Ο Έλληνας του Άρη ψάχνει ζωή στον κόκκινο πλανήτη

Πρωτεργάτης των αποστολών στον αφιλόξενο Αρη, ο διακεκριμένος αστροφυσικός και σύμβουλος της NASA εξηγεί πώς και πότε θα φτάσουμε στις πρώτες επανδρωμένες αποστολές

Ο αστροφυσικός κ. Σταμάτης Κριμιζής, επίτιμος διευθυντής Προγραμμάτων Διαστήματος στο Πανεπιστήμιο John Hopkins της Βαλτιμόρης, είναι ένας από τους πρωτεργάτες του προγράμματος «Curiosity».

Γνωστός και ως «ο χαρτογράφος του Διαστήματος», ο Ελληνας επιστήμονας ήταν μέλος μιας από τις αρχικές επιτροπές της NASA οι οποίες εξέτασαν το 2006 τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος, και συμμετείχε στην εποπτική επιτροπή της NASA για το πλανητικό πρόγραμμα που έστησε όλο το εγχείρημα της προσεδάφισης του «Curiosity» στον πλανήτη Αρη. Βασικό θέμα του προγράμματος αλλά και των επερχόμενων αποστολών είναι: «Ακολουθήστε το νερό»…



«Η προσεδάφιση του “Curiosity” ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα», τονίζει ο 73χρονος Ελληνας αστροφυσικός της NΑSA. «Χρησιμοποιήθηκε μια ολοκαίνουρια μέθοδος, η οποία μοιάζει με ιπτάμενο γερανό. Στη συνέχεια χρησιμοποιηθήκαν σκοινιά τα οποία κόπηκαν μόλις έγινε η προσεδάφιση. Το “Curiosity” προσεδαφίστηκε σε παλιό ποτάμι».

Τι ψάχνει άραγε ο άνθρωπος στον πλανήτη Αρη; «Ο Αρης είχε στην αρχή της ύπαρξης του ηλιακού μας συστήματος, πριν από 500 δισεκατομμύρια χρόνια, τεράστιες ποσότητες νερού στην επιφάνειά του, κάτι που φαίνεται από τα ποτάμια αλλά και τον βόρειο και νότιο πόλο του, όπου υπάρχουν παγετώνες νερού. Πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, στη Γη ήδη είχαν αρχίσει να εξελίσσονται οι πρώτοι μονοκύτταροι οργανισμοί. Υποθέτει κανείς πως και στον Αρη με τις συνθήκες που υπήρχαν τότε πιθανόν να είχαν δημιουργηθεί οι ίδιοι μονοκύτταροι οργανισμοί. Επομένως είναι σαν να κοιτάμε την ιστορία ενός άλλου πλανήτη για να εντοπίσουμε τις ομοιότητες με τον δικό μας. Ξέρουμε ότι τότε το περιβάλλον στον Αρη ήταν φιλόξενο. Υπήρχε ενέργεια και άνθρακας. Βασικά στοιχεία που είναι αναγκαία για τη δημιουργία κάποιας βιολογικής δραστηριότητας», εξηγεί.




Αν κανείς αναρωτιέται για το κατά πόσο μπορεί να υπήρχε ζωή πριν από εκατομμύρια χρόνια στον Αρη, ο κ. Κριμιζής τονίζει πως είναι πιθανόν να συνέβαινε κάτι τέτοιο, αλλά ζωή όχι όπως την ξέρουμε εμείς. «Υπάρχει ένας καταφανής παραλληλισμός ανάμεσα στην εξέλιξη της Γης και σε εκείνη του Αρη. Τι υπήρχε λοιπόν στο παρελθόν στον Αρη το οποίο σταμάτησε να υπάρχει σήμερα και πώς θα μπορούμε να καταλάβουμε την εξέλιξη του δικού μας πλανήτη; Το πιο βασικό είναι το εξής: αν κοιτάξουμε τους πλανήτες Αφροδίτη, Γη και Αρη, είναι περίπου στην ίδια περιοχή του ηλιακού συστήματος, όπου δηλαδή μπορεί να υπάρχει το νερό σε υγρή μορφή. Αφενός ο Αρης κατέληξε σε μια έρημο και αφετέρου η Αφροδίτη σε μια κόλαση, μόνο με διοξείδιο του άνθρακα και 460 βαθμούς Κελσίου στην επιφάνεια, ενώ η Γη εξελίχθηκε όπως την ξέρουμε. Η βασική ερώτηση, λοιπόν, γιατί υπάρχει αυτή η διαφορά ανάμεσα στους τρεις αυτούς πλανήτες δεν έχει απαντηθεί».

Το «Curiosity» θα παραμείνει στον Αρη μέχρι να πάψει να λειτουργεί. Ενσωματώνει μια γεννήτρια που τροφοδοτείται από πλουτώνιο και η λειτουργία της θα διαρκέσει πολλά χρόνια. Επομένως δεν υπάρχει ακριβής ημερομηνία λήξης της αποστολής. Παρόμοια πυρηνική πηγή ενέργειας έχει το «Voyager», το οποίο τον επόμενο μήνα κλείνει 35 χρόνια λειτουργίας στο Διάστημα. Σύμφωνα με τον κ. Κριμιζή, η επόμενη αποστολή, που δεν έχει ακόμα ξεκινήσει, είναι η μεταφορά δειγμάτων του εδάφους του Αρη στη Γη προκειμένου να αναλυθούν σε εργαστήρια.




Οπως λέει όμως, το εγχείρημα αυτό θα είναι εξαιρετικά δύσκολο και δαπανηρό. «Το “Curiosity” κόστισε 2,5 δισ. δολάρια και η επιστροφή δειγμάτων από το υπέδαφος του Αρη υπολογίζεται στα 8 με 10 δισ. δολάρια. Εφόσον εγκριθεί αυτό το πρόγραμμα, μετά θα αρχίσουν οι συζητήσεις για μια επανδρωμένη αποστολή». Ο κ. Κριμιζής υπολογίζει πως μετά τη δεκαετία του 2030 θα είναι δυνατή η επαφή του ανθρώπου με τον Κόκκινο Πλανήτη. «Υπάρχουν τεχνικές και οικονομικές προϋποθέσεις που έχουν σχέση με τη δυνατότητα του ανθρώπινου είδους να επιζήσει σε ένα ταξίδι 1.000 ημερών. Διότι παίρνει 9-10 μήνες για να φτάσει κανείς στον Αρη. Να μείνει το πλήρωμα για περίπου 12 μήνες ώστε να εξερευνήσει τον πλανήτη και 9-10 για να επιστρέψει στη Γη. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα -από άποψη φυσικής και ψυχικής υγείας- να ζήσουν σε έναν περιορισμένο χώρο και υπό πολύ δύσκολες συνθήκες για 1.000 ημέρες. Επιπλέον σημαντικό είναι και το ζήτημα των ηλιακών εκρήξεων, από τις οποίες μπορούν να σκοτωθούν οι αστροναύτες καθώς θα είναι εκτεθειμένοι στην ακτινοβολία».