τουρκικά αεροσκάφη αποχώρησαν, δεν γίνονταν υπερπτήσεις πάνω από τα Ιμια, ασφαλώς υπήρχαν σοβαρές διαφορές και ακόμη υπάρχουν για τα χωρικά ύδατα και τα δικαιώματα για τις έρευνες και όλα αυτά τα σύνθετα θέματα.

Η νύχτα των Ιμίων

Ναι, φοβηθήκαμε ότι το χειρότερο σενάριο θα ήταν να ξεσπάσει πραγματική μάχη μεταξύ των Ελληνικών και των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, είχε συγκεντρωθεί μεγάλη δύναμη στρατιωτικών δυνάμεων σε μια πολύ μικρή περιοχή, και οι κινήσεις γίνονταν μέσα στη νύχτα, τα αεροπλάνα πετούσαν από πάνω, υπήρχε μεγάλη πιθανότητα κάτι να πάει στραβά, ευτυχώς δεν πήγε».

Αποδείχθηκε η πιο cool φιγούρα που πέρασε ποτέ από την πρεσβεία. Παθιασμένος και ευαίσθητος φιλόζωος, επισκεπτόταν με τον αγαπημένο του σκύλο του, τον αχώριστο Wheats, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών.

Πέρασε μια νύχτα σε μια αιώρα έξω από τη Μονή Ιβήρων στο Αγιον Ορος επειδή αρνήθηκε να τον αποχωριστεί όταν οι καλόγεροι του απαγόρευσαν να μπει μαζί του στο μοναστικό κελί. Στο ξενοδοχείο «Αμαλία» στη Μεθώνη έδινε την πρώτη κουταλιά από το σερβιρισμένο φαγητό του στον σκύλο και αμέσως μετά με το ίδιο κουτάλι έτρωγε και ο ίδιος.

Το ίδιο και στη βόλτα με καραβάκι στη λίμνη της Καστοριάς, δεν τον άφησε στιγμή από την αγκαλιά του. Χώρια που ως φανατικός αρχαιολάτρης κατά την εδώ θητεία του ντύθηκε με χλαμύδα και κρατούσε πυρσό σε επαρχιακή αναπαράσταση αρχαίων αγώνων στη Νεμέα. Ασφαλώς με την εξεζητημένη ιδιορρυθμία του θα μείνει αξέχαστος στα διπλωματικά χρονικά.

Οι ομογενείς

Αλησμόνητοι όμως θα μείνουν και οι Ελληνοαμερικανοί πρεσβευτές στην Ελλάδα. Πρώτος ο Μάικλ Σωτήρχος, προσωπικός φίλος του προέδρου Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου. Ηρθε στα 61 του στην Ελλάδα, τον Σεπτέμβριο του 1989, μαζί με τη σύζυγό του Εστέλ. Γέννημα θρέμμα του Μανχάταν, μπίζνεσμαν της Νέας Υόρκης με έντονη δραστηριότητα στην ελληνική Ομογένεια και ισχυρές διασυνδέσεις με την ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αμερικής.

Γιος Ελλήνων μεταναστών που είχαν μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1923, του Γεωργίου Σωτήρχου από τα Κύθηρα και της Αικατερίνης Μιχ. Αϊβαλιώτη από τον Τριοβάσαλο Μήλου. Αξεπέραστος δημοσιοσχετίστας, πήρε σβάρνα εκθέσεις ζωγραφικής και πολιτιστικές εκδηλώσεις, επισκέφτηκε δήμους και κοινότητες, είδε κατά συρροή παραστάσεις σε θέατρα. Μέχρι στο γήπεδο Χαρίλαου βρέθηκε τον Σεπτέμβριο του 1991, σε ποδοσφαιρική αναμέτρηση του Αρη με τον Ολυμπιακό.

Ανέκαθεν, όμως, ήταν συγκρατημένος ώστε να μη φανεί στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι υποστηρίζει απροκάλυπτα την Ελλάδα εξαιτίας της καταγωγής του. Σε πιο μοντέρνα εκδοχή ο σημερινός πρεσβευτής, ο Τζορτζ Τσούνης από το Κουίνς της Νέας Υόρκης, δεν είχε τα προ 25ετίας άγχη του Σωτήρχου. Δεν είναι διπλωμάτης καριέρας, ωστόσο κατάφερε με τον τρόπο του να αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις σε όλα τα επίπεδα με το πέρασμά του από τη χώρα μας.

Δεν ξέχασε επίσης τον τόπο καταγωγής των μεταναστών πρώτης γενιάς γονιών του, Τζέιμς και Ελένης, από τον Πλάτανο της ορεινής Ναυπακτίας, κάνοντας τη δική του επιστροφή στις ρίζες. Παράλληλα κατάφερε να μπει στο πνεύμα του ελληνικού χιούμορ ενημερώνοντας το πανελλήνιο ότι «το σουβλάκι είναι σουβλάκι και όχι καλαμάκι», ενώ συνέβαλε τα μέγιστα στην περαιτέρω αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.

Προφανώς, η εκλεκτή του Τραμπ για νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ελλάδα 55χρονη Κίμπερλι Γκίλφοϊλ έρχεται στην Αθήνα καλά διαβασμένη για την ιστορία των προκατόχων της.

Φωτογραφία: Getty images / Ideal image

Ειδήσεις σήμερα: 

Σπουδαστές της Σχολής Ικάρων άνοιξαν ελληνική σημαία στην Αγιά Σοφιά και συνελήφθησαν

Νέο «Υπερταμείο» για την αξιοποίηση της περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων - Τι αλλάζει και ποιους αφορά

Γιώργος Πιτσιλής στο protothema.gr: Είμαστε αμείλικτοι με τη διαφθορά, έχουμε εργαλεία για να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικότερα τη φοροδιαφυγή