Ντίνος Καρύδης: Τα παιδικά χρόνια της πείνας, ο «ψεύτικος» καρκίνος και η Σμαράγδα του!

Φθινόπωρο του 1938. Σε μια φτωχογειτονιά, στις ανηφοριές του Γκύζη, ο Γιάννης και η Σμαράγδα Καρύδη κρατούν περήφανοι στην αγκαλιά τους τον γιο τους Ντίνο. Είναι φτωχοί, πολύ φτωχοί, αλλά γεμάτοι αγάπη για τη ζωή και προικισμένοι με το απαραίτητο πείσμα της επιβίωσης, το οποίο με τρόπο εκκωφαντικό και ταυτόχρονα αθόρυβο περνούν στο παιδί. Ο μικρός Ντίνος δεν έχει τίποτα άλλο πέρα από ένα πιάτο φαγητό και αμέτρητους τόνους αγωνίας για την επόμενη μέρα. Παιχνίδια, διακοπές, ζεστασιά, παραμύθια, γλυκά και εκπλήξεις αποτελούν έννοιες κενές στο λεξικό των παιδικών του χρόνων που ακόμη και σήμερα κρατά αναλλοίωτο στη μνήμη του: «Μεγάλωσα σ’ ένα κοτέτσι, με τον φόβο του σπιτονοικοκύρη που ερχόταν να ζητήσει το νοίκι και δεν είχαμε να τον πληρώσουμε. Μέναμε σε ένα απάνθρωπο δωμάτιο 2x3, που είχε χώμα κάτω αντί για πάτωμα και όταν έβρεχε, βγαίναμε έξω για να μη βραχούμε επειδή έσταζε το χαρτόνι που είχαμε για στέγη. Φοβάμαι την πείνα. Ζούσα από παιδί με αυτή τη φοβία και την κουβαλάω. Η μάνα μου μ’ έσερνε από συσσίτιο σε συσσίτιο και, όσο παράλογο κι αν ακούγεται, αυτά τα βιώματα δεν μπορώ να τα ξεπεράσω. Ο φόβος της πείνας έρχεται ακόμη συνέχεια σαν εφιάλτης. Γι’ αυτό δεν τόλμησα να κυνηγήσω μεγαλύτερα πράγματα στην καριέρα μου και βολευόμουν πάντα με ψίχουλα και έλεγα να μην τα χάσω κι αυτά», είχε εξομολογηθεί σε συνέντευξή του περιγράφοντας με τον πιο κινηματογραφικό τρόπο τα δύσκολα χρόνια της παιδικής του ηλικίας. Αυτά, που πάντα μας ακολουθούν σκιαγραφώντας με έναν απροσδιόριστα καθοριστικό τρόπο τη συνέχεια της ζωής μας. Παρ’ όλες τις δυσκολίες, ο Γιάννης και η Σμαράγδα Καρύδη καταφέρνουν να προικίσουν τον γιο τους με τα δύο βασικά συστατικά που συνθέτουν έναν πραγματικά καλό άνθρωπο: την αξιοπρέπεια και την αγάπη, κάτι που ο μεγάλος ηθοποιός δεν ξεχνά να μνημονεύει σε κάθε ευκαιρίας αναδρομής στο παρελθόν: «Οι γονείς μου, δύο ορφανά παιδιά, μπορεί να μην είχαν να μου προσφέρουν υλικά αγαθά, μου προσέφεραν όμως το δώρο της αξιοπρέπειας και με έμαθαν να θέτω την αγάπη ως κυρίαρχο παίκτη στο παιχνίδι της ζωής. Θυμάμαι ότι το πρώτο δώρο που μου έφερε ο πατέρας μου ήταν ένα κομμάτι ψωμί με βούτυρο και ότι γεμάτος έκπληξη γύρισα και του είπα “Δικό μου είναι όλο αυτό;”. Θυμάμαι ακόμη ότι στην Α’ Δημοτικού είχα ερωτευτεί ένα κοριτσάκι, τη Στέλλα, μόνο και μόνο επειδή φορούσε... λουστρίνια. Θυμάμαι ότι είχα ζητήσει από τον Αγιο Βασίλη να μου φέρει ένα ποδήλατο που δεν μου έφερε ποτέ». Η ζωή, ωστόσο, έκρυβε πολλά δώρα για τον μικρό Ντίνο που από τύχη έγινε ηθοποιός και από αιτία αγαπήθηκε από ολόκληρη την Ελλάδα... 

