Τζεφ Πάιατ: Ο πρέσβης των ΗΠΑ που μας ήρθε από τον εμφύλιο της Ουκρανίας

Το γεγονός ότι ο νέος πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζεφ Πάιατ έρχεται στην Ελλάδα από την Ουκρανία, όπου υπηρετούσε μέχρι πρόσφατα ως επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής, φούντωσε τα συνωμοσιολογικά σενάρια και δημιούργησε περίεργους συνειρμούς για το ποιοι μπορεί να είναι οι μελλοντικοί σχεδιασμοί της Ουάσιγκτον.

0 κ. Πάιατ ήταν πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία από τις 30 Ιουλίου του 2013. Η τριετής θητεία του συνέπεσε με μια περίοδο όπου η επικράτεια της Ουκρανίας συρρικνώθηκε. Η Μόσχα προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας στο ρωσικό κράτος και ακολούθησαν εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ του επίσημου ου-κρανικού κράτους και στασιαστών ανταρτών υποστηριζόμενων από τη Μόσχα. Ως πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στην Ουκρανία, ο κ. Πάιατ επέλεξε έναν ενεργό ρόλο με καθημερινές σχεδόν παρεμβάσεις στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα στηρίζοντας τον πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο και τις προσπάθειες του σημερινού πρωθυπουργού Βολοντίμιρ Γκρόισμαν. «Το Ντόνμπας είναι Ουκρανία» και «η Μαριούπολη είναι Ουκρανία», έγραψε πρόσφατα ο κ. Πάιατ στον λογαριασμό του στο Twitter, τον οποίο τροφοδοτεί καθημερινά με εντατικό ρυθμό, στηρίζοντας το Κίεβο απέναντι στους αυτονομιστές που επιθυμούν την απόσχιση περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας, οι οποίες θεωρούνται από τις πιο σημαντικές βιομηχανικές περιοχές της χώρας.



Ο 53χρονος Αμερικανός διπλωμάτης είναι ο κύριος εκφραστής της αμερικανικής πολιτικής στην Ουκρανία, γεγονός που τον φέρνει -σχεδόν σε καθημερινή βάση- σε αντιπαράθεση με τη Μόσχα. Είτε καταγγέλλοντας ρωσική στρατιωτική εμπλοκή την εποχή των σκληρών συγκρούσεων ανάμεσα στον ουκρανικό στρατό και τους φιλορώσους αυτονομιστές, είτε υπερασπιζόμενος την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, είτε μοιράζοντας ο ίδιος σάντουιτς σε Ουκρανούς στρατιώτες, ο Τζέφ Πάιατ κάθε άλλο παρά ακολουθούσε το στερεότυπο του διπλωμάτη που κάνει άτυπες συνεννοήσεις από το παρασκήνιο αποφεύγοντας να λειτουργήσει στο φως. «Είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε για χαλάρωση των κυρώσεων που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ στη Ρωσία», έγραφε το βράδυ της Πέμπτης 26 Μαϊου 2016 ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής στο Κίεβο.

Ο κ. Πάιατ είναι κόκκινο πανί για τους Ρώσους, θα μπορούσε να σχολιάσει κάποιος προσεκτικός παρατηρητής. Τον Σεπτέμβριο του 2014 καταγγέλθηκε ότι είχε αναρτήσει στο Twitter του ψεύτικες φωτογραφίες από άσκηση ουκρανικών και αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, ενώ σε άλλη περίπτωση οι Ρώσοι τον «ξεφώνισαν» επειδή ανέβασε φωτογραφία ενός γερμανικού άρματος μάχης που συμμετείχε δήθεν στα κοινά «παίγνια» του ουκρανικού στρατού με το ΝΑΤΟ, ενώ στην πραγματικότητα η εικόνα ήταν από γυμνάσια που είχαν γίνει το 2013.
Το διπλωματικό σκάνδαλο: «Γ...α την Ε.Ε.»

Ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία, έγινε διάσημος τον Φεβρουάριο του 2014 όταν μυστηριωδώς διέρρευσε στο YouTube μια τηλεφωνική συνομιλία του με τη βοηθό υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ. Λίγο πριν ξεσπάσουν οι αιματηρές συγκρούσεις στην Ουκρανία, η κυρία Νούλαντ συζητούσε με τον κ. Πάιατ τις εξελίξεις στο Κίεβο. Σε παρατήρηση του Αμερικανού διπλωμάτη ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θα αφήσει αναπάντητες τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ουκρανών διαδη¬λωτών από την κυβέρνηση του τότε προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, η Βικτόρια Νούλαντ είχε απαντήσει κυνικά: «Γ...α την Ε.Ε.». Ο απαξιωτικός χαρακτηρισμός της βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιας για ευρωπαϊκά θέματα, είχε προκαλέσει μίνι κρίση στις σχέσεις της Ουάσινγκτον με τις Βρυξέλλες. Παρά το γεγονός ότι η κυρία Νούλαντ και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ζήτησαν δημοσίως συγγνώμη για τη σκαιά αναφορά, οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν αντιδράσει έντονα καταδικάζοντας ως απαράδεκτες τις απόψεις που είχαν καταγραφεί μυστηριωδώς σε ένα τηλεφώνημα μεταξύ δύο Αμερικανών διπλωματών, το οποίο υποτίθεται ότι ήταν εμπιστευτικό. Εντύπωση είχε προκαλέσει και το γεγονός ότι ο κ. Πάιατ είχε ξεσπάσει σε γέλια ακούγοντας την κυρία Νούλαντ να σχολιάζει «fuck the EU». Βεβαίως οι Ρώσοι ουδέποτε παραδέχθηκαν επισήμως ότι εκείνοι είχαν υποκλέψει το τηλεφώνημα αν και η τότε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών Τζένιφερ Ψάκι είχε δηλώσει ότι οι πρακτικές της Ρωσίας «έπεσαν πολύ χαμηλά».

Η θητεία σε Ασία και Λατινική Αμερική

Η καριέρα του Τζέφ Πάιατ, ο οποίος εισήλθε στο Διπλωματικό Σώμα των ΗΠΑ το 1989, ξεκίνησε από την Κεντρική Αμερική. Από το 1990 μέχρι το 1992 ήταν οικονομικός αξιωματούχος και υποπρό- ξενος στην Τεγουσιγάλπα της Ονδούρας. Στη συνέχεια μετατέθηκε στο Νέο Δελχί της Ινδίας όπου υπηρέτησε από το 1992 μέχρι το 1994. Επιστρέφοντας για λίγα χρόνια στην Ουάσινγκτον, ο νέος πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα χρημάτισε βοηθός προσωπικού στον βοηθό γενικό γραμματέα του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για τη Λατινική Αμερική (1994).

Τα καθήκοντά του στην Ουάσινγκτον συμπεριλαμβάνουν τη θέση του διευθυντή προσωπικού στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας για τη Λατινική Αμερική (1996-97) και του ειδικού βοηθού του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών (1995-96). Από το 1997 ως το  1999 υπήρξε διευθυντής του αμερικανικού προξενείου στη Λαχόρη, εκπροσωπώντας τις ΗΠΑ στη μεγαλύτερη και πιο σημαντική πολιτικά επαρχία του Πακιστάν.

Στη συνέχεια ο κ. Πάιατ τοποθετήθηκε στο αμερικανικό γενικό προξενείο στο Χονγκ Κονγκ, διευθύνοντας τον έλεγχο του διαλόγου για το εμπόριο και τις εξαγωγές με την Ειδική Διοικητική Περιφέρεια του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα.
 

