Τι δείχνει το DNA των Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών (Β' μέρος)

Συνεχίζοντας το προηγούμενο άρθρο μας, θα ασχοληθούμε με το DNA ορισμένων πληθυσμιακών υποομάδων της χώρας μας και με το DNA των γειτονικών μας λαών.

Μελετώντας τα βιβλία "Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΤΟ DNA ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" και "Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ", του Ομότιμου Καθηγητή Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου του Α.Π.Θ. Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, βρίσκουμε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία. Παραθέτουμε ορισμένα από αυτά, ξεκινώντας με το (και επίκαιρο λόγω επίσκεψης Ερντογάν -προκλήσεις Τούρκων) θέμα των Ελλήνων Μουσουλμάνων του νομού Ροδόπης. Με τις ιστορικές πτυχές του θέματος αυτού, θα ασχοληθούμε πολύ σύντομα. Ας δούμε τι δείχνει το DNA.


(Κ. Τριανταφυλλίδης)

Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι του νομού Ροδόπης, παρουσιάζουν κοινά γενετικά χαρακτηριστικά. "Τα συνολικά αποτελέσματα, στο επίπεδο του DNA, δεν καταδεικνύουν σημαντικές διαφορές στη γενετική σύσταση των δύο θρησκευτικών κοινοτήτων (Χριστιανοί και πεδινοί Μουσουλμάνοι) του Νομού Ροδόπης". Και βέβαια, υπάρχουν και οι Πομάκοι, που ζουν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης. Αποτέλεσαν και αποτελούν αντικείμενο έρευνας από πολλούς και διακεκριμένους επιστήμονες.

Πιθανότερη είναι η εκδοχή οι Πομάκοι να "αντιπροσωπεύουν" απογόνους των αρχαίων Θρακών. Όπως γράφει ο Κ. Τριανταφυλλίδης, ένα πολύ χαρακτηριστικό τους στοιχείο είναι η παραλλαγή της αιμοσφαιρίνης που ονομάζεται αιμοσφαιρίνη HbO – Arab, που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα παγκοσμίως στους Έλληνες Πομάκους και δημιουργήθηκε πριν 2.000 χρόνια περίπου.

Πρόσφατες έρευνες, απέδειξαν ότι οι Πομάκοι βρίσκονται γενετικά πλησιέστερα στους Ευρωπαίους και τους Έλληνες, παρά σε Αφρικανούς ή Ασιάτες.


(Alberto Piazza - Γενετιστής)

Υπήρξαν κάποιοι επιστήμονες (;), οι οποίοι υποστήριξαν ότι οι Πομάκοι κατάγονται από αρχαίες αφρικανικές φυλές και άλλοι, που υποστήριξαν ότι κατάγονται από μογγολικές φυλές που κατοικούσαν στη Μικρά Ασία. Η ανάλυση της γενετικής σύστασης των Πομάκων με τον DNA προσδιορισμό των αλληλόμορφων γονιδίων που καθορίζουν λευκοκυτταρικά αντιγόνα (HLA), έδειξε ότι οι πληθυσμιακές ομάδες που βρίσκονται γενετικά πλησιέστερα προς τους Πομάκους είναι οι Έλληνες και οι Βούλγαροι, παρά οι Τούρκοι. (Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές χιλιάδες Πομάκοι ζουν και στη Βουλγαρία).

Τα αποτελέσματα των ερευνών των γενετιστών, επιβεβαιώνουν τον Πέτρο Θεοχαρίδη, ο οποίος στο βιβλίο του "Πομάκοι: Οι Μουσουλμάνοι της Ροδόπης, Ιστορία, Προέλευση, Γλώσσα, Θρησκεία",( Ξάνθη, 1995) διατύπωσε την άποψη ότι οι Πομάκοι αποτελούν γηγενή πληθυσμό της Θράκης, ο οποίος εξισλαμίστηκε (πιθανότατα τον 17ο αιώνα), όπως βέβαια και οι υπόλοιποι Έλληνες Μουσουλμάνοι της Ροδόπης.