Από κομπάρσος, πρωταγωνιστής 

Είναι στις αρχές του 1960 όταν ένας φίλος προτείνει στον Ντίνο Καρύδη να εργαστεί στον κινηματογράφο ως κομπάρσος προκειμένου να εξασφαλίσει ένα παραπάνω χαρτζιλίκι. Ο γοητευτικός νεαρός που δουλεύει την εποχή εκείνη ως υπάλληλος σε κατάστημα σκέφτεται ότι είναι μια καλή ιδέα για λίγα παραπάνω χρήματα και λίγο παραπάνω φαγητό: «Αυτό που με έπεισε να πάω να γίνω κομπάρσος ήταν το ότι ο φίλος μου μού είπε ότι στα διαλείμματα προσέφεραν και δωρεάν φαγητό. Για μένα ήταν μεγάλη υπόθεση να φάω και μόνο γι’ αυτόν τον λόγο πήγα», έχει πει σε παλαιότερη συνέντευξή του. Εναν χρόνο αργότερα, ο σεμνός Ντίνος βρίσκεται από τη θέση του κομπάρσου στην ταινία «Η Αλίκη στο Ναυτικό» και στο πλάι ιερών τεράτων του ελληνικού κινηματογράφου. Ο «Αποστόλου Νικόλαος του Ιωάννου, διατάξτε» καταφέρνει να κάνει τον Λάμπρο Κωνσταντάρα να τον προσέξει και να προτείνει στον Αλέκο Σακελλάριο να τον πάρει στη δραματική σχολή και μάλιστα με μειωμένα δίδακτρα. «Το ότι έγινα ηθοποιός το οφείλω στον Λάμπρο Κωνσταντάρα ο οποίος κάτι είδε σε μένα. Με πήγε στον Σακελλάριο και του είπε να με πάρει στη δραματική σχολή σχεδόν δωρεάν», επαναλαμβάνει σχεδόν σε κάθε συνέντευξή του, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα ότι το μεγαλύτερο λάθος είναι να ξεχνάμε τους ανθρώπους που μας βοήθησαν να γίνουμε αυτό που θέλουμε ή εκείνο που η μοίρα έχει ορίσει για εμάς. Εκεί, μπροστά στα φώτα της δραματικής σχολής και στο πλάι φωτισμένων καλλιτεχνικά ανθρώπων όπως ο «δάσκαλος» Ντίνος Ηλιόπουλος, ο Ντίνος Καρύδης αρχίζει να αλλάζει διψώντας για τη μάθηση που όλα αυτά τα χρόνια του είχε στερήσει η ανάγκη για επιβίωση. Αντί για «Ρομάντζο» και «Θησαυρό» διαβάζει τώρα Ντοστογιέφσκι και Καζαντζάκη, συναναστρέφεται με μεγάλους ηθοποιούς και συνομιλεί με προσωπικότητες όπως ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Το φτωχόπαιδο από τις ανηφοριές τους Γκύζη τραβάει με την άνεση που του προσέδωσαν οι δύσκολες μέρες την ανηφόρα του καλλιτεχνικού στερεώματος και γρήγορα στέφεται πρωταθλητής. Ολοκληρώνει ως αριστούχος τη δραματική σχολή, κάνει το θεατρικό του ντεμπούτο στον πρωτοποριακό θίασο της Δωδέκατης Αυλαίας στο έργο «Το Σαλιγκάρι» σε σκηνοθεσία του αγαπημένου του δασκάλου Γιώργου Γιαννίση, συνεργάζεται με τους μεγαλύτερους θιάσους της τότε θεατρικής Αθήνας, πρωταγωνιστεί στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο, διαβάζει πολύ και δουλεύει σκληρά. Το θέατρο γίνεται κάτι σαν δεύτερη φύση του, ζει και αναπνέει μόνο γι’ αυτό, με το φάντασμα ωστόσο της ένδειας να τον κρατά αλυσοδεμένο από την απόπειρα μεγάλων αλμάτων. «Για δύο πράγματα έχω μετανιώσει στη ζωή μου: το πρώτο είναι ότι δεν έκανα άλλο ένα παιδί και το δεύτερο το ότι στις αρχές της πορείας μου δεν κατέβηκα τα σκαλοπάτια του Θεάτρου Τέχνης. Δεν είχα το θάρρος να δουλέψω μ’ έναν Κουν χωρίς να πληρώνομαι ή έστω να παίρνω λίγα. Είχα ανάγκη το μεροκάματο, γι’ αυτό έκανα και δουλειές που δεν ήθελα να έχω κάνει ποτέ. Τότε, βλέπετε, αν ήσουν στο Θέατρο Τέχνης απαγορευόταν να κάνεις κάτι άλλο. Εγώ έκανα μεταγλωττίσεις (σ.σ.: ήταν ο Τσαρλς, ο πατέρας των τεσσάρων κοριτσιών στην μεταγλωττισμένη αμερικανική σειρά «Το μικρό σπίτι στο λιβάδι»), ραδιόφωνο, κινηματογράφο, θέατρο. Αλλοι ηθοποιοί που ήταν παλικάρια είπαν “όχι” σε κακές ποιοτικά δουλειές και πείνασαν και δυστύχησαν. Εγώ δεν μπορούσα να αντέξω την πείνα», θα πει πριν από χρόνια σε συνέντευξή του. 

