Χρύσανθος Πανάς: «Το Ζonar's έχει αντιαεροπορικό καταφύγιο»

«Κάτι Πασόκες παλαιές λιγάκι τα ’χουν κλάσει, στου Zonar’s καταφεύγουνε που είναι η νέα τάση και παραγγέλνουν δύο τοστ και ενάμισο εσπρέσο, Τσίπρα κρυφογουστάρουνε και τάχα λέν’ “μη χέσω”. Κι αφού λοξοκοιτάξουνε τα μαραμένα πέη, μ’ ένα ταξί μισό μισό γυρνάν’ στη Φιλοθέη» λένε οι χιουμοριστικοί στίχοι που έγραψε ο Σταμάτης Κραουνάκης και έστειλε ο ίδιος o συνθέτης μέσω Facebook στον Χρύσανθο Πανά, παίρνοντας δημόσια θέση σε όσα ειπώθηκαν για την αναβίωση του ιστορικού εστιατορίου Zonar’s στο γνώριμο σημείο της οδού Πανεπιστημίου, που άνοιξε τις πόρτες του πριν από λίγες εβδομάδες για να υποδεχτεί ξανά το κοινό. «Του Σταμάτη του αρέσει να καυτηριάζει την πολιτική σκηνή της Ελλάδας, αλλά δεν παύει να είναι ένας σημαντικός δημιουργός. Πρόσφατα έγραψε άλλο ένα χιουμοριστικό ποίημα που τελείωνε ως εξής: “Φίλε μου Χρύσανθε Πανά, τα έκανες όλα φίνα, μα κάτι από τα μέσα μας χρειάζεται η Αθήνα”. Ουσιαστικά, εννοεί πως αυτή η περίοδος δεν είναι καθόλου εύκολη για τον Αθηναίο και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, αν κάτι δεν είναι ακριβώς όπως το θέλει, είναι έτοιμος να φωνάξει, να αντιδράσει, να αφορίσει».

Η «ΠΟΡΤΑ», ΟΙ ΣΕΚΙΟΥΡΙΤΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Του υπενθυμίζω όλα όσα γράφτηκαν περί «πόρτας» στο Facebook από ανθρώπους που επιχείρησαν να μπουν στο Zonar’s αλλά δεν τα κατάφεραν και δυσανασχέτησαν, καθώς στην είσοδο βρίσκονταν σεκιούριτι που εμπόδιζαν τον κόσμο να περάσει στο εσωτερικό, εφόσον δεν είχαν κάποια κράτηση. «Τις πρώτες μέρες που ξεκινήσαμε, υπήρχε μια αδιανόητη κοσμοσυρροή. Η προσέλευση ήταν συγκινητική και χαίρομαι που το αθηναϊκό κοινό μάς αγκάλιασε. Βέβαια, στην αρχή απέξω έτυχε να περιμένουν ακόμα και 500 άτομα. Κάποια στιγμή, λοιπόν, όλο αυτό ξέφυγε. Καθόσουν για φαγητό και από πάνω σου ήταν δέκα άτομα που έβγαζαν φωτογραφίες. Έγιναν κλοπές κινητών, ενώ στο εσωτερικό του καταστήματος υπήρχαν από λαχειοπώλες μέχρι πλανόδιοι που πουλούσαν μικροαντικείμενα. Ήταν επικίνδυνο και ανεξέλεγκτο όλο αυτό που γινόταν. Οι σεκιούριτι ήταν μια απόφαση για να αποφευχθούν τα χειρότερα και έμειναν μόνο για τρεις μέρες» εξηγεί ο Χρύσανθος. «Όσον αφορά το θέμα της πόρτας, ποτέ δεν υπήρξε αγενής άνθρωπος στο προσωπικό. Πλέον στην είσοδο βρίσκονται μόνο κοπέλες που σε υποδέχονται και κάνουν την ταξιθεσία, κάτι που συμβαίνει σε όλα τα πολιτισμένα εστιατόρια του εξωτερικού. Όλοι όσοι ήρθαν και είπαν πως το σέρβις δεν ήταν καλό, θεωρώ πως είναι υπερβολικοί, διότι είναι απόλυτα λογικό να χρειαστεί να περάσει ένα δεκαήμερο προκειμένου να τελειοποιηθεί το σέρβις σε ένα τόσο μεγάλο χώρο. Εκ των υστέρων, έμαθα πως κάποιες κυρίες που έγραφαν αρνητικά σχόλια στο Facebook ήταν οι ίδιες που απολύθηκαν από διαφημιστικές εταιρείες που συνεργάζονταν με την επιχείρηση στο παρελθόν» δηλώνει.

