Σκηνές απείρου κάλλους στα υπερώα των θεάτρων της Παλιάς Αθήνας

«Πού έχετε τα βλέμματά σας την ώρα της παραστάσεως; Στην σκηνήν; Μεταβολή! Το θέαμα των θεατών είνε το διασκεδαστικώτερον και το πλέον ενδιαφέρον από όλα τα δημόσια θεάματα. Οι ηθοποιοί ασφαλώς απολαμβάνουν πολύ καλύτερον θέατρον από τους θεατάς των. Αν στρέψετε τα νώτα προς την σκηνήν θα το αντιληφτείτε.



Η πλατεία, τα θεωρεία, το υπερώον. Αυτά τα πρόσωπα, αυτά τα ατελείωτα μούτρα, τοποθετημένα εις σειράς, φωτισμένα τα πρώτα από το φώς της σκηνής και βυθισμένα τα τελευταία εις το ημίφως, είνε τόσον διασκεδαστικά την ώρα που είνε σηκωμένη η αυλαία. Είνε ευχαριστημένα και δυσαρεστημένα, ενθουσιασμένα και αδιάφορα, κατά τας ιδίας στιγμάς, γελούν όλα μαζί, σωπαίνουν όλα μαζί και εις πάσαν από της σκηνής εκπεμπομένην ευφυϊαν
συμφωνούν στρεφόμενα μεταξύ τους:
-Ωραίο ήταν!...
-Καλό ήταν!...
Έχετε προσέξει την ώραν, που η γυμνότης της σκηνής γίνεται περισσότερον έκδηλος από ένα απότομον τίναγμα της γάμπας της μπαλλαρίνας ή της πρωταγωνίστριας προς τα επάνω, τίναγμα το οποίον αποκαλύπτει εκείνα που προ ετών έβλεπε κανείς μόνον με το συζυγικόν εισιτήριον;
Τα ανδρικά πρόσωπα λιγώνονται. Ένας φαλακρός κύριος της πρώτης σειράς γεμίζει ενδιαφέρον, ένας νεαρός ξεροκαταπίνει, ένας μεσόκοπος ανοίγει ελαφρώς το στόμα και ένας ύπανδρος δέχεται τας χαμηλοφώνους παρατηρήσεις της συζύγου:

-Αντωνάκη… Κύτταξε από δώ!
Υπάρχει ο πλέον ανομοιογενής κόσμος μέσα στο θέατρον. Το δημόσιον θέαμα είνε το γενικόν ραντεβού όλων των τάξεων. Από τον αρεοπαγίτην που εκστρατεύει οικογενειακώς εις την πλατείαν έως το δουλικό της γειτονιάς που συνοδεύεται υπό του σωφέρ και από τον συνοικιακό μπακάλη έως την αυτού εξοχότητα τον κ. υπουργόν.



Πώς είνε δυνατόν όλος αυτός ο κόσμος της διαφόρου ψυχολογίας και μανταλιτέ να ευχαριστήται από το ίδιον θέαμα; Εις τας γενικάς γραμμάς συμφωνεί. Αλλά διαφωνεί εις τας λεπτομερείας και τον τρόπον της εκδηλώσεως. Με κάτι το πραγματικώς έξυπνον γελά όλον το θέατρον. Αλλά με το συζητησίμως έξυπνον-εδώ είνε που ξεσπά θορυβώδης η διαφωνία μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του κοινού. Η οξυτέρα διαφωνία μάλιστα συνήθως παρουσιάζεται μεταξύ πλατείας και υπερώου.



Η κυρία της πλατείας ημπορεί να γίνεται έξω φρενών και να αποτίνεται στον συνοδό της:
-Τι ανοησίες!
Ο λουστράκος του υπερώου όμως, έχει εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις επί του προκειμένου και χαλά τον κόσμον.
-Όλοο!...
Και τότε αρχίζει ο αγών μεταξύ πλατείας και υπερώου, που χαρακτηρίζει την διαφοράν των γούστων.
-Σσσσσς!...
-Μπίιιιζ!
Αλλά συνήθως η πλατεία δεν είνε εκδηλωτική. Και όταν ενθουσιάζεται, ενθουσιάζεται με διάκρισιν. Βλέπετε το πολύ-πολύ τας σειράς των προσώπων να γελούν, να επιδοκιμάζουν ή να αποδοκιμάζουν διά φυσιογνωμικών εκδηλώσεων και μόνον. Υπάρχουν οι άνθρωποι της πλατείας που εκφράζουν με τον ειρηνικώτερον μέσον της οικουμένης την αποδοκιμασίαν των δια το έργον: Τον ύπνον. Πόσοι και πόσοι εις δόξαν των θεατρικών συγγραφέων κοιμούνται αναπαυτικώτατα κατά την διάρκειαν της παρστάσεως.



