10+1 Νόμπελ Ειρήνης που... ξεσήκωσαν πόλεμο!

Το φετινό Νόμπελ Ειρήνης απονεμήθηκε στη Διεθνή Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων, με την επιλογή αυτή της Νορβηγικής Επιτροπής ερμηνεύεται ως ένα μήνυμα στη Βόρεια Κορέα και τον Κιμ Γιονγκ Ουν που απειλούν με χρήση πυρηνικών όπλων.

Από τότε που τα Νόμπελ Ειρήνης απονέμονται σε πρόσωπα και θεσμούς για τους οποίους όλοι οι άνθρωποι εκφράζουν απόψεις, τότε δημιουργούνται και οι περισσότερες αντιπαραθέσεις, συγκριτικά με άλλα βραβεία.

Η Επιτροπή των Νόμπελ έχει κατά καιρούς προβεί σε κάποιες σωστές επιλογές, όπως ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός (1944), ο Γερμανός γιατρός Άλμπερτ Σβάιτσερ (1952), ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (1964), η Μητέρα Τερέζα (1979) και ο Νέλσον Μαντέλα (1993) άξιζαν όντως να λάβουν το βραβείο αυτό, καθώς αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή σε ανθρωπιστικά ζητήματα.

Ωστόσο, έχουν υπάρξει και περιπτώσεις που οι επιλογές της Επιτροπής για το Νόμπελ Ειρήνης ήταν κοντόφθαλμες ή αφελείς, ξεσηκώνοντας... πόλεμο!

Και ιδού ορισμένες εξ αυτών 

1. Κόρντελ Χαλ (1945)



Ο Κόρντελ Χαλ τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης για τον εξέχοντα ρόλο του στην ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών. 

Θεωρήθηκε μία αμφιλεγόμενη νίκη, εξαιτίας ενός περιστατικού το 1939, όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών επί προεδρίας Φραγκλίνου Ρούσβελτ.

Ο πρόεδρος ήταν έτοιμος να βοηθήσει 950 Εβραίους που βρίσκονταν στο πλοίο «SS St Louis», αναζητώντας πολιτικό άσυλο. Όμως ο Χαλ και μία ομάδα Δημοκρατών από τον Αμερικανικό Νότο εξέφρασαν την έντονη αντίθεσή τους, απειλώντας να αποσύρουν τη στήριξή τους στον Ρούσβελτ στις επόμενες εκλογές, εάν άφηνε το πλοίο να δέσει. 

Ο Ρούσβελτ υποχώρησε και το SS St. Louis άλλαξε πορεία με αποτέλεσμα πολλοί από τους επιβάτες του να καταλήξουν θύματα του Ολοκαυτώματος.  

2. Χένρι Κίσινγκερ (1973)



Ο πρώην υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης μαζί με τον Βιετναμέζο ηγέτη Le Duc Tho για τις προσπάθειές να σταματήσει ο πόλεμος στο Βιετνάμ. Ωστόσο, ο δεύτερος δεν ήθελε να μοιραστεί το βραβείο με τον Κίσινγκερ και αρνήθηκε να το παραλάβει με το αιτιολογικό ότι ο πόλεμος δεν σταμάτησε ποτέ, ενώ είχαν παραιτηθεί δύο μέλη της Επιτροπής Νόμπελ. 

Σημειώνεται ότι ο Κίσινγκερ ήταν ο άνθρωπος που έπαιξε σημαντικό ρόλο και στους βομβαρδισμούς της Καμπότζης το 1969 και 1975, ενώ κακτηγορήθηκε ως εμπνευστής της επιχείρησης «Κόνδωρ» που στόχευε στην καταστολή των αριστερών κινημάτων στις χώρες της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του ‘70, καθώς και για την προτίμησή του σε απολυταρχικά καθεστώτα.

3. Μεναχέμ Μπεγκίν (l978) 

Τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 1978 από κοινού με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ, για τις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ που οδήγησαν στην συμφιλίωση του Ισραήλ και της Αιγύπτου. 

Ωστόσο, το σκοτεινό παρελθόν του Μπεγκίν προκάλεσε συζητήσεις. Ο Μπεγκίν ήταν επικεφαλής της σιωνιστικής οργάνωσης «Ιρκγούν», η οποία θεωρείτο τρομοκρατική οργάνωση και είχε θεωρηθεί υπεύθυνη για την βομβιστική επίθεση στο ξενοδοχείο «Βασιλιάς Δαβίδ» στην Ιερουσαλήμ, στις 22 Ιουλίου 1946, στοιχίζοντας τη ζωή 96 ανθρώπων.