Η γυναίκα της ζωής του και ο μεγάλος του έρωτας

Το καλοκαίρι του 1966 ο Ντίνος Καρύδης συμμετέχει στην ταινία του Αλέκου Σακελλάριου «Η κόρη μου η σοσιαλίστρια». Εκεί γνωρίζει και ερωτεύεται τρελά την ηθοποιό Τζούλια Αργυροπούλου, με την οποία παντρεύονται και στα τέλη της δεκαετίας του 1960 αποκτούν την μονάκριβη κόρη τους Σμαράγδα. Η Ντίνος πετάει στους εφτά ουρανούς. «Η κόρη μου είμαι εγώ. Η κόρη μου είναι ο εαυτός μου», λέει όπου σταθεί κι όπου βρεθεί. «Πάντα ήθελα να έχω κόρη και όταν η Τζούλια ήταν έγκυος, το ήξερα ότι θα είναι κόρη. Στη ζωή μου δεν έχω κάνει τίποτε άλλο. Μόνο ένα παιδί», συνεχίζει. Ο έρωτας του Ντίνου για τη μικρή Σμαράγδα δεν είναι ένας τυπικός έρωτας πατέρα -κόρης αλλά πολλά παραπάνω. Εκείνος δεν είναι ο κλασικός πατέρας των νουθεσιών, εκείνη είναι το παιδί που όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει σαν τον μπαμπά: να ’χει το χιούμορ του, την αισιοδοξία του, την καλοσύνη του και, κυρίως, το επάγγελμά του. Ο Ντίνος χαίρεται. Δεν φοβάται τη σύγκριση, δεν χαμπαριάζει από αυτού του είδους τα ανόητα κλισέ και κατά έναν απροσδιόριστο τρόπο γνωρίζει καλά ότι κάποτε το φιλοθέαμον κοινό δεν θα λέει «η κόρη του Ντίνου Καρύδη» αλλά «ο μπαμπάς της Σμαράγδας Καρύδη». Σε συνέντευξή του έχει δηλώσει άλλωστε: «Η Σμαράγδα ήξερε από 10 ετών ότι θα γίνει ηθοποιός. Θυμάμαι, ήμασταν σε ένα ζαχαροπλαστείο με τον ποιητή Δημήτρη Χριστοδούλου και τη ρώτησε τι θα ήθελε να γίνει όταν μεγαλώσει, μια και ήταν πολύ όμορφο κοριτσάκι. Εκείνη του είπε “ηθοποιός” και κοκκίνισε. Oταν τη ρώτησε “Γιατί ηθοποιός;”, του απάντησε “Για τη μαγεία” και έπεσε πάλι στο γλυκό κανταΐφι που έτρωγε. Από τότε, χωρίς να της πω εγώ τίποτα, σχεδόν μαγικά, άρχισε μεθοδικά να καλλιεργεί το πνεύμα της, το σώμα της και την ψυχή της, πράγματα απαραίτητα για το θέατρο. Διαισθάνθηκε αυτά που ήθελε να της πω σαν συμβουλές, αλλά δεν το έκανα μήπως πάει κόντρα. Ετσι, όταν έδωσε εισαγωγικές εξετάσεις στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου ήταν πανέτοιμη. Εμαθα μάλιστα από μέλος της επιτροπής ότι ο διευθυντής της σχολής είπε “η δεσποινίς Καρύδη είναι έτοιμη ηθοποιός”, αλλά δεν της το είπα ποτέ». Η δεσποινίς Καρύδη ήταν έτοιμη ηθοποιός όχι μόνο επειδή γεννήθηκε από δύο ηθοποιούς αλλά κaι επειδή μεγάλωσε από δύο γονείς που αγάπησαν το θέατρο όσο λίγα πράγματα στη ζωή τους. Είναι το 1983 όταν ο Ντίνος Καρύδης ιδρύει με τη σύζυγό του Τζούλια και άλλους εραστές της νεώτερης ελληνικής δραματουργίας την Ελεύθερη Αυλαία παρουσιάζοντας επί 20 συναπτά έτη στην Αθήνα και στην ευρύτερη περιφέρεια έργα σημαντικών Ελλήνων θεατρικών συγγραφέων. Η Σμαράγδα ζει μέσα στο θέατρο και στη μαγεία που ως παιδί ονειρευόταν και ως ενήλικη κατέκτησε με μεγάλη επιτυχία, όπως ακριβώς και την καρδιά του μπαμπά... 

