Ο Λάνθιμος ξαναχτυπά με Νικόλ Κίντμαν και δύο ταινίες

Ηταν μία δεκαετία πριν όταν ο Γιώργος Λάνθιμος έστηνε τον παράδοξο, αλλόκοτο, μινιμαλιστικό κόσμο του στο εσωτερικό ενός πλάνου: στο πρώτο πλάνο από την πρώτη του εκείνη μεγάλου μήκους ταινία, την «Κινέττα», ένας άγνωστος τύπος -ο εκπληκτικός Αρης Σερβετάλης- παρατηρεί ένα αναποδογυρισμένο αυτοκίνητο με ανοιχτό το ραδιόφωνο να παίζει Τζένη Βάνου, κάτι σκυλιά να γαβγίζουν από μακριά και τον εκτυφλωτικό ήλιο να φωτίζει το πουθενά. Ο,τι μπορούσες να φανταστείς από αυτό τον παράξενο τόπο με το όνομα «Κινέττα», θέρετρο-καταφύγιο απελπισμένων ανθρώπων, εργατών που στέγαζε αυτό που ο Λάνθιμος έβλεπε στη νεότερη Ελλάδα, υπήρχε εκεί, σε αυτή την ταινία.

Με ελάχιστα μέσα ο νέος κινηματογραφιστής έδινε το στίγμα του ιδιαίτερου κόσμου που μόνο εκείνος μπόρεσε από τη γενιά του να δει και να βγάλει έξω από τα σύνορα: τον αναποδογυρισμένο μικροαστισμό, την αγία ελληνική οικογένεια σε ποπ αμπαλάζ και τα απέριττα πλάνα, μια κινηματογραφική γλώσσα που, όπως και ο ίδιος, δεν χρειαζόταν να πει πολλά αλλά να δείξει. Η αισθητική του διαυγής και καθαρή κατάφερε, παρά τις ατέλειες λόγω οικονομικών δυσχερειών, να επιβληθεί στη διεθνή κινηματογραφική κοινότητα με το καλημέρα. Εξαιτίας του Λάνθιμου οι σινεφίλ θα εφεύρισκαν τον όρο «greek weird wave» με επίκεντρο τα παράδοξα πλάνα ενός κουλ σκηνοθέτη που μπορούσε και έβλεπε τα πράγματα αλλιώς ακριβώς επειδή δεν τον ενδιέφερε τίποτα άλλο πέρα από την τέχνη του. Δεν έπαιξε ποτέ με το εγχώριο σύστημα, έβγαλε λεφτά από τη διαφήμιση, ήταν απενοχοποιημένος με το lifestyle, γούσταρε και τα λαϊκά, σκηνοθέτησε το «Put the kot down» και τον Ρουβά και κυρίως δεν είχε άγχος να φτιάξει συγκεκριμένο λόμπι. Βασικό του μέλημα ήταν ξεκάθαρα ο κινηματογράφος και οι ταινίες.

Φωτογραφία από τα γυρίσματα της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου
με πρωταγωνίστρια τη Νικόλ Κίντμαν και τον Κόλιν Φάρελ

Δημιουργικός οργασμός

Και κάπως έτσι με μια ιστορία που θα διδάσκεται για χρόνια στο ελληνικό κινηματογράφο, εγκαινιάζοντας το κεφάλαιο του σκηνοθέτη που κατάφερε να περάσει τα ελληνικά σινεμά μετά τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, ο Γιώργος Λάνθιμος κατέκτησε δικαιωματικά τον τίτλο «Διεθνής». Οχι κατ’ επίφασιν αλλά πραγματικά και με τη δική του αξία. Σνομπάροντας το κρατικό χρήμα και ακυρώνοντας τον αστικό μύθο που θέλει την τέχνη να γίνεται μόνο με επιδοτήσεις, ο Λάνθιμος έφτιαξε όνομα βήμα-βήμα και, το βασικότερο, χωρίς μία. Η μετάβαση ήταν φυσικό να μη γίνει ομαλά, αλλά ο ίδιος κατάφερε τελικά να επιδείξει τεράστια προσαρμοστικότητας στα νέα περιβάλλοντα που φτάνουν μέχρι το Χόλιγουντ.