Καθόμαστε στο εσωτερικό του Zonar’s, που θυμίζει σαλόνι μεγαλοαστικής μονοκατοικίας. Το πάτωμα απέκτησε ξανά το μωσαϊκό-σήμα κατατεθέν του χώρου τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, οι πολυθρόνες είναι original της δεκαετίας του ’50, ενώ τα λινά λευκά τραπεζομάντιλα, οι ξύλινες επενδύσεις, οι μπουαζερί και οι οπαλίνες σε ταξιδεύουν νοερά στην παλιά αριστοκρατική Αθήνα. «Η αρχιτεκτονική μελέτη έγινε από το Κ-Studio των Κωνσταντίνου και Δημήτρη Καραμπατάκη, ενώ το φωτισμό επιμελήθηκε ο Michael Αθανασιάδης» μου λέει ο Χρύσανθος Πανάς, καθώς από τα ηχεία ακούγεται κλασική μουσική. Τελικά στο χώρο του εστιατορίου ισχύει πως δεν σερβίρουν καφέ μετά τις 11.00 το πρωί; «Ναι, εφόσον υπάρχουν ελεύθερες θέσεις. Το Zonar’s είναι κυρίως εστιατόριο και ο καφές έρχεται σε δεύτερη προτεραιότητα. Είναι ένα αστικό μέρος και όχι ένα fast food, απ’ όπου θα πάρεις καφέ για το δρόμο. Πρόκειται για μια brasserie. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εισάγουμε το afternoon tea. Από τις 5.00 το απόγευμα μέχρι τις 7.00, θα έχουμε ένα κουαρτέτο που θα παίζει ζωντανά κλασική μουσική» ξεκαθαρίζει. Ο Μάνος Χατζιδάκις, η Μελίνα Μερκούρη, Ανδρέας Εμπειρίκος, αλλά και ο Νίκος Γκάτσος σημάδεψαν με την παρουσία τους το Zonar’s. Ακόμα και σήμερα, υπάρχουν στις ξύλινες προθήκες των τοίχων τα πορτραίτα τους, αλλά και κάδρα με στίχους του Νίκου Γκάτσου, στίχους που εμπνεύστηκε μέσα στο Zonars. «Όλα αυτά τα έχει επιμεληθεί ο γκαλερίστας Νίκος Σταθούλης, με την βοήθεια του σκηνογράφου Διονύση Φωτόπουλου.  Η επιθυμία μου είναι το Zonar’s να παράγει πολιτισμό. Ήδη έχουμε φιλοξενήσει ορισμένες πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως η παρουσίαση του βιβλίου της Ρέας Βιτάλη με τίτλο Δεν Πέθανα Εγκαίρως, που ουσιαστικά πρόκειται για τη βιογραφία του Κώστα Τσόκλη. Στο πρώτο μας event, μας τίμησε και ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης και τον ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό».

Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΖΩΝΑΡΑ, ΟΙ ΝΟΤΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΚΑΙ Ο ΤΣΑΚΙΡΗΣ
Ήταν Αύγουστος του 1940 όταν το Zonar’s άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του. Η ιδέα για τον πρωτοποριακό για την εποχή του χώρο εστίασης ανήκε στον ομογενή επιχειρηματία Κάρολο Ζωναρά, ο οποίος επέστρεψε στην Ελλάδα, έχοντας ιδρύσει στην Αμερική μια επιτυχημένη σοκολατοβιομηχανία. «Όταν πρωτοάνοιξε αυτός ο χώρος, ξεκίνησε ως εστιατόριο και το ζαχαροπλαστείο βρισκόταν ακριβώς απέναντι.