Διαψεύδει κάθε δημοσίευμα για απόπειρα αυτοκτονίας και καρκίνους...
 
Το ημερολόγιο γράφει Κυριακή, 8 Φεβρουαρίου 2009, όταν ο Ντίνος Καρύδης φέρεται να έχει δώσει μια συγκλονιστική συνέντευξή αποκαλύπτοντας ότι είχε αποπειραθεί να δώσει τέλος στη ζωή του. Στο δημοσίευμα αναφέρονται συγκλονιστικές λεπτομέρειες που αποδίδονται στον ίδιο, όπως: «Ναι, έκανα απόπειρα αυτοκτονίας. Το έκανα μάλλον από ευαισθησία και από έλλειψη υπομονής. Ηταν ένα διάστημα όπου είχα προβλήματα και νομίζοντας ότι είναι άλυτα είχα αποσυναρμολογηθεί ψυχικά. Τη μέρα που έκανα την απόπειρα βρισκόμουν στο εξοχικό μου στο Κιάτο και μέχρι σήμερα δεν έχω καταλάβει γιατί και πώς πήρα την απόφαση να το κάνω. Το μόνο που μπορώ να θυμηθώ είναι ότι εκείνες τις στιγμές πέρασα και χάθηκα σε ένα σκοτεινό τούνελ! Εντελώς ρομποταρισμένα άρχισα να πίνω το ένα χάπι πίσω από το άλλο. Ευτυχώς που δεν ήμουνα μόνος μου στο σπίτι. Με πήγανε αμέσως στο νοσοκομείο της Κορίνθου και με προλάβανε. Οταν βρέθηκα στο “σταυροδρόμι”, τρόμαξα πολύ! Ξέρεις πώς το ένιωσα; Σαν ένα ηλεκτρικό ρεύμα να με μεταφέρει από τη μια όχθη στην άλλη όχθη. Συνειδητοποίησα τι έκανα όταν ο γιατρός, ο οποίος με έσωσε, μου είπε: “Ενας πόντος είναι η ζωή μας έτσι κι αλλιώς, κι εσύ θέλεις να την κάνεις μισό πόντο;”. Επρεπε να είχα δει τη γέφυρα στην άκρη του γκρεμού και να μην πέσω στο χάος».