(Αρχαίοι Σλάβοι)


Η γενετική σύσταση Σαρακατσάνων, Βλάχων, Ελλήνων από τη Γεωργία και των Ρομά

Ας δούμε τώρα τι έδειξε η έρευνα του DNA ορισμένων άλλων πληθυσμιακών υποομάδων της Ελλάδας. 

Ξεκινάμε από τους Σαρακατσάνους, με τους οποίους ασχοληθήκαμε πρόσφατα και θα ασχοληθούμε και στο μέλλον.

Ο Δανός Carsten Hoeg, όπως είχαμε αναφέρει  ήταν εκείνος που το 1925 – 1926, διατύπωσε την άποψη ότι οι Σαρακατσάνοι είναι αρχαίο νομαδικό ελληνικό φύλο.


(Γκέγκηδες)


 Το DNA, τον επιβεβαιώνει! Οι Σαρακατσάνοι δείχνουν μεγάλη γενετική ομοιότητα με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό. Και από την ανάλυση του μιτοχονδριακού DNA των Σαρακατσάνων δείχνει, κατά τον Κ. Τριανταφυλλίδη ότι "το 80% περίπου του σημερινού μιτοχονδριακού DNA αποθέματος των Σαρακατσαναίων προέρχεται από προγόνους που ζούσαν την Ύστερη Παλαιολιθική εποχή στον ελλαδικό γεωγραφικό χώρο, όπως και των υπόλοιπων Ελλήνων".

Η γενετική σύσταση των Βλάχων (με τους οποίους επίσης θα ασχοληθούμε εκτενώς), είναι περίπλοκη. Είναι γνωστές η προσπάθεια και η προπαγάνδα των Ρουμάνων (και λιγότερο των Ιταλών), να προσεταιριστούν τους βλαχόφωνους Έλληνες (κυρίως μεταξύ 1870 και 1943), χωρίς όμως να τα καταφέρουν.

Η γενετική εξέταση, δύο πληθυσμιακών δειγμάτων Βλάχων από το Dukasi της Αλβανίας και το Krusovo της FYROM, έδειξε ότι οι πληθυσμοί των Βλάχων αυτών, δεν έχουν στενή γενετική συγγένεια μεταξύ τους, αλλά ούτε και με τους Αλβανούς ή τους Σλάβους των Σκοπίων, τους Ρουμάνους ή τους Έλληνες της Θράκης.

Επίσης από τις πολυμορφικές αλληλουχίες Alu, αποδείχτηκε ότι οι Βλάχοι ανήκουν στους βαλκανικούς πληθυσμούς, ενώ οι γενετικοί δείκτες του μιτοχονδρίου και του χρωμασώματος Υ, πληθυσμών Βλάχων από Αλβανία, FYROM και Ρουμανία, έδειξαν ότι οι Βλάχοι δεν αποτελούν μια γενετικά ομοιογενή ομάδα που να διαχωρίζεται από τις υπόλοιπες βαλκανικές πληθυσμιακές ομάδες. Οι περισσότεροι πληθυσμοί των Βλάχων είναι γενετικά πιο κοντά στους Έλληνες, παρά στους Ιταλούς, κάτι το οποίο επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι Βλάχοι προέκυψαν από εκλατινισμένο ελληνικό πληθυσμό (με πιθανές επιγαμίες με Ρωμαίους)


(Oθωμανικός στρατός)


 Για τη γενετική σύσταση των Ελλήνων της Γεωργίας, μελετήθηκε ο πληθυσμός των Ελλήνων της Τσάλκα, πόλης της Γεωργίας όπου ως το 1990, όποτε άρχισε ο επαναπατρισμός τους, ζούσαν 30.000 Έλληνες.

Οι Έλληνες της Τσάλκα διαφέρουν από τους Γεωργιανούς ως προς το μιτοχονδριακό DNA. Επίσης, οι παλιννοστούντες από την Τσάλκα έχουν παρόμοια γενετική σύσταση με τους Έλληνες που κατοικούν στη μητροπολιτική Ελλάδα. Αυτά τα αποτελέσματα, οφείλονται, σύμφωνα με τον Κ. Τριανταφυλλίδη, στην έλλειψη μεικτών γάμων και την απουσία σημαντικής γονιδιακής ροής μεταξύ Ελλήνων και Γεωργιανών.

