Έρνστ Τσίλερ: Ο Γερμανός αρχιτέκτονας που... μάγεψε τον Ομπάμα

Μία από τις στιγμές της πρόσφατης επίσκεψης Ομπάμα που έγινε viral ήταν η στιχομυθία του με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, κατά την επίσκεψή του στο Προεδρικό Μέγαρο.

Γοητευμένος από το κτίριο αλλά και θέλοντας να «σπάσει» τον πάγο, ο Μπάρακ Ομπάμα ρώτησε τον Έλληνα πρόεδρο: «Αυτή είναι η κατοικία σας; Εδώ μένετε;»

«Μένω στο σπίτι μου», απάντησε ο κύριος Παυλόπουλος! Πόσοι όμως ξέρουν περισσότερα γι’ αυτό και τον άνθρωπο που το σχεδίασε;

Το Προεδρικό Μέγαρο

Αρχιτέκτονας του κτιρίου είναι ο Γερμανός Ερνστ Τσίλερ. Χρησιμοποίησε εν μέρει κι ένα παλαιότερο σχέδιο του Θεόφιλου Χάνσεν. Παλαιότερα, ήταν γνωστό ως Νέα Ανάκτορα. Αν και η σκέψη για κατασκευή του υπήρχε από το 1868, η εντολή δόθηκε στον Τσίλερ 20 χρόνια αργότερα, με αφορμή τον γάμο του τότε διαδόχου, Κωνσταντίνου, με την πριγκίπισσα της Πρωσίας Σοφία. Οι εργασίες ανέγερσής του ξεκίνησαν το 1891 και ολοκληρώθηκαν το 1897. Επίσημη βασιλική κατοικία έγινε το 1913, μετά τη δολοφονία του Γεώργιου και την άνοδο στον θρόνο του Κωνσταντίνου. Από το 1924 (ανακήρυξη της δημοκρατίας) ως το 1935 (παλινόρθωση μοναρχίας), χρησιμοποιήθηκε ως Προεδρικό Μέγαρο. Στη συνέχεια, φιλοξένησε εκ νέου τη βασιλική οικογένεια. Από το 1974 το κτίριο χρησιμοποιείται ως έδρα της Προεδρίας της Δημοκρατίας και κατοικία του εκάστοτε Προέδρου.

Το Προεδρικό Μέγαρο



Πρόκειται για ένα νεοκλασικό τριώροφο κτίριο με λιτή πρόσοψη, ενώ οι κήποι του καταλαμβάνουν έκταση 25.000 τ.μ. και αποτελούν έναν παράδεισο οξυγόνου στο κέντρο της Αθήνας.

Από τη Σαξονία και τη Βιέννη στην Ελλάδα

Ο Ερνστ Τσίλερ (Ernst Ziller) ήταν Γερμανός αρχιτέκτονας. Γεννήθηκε στο Όμπερλεσνιτς της Σαξονίας το 1837. Ο πατέρας του ήταν κατασκευαστής δομικών έργων. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο της Δρέσδης (1855-1858), όπου και βραβεύτηκε με αργυρό μετάλλιο. Εργάστηκε για λίγο στη Λειψία και στη συνέχεια αναχώρησε για τη Βιέννη, όπου προσλήφθηκε ως σχεδιαστής του μεγάλου Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν, ο οποίος εκείνη την εποχή προχωρούσε στην πρώτη φάση της ανέγερσης του Μεγάρου της Ακαδημίας Αθηνών (Το 1859 μπήκε ο θεμέλιος λίθος).

Ο Έρνστ Τσίλερ



Το 1860 ο Τσίλερ επέστρεψε στη Δρέσδη και πήρε μέρος σ’ έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την Τιφλίδα (σήμερα στη Γεωργία), όπου κατέκτησε το Α’ Βραβείο. Το 1861 ήρθε για πρώτη φορά στην Αθήνα με τον Χάνσεν, ο οποίος του ανέθεσε «εν λευκώ» την εφαρμογή των σχεδίων για την Ακαδημία και αργότερα την Εθνική Βιβλιοθήκη. Φαίνεται ότι για κάποιο διάστημα μετά το 1864 εργάστηκε πάλι στη Βιέννη, δίπλα στον Χάνσεν. Το 1868 εγκαταστάθηκε οριστικά στη χώρα μας, για να εργαστεί ως ανεξάρτητος αρχιτέκτονας. Η γνωριμία του με τον βασιλιά Γεώργιο και οι φιλικές σχέσεις που ανέπτυξε με τη μεγαλοαστική τάξη είχε σαν αποτέλεσμα να δεχτεί εκατοντάδες παραγγελίες για τη σχεδίαση και την κατασκευή κτιρίων.

Στο χτίσιμο της Ακαδημίας Αθηνών



Από το 1872 ως το 1883 διετέλεσε καθηγητής στο Πολυτεχνείο (από το οποίο φαίνεται ότι παραιτήθηκε γιατί αρνήθηκε να συγκαλύψει τις οικονομικές καταχρήσεις που καθυστερούσαν την ανέγερση του Ζαππείου).