Η Ρέιτσελ Βάις, μούσα και φίλη πλέον του Λάνθιμου, θα πρωταγωνιστήσει στην επόμενή του ταινία εποχής


Αυτή τη στιγμή ο Ελληνας Λάνθιμος σκηνοθετεί την Νικόλ Κίντμαν και τον Κόλιν Φάρελ στη νέα του ταινία που φέρει τον τίτλο «The Killing of a Sacred Deer» (Ο θάνατος του ιερού ελαφιού) ενώ ετοιμάζεται να καθίσει στη σκηνοθετική καρέκλα για το «Favorite», ένα δράμα εποχής με πρωταγωνίστριες τη Ρέιτσελ Βάις, την Ολίβια Κόλμαν και ενδεχομένως την Εμα Στόουν, με τη Βάις να ερμηνεύει τη βασίλισσα της Αγγλίας σε μια ιστορία βγαλμένη από τον 17ο αιώνα. Προφανώς ο Λάνθιμος επιβεβαιώνει πλέον την ταμπέλα του ρομαντικού -ή μάλλον νεορομαντικού-, κάτι που διατράνωνε και ο ίδιος εξαρχής αλλά λίγοι έπαιρναν στα σοβαρά. Το απέδειξε περίτρανα στον «Αστακό», αυτό το αλληγορικό παραμύθι για τον έρωτα που δεν πεθαίνει ποτέ και ξεπερνάει τα ανθρώπινα όρια, το δείχνει με το «Favorite», το λέει και το ξαναλέει σε κάθε ταξίδι του στις ρομαντικές γωνιές της Σκωτίας όπου έκανε γυρίσματα.

Οχι τυχαία, αποφάσισε πλέον να μετοικήσει μόνιμα στο Λονδίνο, όπου γίνονται καλύτερα οι επαφές του με τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής με τις οποίες συνεργάζεται καθώς χρήματα δίνουν οι Element Pitctures -εκτός από τη New Sparta Films- που είχαν χρηματοδοτήσει και τον «Αστακό» με διεθνή πλέον διανομή. Ο «Αστακός» έχει ήδη κατακτήσει την πρώτη θέση στα εισιτήρια στο εναλλακτικό box office της Αμερικής, με τους κριτικούς να εκθειάζουν το enfant terrible από την Ελλάδα και τους «New York Times» να συγκαταλέγουν τον Γιώργο Λάνθιμο στους «20 σκηνοθέτες που πρέπει κανείς οπωσδήποτε να δει». Εκτός όμως από τις κριτικές, ο Λάνθιμος έχει πια ένα όνομα που επαναλαμβάνεται τακτικά στις συνάξεις του κινηματογραφικού κόσμου. Δεν είναι τυχαίο ότι δεν είχε κανένα πρόβλημα να πείσει την Κίντμαν να γίνει η νέα του μούσα.


Σχεδόν σίγουρη είναι η συμμετοχή της Εμα Στόουν, από τις πιο ακριβοπληρωμένες ηθοποιούς του Χόλιγουντ, στη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου «The Favorite» με τη Βάις


Οι τελευταίες φωτογραφίες, μάλιστα, θέλουν τη διάσημη πρωταγωνίστρια να απολαμβάνει τα γυρίσματα στο Σινσινάτι στο πλευρό του Κόλιν Φάρελ. Ο τελευταίος συνεργάζεται για δεύτερη φορά με τον Λάνθιμο και ο Ελληνας σκηνοθέτης είχε δηλώσει ότι υπάρχει μεταξύ τους εξαιρετική χημεία από τη στιγμή της πρώτης συνάντησης. Στο «The Killing of a Sacred Deer», εκτός από τον Φάρελ, κεντρικό ρόλο παίζει η Αλίσια Σίλβερστοουν που τα… έσπαγε στα βιντεοκλίπ των Aerosmith και πότιζε τα ιδρωμένα εφηβικά όνειρα με σκηνές από το «Clueless» - και όχι μόνο. Μαζί με αυτή και οι Ράφεϊ Κάσιντι (η πιτσιρίκα από το «Tomorrowland»), Μπάρι Κόγκαν, Σάνι Σούλιτς και Μπιλ Καμπ. Εχοντας ξεπεράσει το πρώτο τρακ που ένιωθε στον «Αστακό», όπου καλούνταν να σκηνοθετήσει ονόματα πρώτου μεγέθους διαμετρικά αντίθετα με τους καλούς του φίλους που συμμετείχαν στις προηγούμενες ταινίες του, ο Λάνθιμος νιώθει πια εμπιστοσύνη στη σκηνοθετική του δύναμη - παρά τη διαφορά της γλώσσας.

