Ηλίας Σιακαντάρης: Άυπνος στις Βρυξέλλες

Τα δραματικά γεγονότα που συνόδευσαν το «Greekment» (όρος που χρησιμοποίησε πρώτος ο Donald Tusk, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μετά τη συμφωνία κυβέρνησης – δανειστών) της Δευτέρας 13 Ιουλίου θα γίνουν αντικείμενο μελέτης από τους ιστορικούς του μέλλοντος και, λογικά, θέμα βιβλίων που θα γράψουν κάποιοι από τους πολιτικούς που πήραν μέρος σε αυτές τις διαπραγματεύσεις. Ο Ηλίας Σιακαντάρης μάς μεταφέρει το κλίμα που επικρατούσε στις Βρυξέλλες τις δραματικές εκείνες 42 ώρες των διαβουλεύσεων, με το Grexit να φαντάζει ως ο «γκρεμός» και τη συμφωνία ως το «ρέμα».

Είχες προετοιμαστεί ψυχολογικά πως το βράδυ της Κυριακής θα ήταν ιστορικό για την Ελλάδα και την Ευρώπη;
Ιστορικό είναι ολόκληρο το καλοκαίρι του 2015 για τη χώρα – από το «Λουξεμβούργο» και τις προηγούμενες «Βρυξέλλες» και όσα ακολούθησαν. Φυσικά είχα συναίσθηση της κορύφωσης του δράματος. Δεν έκανα, όμως, και διαλογισμό!

Μπορείς να μου περιγράψεις το κλίμα ανάμεσα στους δημοσιογράφους, όταν διέρρευσε η είδηση για το σχέδιο Σόιμπλε, το οποίο προέβλεπε πενταετές time out για την Ελλάδα;
Το κλίμα στην αίθουσα ήταν σαν να μαθαίνεις ότι έχεις συγγενή στην εντατική (την Ευρωζώνη), με τη Γερμανία στο ρόλο του νταλικιέρη που την τσαλάκωσε. Προσωπικά αγχώθηκα με την ακραία ενέργεια, ήταν πρόκριμα για τις διαθέσεις ενόψει της Συνόδου Κορυφής. Ήταν απόδειξη ότι η Ελλάδα δεν ήταν η μόνη που διάλεγε την απομόνωση. Και φοβάμαι τους ισχυρούς όταν στριμώχνονται. Το θέμα «έσκασε» κατά τη διάρκεια του Eurogroup, την παραμονή της Συνόδου. Ο καθένας άρχισε να τρέχει για να το επιβεβαιώσει. Αμέσως μετά την ανάρτηση της FAZ, ενόχλησα άνθρωπο που είχε γνώση των περιστατικών στην αίθουσα. Μου περιέγραψε με ποιο τρόπο ο Σόιμπλε έβγαλε το χαρτί και το έβαλε πίσω στο ντοσιέ του, χωρίς επίσημη καταγραφή. Συνδέθηκα αμέσως στον αέρα της τηλεόρασης του Alpha για να περιγράψω τον ελιγμό. Στο press room είδα τα πηγαδάκια να πολλαπλασιάζονται, μοναχικοί περιπατητές άρχισαν να κόβουν βόλτες με τα κινητά στο αυτί, προσπαθώντας να μην τρακάρουν μεταξύ τους.

Υπήρχε ένταση στην ελληνική αντιπροσωπεία μετά τη διαρροή του σχεδίου Σόιμπλε, πριν ξεκινήσει η Σύνοδος Κορυφής ή έμοιαζε να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης;
Όχι, ήταν ψύχραιμοι, αλλά τον έλεγχο της κατάστασης δεν μπορούσαν εξορισμού να τον έχουν. Διέρρευσαν, όμως, γρήγορα τη δική τους εκδοχή των περιστατικών. Ήταν από τις λίγες φορές που οι διαρροές τους συνέπιπταν με τις διαρροές των άλλων αποστολών. Έτσι, το σενάριο λίγο πριν τη διακοπή διαμορφώθηκε ως εξής: «Ο Γερμανός τα “έχει πάρει”, μετά “τα πήρε” και ο Φιλανδός, το μπλοκ καθυστερούσε τη συζήτηση και κάπως έτσι “διεκόπη η Γενική Συνέλευσις άκαρπη…”».