Με τους Ρομά (Αθίγγανους), έχουμε ασχοληθεί εκτενώς σε τουλάχιστον τρία άρθρα. Μέσα από αυτά, έβγαινε το συμπέρασμα ότι αρχική τους κοιτίδα είναι η Ινδία.

Η εξέταση των δεικτών DNA των Ελλήνων Ρομά αλλά και Ρομά που ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επιβεβαιώνει το συμπέρασμά μας αυτό. "Η πιο συχνή γενετική σύσταση στο χρωμόσωμα Υ των Ελλήνων Roma ανήκει στη γενεαλογική (υποαπλοομάδα) VJ – 68. Η γενετική σύσταση αυτή εντοπίστηκε κυρίως στην Ινδία και το Πακιστάν. Επιπλέον, οι παραλλαγές DNA του πληθυσμού των Roma έδειξαν μεγαλύτερη συγγένεια (85,2%) με τους Ινδούς, παρά με τους υπόλοιπους Έλληνες" (Κ. Τριανταφυλλίδης).


(Τόσκηδες)


Τελικό συμπέρασμα των γενετικών ερευνών;

Φαίνεται ότι οι Roma της Ελλάδας και όλης της Ευρώπης, είναι απόγονοι ενός προγονικού πληθυσμού της Ινδίας που είναι γνωστοί ως Doma ή Domna. Οι πρόγονοι των Ευρωπαίων Roma ξεκίνησαν το "ταξίδι" τους από το Παντζάμπ, επαρχία της ΒΔ Ινδίας, πριν 1.500 χρόνια.

Το DNA των γειτονικών μας λαών- Ιταλοί

Ας ξεκινήσουμε με μία σύγκριση της γενετικής σύστασης των Ελλήνων με εκείνη των Ιταλών.

Είναι γνωστό ότι από τον 12ο π.Χ. αιώνα, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδρύσει σπουδαίες αποικίες στη Σικελία. Ο όρος "Μεγάλη Ελλάδα" αναφέρεται στις ελληνικές αποικίες στη νότια Ιταλία και τη Σικελία κατά την αρχαϊκή και την κλασική περίοδο και αποτελεί σαφές δείγμα της σημαντικής ελληνικής παρουσίας στη γειτονική χώρα.

Από τις έρευνες διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μεγαλύτερη γενετική συγγένεια ανάμεσα στους σημερινούς Έλληνες και τους σημερινούς κατοίκους της Ιταλίας απ' ότι ανάμεσα στους Έλληνες και τους άλλους μεσογειακούς λαούς.

Με βάση τους απλούς νουκλεοτιδικούς δείκτες αποδείχτηκε ότι οι Έλληνες παρουσιάζουν μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με τους Ιταλούς και ακολούθως με τους Ισπανούς.

Κάνουμε εδώ μία παρένθεση.

Επειδή μερικοί αναγνώστες πιστεύουν ότι μόνο εμείς ,οι Έλληνες,  ασχολούμαστε με το DNA και ότι όλα όσα αναφέραμε στα δυο άρθρα για το DNA είναι αποτελέσματα ερευνών αποκλειστικά του κυρίου Τριανταφυλλίδη, να τονίσουμε ότι π.χ. με τη γενετική ιστορία της Ιταλίας είχε ασχοληθεί ήδη από το 1988 ο καθηγητής Alberto Piazza και η ομάδα του.

Ο δε Κ. Τριανταφυλλίδης στα δύο βιβλία του που έχουμε στη διάθεση μας, χρησιμοποιεί εκτός από δικές του απόψεις και έρευνες, μία ογκωδέστατη βιβλιογραφία αποτελούμενη από 366 ξενόγλωσσα και 64 γραμμένα στην ελληνική γλώσσα βιβλία.

Το τελευταίο συμπέρασμα για παράδειγμα ότι οι Έλληνες μοιάζουν περισσότερο με τους Ιταλούς και τους Ισπανούς από ότι με τους άλλους μεσογειακούς λαούς τεκμηριώνεται σε δημοσιεύσεις των M.F. Seldin, R. Shigeta κ.ά. (PLoS Genet . 2 : e 143), C. Tian, R. Plenge κ.ά (PLoS Genet . 4 : e 4) και C. Tian, R. Cosoy κ.ά (Molecular Medicine 15 : 371-383).