4. Ριγκομπέρτα Μεντσού (1992)



Η Ριγκομπέρτα Μεντσού από τη Γουατεμάλα τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 1992 για τους αγώνες της για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων στη χώρα της.

Ωστόσο, ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Ντέιβιντ Στολ, έπειτα από έρευνες για το παρελθόν της, ανακάλυψε ότι είχε αλλάξει κάποια οικογενειακά δεδομένα, προκειμένου να φιλοτεχνήσει καλύτερα το αριστερό της προφίλ. Δεν είχε υπάρξει ποτέ αυτόπτης μάρτυρας του βασανισμού και της δολοφονίας του αδελφού της. 

Αμερικανοί πολιτικοί του συντηρητικού χώρου τη χαρακτήρισαν «μαρξίστρια τρομοκράτισσα», ζητώντας αφαίρεση του βραβείου, αίτημα που απέρριψε η Επιτροπή.

5. Γιασέρ Αραφάτ - Γιτζάκ Ράμπιν - Σιμόν Πέρες (1994)



Ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ τιμήθηκε με Νόμπελ Ειρήνης από κοινού με τον τότε πρωθυπουργό του Ισραήλ, Γιτζάκ Ράμπιν, και τον υπουργό Εξωτερικών, Σιμόν Πέρες για την επίλυση του Μεσανατολικού. 

Η Επιτροπή δέχθηκε έντονη κριτική καθώς ο Αραφάτ είχε κακό όνομα στη Δύση, ενώ αρκετές φωνές τον θεώρησαν ως τον «χειρότερο άνθρωπο που έχει κερδίσει ποτέ Νόμπελ Ειρήνης». 

Μάλιστα, ένα μέλος της Νορβητικής Επιτροπής Νόμπελ, ο Κάρε Κρίστιανσεν, υπέβαλε την παραίτησή του, χαρακτηρίζοντας τον Αραφάτ «τρομοκράτη». 

Ο Γιτζάκ Ράμπιν κατηγορήθηκε για την εκδίωξη όλων των Αράβων από τις περιοχές που κατέλαβε το Ισραήλ στον πόλεμο του 1948 και ως υπουργός Άμυνας ήταν υπεύθυνος για την αιματηρή καταστολή της πρώτης Ιντιφάντα το 1987.

Ο Σιμόν Πέρες από την πλευρά του κατηγορήθηκε ως εμπνευστής του πυρηνικού οπλοστασίου του Ισραήλ τη δεκαετία του ‘60 και αργότερα ως υπεύθυνος της σφαγής της Κανά. Επί πρωθυπουργίας του το 1996 πραγματοποιήθηκε η στρατιωτική επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Τα Σταφύλια της Οργής». 106 άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι 116 τραυματίστηκαν

6. Τζίμι Κάρτερ (2002)



Το 2002 το Νόμπελ Ειρήνης απονεμήθηκε στον πρώην πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζίμι Κάρτερ  «για τις άοκνες προσπάθειές του για την ειρηνική διευθέτηση των διεθνών συρράξεων, για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη», σύμφωνα με τη νορβηγική επιτροπή.
 
Ωστόσο, θεωρήθηκε αμφιλεγόμενη καθώς η απονομή πραγματοποιήθηκε τη στιγμή αμερικανική Γερουσία ενέκρινε την στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ. 

7. Wangari Maathai (2004)



Ήταν η πρώτη Αφρικανή γυναίκα που κέρδισε Νόμπελ Ειρήνης. Οι New York Times την είχαν  περιγράψει ως «φεμινίστρια, πολιτικό, καθηγήτρια, υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». 
Όμως, μία δήλωσή της προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών, όταν ισχυρίστηκε ότι ο ιός HIV του AIDS δημιουργήθηκε από λευκούς επιστήμονες για να πλήξουν τη μαύρη φυλή. 
Αργότερα, προσπάθησε να ανασκευάσει τη δήλωσή της, ωστόσο ήταν αργά...

8. Αλ Γκορ (2007)



Κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 2007 για τους αγώνες του σχετικά με την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. 