Ο ίδιος το διαψεύδει κατηγορηματικά δηλώνοντας στο «ΘΕΜΑ»: «Οσο γι’ αυτές τις μούφες που κυκλοφορούν κατά καιρούς ότι αυτοκτονώ, πεθαίνω, τι να πω; Ενα μόνο: “Είμαστε ακόμα ζωντανοί στη σκηνή, σαν ροκ συγκρότημα”... Ασ’ τους να γράφουν αρκεί να γράφουν σωστά το όνομα “Καρύδης” και όχι “Καρίδις”... Αυτοί εκτίθενται... Εγώ είμαι ερωτευμένος με το σανίδι της σκηνής κaι εκείνοι μάλλον με το βρεγμένο σανίδι». 

Δημοσιεύματα σχετικά με την ασθένειά του υπάρχουν και το 2012, όταν ο ηθοποιός εισάγεται εσπευσμένα στο νοσοκομείο μετά από πόνους στο κάτω μέρος της κοιλιακής χώρας και αιμορραγία. Η είδηση ότι ο δημοφιλής ηθοποιός έχει καρκίνο ταξιδεύει με ταχύτητα φωτός στα δημοσιογραφικά πηγαδάκια ενώ ο Τύπος θεωρεί «επιβεβαίωση» μια δική του ανάρτηση που μιλά για το «μεγάλο “Κ”»: 

 «Το μεγάλο “Κ” εισβάλλει στο σπιτικό σου απρόσμενα, χωρίς καμιά προειδοποίηση, χωρίς καν να πατήσει το κουδούνι. Και πάντα έχει επιθετική διάθεση. Του αρέσει να αιφνιδιάζει, να καταστρέφει όλες τις ισορροπίες, να προκαλεί φόβο και αγωνία, να δημιουργεί απόγνωση και τελικά να σκοτώνει. Είναι άξιο απορίας, γιατί υπάρχει (;), αφού δεν έχει τίποτα καλό να προσφέρει. Μάλλον επειδή δεν έχουμε βρει ακόμα τον τρόπο να το εξολοθρεύσουμε: Το μεγάλο “Κ” είναι απρόβλεπτο και τυφλό. Δεν μπορεί να διακρίνει τον πλούτο ή τη φτώχεια, τα νιάτα ή τα γηρατειά, το καλό ή το κακό, την ομορφιά ή την ασχήμια. Κι αυτό είναι που πονάει πιο πολύ απ’ όλα. Κυκλοφορεί με πλαστό διαβατήριο, πλαστή ταυτότητα, έχει πολλά ονόματα, πολλές μορφές. Πολλοί το αποκαλούν το μεγάλο κακό και διστάζουν να χρησιμοποιήσουν το αληθινό του όνομα. Λες και αν το πουν θα θεωρηθεί άτυπη πρόσκληση στο δικό τους σπιτικό. Η αλήθεια είναι ότι όταν σε επισκεφθεί, απαιτείται μεγάλο ψυχικό σθένος με απεριόριστη δόση αγάπης για να μπορέσεις να του αντισταθείς. Πρέπει να το καλοδεχθείς, να γίνεται φίλοι, για να μπορέσεις να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του, να το ξεγελάσεις και μετά να το χτυπήσεις ανελέητα μήπως και καταφέρεις να το διώξεις από το σπιτικό σου. Γιατί πολύ απλά ο καρκίνος θα σου μάθει να χαμογελάς, να εκτιμάς και να αγαπάς αληθινά», είχε γράψει τότε. 

Η ειρωνεία είναι ότι επρόκειτο για ένα λογοτεχνικό κείμενο που τον είχε συγκινήσει και γι’ αυτό και το ανήρτησε, όπως μας λέει σήμερα. Αλλωστε και σε παλαιότερη συνέντευξή του έχει αρνηθεί 

τη σοβαρότητα της κατάστασής του, υποστηρίζοντας ότι οι δημοσιογράφοι διόγκωσαν το θέμα της υγείας του: «Ηταν μία επέμβαση ρουτίνας την οποία πήρανε οι δημοσιογράφοι, με ή χωρίς εισαγωγικά, και την έκαναν ρεζίλι. Ντροπή, γιατί εγώ μ’ αυτή την ιστορία έχασα δουλειές. Μου έκαναν κακό». 