Δημιουργήθηκαν στρατόπεδα ανάμεσα στους δημοσιογράφους που καλύπτουν τα Eurogroups και τις Συνόδους Κορυφής;
Νομίζω πως αυτά τα τελευταία γεγονότα ένωσαν παρά χώρισαν τους δημοσιογράφους. Ήταν κοινή η αγωνία -και η απορία- για αυτά που γίνονται κι αυτά που έρχονται. Από την άλλη, οι ικανοτήτες, η ευφυΐα, η εργατικότητα, το ήθος, οι παραστάσεις, ακόμα και το ψώνιο του κάθε δημοσιογράφου που καλύπτει αυτά τα γεγονότα, παίζουν σε τεράστια γκάμα. Υπήρχαν εντάσεις, αλλά κυρίως υπήρχε το προσωπικό άγχος να κατανοήσεις και να μεταφέρεις στο μέσο σου κομμάτια πραγματικότητας, χωρίς να πατήσεις «μπανανόφλουδες».

Ο Γιουνκέρ αποκάλυψε πως κάποια στιγμή πήρε έναν υπνάκο και είδαμε αρκετές φωτογραφίες με ανταποκριτές να κοιμούνται στα καθίσματα μέσα στην αίθουσα Τύπου, στο πάτωμα και τους διαδρόμους. Εσύ κοιμήθηκες καθόλου;
Πλάκα κάνεις; Δεν ήθελα να χάσω λεπτό! Κι ας γκρίνιαζα – ακόμα και για να γκρινιάξεις, πρέπει να είσαι ξύπνιος. Έπινα εσπρέσο κάθε σαράντα λεπτά, έβγαινα σε ξένα δίκτυα, σε όποιον με καλούσε έλεγα «ναι», έκανα γύρους σε πηγές με τηλέφωνα και sms, μιλούσα με συναδέλφους, έπαιρνα φωτογραφίες τους «πεσόντες»! Μακάρι η μέρα να είχε ακόμα περισσότερες ώρες. Είμαι ευγνώμων που η δουλειά μου μου επέτρεψε να κοιτάξω στα μάτια τους κορυφαίους του δράματος, να τους θέσω ενώπιον των ασυνεπιών τους, να πάρω απαντήσεις. Στην τελευταία σύνοδο κορυφής, όμως, κατά τις 7.00, μόλις βγήκε ο ήλιος, ένιωσα σαν να καθόμουν στο κατάστρωμα ενός παλιού πλοίου έπειτα από είκοσι ώρες ταξίδι. Καθισμένος στο καφέ, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα από το να κλείσω τα μάτια. «Έσβησα» για ένα τέταρτο, μου είπε ο συνάδελφος που καθόταν δίπλα μου κι έκανε στο μεταξύ δύο ανταποκρίσεις. Είδα κι όνειρο.

Γύρω στις 3.00 τα μεσάνυχτα όλα φώναζαν «Grexit». Ποιο το κλίμα που επικρατούσε εκείνη την ώρα;
Δεν τσίμπησα στο συγκεκριμένο, είχα… spoiler! Γνώριζα από νωρίς και τουίταρα (σ.σ. @iliassiak) ότι είχε ήδη διαμορφωθεί σε υψηλότατο επίπεδο θεμελιώδης συμφωνία στο κείμενο. Ήξερα επίσης ότι στο τέλος της συνάντησης θα είχε την υπογραφή όλων. Το θέμα ήταν μόνο πόση ώρα θα έπαιρνε στον πρωθυπουργό να υπογράψει. Αν ήμουν στη θέση του, θα μου έπαιρνε όσο το δυνατόν περισσότερη. Έκανε το ίδιο…

