Πάνος Κιάμος: «Εκλαψα πολλές βραδιές, ήθελα να τα παρατήσω»

Πείτε το φυσική περιέργεια, αφελή απορία, όπως θέλετε. Οταν συναντώ τον Πάνο Κιάμο, το πρώτο πράγμα που μου έρχεται να τον ρωτήσω δεν είναι για τη νύχτα, το ΣΔΟΕ, το νέο άλμπουμ του «Δεν θέλω επαφή», τον τραγουδιστή που συνελήφθη να φοροδιαφεύγει για χρόνια, το προκλητικό βιντεοκλίπ που κυκλοφόρησε, αλλά για την εμπειρία του στην Αυστραλία, όπου βρέθηκε το περασμένο καλοκαίρι για μια σειρά συναυλιών σε απόδημους Ελληνες. Αλήθεια, θέλω να μάθω πώς τον αντιμετωπίζει ο κόσμος εκεί. «Το πιο συγκινητικό είναι ότι με πλησιάζουν γονείς, γιατί τα παιδιά τους εκεί δεν γνωρίζουν την Ελλάδα, και μου λένε “χίλια ευχαριστώ γιατί μέσω των τραγουδιών βοηθάτε τα παιδιά μας να μαθαίνουν ελληνικά”. Είναι σημαντικό να νιώθεις ότι εκτός από το να λες πέντε τραγούδια μπορείς να βοηθήσεις πολιτισμικά ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο τη χώρα μας. Μια χώρα που έχει ανάγκη να τη βοηθήσουμε, όπως μπορεί ο καθένας. Δυστυχώς, αυτή την περίοδο η Ελλάδα θεωρείται απαξιωμένη και το έθνος μας ένα έθνος τεμπέληδων».

«Ζούσαμε όλοι σε μια φούσκα»

Ο Κιάμος, παρότι παιδί της νύχτας, αναγνωρίζει το δικαίωμα καθενός να ψυχαγωγείται όπως ο ίδιος κρίνει. Του λέω πως τα μπουζούκια υπήρξαν για καιρό στο επίκεντρο της ρητορικής που ήθελε τους Ελληνες τεμπέληδες, ξέγνοιαστους, χαραμοφάηδες. Τον ίδιο τον επηρέασε αυτή η στοχοποίηση; Σκέφτηκε να αλλάξει, να προσδιορίσει από την αρχή τον εαυτό του; «Ούτως ή άλλως άλλαξαν πολλά πράγματα στη δουλειά αναγκαστικά. Είτε το θέλαμε είτε όχι. Το γεγονός ότι ζούσαμε σε μια φούσκα όλοι μας δεν αμφισβητείται. Οι αμοιβές μας ήταν πολύ μεγαλύτερες, οι μέρες των εμφανίσεών μας ήταν πολύ περισσότερες. Αυτά και τα δύο μειώθηκαν. Για τις μέρες δεν συμφωνώ. Θα ήθελα να υπάρχει αυτή η ζωντάνια, θα ήθελα να δουλεύω πέντε μέρες τη βδομάδα. Ξέρεις, εγώ αγαπάω το τραγούδι. Αν μου λέγανε “θα παίρνεις τα ίδια χρήματα και το μαγαζί θα είναι πέντε μέρες ανοιχτό”, θα το σκεφτόμουν πολύ σοβαρά. Εμένα αυτό το πράγμα μού δίνει ζωή. Οταν βγαίνω στην πίστα καταθέτω την ψυχή μου, δεν είμαι με το ρολόι στο χέρι. Το ζω, με γεμίζει, ο κόσμος το καταλαβαίνει και περνάμε καλά. Με έχουν κατηγορήσει γι’ αυτό. Λένε “διασκεδαστής ο Κιάμος”, “πάνε μόνο για να χορέψουν στον Κιάμο”, ενώ δεν είναι έτσι. Ο Πάνος όταν βγαίνει να τραγουδήσει, το κάνει για να τιμήσει τον κόσμο που είναι εκεί. Αν ήθελε να τραγουδήσει για τον εαυτό του, μπορούσε να κάτσει σπίτι του και να τραγουδάει 200 ώρες στο μπάνιο του».

