Τάνια Τσανακλίδου: Η «μαινάδα» του Cabaret

Ευαίσθητη, εύθραυστη και εσωστρεφής. Εξω καρδιά, δυναμική, δοτική. Θλιμμένη και -κατά δήλωσή της- ψωροπερήφανη. Αγανακτισμένη. Αποφασισμένη. Οσα επίθετα ή μετοχές κι αν προσπαθήσεις να ξεδιαλέξεις προκειμένου να μεταφέρεις μια κατά το δυνατόν στερεοτυπική εικόνα για την Τάνια Τσανακλίδου νομοτελειακά θα οδηγηθείς σε ένα και μόνο ουσιαστικό: καλλιτέχνης. Γεμάτη από την ανθρωπιά που σε κάνει να την αισθάνεσαι σαν παλιά καλή φίλη ή ως τη μεγάλη, σοφότερη αδελφή, αλλά ταυτόχρονα μακρινή, αποστασιοποιημένη, σχεδόν απόκοσμη. Το γράφει στο βλέμμα της. Μια γυναίκα που δεν κήρυξε πόλεμο, μα ούτε και έτεινε λευκή σημαία στη θλίψη που την κατατρώει από μικρό παιδί. Γεννήθηκε τον Απρίλη του ’52 στη Δράμα. Πέντε αδέλφια στην οικογένεια, μεταξύ των οποίων και ο βενιαμίν της φαμίλιας, ο σεφ Αρης Τσανακλίδης. Η Τάνια ακόμη θυμάται την αγάπη του πατέρα της για τον Αττίκ και της μάνας της για την οπερέτα, τα διονυσιακά πανηγύρια στην Ξάνθη, το φιτίλι στο καντηλάκι στο σπίτι της γιαγιάς που έκαιγε πάντα. Υπόσχεση και προσευχή.

Η μάχη με τη θλίψη

Η πόλη που την καθόρισε ήταν η Θεσσαλονίκη. Εκεί έκανε τις ατελείωτες βόλτες ξυπόλητη, μα κυρίως ατρόμητη, στους δρόμους, εκεί γνώρισε και τον πρώτο της έρωτα, έναν ακροβάτη. Φύσει τολμηρή και περιπετειώδης, μαζί του έκανε πρώτη φορά τον Γύρο του Θανάτου - κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τότε κάπνισε και τα πρώτα  τσιγάρα της, στα κρυφά. Ενα λιπόσαρκο κοριτσάκι, κρυμμένο πίσω από τα πυκνά μαύρα μαλλιά του. Το πεδίο των ενδιαφερόντων της ήταν από τότε ευρύ. Και κάπως ακαθόριστο, απέραντο, όσο και οι δυνατότητες με τις οποίες σε τροφοδοτεί η τέχνη. Τα παιδικά χρόνια της και την εφηβεία της τα ανακαλεί σε συνεντεύξεις της ως βασανιστικά εξαιτίας αυτής της περίφημης θλίψης, την οποία κανείς δεν ψυχανεμιζόταν και για την οποία δεν μιλούσε όχι μόνο στην οικογένειά της αλλά ούτε στις επιστήθιες φίλες της. Η Τσανακλίδου ήξερε να κρύβει την ατέρμονη διαπραγμάτευση που συνέβαινε μέσα της κάτω από μια αδιαπέραστη κρούστα εξωστρέφειας. Ηταν αυτό που λέμε «μέσα σ’ όλα».



Τα πρώτα καλλιτεχνικά ερεθίσματά της τα πήρε στο παιδικό θέατρο της Μαίρης Σοΐδου, της επονομαζόμενης και Θείας Λένας της Νύμφης του Θερμαϊκού, στο οποίο συμμετείχε από την ηλικία των 10 ετών. Η επόμενη χρονιά τη βρήκε να συμμετάσχει στον θίασο του Δημήτρη Μυράτ. Βιβλία, δύσκολα αναγνώσματα, σκέψεις, όνειρα rock ’n’ roll από τη μια και Αρλέτα (το εφηβικό είδωλό της) από την άλλη δημιούργησαν το μωσαϊκό της καθημερινότητάς της, έχτισαν την Τάνια. Παρότι σήμερα η Τσανακλίδου δηλώνει πως τελικά η ζωή έχει μεγαλύτερη φαντασία από τους ανθρώπους και πως η ίδια αποφεύγει να κάνει σχέδια για το μέλλον, η είσοδός της στη θεατρική σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος έμοιαζε με ένα καλά δουλεμένο πλάνο ζωής. Παράλληλα σπουδάζει στη Σχολή Ιστορίας - Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου. Αλλη μια συνάντηση με έναν σπουδαίο δάσκαλο, τον Μανόλη Ανδρόνικο, «γράφει» μέσα της. Σαν εκείνες με τον Κάρολο Κουν, τον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Γιάννη Σπανό, τον Σταμάτη Κραουνάκη και τη Λίνα Νικολακοπούλου που θα ακολουθήσουν.