Υπήρχαν ανταποκριτές που ένιωσαν έκπληξη από το γεγονός της μεταστροφής Τσίπρα και την επίτευξη συμφωνίας; Από ποιες χώρες ήταν αυτοί;
Από την Ελλάδα… (γέλια) Ο διεθνής Τύπος πήρε τα μηνύματα από τη Ρίγα και το Λουξεμβούργο. Συνειδητοποίησε ότι η φάση της «τελικής συμπίεσης» της ελληνικής κυβέρνησης ξεκίνησε όταν ο Τσίπρας έφυγε από τις Βρυξέλλες και προκήρυξε δημοψήφισμα. Τότε, οι Έλληνες δεχθήκαμε τα πρώτα φιλικά χτυπήματα στην πλάτη από συναδέλφους, τα πρώτα «πραγματικά λυπόμαστε γι’ αυτό που θα συμβεί στη χώρα σας». Είχαν ζυγίσει το εκτόπισμα των δύο πλευρών, είδαν την αδύναμη πλευρά να προκαλεί ένα μασίφ μέτωπο και ανέμεναν ότι αυτό το μέτωπο θα απαντούσε με όλη του την πίεση, αλλά γνώριζαν ότι την καταστροφική εναλλακτική θα την απέφευγαν οι πάντες. Οι αναφορές των καλών ξένων συναδέλφων δεν επηρεάζονται από την ελληνική ένταση, το κριτήριό τους δεν παραμορφώνεται από το δικό μας φακό. Η ψύχραιμη ανάλυση έλεγε ότι η μεταστροφή τελικά θα γίνει.

Μπορείς να μου περιγράψεις ένα περιστατικό που δεν θα ξεχάσεις ποτέ από αυτές τις ευρωσυνόδους;
Φανταστείτε μια τεράστια σκεπαστή πλατεία με εκατοντάδες θέσεις εργασίας για δημοσιογράφους σε μακρείς πάγκους, οι οποίοι συνήθως δουλεύουν σιωπηλά. Κατά καιρούς κατέβαιναν ηγέτες, υπουργοί, προσωπάρχες, υπεύθυνοι Τύπου για ανεπίσημα briefing – σαν να παίζεις ηλεκτρονικό και να σκάνε «μπόνους» στην «πίστα»: Σήκωνες το βλέμμα κι έτρεχες να προλάβεις να πάρεις θέση στο πηγαδάκι το οποίο μεγάλωνε μπροστά στα μάτια σου και γινόταν ένας ευρύς κύκλος ανθρώπων που θύμιζε «χατζ» σε παύση. Σε μια ανάλογη στιγμή, κόσμος άρχισε να τρέχει κατά πάνω μου, να με προσπερνά, χωρίς να καταλάβω γιατί. «Πού πάτε;» ρώτησα συνάδελφο που γνώριζα. «Είδα τους άλλους να τρέχουν, αλλά τελικά δεν είναι τίποτα» είπε τρέχοντας! Σε πιο προσωπικό επίπεδο, δεν θα ξεχάσω ποτέ την έκπληξή μου με τη Κριστίν Λαγκάρντ, όταν πέταξε στα σκουπίδια το διπλωματικό πρωτόκολλο σε ερώτησή μου για το χρέος κι απάντησε με τα περί «ενηλίκων στην αίθουσα». Νομίζω ότι η απάντηση ήταν εμβληματική – και όχι μόνο για την ελληνική πλευρά, αλλά για τη συνολική πολιτική διαχείριση αυτής της κρίσης. (για την ιστορία η απάντηση της εκνευρισμένης Lagarde στην ερώτηση του Ηλία Σιακαντάρη μετά το τέλος του άκαρπου Eurogroup της 18ης Ιουνίου ήταν «Για να αποκατασταθεί ένας ουσιαστικός διάλογος, πρέπει να υπάρχουν ενήλικες στην αίθουσα». Η απάντησή της έγινε τίτλος σε κορυφαία media παγκοσμίως)

Πόσες ώρες έμεινες άυπνος τελικά και πόσες ώρες κοιμήθηκες;
Πήγα στις Βρυξέλλες για το Eurogroup της Δευτέρας 6ης Ιουλίου για μία μέρα. Έμεινα οκτώ. Ας πούμε ότι κάποιες μέρες κράτησαν πολύ παραπάνω από μια πλήρη περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά της.

Διαβάστε περισσότερα στο PEOPLE που κυκλοφορεί μαζί με το ΘΕΜΑ