Οι λέξεις που χαρακτήριζαν το Zonar’s από τα πρώτα του χρόνια ήταν τρεις: restaurant, bar και tea room. Φυσικά σέρβιρε και γλυκά, αλλά δεν ήταν αυτό που θα χαρακτηρίζαμε κλασικό ζαχαροπλαστείο» εξηγεί ο Χρύσανθος Πανάς, ο οποίος, πριν προβεί στην ανακαίνιση του Zonar’s, φρόντισε να συναντηθεί με την κόρη του Ζωναρά, Αλεξάνδρα Αλεξανδράκη, 90 ετών σήμερα, ώστε να του δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες και να του μεταδώσει την αύρα εκείνης της εποχής. «Είναι πολύ χαρούμενη που προχωρήσαμε στην αναβίωση του Zonar’s. Μου αποκάλυψε πως ο πατέρας της είχε δώσει ένα υπέρογκο ποσό ενοικίου για να πάρει το χώρο στη δημοπρασία, καθώς θεωρούσε πως το συγκεκριμένο ακίνητο ήταν στο καλύτερο σημείο της Αθήνας.

Όπως μου διηγήθηκε, ο λόγος που ο πατέρας της επέστρεψε μόνιμα στην Ελλάδα ήταν ο έρωτάς του για τη μητέρα της – πίσω από το ιστορικό αυτό μέρος βρίσκεται και μια ιστορία αγάπης. Ο Ζωναράς ήταν ένας πολιτισμένος άνθρωπος, με επίπεδο, και μέσα από την επιχείρησή του βγήκαν κι άλλοι επιτυχημένοι άνθρωποι. Σκέψου πως ο Τσακίρης, που δημιούργησε την εταιρεία με τα πατατάκια, ήταν σεφ του Zonar’s» αποκαλύπτει. Εκτός από την κόρη του Κάρολου Ζωναρά, ο Χρύσανθος άντλησε σημαντικές πληροφορίες και από τους γονείς του, τακτικούς πελάτες στο ιστορικό meeting point των ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης στην παλιά Αθήνα. «Στην έρευνά μου για το Zonar’s με βοήθησε πολύ η μητέρα μου, η οποία ερχόταν εδώ από παιδί. Μου περιέγραφε πως στα τέλη του 1940 τα γύρω κτίρια ήταν χαλασμένα και ρημαγμένα από τον πόλεμο, ακόμα όμως και τότε το Zonar’s της έβγαζε μια αισιοδοξία. Ακόμα κι εγώ θυμάμαι τον εαυτό μου, μικρό παιδί, να κάνω βόλτα με τον πατέρα μου στη Βουκουρεστίου και να μου δείχνει τον Μάνο Χατζιδάκι, αλλά και τον Γιάννη Τσαρούχη να κάθονται στα τραπέζια της Βουκουρεστίου και να γευματίζουν. Είναι ανατριχιαστικά όμορφο να θυμάμαι τον Διονύση Φωτόπουλο νέο να κάθεται στο Zonar’s με τον Οδυσσέα Ελύτη και σήμερα ο Διονύσης να με βοηθάει στην αναβίωση του Zonar’s. Ο Διονύσης είναι ο άνθρωπος που με έφερε σε επαφή με ανθρώπους που το έζησαν στη μεγάλη του ακμή» περιγράφει. Ένας από αυτούς ήταν και ο μετρ του παλιού Zonar’s, Γιάννης Μαντόπουλος. «Ο Γιάννης μού έδωσε ένα χαρτί με νότες που είχε γράψει ο Μάνος Χατζιδάκις και του τις είχε αφιερώσει. Μου διηγήθηκε περιστατικά με τον Μάνο Χατζηδάκι και τη Μελίνα Μερκούρη να κάθονται στη Βουκουρεστίου κι ο κόσμος να περνά, να τους χαιρετά, αλλά και να τους χαζεύει, καθώς ήταν οι trendsetters της εποχής. Ακόμα και στο σήμερα για μένα trendsetters είναι ο Σταμάτης Κραουνάκης, ο Διονύσης Φωτόπουλος, ο Παρασκευάς Καρασούλος, η Ελένη Καραΐνδρου και όλοι όσοι παράγουν τέχνη με ποιότητα και ουσία. Δημιουργοί που δεν τους ενδιαφέρει η κοσμικότητα. Και το Zonar’s δεν έχει κανένα άγχος κοσμικότητας. Εδώ θα δεις τον οποιονδήποτε. Από προέδρους κρατών, μέχρι απλούς περαστικούς. Αισθάνονται το μέρος οικείο, χωρίς καμία διάθεση πόζας και σνομπισμού. Με την αναβίωση του Zonar’s θεωρώ πως κατάφερα να ξεχάσει το κοινό του την περίοδο που είχε αλλοτριωθεί και να το νιώσει όπως ήταν παλιά. Αν η Αθήνα ήταν ένα μεγάλο αστικό ξενοδοχείο, το Zonar’s θα ήταν το lobby της»