Σκηνές από το καινούριο του βιντεοκλίπ εμπνευσμένες από τους δρόμους του Μεταξουργείου

Μήνυμα κόντρα στην προκατάληψη

Ο Κιάμος φαίνεται να έχει καταλάβει ότι απήχηση, πωλήσεις, σουξέ δεν σημαίνουν μόνο δόξα ή χρήμα. Μου εξηγεί μάλιστα πώς το σκηνοθετημένο από τον Κωνσταντίνο Ρήγο βιντεοκλίπ του πρώτου single με τίτλο «Δεν θέλω επαφή» από τον ομώνυμο δίσκο μπορεί να εξελιχθεί σε ένα πρώτης τάξεως μήνυμα κόντρα στην προκατάληψη, το σκοτάδι, την τάση να εθελοτυφλούμε: «Ενώ στιχουργικά πρόκειται για ένα ερωτικό τραγούδι, εμείς θελήσαμε να περάσουμε ένα μήνυμα για την αποξένωση που υπάρχει στην εποχή μας. Εχουμε πάρα πολλές όψεις σε αυτή την πόλη. Μπορεί στο ένα οικοδομικό τετράγωνο να γίνεται ένα πάρτι και ακριβώς απέναντι να δεις κάτι που θα σε κάνει ακόμη και να ντραπείς. Στόχος μας ήταν να δείξουμε τα πάντα. Να μπούμε σε μια γειτονιά του κέντρου της Αθήνας βράδυ. Αν ρωτήσουμε, 8 στους 10 Αθηναίους θα σου πουν πως δεν θέλουν να περπατήσουν εκείνη την ώρα στον συγκεκριμένο δρόμο... Ομως είναι άδικο να στρουθοκαμηλίζουμε. Πρέπει να δούμε τι συμβαίνει για να το φτιάξουμε. Το έχω ξαναπεί. Είμαι και εργασιομανής και θέλω να ανεβαίνω σκαλοπάτια. Οχι μόνο επαγγελματικά, αλλά και ηθικά και πολιτισμικά. Δεν με ενδιαφέρει να ωριμάζω μόνο ως καλλιτέχνης, αλλά και ως άνθρωπος». Του ζητώ να μου περιγράψει το αίσθημά του τη βραδιά που βρέθηκε στο Μεταξουργείο για τις ανάγκες του γυρίσματος του κλιπ. Δεν μασάει τα λόγια του. «Ενιωσα περίεργα. Μπορώ να σου πω ότι δεν ήμουν απελευθερωμένος. Περπατούσαμε στα στενά και στους πεζόδρομους και κάθε δέκα λεπτά γυρνούσαμε και κοιτούσαμε πίσω μας. Μπορώ να σου πω ότι ένιωσα λύτρωση, γιατί ανακάλυψα πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως λένε ότι είναι. Αν μας μίλησαν δέκα άνθρωποι εκείνο το βράδυ, οκτώ πρέπει να ήταν από άλλα έθνη. Αυτό μας έκανε τρομερή εντύπωση. Αφού αστειευόμασταν μεταξύ μας και λέγαμε: “Mήπως κάνουμε διεθνή καριέρα και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι;”. Αν είχαμε περισσότερη συμμετοχή εμείς στο κέντρο, αυτούς τους ανθρώπους θα τους είχαμε συμμάχους μας. Δεν σου λέω ότι όλοι οι μετανάστες είναι καλοί. Αυτό όμως ισχύει και για τους συμπατριώτες μας. Αν δεν τους είχαμε πάρει από την αρχή από φόβο, ίσως τελικά η επαφή αυτή να μας είχε κάνει καλό». Του λέω πως ο λόγος του μοιάζει ιδιαίτερα φωτεινός, τόσο που σχηματικά θα μπορούσε να υπερτερήσει των πολύχρωμων φώτων νέον, εκείνων που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε έξω από τα λεγόμενα «στούντιο» και με την αισθητική των οποίων έχει γραφτεί ο τίτλος στο εξώφυλλο του δίσκου του. Επιπλέον, του επισημαίνω πως τα λεγόμενά του έρχονται σε σύγκρουση με τις πομπώδεις, γεμάτες φόβο δηλώσεις συναδέλφων του. «Δεν βγήκα να κάνω μια δήλωση απλά για να μαζέψω τα μέσα ενημέρωσης και να τραβήξω την προσοχή του κόσμου με το ζόρι. Απλώς προσπαθώ να περάσω ένα μήνυμα, χωρίς να γίνομαι φορτικός και όχι επειδή έχω να κερδίσω κάτι. Νομίζω ότι είναι πολύ όμορφο να ανταλλάσσεις στοιχεία με άλλους πολιτισμούς. Πάρα πολύ ρυθμοί από τις αραβικές χώρες έχουν γίνει αγαπημένα ελληνικά τραγούδια. Αναρωτιέμαι πώς γίνεται να μας αρέσει το δημιούργημα και να μη θέλουμε ούτε να έρθουμε σε επαφή με τον δημιουργό. Είναι περίεργο να ακούς ανθρώπους να λένε “δεν θέλω επαφή με όλους αυτούς” και το ίδιο βράδυ να χορεύεις με τους ρυθμούς τους».