Το 1884 διορίστηκε Διευθυντής Δημοσίων Έργων. Από τα 500 περίπου κτίρια που σχεδίασε και επέβλεψε ξεχωρίζουν:

Το Μέγαρο Σλίμαν, γνωστότερο ως «Ιλίου Μέλαθρον» στην Αθήνα.



Έχτισε επίσης το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών, που κατεδαφίστηκε το 1939 και το Μέγαρο Μελά (μετέπειτα Κεντρικό Ταχυδρομείο Αθηνών στην Πλατεία Δημαρχείου)



Το Εθνικό Θέατρο (στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου της Αθήνας)



Επίσης η πρώην Σχολή Ευελπίδων, το Εθνικό Χημείο, το Θέατρο της Ζακύνθου (1871, καταστράφηκε στους σεισμούς του 1953) και το θέατρο της Πάτρας.



Το Δημαρχείο Ερμούπολης Σύρου



Οι αγορές του Αιγίου και του Πύργου, το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη (σήμερα Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα) κ.ά.

Το Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας



Στον Πειραιά κατασκεύασε κοντά στη σημερινή πλατεία Αλεξάνδρας, τη λεγόμενη «Συνοικία Τσίλερ» ή «Συνοικία των Επαύλεων», με σκοπό την πώληση των κτιρίων.

Σημαντική ήταν η προσφορά του και στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική: Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στα Βίλια, Ναός Αγίας Μαρίνας, στο Βέλο Κορινθίας, Άγιος Λουκάς Πατησίων, Αγία Τριάδα της οδού Πειραιώς κ.ά.

Η Παναγία Φανερωμένη στο Αίγιο



Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου στο κτήμα Θων



Ασχολήθηκε επίσης εντατικά και με την αρχαιολογία. Ανακάλυψε πρώτος τη θέση του Παναθηναϊκού Σταδίου. Έκανε έρευνες στο θέατρο του Διονύσου, στην Αίγινα, στο Ραμνούντα, στις Ελευθερές κλπ. Μελέτησε το δίκτυο ύδρευσης της αρχαίας Αθήνας και έκανε προτάσεις για την αξιοποίησή του (να μην ξεχνάμε ότι η Αθήνα αντιμετώπιζε τεράστιο πρόβλημα ύδρευσης τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα).

Αξιόλογο ήταν και το συγγραφικό του έργο: «Ανασκαφές στο Παναθηναϊκό Στάδιο» (1870), «Για την αρχική Ύπαρξη των Καμπυλών του Παρθενώνα» (1865), «Τα τείχη των Ελευθερών» (1867), «Η Ύδρευση των Αρχαίων Αθηνών» (1877).

Θεωρείται ο πιο αντιπροσωπευτικός του ώριμου ελληνικού κλασικισμού. Το ύφος του είναι εκλεκτικό, εμπνέεται από την αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την Αναγέννηση αλλά και βορειοευρωπαϊκά στοιχεία (σ’ αυτό έπαιξε σίγουρα ρόλο και η συνεργασία του με τον Χάνσεν).

Ένας από τα 9 αδέλφια του, ο Paul (Παύλος), εγκαταστάθηκε επίσης στη χώρα μας, όπου ήταν ιδιοκτήτης κατασκευαστικής εταιρείας. 

Παντρεύτηκε την πιανίστρια Σοφία Δούδου το 1878 στη Βιέννη, με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά: τρεις κόρες και δυο γιους. Η Σοφία Δούδου, ιδιαίτερα καλλιεργημένη γυναίκα, όπως άλλωστε και όσες και όσοι ασχολούνται και σήμερα με την κλασική μουσική, δίδαξε πιάνο σε δυο γενιές μαθητών. Πολύ συχνά, το ζευγάρι διοργάνωνε στο σπίτι τους (Μέγαρο Τσίλερ), στην οδό Μαυρομιχάλη στην Αθήνα, μουσικά απογευματινά και μουσικές εσπερίδες. Πλήθος άλλες μελέτες του, σε άριστα σχέδια, παρέμειναν ανεκτέλεστες. 

Με τη σύζυγό του Σοφία



Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα Ανάκτορα στους Πεταλιούς της Εύβοιας, σε νεογοτθικό στιλ. Ήταν ο πρώτος αρχιτέκτονας που χρησιμοποίησε σιδερένια υποστυλώματα στην οικοδομή, όπως και σύστημα κλιματισμού με θερμό αέρα (το 1878-80, στο «Ιλίου Μέλαθρον»).

Το Ίλιον Μέλαθρον



Φοιτητές του υπήρξαν στο Πολυτεχνείο κορυφαίοι αρχιτέκτονες του τέλους του 19ου αιώνα. Ο Ερνστ Τσίλερ πέθανε στην Αθήνα το 1923.