Η παλιοπαρέα επιστρέφει

Στο «Killing of a Sacred Deer», η Κίντμαν, που μόλις τελείωσε γυρίσματα του «How to Talk to Girls at Parties» και ετοιμάζεται να πρωταγωνιστήσει στη νέα ταινία της Σοφία Κόπολα, υποδύεται τη σύζυγο του Κόλιν Φάρελ με ένα σενάριο που καταλαβαίνεις ότι φέρει και πάλι την πετυχημένη σφραγίδα του Ευθύμη Φιλίππου: η ιστορία θέλει έναν έφηβο να γίνεται μέλος μιας οικογένειας, να την αναστατώνει και να θέτει σε κίνδυνο την ηρεμία ενός μέχρι πρότινος πετυχημένου σχήματος με έναν αναγνωρισμένο χειρουργό στη θέση του πάτερ φαμίλια.
Και πάλι δηλαδή στο επίκεντρο του Λάνθιμου τίθενται το οικογενειακό σχήμα και η υποτιθέμενη ευταξία του περίκλειστου σχήματος που τον έκανε γνωστό τοις πάσι - κυρίως μέσω του «Κυνόδοντα».

Αυτή τη φορά οι φήμες λένε ότι πηγή της έμπνευσης του Λάνθιμου και του Φιλίππου, που υπογράφει το σενάριο, δεν είναι η ελληνική πραγματικότητα, ούτε κάποια φανταστική και σουρεαλιστική ιστορία, αλλά ο αρχαίος τραγικός ποιητής Ευριπίδης! Παρότι δεν έχουν αποκαλυφθεί λεπτομέρειες, οι πρώτες πληροφορίες κάνουν λόγο για ένα δράμα με απροσδόκητες συνέπειες και με βασικό θέμα παρμένο από αρχαία τραγωδία. Ιθύνων νους και πάλι ο Ευθύμης Φιλίππου ο οποίος δεν είναι μόνο κολλητός φίλος του Λάνθιμου, ο πιο στενός συνεργάτης του και ο άνθρωπος που θα συμβουλευτεί καθημερινά μέσω Skype από το μακρινό Λονδίνο, αλλά κι εκείνος που του εξασφάλισε ήδη ένα βραβείο στη Βενετία με το σενάριό του στις «Αλπεις».

Μετά τις Κάννες, ο Γιώργος Λάνθιμος κατακτά και το Χόλιγουντ


Ηταν τότε που οι κριτικοί επανέρχονταν δυναμικά στο σύμπαν του Λάνθιμου, αν και η πραγματική απογείωση έγινε με τον «Αστακό». Στους «New York Times» κάνουν ήδη υποκλίσεις κάθε φορά που ακούνε το όνομά του, ενώ ακόμα και ο πολύ δύσκολος Νάιτζελ Αντριους των «Financial Times» έγραψε ότι «ο Λάνθιμος έγινε και πάλι το πρόσωπο της ημέρας, όπως το 2009 με τον “Κυνόδοντα”, αλλά αυτή τη φορά με διαφορετικό τρόπο χάρη στον “Αστακό”. Σε αυτή την τραγικωμωδία που μιλάει για τον θάνατο, τον έρωτα, την επανάσταση και την ευθανασία ίσως να μπαίνουν πολλά κυρίως πιάτα στο τραπέζι, άλλα λίγο παραψημένα και άλλα άψητα, όλα όμως προκαλούν πολλή συζήτηση».