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΥΠΟΓΕΙΩΝ
Πώς όμως, αποφάσισε, να δραστηριοποιηθεί στο συγκεκριμένο μέρος; Εδώ και δέκα χρόνια η Τράπεζα Πειραιώς έχει ανακαινίσει το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, όπου στεγάζεται το Zonar’s, ενώ κάποια στιγμή υψηλόβαθμα στελέχη της τράπεζας πλησίασαν τον επιχειρηματία και του πρότειναν συνεργασία. «Αμέσως αντιλήφθηκα το όραμα που είχε ο Μιχάλης Σάλλας: να δημιουργήσει ένα ωραίο σημείο στο κέντρο, πόλο έλξης για όλο τον κόσμο, περαστικούς, περίοικους αλλά και τουρίστες. Από τη μεριά μου, τους εξήγησα πως οι χώροι εστίασης είτε αναβαθμίζουν είτε χαλάνε μια γειτονιά. Γι’ αυτό, εκτός από το Zonar’s, ανέλαβα και άλλα καταστήματα εστίασης στη στοά του Citylink, το City Bistro αλλά και το Bar de Theatre. Έτσι, σιγά σιγά δημιουργήθηκε μια γειτονιά-τόπος συνάντησης στην πόλη που αγαπιέται όλο και περισσότερο» εξηγεί. Σε ποιους απευθύνεται το Zonar’s του 2015; «Στους αστούς Αθηναίους, στους ξένους επισκέπτες, αλλά και σε όσους έχουν κουλτούρα και αναζητούν ποιοτικά πράγματα, ανεξαρτήτως τιμών. Εδώ, με 12 ευρώ θα πιεις ένα ποτήρι κρασί, θα τσιμπήσεις κάτι και θα έχεις απολαύσει αυτή την κεντροευρωπαϊκή εμπειρία» δηλώνει ο Χρύσανθος. Αναρωτιέμαι αν το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα γίνονται πορείες, διαδηλώσεις, συλλαλητήρια ήταν κάτι που τον προβλημάτισε. «Είναι μέσα στην καθημερινότητά μας και έχουμε πάρει όλα τα μέτρα ασφαλείας. Απέξω υπάρχουν ρολά, αλλά και έξοδοι κινδύνου μέσα από το Zonar’s που σε οδηγούν στη στοά. Να φανταστείς πως το υπόγειο του Zonar’s έχει μέχρι αντιαεροπορικό καταφύγιο! (σ.σ. από την εποχή του β’ παγκοσμίου πολέμου για περίπτωση βομβαρδισμού). Είναι το πιο ασφαλές κτίριο που υπάρχει στην Ελλάδα».

Διαβάστε περισσότερα στο PEOPLE που κυκλοφορεί μαζί με το ΘΕΜΑ.