Κλείνουμε την παρένθεση και επιστρέφουμε στη γενετική ομοιότητα Ελλήνων και Ιταλών.

Η γενετική (DNA) υπογραφή των Ελλήνων είναι εμφανής στη γενετική δεξαμενή των σημερινών κατοίκων της νότιας Ιταλίας και Ιταλίας τονίζει ο Κ. Τριανταφυλλίδης, που συνεχίζει, γράφοντας ότι η γενετική ομοιότητα μεταξύ των κατοίκων των δύο περιοχών επιμένει χρονικά.

Έλληνες και Αλβανοί

Από τη σύγκριση της γενετικής σύστασης των Αλβανών (συμπεριλαμβανομένων και οικονομικών μεταναστών από την Αλβανία στη χώρα μας καθώς και Αλβανών του Κοσόβου) όταν λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος της συχνότητας των γενετικών δεικτών, προκύπτει ότι  η γενετική σύσταση των Αλβανών διαφέρει από εκείνη των Ελλήνων.

Από τη σύγκριση της γενετικής σύστασης του βόρειου και νότιου αλβανικού πληθυσμού με την αντίστοιχη των Ελλήνων προκύπτει ότι η πληθυσμιακή ομάδα των Τόσκηδων (κάτοικοι της νότιας Αλβανίας) ομαδοποιείται πιο κοντά με τους Έλληνες παρά με τους Γκέγκηδες (κατοίκους της βόρειας Αλβανίας).

Οι Σλάβοι της FYROM

Η FYROM, Vardarska Banovica (Επαρχία του Βαρδάρη) του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας από το 1929 ως το 1941 (για να μην ξεχνάμε...) κατοικείται σε ποσοστό 64% από Σλάβους, 25% Αλβανούς και από Έλληνες, Βόσνιους, Σέρβους, Ρομά και Τούρκους σε ποσοστό 11% περίπου.

Οι γενετικές έρευνες στους Σλάβους της FYROM έδειξαν ότι παρά τη γεωγραφική γειτνίαση ,η προγονική πατρική πλευρική γενετική σύσταση των Ελλήνων διαφέρει σημαντικά από αυτή των Σλάβων της FYROM.

Αλλοδαποί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι πληθυσμιακό δείγμα από τη FYROM έδειχνε μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με τους Βούλγαρους, έπειτα με τους Σέρβους και μικρότερη γενετική συγγένεια με τους Κροάτες.

Τα αποτελέσματα αυτά αποδεικνύουν ότι οι Σλάβοι της Π.Γ.Δ.Μ. εντάσσονται μεταξύ των σλαβικών λαών, ενώ τα όσα ισχυρίζονται περί της καταγωγής τους, ότι δηλαδή είναι απόγονοι αρχαίων Μακεδόνων, απορρίπτονται ακόμη και από Σλάβους γενετιστές, καταλήγει ο Κ. Τριανταφυλλίδης.

Έλληνες και Βούλγαροι

Με βάση τις συχνότητες δύο γονιδίων (HLA-A και Β) που καθορίζουν λευκοκυτταρικά αντιγόνα, συγκροτήθηκε φυλογενετικό δέντρο. Σε αυτό οι Βούλγαροι είναι πιο στενά γενετικά συγγενείς με τους Τούρκους, τους Αρμένιους και τους Ιταλούς ενώ οι Έλληνες και οι Ελληνοκύπριοι συγκροτούν ενιαίο φυλογενετικό κλάδο.

Τα γενετικά αποτελέσματα παρέχουν ισχυρή γενετική υποστήριξη σε ιστορικά δεδομένα ότι η γενετική σύσταση των κατοίκων της Ελλάδας διαφέρει από αυτή των κατοίκων της Βουλγαρίας. Η σημερινή σύνθεση των κατοίκων της γειτονικής χώρας προέρχεται από κατοίκους που ζούσαν στην περιοχή ως τον 5ο μ.Χ. αιώνα και την επιμειξία τους κυρίως με Σλάβους και πρωτο-Βουλγάρους.