Σήμερα ο Ντίνος Καρύδης είναι καλά όσο ποτέ και, παρά τις όποιες δυσκολίες, ετοιμάζεται το προσεχές φθινόπωρο να ανεβεί ξανά στο σανίδι του θεάτρου με το έργο «Σνίτσελ με βότκα Τσέχωφ», που, όπως λέει, θα συζητηθεί πολύ. Πρόκειται για μία σπονδυλωτή παράσταση βασισμένη, όπως μαρτυρά ο τίτλος, σε κείμενα των Σνίτσλερ και Τσέχωφ, σε διασκευή Τάκη Παπαματθαίου. 

«O Τάκης μου έφερε μια υπέροχη διασκευή δική του και με ρώτησε: “Ντίνο Καρύδη, θες να παλέψεις με όσα ζήσατε εσύ και ο συνομήλικός σου γεροθεατρίνος του αριστουργήματός του Αντον Παύλοβιτς Τσέχωφ”; Του είπα “Ναι” χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς μάλιστα να σκεφτώ αν θα μπορέσω να τα καταφέρω. Ενα πράγμα όμως ξέρω και είμαι βέβαιος γι’ αυτό: Το “Κύκνειο άσμα” και τα τρία άλλα μονόπρακτα που με ψιλοβελονιά κεντάει ο αριστούχος μαθητής του μεγάλου δασκάλου Καρόλου Κουν αφορούν όλους εσάς. Αφορούν όλους μας! Σπονδυλική στήλη και στα 4 μονόπρακτα ο Ερωτας. Ο Ερωτας για τη ζωή. Ο Ερωτας για τον αφρό που δημιουργείται όταν χτυπάει το κύμα στον μοναχικό βράχο στα ρηχά της θάλασσας... Ο Ερωτας για την ίδια τη θάλασσα που είναι πάντα ίδια και πάντα άλλη σαν τη γυναίκα! Ο Ερωτας για το περιστέρι που κουνάει μπρος - πίσω το κεφαλάκι του, καθώς περπατάει και τσιμπολογάει ό,τι βρει μπροστά του. Ο Ερωτας για την επανάσταση φυτών και λουλουδιών. (Οδ. Ελύτης) Ο Ερωτας για την κρυστάλλινη φωνή της. Ο Ερωτας για το γεμάτο σαγήνη βλέμμα της. Εδώ κάπου ο γεράκος μου το λέει στο έργο: “Αχ αυτό το βλέμμα της Μιχαήλ δεν θα το ξεχάσω μέχρι να πεθάνω. Γλυκό σαν χάδι... Διάφανο σαν μετάξι... Μαλακό σαν βελούδο! Τρελαμένος εγώ, πέφτω στα πόδια της και της ζητάω να με παντρευτεί... Κι αυτή; Τι μου λέει αυτή; “Αφήστε το θέατρο” Του ζητά δηλαδή να απαρνηθεί ό,τι πιο πολύ έχει ερωτευτεί στη ζωή του - το θέατρο. Το ιερό σανίδι της άγιας σκηνής που δεν τον πρόδωσε ποτέ. Ποτέ!». 

Το νόημα της ζωής κρύβεται άλλωστε για τον δημοφιλή ηθοποιό σε αυτό ακριβώς το σημείο, στο σανίδι. Οσο για τις οικονομικές δυσκολίες με τις οποίες έχει έρθει αντιμέτωπος λόγω των πρόσφατων κυβερνητικών μέτρων, το πιθανότερο είναι ότι θα τις ξεπεράσει για ακόμη μία φορά. Το φάντασμα της φτώχειας που τον κυνηγά από παιδί δεν έχει άλλωστε πλέον τη δύναμη να σταθεί στα πόδια του, σε αντίθεση με εκείνον.