Λάκης, ο σύγχρονος Αριστοφάνης

Πέντε νύχτες τη βδομάδα, κάθε βδομάδα, τα βελούδινα καθίσματα του θεάτρου Βρετάνια σείονται από τους ήχους των έντονων χειροκροτημάτων», υπογραμμίζει σε πρόσφατο δημοσίευμά της η εφημερίδα «Guardian» σχετικά με την επιτυχία που γνωρίζει η παράσταση του Λάκη Λαζόπουλου στη χώρα μας. Ωστόσο, το απρόσμενο αυτό «αντάριασμα» των χειροκροτημάτων δεν έχει να κάνει, σύμφωνα με το δημοσίευμα της κορυφαίας βρετανικής εφημερίδας, μόνο με την επιτυχία της συγκεκριμένης παράστασης, αλλά με τον τρόπο που η κωμωδία δείχνει να είναι το ύστατο καταφύγιο παρηγοριάς για τους Ελληνες - και ο Λαζόπουλος αναδεικνύεται στον κατεξοχήν εκφραστή της. Η εφημερίδα σκιαγραφεί αναλυτικά το προφίλ του Λαζόπουλου σε μια προσπάθεια να καταδείξει ότι ο ρόλος του υπερβαίνει τα όρια του θεάτρου στοχεύοντας κατευθείαν στην καρδιά της κοινωνίας - ίσως γιατί είναι ο μόνος που καταφέρνει να αφουγκραστεί και να αποτυπώσει ό,τι πληγώνει και ό,τι απειλεί τους Ελληνες χωρίς φτιασίδια και δίχως περιστροφές.



«Ο άνδρας που προκαλεί καταιγισμό χειροκροτημάτων και αστείρευτο γέλωτα είναι μια αρχετυπική ελληνική φιγούρα που για παραπάνω από τρεις ώρες διασχίζει τη σκηνή αλλάζοντας φανταχτερές περούκες και κοστούμια», υπογραμμίζει η ανταποκρίτρια του «Guardian» στην Ελλάδα Ελενα Σμιθ, εξισώνοντας τον κοινωνικό και θεατρικό ρόλο του Λαζόπουλου με αυτό του Αριστοφάνη. «Ο Λάκης Λαζόπουλος, ο πιο φημισμένος κωμικός της Ελλάδας, θεωρείται ο πιο αστείος άνθρωπος της χώρας, μια μοντέρνα ενσάρκωση του αρχαίου σατιρικού ποιητή Αριστοφάνη». Και ίσως αυτό να είναι το σημείο που θα στρέψει αυτόματα τα μάτια των ξένων προς τον κορυφαίο Ελληνα κωμικό στην προσπάθεια να ανακαλύψουν ποιος είναι ο Ελληνας που μπορεί σήμερα να κινητοποιήσει τον απογοητευμένο κόσμο - να του δώσει το μικρό στίγμα που θα τον κάνει να σκεφτεί τα σπουδαία, να τον κάνει να ακολουθήσει πίσω από φράσεις, έστω και πάνω στη σκηνή, τον δρόμο της δικής του ιστορίας και λαλιάς.

Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που οι Ελληνες κινητοποιούνταν στις πόλεις όπου είχε εμφανιστεί ο Λάκης με την ευρωπαϊκή περιοδεία του «Sorry I’m Greek» από το Ντίσελντορφ μέχρι το Λονδίνο. Κι αυτός, μιλώντας τη γλώσσα τους μέσα από τα σκετσάκια του, δεν παρέλειψε να τους υπενθυμίσει ότι κατέβηκε στην πόλη από την επαρχία της Λάρισας, όπως ακριβώς κι εκείνοι, για να χτίσει έναν ολοκαίνουριο κωμικό κόσμο με ένα καλάθι καλούδια σαν αυτά που κουβαλούσε η θεία από την Ελλάδα στους συγγενείς της στη Γερμανία - όπως στην αρχή του έργου που παίζεται αυτό τον καιρό στο θέατρο Βρετάνια. Οι θεατές επ’ ουδενί δεν φαντάζονται ότι αυτά που βλέπουν επί σκηνής μένουν στο επίπεδο της κωμωδίας αλλά ακραγγίζουν τη δική τους ζωή, γίνονται κομμάτι της, σάρκα από τη σάρκα τους. Και αυτός είναι ίσως ο λόγος που ξένοι δημοσιογράφοι, όπως η Σμιθ, διακρίνουν στον Ελληνα κωμικό -ανεξάρτητα από το αν είναι αρεστός ή όχι, αν φαίνεται υπέρ το δέον λαϊκιστής- τη βαθιά σύνδεση που έχει ο Λαζόπουλος με τον καθημερινό και άγνωστο Ελληνα πολίτη. «Δεν υπάρχει τίποτα που να αφήνει όρθιο η σάτιρά του», συνεχίζει στην ανάλυσή της η Βρετανή ανταποκρίτρια. «Απαντες δέχονται τα πυρά στην τωρινή παράστασή του -από τους διεφθαρμένους πολιτικούς έως τις κακές αρχέγονες συνήθειες- δηλαδή, το να εξαγοράζει κανείς τον δημόσιο υπάλληλο με μαύρα χρήματα- έως την Ανγκελα Μέρκελ. Το κοινό δεν τον χορταίνει», τονίζει το κείμενο. Κι αυτό όχι τυχαία, αφού «οι Ελληνες έχουν ανάγκη να διασκεδάσουν τους φόβους τους.