Έλληνες και Τούρκοι: Η... ανατρεπτική έκπληξη της γενετικής

Τα αποτελέσματα των γενετικών ερευνών στους Τούρκους μάλλον θα εκπλήξουν πολλούς και θα αποδείξουν ότι η επιστήμη οφείλει και πρέπει να αποκαλύπτει πάντα την αλήθεια όποια και αν είναι αυτή.

Το πρώτο συμπέρασμα είναι, κατά τον Κ. Τριανταφυλλίδη, το εξής: «... σε όλες τις γενετικές έρευνες των Ελλήνων αποκαλύφθηκε ελάχιστη μογγολική διείσδυση στο DNA τους. Ως εκ τούτου, οι Έλληνες, εξαιτίας θρησκευτικών, πολιτισμικών, γλωσσικών, ηθολογικών και άλλων λόγων, δεν ήρθαν σε μεγάλο βαθμό σε επιμιξίες με Τούρκους με μογγολική καταγωγή».

Συνοπτικά τα γενετικά αποτελέσματα δείχνουν ότι: 

α) ο πληθυσμός της Τουρκίας δημιουργήθηκε από την επιμειξία των απογόνων ντόπιου πληθυσμού που ζούσε στην Ανατολία από τους προϊστορικούς χρόνους ,με άντρες και γυναίκες μογγολικής καταγωγής που διείσδυσαν στην περιοχή μετά τον 11ο αιώνα μ.Χ. Η Τουρκία όπως και η Ουγγαρία αποτελούν παραδείγματα πληθυσμών όπου μία πληθυσμιακή μειοψηφία επιβάλλει τη γλώσσα της όχι όμως και το DNA της στους γηγενείς κατοίκους.

β) Τουλάχιστον 25%-30% των σημερινών κατοίκων της Τουρκίας προέρχεται από ασιατικούς πληθυσμούς (μογγολική καταγωγή).

γ) Ο σημερινός πληθυσμός της Τουρκίας είναι πιο κοντά με βαλκανικούς πληθυσμούς (όπως απέδειξαν οι D. Comas, H. Schmidt κ.ά το 2004), γεγονός που δείχνει γονιδιακή ροή από τους Έλληνες και τους άλλους λαούς της οθωμανικής αυτοκρατορίας προς τους σημερινούς Τούρκους.

Κάπου εδώ κλείνει η πρώτη προσέγγιση στο θέμα το DNA των Ελλήνων και των άλλων βαλκανικών λαών. Αν χρειαστεί θα επανέλθουμε σε μελλοντικό μας άρθρο.

Υ.Γ. Τα τελευταία τρία άρθρα μας (για το λουλούδι, το Σούλι και το Α' μέρος από το DNA) είχαν εκατοντάδες σχόλια. Θα έπρεπε να γράψουμε ένα άρθρο... απάντηση σε σχόλια για να είμαστε ειλικρινείς, κάτι βέβαια ανέφικτο. Ευχαριστούμε θερμά, ωστόσο αισθανόμαστε  την ανάγκη να αναφερθούμε σε κάποιους αναγνώστες που σχολίασαν τα αλβανικά τοπωνύμια στον ελλαδικό χώρο. Βέβαια υπάρχουν αλβανικά, σλαβικά, τουρκικά και λοιπά τοπωνύμια στην Ελλάδα. Όπως υπάρχουν αντίστοιχα ελληνικά στα υπόλοιπα Βαλκάνια. Όχι όμως και τα Μέγαρα, που αναφέρει ο Ησίοδος (8ος π.Χ. αιώνας) ή τα Γιάννενα (αναφέρονται ως Ιωαννίνη τον 9ο αιώνα και Ιωαννινά τον 10ο αιώνα, από κτήματα της μονής ή εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη) αλβανικά τοπωνύμια…

Πηγές:

Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, "Η Γενετική Καταγωγή των Ελλήνων", εκδόσεις Κυριακίδη, 2016.

Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, "Η Γενετική Ιστορία της Ελλάδας", Β' Έκδοση, Εκδόσεις Κυριακίδη, 2014.

Θεόδωρος Γ. Γιαννόπουλος, "Πόθεν και Πότε οι Έλληνες", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2014.