Η υποδοχή που του έγινε στην Αμερική ήταν μοναδική, καθώς ο «Αστακός» σάρωσε τα ταμεία στη Νέα Υόρκη, κι έτσι όλοι άρχισαν να ενδιαφέρονται να μάθουν ακόμα περισσότερα για το μοναδικό Ελληνα κινηματογραφιστή. Ο ίδιος ήξερε ότι οφείλει να φαίνεται συνεπής στην εικόνα του «παράξενου» Ελληνα που τον έκανε διάσημο: όταν, για παράδειγμα το περιοδικό «V» -ένα από τα πιο ξεχωριστά για τις αισθητική τους lifestyle περιοδικά- του ζήτησε να κάνει ένα fashion project, εκείνος έστησε τα μοντέλα της Victoria’s Secret σε μικροαστικούς διαδρόμους και σε σπίτια, ανάμεσα σε ηλικιωμένους και παλιές ταπετσαρίες. Το αδιάφορο βλέμμα και το «στοιχειωμένο» σώμα που μένει μακριά από κάθε ίχνος ηδυπάθειας ακόμα και σε ένα μοντέλο όπως η Τέιλορ Χιλ μαρτυρά από μακριά την υπογραφή «Lanthimos». Το ίδιο κάνει και η σκηνοθεσία του σε βιντεοκλίπ των Radiohead πριν από λίγο καιρό με αφορμή την κυκλοφορία του νέου τους άλμπουμ «A Man Shaped Pool».



Ο Τομ Γιορκ είχε ζητήσει από σκηνοθέτες, μεταξύ των οποίων και τον Λάνθιμο, να συμβάλουν στην προώθησή του και έτσι τα συγκεκριμένα πλάνα, που κυκλοφόρησαν εν είδει διαφημιστικού, έχουν τη σφραγίδα του Ελληνα. Ρίχνοντας μια ματιά στα πλάνα με πρωταγωνιστή τον Γάλλο ηθοποιό Ντενί Λαβάν -γνωστός από την ταινία «Holy Motors» να κάθεται και να τρώει αποκαλύπτοντας καθώς πλησιάζει η κάμερα ότι μασάει στον αέρα- δεν χωράει καμία αμφιβολία ότι πρόκειται για δημιουργία του Λάνθιμου. Λανθιμικός αέρας δηλαδή στον κόσμο και της μουσικής, και της μόδας, και οπουδήποτε τον καλέσουν για να προσθέσει το αισθητικό του στίγμα που ξεκίνησε από το απέριττο, λόγω στάσης και ανάγκης, και εξελίχτηκε σε υψηλή τέχνη. Το low budget story -συστατικό της επιτυχίας του πλέον- έχει γίνει ένα πρότυπο κινηματογραφικής γραφής που δημιουργεί παντού μιμητές. Σε πρόσφατες συνεντεύξεις του εξήγησε ότι αυτό εν πολλοίς οφείλεται στο ότι μετέτρεψε το αναγκαίο σε υψηλό: «Κάποτε δεν χρησιμοποιούσαμε μέικ απ και τώρα σχεδόν το επιβάλουμε, εκτός αν κάποιος το ζητήσει» έλεγε σε μία από τις ελάχιστες, πρόσφατες συνεντεύξεις του και μόνο σε ξένα Μέσα. «Πρώτα αναρωτιόμασταν τι ρούχα έχουμε.

Τι καναπέδες έχουμε σπίτια μας και μπορούμε να χρησιμοποιούσαμε; Πώς είναι το σπίτι σου και το δωμάτιό σου; Α, χρειαζόμαστε και αμάξι - ποιος έχει; Δεν ήταν εύκολο να πεις “θέλω ένα μαύρο αυτοκίνητο” και να υπάρχει, όπως γίνεται τώρα. Πρώτα έλεγα ότι έχω ξεπεράσει το μπάτζετ γιατί το παντελόνι που χρησιμοποιούσαμε σε κάποια στιγμή έκανε 20 ευρώ ενώ τώρα λέω: “Σιγά, τι σημαίνουν 10 ευρώ παραπάνω για ένα παντελόνι;». Η αλήθεια είναι βέβαια ότι γλιτώνουμε πολλά χρήματα από τους ανθρώπους με πείρα, που θα μπορούσαν να πληρώνονται με τρελά ποσά αλλά συμμετάσχουν αφιλοκερδώς στα εγχειρήματά μας όπως συνέβη και στον “Αστακό”. Πολλά πράγματα, όμως, που είμαστε αναγκασμένοι να τα κάνουμε τώρα σχεδόν τα έχουμε επιβάλει. Εκτός από το μέικ απ, δεν χρησιμοποιούμε φώτα γιατί κάποτε δεν είχαμε χρήματα και τώρα το θεωρούμε αδιανόητο γιατί αυτά χαλάνε το πλάνο. Μεγαλώσαμε μαθαίνοντας να μισούμε τον φωτισμό στις ταινίες εκτός αν είναι πολύ απαραίτητος».