Κάποιοι χαρακτήρισαν ασύμβατο το έργο του αμερικανού πολιτικού με το σκοπό του βραβείου, ενώ άλλοι εξέφρασαν την άποψη ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν αποτελεί απειλή για την ανθρωπότητα κι έτσι η καμπάνια του Γκορ είναι άνευ αντικειμένου.
Ενώ στο ντοκιμαντέρ του Ντέιβις Γκουγκενχάιμ «Μια άβολη αλήθεια, ο Γκορ καλεί τους πολίτες να συμβάλλουν στη διάσωση του περιβάλλοντος, καταναλώνοντας λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια στο σπίτι, η αποκάλυψη ότι ο λογαριασμός του ηλεκτρικού στο σπίτι του με μηνιαία κατανάλωση 22.619 κιλοβάτ, σχεδόν το διπλάσιο της ετήσιας κατανάλωσης μιας μέσης οικογένειας στις ΗΠΑ, προκάλεσε σάλο.

9. Μπαράκ Ομπάμα (2009)



Πολλοί το θεώρησαν ως Νόμπελ Διπλωματίας, παρά Ειρήνης, καθώς ο Ομπάμα μετρούσε μόλις 9 μήνες στην προεδρία των ΗΠΑ και δεν είχε προβεί σε καμία απολύτως φιλειρηνική πράξη που να δικαιώνει την επιλογή του. 

Ο ίδιος δήλωσε πως δεν αξίζει να λάβει το Νόμπελ και το μέλλον τον... δικαίωσε, καθώς στήριξε μία πρακτική εκκαθαρίσεων στη Μέση Ανατολή, με θύματα ακόμη και αμάχους με τη χρήση μη επανδρωμένων τηλεκατευθυνόμενων αεροσκαφών.

Η βράβευση υπήρξε πρωτοφανής στην ιστορία του θεσμού, καθώς ο πρώτος αφροαμερικανός πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ βραβεύτηκε για τις καλές του προθέσεις και όχι για το έργο που είχε επιτελέσει για την εμπέδωση της ειρήνης, όπως απαιτεί η διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ.

10. Ευρωπαϊκή Ένωση (2012)



Η Νορβηγική Επιτροπή έδωσε το Νόμπελ Ειρήνης το 2012 στην Ευρωπαϊκή Ένωση για «τις έξι δεκαετίες που έχει συμβάλει στην ειρήνη, τη συμφιλίωση, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη» 

Ωστόσο, και αυτό το Νόμπελ προκάλεσε συζητήσεις, καθώς η χρονική στιγμή της απονομής συνέπεσε με την κοινωνική αναταραχή σε χώρες – μέλη, λόγω της οικονομικής κρίσης. 

*Καρλ φον Οσιέτσκι (1936)



Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι μία από τις περιπτώσεις που η Επιτροπή των βραβείων έκανε μεν τη σωστή επιλογή, αλλά στην πορεία επικρίθηκε από τον ίδιο τον Αδόλφο Χίτλερ.

Ο δημοσιογράφος, αντιναζιστής και κρατούμενος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, Καρλ φον Οσιέτσκι τιμήθηκε με Νόμπελ Ειρήνης το 1936, όταν αποκάλυψε την παραβίαση της Συνθήκης των Βερσαλλιών από πλευράς της Γερμανίας. Για αυτήν του την αποκάλυψη συνελήφθη και φυλακίστηκε. Στη Γερμανία κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία. 

Ο Καρλ φον Οσιέτσκι βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης, ενώ ο Χίτλερ κατηγόρησε την Επιτροπή των Βραβείων για παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας.

Ο Οσιέτσκι ήταν σοβαρά άρρωστος με φυματίωση και δεν του επετράπη να ταξιδέψει στο Όσλο για να παραλάβει το βραβείο του. Πέθανε στο νοσοκομείο της φυλακής τον Μάιο του 1938 από την ασθένεια, αλλά και των βασανιστηρίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. 

Μαχάτμα Γκάντι: Η ιστορική αδικία



Η μεγαλύτερη, πάντως, αδικία στην ιστορία των Νόμπελ είναι η μη βράβευση του Ινδού ηγέτη, Μαχάτμα Γκάντι. 

Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ότι ο άνθρωπος που αποτέλεσε το σύμβολο του μη βίαιου αγώνα για την ανεξαρτησία της Ινδίας δεν πήρε ποτέ Νόμπελ, αν και προτάθηκε πέντε φορές