-Αριστοτέλη πώ,πώ!... ξύπνα!
Και ο δύσμοιρος Αριστοτέλης ανοίγει αιφνιδίως τα μάτια έντρομος:
-Τι συμβαίνει, τι συμβαίνει;
-Κοιμήθηκες! Θα γίνουμε ρεζίλι!

Τι κακή αντίληψις. Υπάρχει ωραιότερον πράγμα από τον ύπνον σε παρομοίας στιγμάς; Ύπνος μετά νανουραστικής υποκρούσεως είνε αγαθόν που δεν ευρίσκει κανείς στο σπίτι του. Αλλά ωραιότερον είνε το θέαμα της συγκεκινημένης πλατείας. Η ηθοποιός τραγουδεί επί σκηνής μίαν παθητικήν ρωμάντζαν και το βιολοντσέλλο αφίνει λυγμούς. Εκείνοι που δεν κοιμούνται είνε έτοιμοι να κλάψουν! Κυρίως δε τα ζεύγη των αισθηματικών θεατών που αφίνουν τα κεφάλια των να πλησιάζουν σιγά-σιγά έως ότου εγγίσουν και μείνουν εις αυτήν την θέσιν καθ’ όλην την διάρκειαν της ρωμάντζας. Προσέξατε την πλατείαν του θεάτρου σε παρομοίας στιγμάς. Το βιολοντσέλλον έχει αυτήν την μαγικήν ικανότητα να ενώνη τας κεφαλάς.

Αν μάλιστα κάθεστε κοντά θα ακούσετε και σπαρακτικούς διαλόγους:
-Για σένα τα λέει κακέ…
-Αχ, για σένα τα λέει…
Στο υπερώον όμως παρόμοιες σκηνές νύστας, αισθημάτων και διακριτικής κριτικής είνε άγνωστες. Εκεί επάνω έχει σχηματισθή ο μέγας κριτικός του θεάτρου, ο οποίος εννοεί να πή την γνώμην του κατά την διάρκειαν της παραστάσεως. Να επιδοκιμάση ή να αποδοκιμάση. Να χειροκροτήση μέχρι σπασίματος των χεριών ή να βάλη τη φωνή:

-Έμπα μέσα κρύε!...
Είνε η μάστιξ του θεάτρου. Αν διαφωνή μαζί σας θα σας επιβάλη την γνώμην του. Αν συμφωνή θα διαδηλώση την συμφωνίαν του με πρωτοφανή φασαρίαν. Εκ των κοινών του θεάτρου όλων των ειδών είνε το μάλλον φιλοθέαμον. Στο θέατρο της πρόζας εγκαθίσταται πρώτον και παρακολουθεί την παράστασιν με αδιάπτωτον ενδιαφέρον. Στο σοβαρόν μουσικόν θέατρον είνε γλέντι. Μαζεύεται από της 6 το απόγευμα για να πιάση θέσιν. Η πλατεία και τα θεωρεία-όπως συχνά συμβαίνει- ήμπορεί να είνε άδεια. Η παράστασις ημπορεί να είνε αίσχος. Το υπερώον όμως συγκεντρώνει τον κόσμον του από τας 7 το βράδυ. Και … πώ! πώ! … Ύψιστε πόσον φανατισμένον είνε. Κατά την διάρκειαν της παραστάσεως πάσχει, παθαίνεται.
-Άχ αυτός ο τενεκές! Μου τσαλάκωσε το «ντό» νατουράλε!

Εκεί όμως που γίνεται πανηγύρι είνε το ελαφρόν μουσικόν θέατρον. Η επιθεώρησις. Η οπερέττα. Η μουσική κωμωδία. Το έργο άρεσε στο υπερώον, ενεκρίθη, εχειροκροτήθη, εμπιζαρίσθη, επροκάλεσε διάφορα «όλοοο!»; Εξησφάλισε την επιτυχίαν του. Το υπερώον θα επιβάλη την γνώμην του. Θα συμμετάσχη πολλές φορές εις την παράστασιν. Θα συμπληρώση το έργον! Κρατεί τους ηθοποιούς, τους αποθεώνει, τους χαντακώνει, τους λανσάρει, τους αναδεικνύει. Όταν με την εμφάνισιν ένός ή μιάς ηθοποιού δονήται το θέατρον από τα χειροκροτήματα του υπερώου, ο ηθοποιός επεβλήθη…

Οι θεατρώναι φυσικά αυτού του είδους το υπερώον το εγκαθιστούν και το πληρώνουν ως ζώσαν διαφήμισιν. Διαφήμισις ομιλούσα και άδουσα…».
(«Αθηναϊκά Νέα» 1931)

Θωμάς Σιταράς (Αθηναιογράφος)



Διαβάστε περισσότερα στο www.paliaathina.com