Το άλμπουμ «Δεν θέλω επαφή» κυκλοφορεί από, 21 Οκτωβρίου, από την Cobalt Music

Εκτός από την κοινωνική διάσταση του «Δεν θέλω επαφή» που αναπτύσσει ο Κιάμος στην κουβέντα μας, ο τίτλος θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως ένα σχόλιο απέναντι στους συναδέλφους του, εκείνους που τον έβλεπαν ως διασκεδαστή την εποχή του «όλοι μαζί και ο Κιάμος χώρια» και που τώρα μάλλον αναθεωρούν την άποψή τους.

 «Κι εγώ την είχα αυτή την αίσθηση, παρότι μπροστά μου δεν το έλεγαν ποτέ. Νομίζω ότι αυτό είναι αποτέλεσμα της δουλειάς που έχουμε κάνει εγώ, οι συνθέτες, οι στιχουργοί, οι άνθρωποι της Cobalt. Αυτό ήταν το στοίχημα που είχαμε να κερδίσουμε. Αυτούς που δεν σε πιστεύουν να τους κάνεις να σε πιστέψουν κι εκείνους που δεν σε παραδέχονται να τους κάνεις να σε παραδεχτούν. Θεωρώ ότι είμαι σε καλό δρόμο ώστε οι συνάδελφοί μου να δουν ότι ο Πάνος Κιάμος, που πριν από πέντε χρόνια ήταν περιθωριοποιημένος, κερδίζει το στοίχημα. Εχω ξεκινήσει από χαμηλά, έχω νιώσει την απόρριψη και πίστεψέ με, ξέρω πια πως κανείς δεν είχε κάτι προσωπικό μαζί μου. Επρεπε να δουλέψω σε όλα τα επίπεδα για να κάνω κάποιους ανθρώπους του χώρου που δεν με βλέπανε με καλό μάτι και ίσως και καλά να κάνανε, γιατί πίστευαν ότι δεν θα είχα διάρκεια, να τους κάνω να πιστέψουν σε μένα. Το παν είναι η δουλειά».

«Ο πατέρας μου με έχει καθορίσει»

Στη ζωή του υπήρχε ωστόσο διαχρονικά ένας άνθρωπος με βαθιά πίστη σε εκείνον. Ο πατέρας του. «Ο πατέρας μου με έχει καθορίσει, γιατί είναι ένας άνθρωπος που μιλάει με την πείρα και με τον οποίο συντονιζόμαστε και αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Εγώ έχω τον αυθορμητισμό, αυτός έχει την πείρα. Αυτό δημιουργεί λογικά μια σύγκρουση. Αν μας δεις, τσακωνόμαστε συνέχεια. Αυτό που βγαίνει προς τα έξω, πως είμαστε αχώριστοι και αγαπημένοι, δημιουργείται μέσα από μια τεράστια σύγκρουση».

Ο πατέρας του ήταν εκεί από την αρχή, όταν ο Πάνος τραγουδούσε, όπως μου λέει, για τρεις παρέες. Εικόνες που δεν ξέχασε ποτέ. «Αυτές τις εποχές δεν μπορείς να τις ξεχάσεις. Πέρασα αρκετές βραδιές που έκλαιγα, που ήθελα να τα παρατήσω, βραδιές πόνου. Εχω ζήσει όμως και εποχές που τραγουδούσα πέντε μέρες τη βδομάδα για 2.500 κόσμο κάθε βράδυ. Οταν το 2005 πήγα να τραγουδήσω στα “Αστέρια”, τρόμαξα. Βλέπω 2.000 άτομα καθιστά, φοβήθηκα και είπα: “Πού ήρθα; Εγώ από δω μέσα θα φύγω νύχτα”. Η αρχική μας συμφωνία, ακριβώς επειδή φοβόμουν, ήταν για 40 εμφανίσεις. Και χωρίς να συνειδητοποιήσω τι γίνεται, άρχισα ξαφνικά να βλέπω αυτό το μαγαζί μικρό. Πέντε μέρες τη βδομάδα επί εννέα μήνες, έβλεπα περί τους 12.000 ανθρώπους τη βδομάδα, μια μικρή πόλη. Ακόμα και να μου το ’λεγες ότι θα συμβεί, δεν θα σε πίστευα. Φοβόμουν να το φανταστώ». Και να που η ζωή καμιά φορά τα φαντάζεται καλύτερα για μας. Χωρίς σχέδιο, σχεδόν καρμικά.