Το γέλιο είναι η άλλη πλευρά του φόβου», όπως εξηγεί ο ίδιος ο Λάκης Λαζόπουλος μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα. Η δημοσιογράφος του «Guardian» δεν είναι η μόνη ξένη δημοσιογράφος που παίρνει συνέντευξη από τον γνωστό κωμικό, αλλά είναι αυτή που κατέγραψε με κάθε λεπτομέρεια τις συνήθειές του και το άγνωστο προφίλ του. Περιγράφει το άρωμά του που κατακλύζει το μικρό καμαρίνι του κορυφαίου κωμικού ως το μοναδικό καταφύγιό του, ενώ αντίστοιχα καταφύγια θεωρεί η εφημερίδα ότι είναι τα θέατρα που ανεβάζουν κωμωδίες. «Η παράσταση του Λαζόπουλου συγκαταλέγεται σε μια σειρά από κωμικά έργα και μιούζικαλ που κατακλύζουν κυριολεκτικά την Αθήνα καθώς το βαλλόμενο από την κρίση ελληνικό έθνος διάγει έναν από τους χειρότερους χειμώνες της ιστορίας του», γράφει η εφημερίδα εξηγώντας κοινωνικά και ιστορικά την ανταπόκριση που δείχνει το κοινό στα κελεύσματα του Λάκη Λαζόπουλου. Γι’ αυτό και θεωρεί ότι ο γνωστός κωμικός έχει δίκιο όταν περιγράφει τον εαυτό του ως «το θερμόμετρο που καταγράφει τη λαϊκή θερμοκρασία», πρεσβεύοντας πως «οι Ελληνες βρίσκονται σε σημείο βρασμού και είναι ελάχιστα αισιόδοξοι για το τι ακολουθεί στο μέλλον. Κάθε ελληνικό σπίτι αυτή τη στιγμή βιώνει ιστορίες απελπιστικές», λέει ο γνωστός κωμικός με ειλικρίνεια στον «Guardian». «Και το σίγουρο είναι ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί αν δεν αλλάξουμε ρότα», επισημαίνει καταστηλιτεύοντας τις πολιτικές επιλογές της τρόικας. «Ζούμε μια καταστροφή. Οι Ελληνες αποσυντίθενται ως λαός. Ο ρόλος μου είναι να τους κάνω να γελάνε - όσο είναι αυτό εφικτό», επιμένει ο κωμικός.