Νεύρα στη σκηνή, θυελλώδεις έρωτες στη ζωή

Στην Αθήνα τη φέρνει θεωρητικά ένα λαχείο που κέρδισε. Στην πραγματικότητα τη μεθά το άρωμα της Μεταπολίτευσης, την οποία 40 παρά κάτι χρόνια μετά, ζυμωμένη με το πλήθος των Αγανακτισμένων της πλατείας Συντάγματος, θα παρομοιάσει με πτώμα που πρέπει να πάψουμε να κρύβουμε μέσα στα σπίτια μας. Στη μεγάλη πόλη η Τάνια γνωρίζει τον Γιάννη Μαρκόπουλο. Δουλεύει μαζί του στη θρυλική σήμερα μπουάτ «Λήδρα». Εκείνος τη βάζει στη δισκογραφία. Ερμηνεύει δύο τραγούδια στη «Θητεία» μαζί με τον Λάκη Χαλκιά και τον Χαράλαμπο Γαργανουράκη. Είναι η εποχή όπου θα μπει και στην τηλεόραση, θα κολλήσει ένσημα στις «Τρεις Αδελφές» στο Θέατρο Τέχνης και θα περάσει από τη Eurovision (1978) κατακτώντας την 8η θέση με τον καλτ «Τσάρλι Τσάπλιν». Είναι μικρές στάσεις μέχρι το 1981, μια χρονιά σημαδιακή για μια παράσταση που σφράγισε με την ερμηνεία της.

Η Τσανακλίδου μεταμορφώνεται σε Εντίθ Πιαφ στο Αθηναϊκό Κηποθέατρο και οι κριτικές προσομοιάζουν σε διθύραμβο. Λίγο μετά έρχεται και ο δίσκος «Piaf». Η γνωριμία της με τον Γιάννη Σπανό και το δίδυμο Κραουνάκη - Νικολακοπούλου θα την προικίσει με τα πλέον εμβληματικά τραγούδια της καριέρας της. Η Τάνια δεν αντιμετωπίζεται ποτέ ως ακόμη μια ιερή αγελάδα της έντεχνης σκηνής, δεν συμπεριφέρεται ως ακόμη μία μεγάλη κυρία που δεν σηκώνεται από το κρεβάτι της για λιγότερο από ένα ακόμη «βαθυστόχαστο» σουξέ. Αν την ψώνισε την εποχή που μεσουρανούσε; Το έχει απαντήσει σε παλαιότερη συνέντευξή της: «Πολλές φορές έχω νιώσει μαλάκας και ψώνιο στη σκηνή. Δυο φορές έχω φύγει. Τη μία έδωσα μια κλοτσιά στο μικρόφωνο.



 Η άλλη ήταν στη “Νεράιδα”. Η πρώτη μου εμφάνιση σε κοσμικό μαγαζί. Βγαίνω να τραγουδήσω και μιλάνε όλοι, δεν με ακούει κανένας. Περίμενα πέντε ολόκληρα λεπτά. Κάποια στιγμή ένιωσαν πως τους έλειψε η μουσική υπόκρουση στη φασαρία τους και, όταν σώπασαν, τους είπα “ευχαριστώ πολύ” και έφυγα. Δεν τραγούδησα καθόλου εκείνο το βράδυ. Ηταν δύσκολο. Ιδρωνα, είχα ένταση, αλλά είναι από τα highlights μου».