Από το 2002 ως το 2007 ο κ. Πάιατ υπηρέτησε στην αμερικανική πρεσβεία στο Νέο Δελχί, αρχικά ως σύμβουλος για πολιτικές υποθέσεις και από τον Ιούνιο του 2006 ως υπαρχηγός της αποστολής. Υπ' αριθμόν δύο της αμερικανικής πρεσβείας στο Νέο Δελχί, υπηρέτησε ως γενικός διευθυντής για μία από τις περισσότερο και ταχύτερα αυξανόμενες ξένες αποστολές των ΗΠΑ. Από τον Μάιο του 2010  ως τον Ιούλιο του 2013, ο κ. Πάιτ διετέλεσε αναπληρωτής βοηθός γενικός γραμματέας στο Γραφείο Υποθέσεων Νότιας και Κεντρικής Ασίας, όντας επικεφαλής της νέας γεωγραφικής διεύθυνσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, και βοήθησε στη διαχείριση των αχέσεων των ΗΠΑ σε μία περιοχή που εκτείνεται από το Καζακστάν ως τον Ινδικό Ωκεανό. Από τον Αύγουστο του 2007 έως τον Μάιο του 2010 υπήρξε βοηθός επικεφαλής στην αποστολή των ΗΠΑ των Διεθνών Οργανώσεων στη Βιέννη, εκπροσωπώντας τις ΗΠΑ στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας και σε άλλες τεχνικές υπη¬ρεσίες των Ηνωμένων Εθνών. Την 30ή Ιουλίου του 2013, ορκίστηκε όγδοος πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία. Από το καλοκαίρι του 2016, η 26χρονη καριέρα του στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ θα συνεχιστεί στην Ελλάδα.

Με εξαίρεση την Ουκρανία, όλες οι διπλωματικές εμπειρίες του νέου πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα προέρχονται από την Ασία, την Κεντρική και τη Λατινική Αμερική και μάλιστα σε πόστα που αφορούν αρμοδιότητες εμπορικής φύσης και δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν θέσεις πρώτης διαλογής. Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι ο κ. Πάιατ δεν έχει εμπειρία από την περιοχή των Βαλκανίων, τα ελληνοτουρκικά θέματα ή το Κυπριακό. Ωστόσο, όπως απέδειξε κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Κίεβο, είναι φιλομαθής. Σημειώνεται ότι ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε φτάνοντας στην Ουκρανία ήταν να μάθει ουκρανικά.

Ο πρεσβευτής Πάιατ γεννήθηκε το 1963 και μεγάλωσε στη Λα Τζόλα της Καλιφόρνιας. Εχει μάστερ στις Διεθνείς Σχέσεις από το Πανεπιστήμιο του Γέιλ και πτυχίο Πολιτικών Επιστημών από το Πανεπιστήμιο Ιρβάιν της Καλιφόρνιας.

Προτού ενταχθεί στην υπηρεσία του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, εργάστηκε στον Διαμερικανικό Διάλογο, ένα think tank με έδρα την Ουάσινγκτον, που φέρνει σε επαφή κορυφαίους Αμερικανούς πολίτες. Με τη γυναίκα του Μαίρη έχουν αποκτήσει δύο παιδιά, τον Γουίλιαμ και την Κλερ.

Η τοποθέτηση στο δελεαστικό πόστο των Αθηνών

Στο ερώτημα πώς επελέγη ο κ. Πάιατ για την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα, παρά το γεγονός ότι δεν είχε προϋπηρεσία σε χώρες της περιοχής, έμπειρος διπλωμάτης αποκαλύπτει ότι κάθε φορά που είναι ελεύθερη θέση πρεσβευτή στην Ελλάδα δίνεται μάχη. Οπως μας εξηγεί, η πρεσβεία στην Αθήνα είναι ένα δελεαστικό πόστο, κυρίως για τους διπλωμάτες καριέρας όπως ο Τζέφρι Πάιατ. Ειδικά από τη στιγμή που οι πρεσβείες των ΗΠΑ στις ευρωπαϊκές πόλεις πρώτης γραμμής, όπως η Ρώμη και η Μαδρίτη, ανατίθενται σε πρόσωπα που έχουν συνεισφέρει στο Δημοκρατικό ή το Ρεπου¬μπλικανικό Κόμμα (αναλόγως από ποιο κόμμα προέρχεται ο πρόεδρος των ΗΠΑ), η Αθήνα είναι μια μετάθεση που προσφέρει την ευκαιρία για μια άνετη θητεία σε μια χώρα με ιδανικό κλίμα. Ιδίως μετά την τριετή εμπειρία στο καμίνι της Ουκρανίας, ο Τζέφρι Πάιατ, που θεωρείται ατύπως «προστατευόμενος» της πανίσχυρης Βικτόρια Νούλαντ, μάλλον ανταμείβεται με μία θέση που θα του επιτρέψει να χαλαρώσει.