Ο Λάκης και οι Γερμανοί
«Γι’ αυτό και η κωμωδία», επιμένει η εφημερίδα, μπορεί να είναι το αντίδοτο στη μιζέρια «σε έναν λαό που υπομένει μεγάλα ποσοστά ανεργίας και ένδειας». Από την άλλη, η οικονομική κρίση δεν παύει να αποτελεί πηγή έμπνευσης, όπως αναφέρει η εφημερίδα και παραδέχεται ο Λάκης Λαζόπουλος. Κι αυτός είναι ίσως ένας λόγος που τα νούμερα του Λάκη έγιναν τόσο γνωστά στο εξωτερικό περνώντας έναν δίαυλο που ξεπερνά τα όρια μιας παράστασης. Σε κείμενά τους οι ξένοι δημοσιογράφοι άλλοτε επαινούν τον ρόλο του -όπως και στο πρόσφατο δημοσίευμα του «Guardian»- και άλλοτε επικρίνουν τις στερεοτυπικές του εμμονές οι οποίες, ωστόσο, εξηγούνται από την ανάγκη προσφυγής στα κλασικά σύμβολα σε καιρό κρίσης. Η επιστροφή του Λάκη στη στερεοτυπική μορφή του Τσολιά -με το κλασικό μουστάκι από την εποχή των «Δέκα Μικρών Μήτσων»- εξηγείται ίσως από την επικίνδυνη καμπή στην οποία βρίσκεται η χώρα. Τα ιστορικά σύμβολα επιτάσσονται σε εποχές κρίσης έστω και μέσα από την πιο στερεοτυπική και αλλοτριωμένη τους εικόνα - κι αυτό ο Λάκης δείχνει να το ξέρει καλύτερα απ’ όλους. Το ίδιο έκανε κάποτε και η Μελίνα Μερκούρη που επίσης κατέκριναν ως «τουριστική ατραξιόν» και την οποία επικαλείται ο Λαζόπουλος στην παράστασή του. Σε παραδοσιακά ελληνικά σύμβολα κατέφυγε και το έτερο είδωλο του Λάκη, ο Μάνος Χατζιδάκις. Ολα αυτά είναι επομένως που επαναφέρει με όποιον τρόπο μπορεί στην παράστασή του, η οποία περιόδευσε σε όλη την Ευρώπη ως αντιστάθμισμα στους δέκα χαρακτήρες της παράστασης που εκπροσωπούν τις πλέον «άσεμνες» πλευρές του εαυτού μας: του πρώην Πασόκου, που τα τρώει στα μπουζούκια, του πυροσβέστη, που τον διορίζει με μέσο η κυβέρνηση και δεν μπορεί να σβήσει ούτε μια φωτιά, του πιτσιρικά από τη Μύκονο, που προσπαθεί να κρύψει την πισίνα του μπαμπά.




Ο Λάκης τουλάχιστον έχει επίγνωση της εικόνας που δίνει ο Ελληνας προς τα έξω -καλή ή κακή, αλλοτριωμένη ή εξωραϊσμένη- και αυτό τονίζει και στις συναναστροφές που έχει με τους ηθοποιούς από το εξωτερικό. Ο καλός του φίλος και ηθοποιός Σεμπάστιαν Κοχ, πρωταγωνιστής στις «Ζωές των Αλλων» αλλά και στο «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι», με τον οποίο κάνουν στενή παρέα και τον φιλοξενεί στο εξοχικό του στην Πάρο, έχει αναφερθεί επανειλημμένως στην αξία του Λάκη. Παρότι ο κορυφαίος Ελληνας ηθοποιός δεν είχε διστάσει να τα βάλει με τη Μέρκελ, εξοργίζοντας ακόμη και κάποιους Ελληνογερμανούς, ο Κοχ είχε τονίσει σε συνέντευξή του ότι ο Ελληνας κωμικός «μοιάζει περισσότερο με Γερμανό παρά με Ελληνα, όντας απόλυτα οργανωτικός, οπαδός της τάξης και υπέρ το δέον εργατικός».





Οι δηλώσεις αυτές, βέβαια, δεν απέτρεψαν ποτέ τον Λάκη να τονίζει από σκηνής ότι «Είμαστε μέτοχοι της Γερμανόπης Α.Ε. και όχι μέλη της Ευρώπης», παραπέμποντας στο υφιστάμενο καθεστώς της γερμανοκρατίας, το οποίο, επισημαίνει, δεν σταμάτησε ποτέ από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Γιατί δεν μας είπαν αλήθεια ότι ο πόλεμος με τους Γερμανούς τελείωσε τώρα και ότι τελικά χάσαμε;» επιμένει ακόμη και τώρα ο Λάκης κάθε βράδυ από σκηνής. Οι Γερμανοί δεν είναι γνωστό αν θα συγχωρέσουν ποτέ τον Ελληνα κωμικό, αλλά πολλοί είναι οι ξένοι που στρέφουν με ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον την προσοχή τους προς το πρόσωπό του. Κάποιο άλλο δημοσίευμα σε επιστημονικό περιοδικό, το οποίο έσπευσε να συνηγορήσει υπέρ του «Guardian», επέμενε ότι η κωμωδία στη σύγχρονη Ελλάδα έχει υποκαταστήσει τη μελοποιημένη ποίηση και ο Λάκης μοιάζει με τους παλιούς ποιητές που έδιναν με τους στίχους τους δύναμη και θάρρος. Διόλου τυχαία στην ιστοσελίδα των φαν του Λάκη στο Facebook υπάρχει ένας στίχος: «Οποιος γλιτώνει από ένα δάκρυ έναν άνθρωπο, υψώνει ένα μέτρο στο μπόι της ανθρωπότητας», κάτι που εξηγεί γιατί ο Λάκης είναι τελικά για την ώρα ο πιο διάσημος Ελληνας κωμικός στη χώρα του - αν όχι και διεθνώς.