Η παρεΐστικη συνταγή της επιτυχίας

Είναι προφανές ότι η παρέα λειτουργεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, σαν ομάδα από τότε που πρωτοέκαναν ταινίες - με την ίδια πάντα μανία και πάθος. Ο Λάνθιμος ομολογεί ότι δεν έχουν αλλάξει τη συνήθεια να μοντάρουν πάντα σε ένα ελληνικό νησί και πάντα καλοκαίρι - γιατί αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος να κάνουν ελάχιστες έστω διακοπές. Αφηγείται ακόμα και σήμερα περιστατικά με τον κεντρικό μοντέρ του, τον Γιώργο Μαυροψαρίδη, να είναι κλεισμένος νυχθημερόν σε ένα δωμάτιο και να μοντάρει και να βγαίνει μόνο για μια βουτιά! Αυτός ο παρεΐστικος τρόπος είναι και η βασική συνταγή της επιτυχίας του Λάνθιμου, ο οποίος έμεινε μακριά από την ελληνική μιζέρια, αγάπησε τον τόπο του, αλλά δεν θέλησε να εμπλακεί στην εγχώρια παραφιλολογία ή να ζητήσει οικονομικές ενισχύσεις από το κράτος.

Χωρίς να απαρνείται την καταγωγή του, έγινε διεθνής ακριβώς επειδή δεν φοβήθηκε να ξεπεράσει τα σύνορα λέγοντας σε μια πρόσφατη συνέντευξή του-επίσκεψη στα άδυτα της Criterion Collection: «Πηγαίνω στην Ελλάδα τα καλοκαίρια, την επισκέπτομαι τακτικά και εκτιμώ πολλούς δημιουργούς της ελληνικής κινηματογραφίας. Ειδικά στην Αριάν λείπει πολύ η Ελλάδα», δήλωσε. Κρατώντας μονάχα τα καλά στοιχεία, ο Λάνθιμος εξακολουθεί να τιμάει τους φίλους του όπως τον Φιλίππου ή τον Λαζόπουλο - μια ακόμα απόδειξη ότι η ελληνική ψυχή μπορεί να κατακτήσει τον κόσμο με μοναδικό όπλο μια παρέα από ιδανικούς συντρόφους. «Αρκεί να βρεις τη δομή που θα σε οδηγήσει στην ευτυχία - και από εκεί στην επιτυχία», έλεγε ο ίδιος σε μια πρόσφατη συνέντευξή του.

Και το καλύτερο: κατακτώντας εσωτερικότητα, ο Λάνθιμος έγινε ο μοναδικός σκηνοθέτης που μας έβγαλε εκτός συνόρων μετά τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Τα πάντα δείχνουν ότι διανύουμε πια για τα καλά μια νέα εποχή -κι αυτή φέρει αναμφισβήτητα το όνομα του Γιώργου Λάνθιμου.


Η Αλίσια Σίλβερστοουν, ιέρεια των απανταχού εφήβων, ανάμεσα
στις πρωταγωνίστριες του «The Killing of a Sacred Deer»

Από την επίσκεψη και την κοινή συνέντευξή του με τη γυναίκα του Αριάν Λαμπέντ στα γραφεία της περίφημης Criterion Collection. «Στην Αριάν λείπει πολύ η Ελλάδα» δήλωσε ο Λάνθιμος

Σε ρόλο φωτογράφου για το περίοπτο περιοδικό «V» με διάσημο Αγγελο της Victoria’s Secret



Προσωπικά φωτογραφικά αποτυπώματα του Γιώργου Λάνθιμου από το site του