Τη διάθεσή του αυτή έδειξε εμμέσως στις 21 Μαΐου του 2016, δύο ημέρες μετά την ανακοίνωση ότι επελέγη ως διάδοχος του Ντέιβιντ Πιρς στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα. Ο κ. Πάιατ ανέβασε στον λογαριασμό του στο Twitter μια φωτογραφία του να κάνει ανέμελα ποδήλατο στο Κίεβο.

Πώς θα κινηθεί ο νέος πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα; Είναι δύσκολο να θεωρήσει κανείς ότι ο Τζέφρι Πάιατ θα επιλέξει ένα χαλαρό προφίλ χωρίς να παρεμβαίνει στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα της Ελλάδας. Στην Ουκρανία ακολουθούσε ένα πρόγραμμα διαρκώς παρεμβατικό με συνεχή δημόσια παρουσία, ιδίως στα κοινωνικά δίκτυα. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι την Τετάρτη 25 Μαίου, ο κ. Πάιατ έκανε 41 «τιτιβίσματα» από τον προσωπικό του λογαριασμό @GeoffPyatt. Η Τετάρτη 25 Μαϊου του 2016, λοιπόν, δεν ήταν συνηθισμένη μέρα για την Ουκρανία, ούτε και για τον Αμερικανό πρεσβευτή στο Κίεβο, αφού οι Ρώσοι απελευθέρωσαν τη Νάντια Σαβτσένκο, Ουκρανή πιλότο που κρατούσαν φυλακισμένη για δύο χρόνια σε αντάλλαγμα για την αποφυλάκιση δύο Ρώσων κρατουμένων.

Ακόμη και η Eurovision αποτέλεσε αφορμή για πρόσφατες παρεμβάσεις του κ. Πάιατ, αφού φρόντισε να αποθεώσει την Τζαμάλα για το τραγούδι με το οποίο κέρδισε τον πρόσφατο διαγωνισμό τραγουδιού.

Παρά τις εμπειρίες του παρελθόντος, έχει παρέλθει ο καιρός που οι πρεσβευτές των ΗΠΑ στην Ελλάδα συμπεριφέρονταν σαν ανθύπατοι. Εχουν περάσει αρκετά χρόνια και από το 1997 και τη θητεία του Νίκολας Μπερνς στηνΑθήνα, του χαρισματικού διπλωμάτη που, αφού ολοκλήρωσε τη θητεία του εδώ, υπηρέτησε ως μόνιμος αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και το 2005 έφτασε να αναλάβει την επίζηλη θέση του υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ όπου παρέμεινε μέχρι το 2008.

Το αν ο κ. Πάιατ θα επιλέξει τον δρόμο του Νίκολας Μπερνς, που είχε σχεδόν αναγορευθεί σε πυλώνα της εσωτερικής πολιτικής σκηνής, ή το μονοπάτι του απερχόμενου πρέσβη Ντέιβιντ Πιρς, που αρκέστηκε στις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις επιλέγοντας έναν ρόλο που θυμίζει σχολιαστή είτε όταν ανάβει ένα κερί ευχόμενος συμφωνία στο Eurogroup, είτε όταν τουιτάρει αμφίσημα ότι η αγαπημένη του ελληνική λέξη είναι το «drama» -χωρίς να είναι προφανές αν ειρωνεύεται ή κάνει black humor- είναι κάτι που θα φανεί σύντομα. Εμπειροι διπλωμάτες θεωρούν πάντως υπερβολικά τραβηγμένα και εκτός πραγματικότητας τα σενάρια που συνδέουν τη διπλωματική θητεία του Τζέφρι Πάιατ στην Ελλάδα με όσα συνέβησαν τα τελευταία χρόνια στην Ουκρανία.