Η Τσανακλίδου δεν ενσάρκωσε ποτέ τον ρόλο τής εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσας γυνής. Αντιθέτως υπήρξε διαχρονικά ειλικρινής, ντόμπρα, αυθόρμητη. Ετσι έζησε τη χαρακτηρισμένη «θυελλώδη σχέση της» με τον κατά αρκετά χρόνια νεότερό της Αλκι Κούρκουλο, έτσι αποφάσισε να ξαφνιάσει το πιστό, σχεδόν φανατικό κοινό της -και να το διευρύνει τελικά- όταν αποφάσισε τη -για τα μέτρα της εποχής- ετερόκλητη συνεργασία με τον Μιχάλη Δέλτα στο «Χρώμα της Μέρας». Η ζωή της -ειδικά την τελευταία δεκαετία- μοιάζει με μια ατέρμονη διαδικασία κάθαρσης, λύτρωσης και αναγέννησης μαζί. Μια επιστροφή στον εαυτό της. Αγρυπνος παρατηρητής, φίλος και συμπαραστάτης, ο αγαπημένος σκύλος της, ο Μηνάς.

Η Τσανακλίδου, μολονότι παραδέχεται πως δεν της αρέσει να βλέπει τον εαυτό της να παρακμάζει ελέω ηλικίας, έχει σπάσει τον καθρέφτη της. Είναι η ερμηνεύτρια που παρότι απείχε δισκογραφικά οκτώ ολόκληρα χρόνια, κατάφερνε να παραμένει στο επίκεντρο της επικαιρότητας στήνοντας live προγράμματα, στα οποία δεν δίστασε να μοιραστεί πως περνά κλιμακτήριο, πως δεν έχει σύντροφο, ότι έχει κατάθλιψη. «Και τι θα γίνει; Θα κρυφογελάσουν μαζί μου; Νομίζεις πως δεν θα έρθει σ’ αυτούς το ίδιο πράγμα; Ή μήπως θα με εκμεταλλευτούν; Εμείς επιτρέπουμε να μας εκμεταλλεύονται. Και όταν μου συνέβη κι εμένα, ήταν γιατί εγώ επέτρεψα να εκμεταλλευτούν τις αδυναμίες μου», έλεγε τότε.



Η Τσανακλίδου είναι η καλλιτέχνις που έγινε ένα με το κίνημα των Αγανακτισμένων το 2011 - «Αποφασισμένους» προτιμούσε να τους αποκαλεί. Την ίδια περίοδο αντάμωσε ξανά τον παιδικό φίλο της Κώστα Θωμαΐδη και με μια παρέα μουσικών ξεκίνησαν να δίνουν συναυλίες χωρίς αντίτιμο εντός και εκτός Αθηνών. Και ύστερα τα μάζεψε κι έφυγε. Εγκατεστημένη τα δύο τελευταία χρόνια στις Μηλιές του Πηλίου, σε ένα σπίτι 70 τετραγωνικών, έχει αναλάβει τα ηνία του νέου παιδιού της, ενός καφέ-εστιατορίου-μπαρ ονόματι «Το ρόδο και το αηδόνι». Εκεί συναντά παλιούς και νέους φίλους, ακόμη και παλιούς εραστές, όπως λόγου χάρη τον Κούρκουλο, ο οποίος όταν η ώρα περνά αναλαμβάνει ακόμη και ρόλο dj.

Ο ρόλος της φροϊλάιν Σνάιντερ στο «Cabaret» που σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνος Ρήγος στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αλλά και ο δίσκος που ετοιμάζει με τον Μιχάλη Δέλτα φαίνεται πως ήταν λόγοι αρκούντως σοβαροί για να την τραβήξουν μακριά από το ησυχαστήριό της, να τη φέρουν στην Αθήνα το φθινόπωρο και να την «παραδώσουν» ξανά στο κοινό της. Η ίδια άλλωστε είναι συνηθισμένη στις ακραίες αλλαγές και, όπως έχει αποφανθεί, ξέρει πως «η μόνη υγιής αντίδραση είναι να γίνουμε ένα βέλος προς την έξοδο». Ακόμη καλύτερα, βέβαια, γνωρίζει πως σε τούτη τη ζωή την οδύνη και την ηδονή δύο γράμματα τις χωρίζουν. Κι αυτό είναι μάλλον που την κάνει τη λατρευτή μας «μαινάδα».