To τρίτο (μεγάλο) φάουλ του mr Facebook

O υπεύθυνος βάρδιας στη «φάρμα» του Facebook κοίταξε βαριεστημένα το ρολόι του. Τίποτε δεν συνέβαινε στις νέες εγκαταστάσεις όπου είχαν τοποθετηθεί οι σέρβερ της εταιρείας, 900 χιλιόμετρα μακριά από τη Στοκχόλμη, λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη Λουλέα.

Εκεί, στην κορυφή του Αρκτικού Κύκλου, μέσα στο δάσος, η «φάρμα» του Μαρκ Ζάκερμπεργκ είναι ένα γιγαντιαίο κέντρο δεδομένων για πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρήστες του Facebook, μέσα από τους σέρβερ του οποίου διακινείται απίστευτος όγκος πληροφοριών, προσωπικών στοιχείων, φωτογραφιών, μηνυμάτων, βίντεο και άλλων εφαρμογών της πιο διάσημης ιστοσελίδας κοινωνικής δικτύωσης. Μόνο που αυτά τα στοιχεία, όπως φαίνεται μετά την αποκάλυψη του νέου σκανδάλου που χτύπησε τον καθ’ όλα ευφυή Μαρκ Ζάκερμπεργκ, εδώ και λίγα 24ωρα, ήταν προσβάσιμα και σε άλλους.

Σύμφωνα με την αποκάλυψη των «New York Times», που μελέτησαν έγγραφα εσωτερικής αλληλογραφίας του Facebook που περιήλθαν στην κατοχή τους, δεδομένα εκατοντάδων εκατομμυρίων χρηστών παραχωρήθηκαν από την εταιρεία του Ζάκερμπεργκ σε δεκάδες άλλες εταιρείες. Το ρεπορτάζ κάνει λόγο για τουλάχιστον 150, όμως το πλέον ανησυχητικό είναι ότι οι χρήστες δεν είχαν συναινέσει στο να δοθούν τα προσωπικά στοιχεία τους στην Amazon, στη Microsoft, στο Spotify και το Netflix.

Οι «Times» υποστηρίζουν στο ρεπορτάζ τους ότι οι δύο τελευταίες εταιρείες είχαν μαζί με τη Royal Bank of Canada τη δυνατότητα από το Facebook να διαβάζουν, να γράφουν ή ακόμη και να διαγράφουν μηνύματα στο όνομα των χρηστών, προνόμια που υπερβαίνουν κατά πολύ τα εσκαμμένα και όσα απαιτούνται για να ενσωματώσουν το Facebook στα συστήματά τους. Την ίδια στιγμή ο Ζάκερμπεργκ φέρεται να έχει διατάξει μυστικό εσωτερικό έλεγχο ώστε να ανακαλυφθεί ο υπαίτιος της νέας διαρροής που τον έβαλε και πάλι σε μεγάλους μπελάδες, τέτοιους ώστε να παρακαλάει να φύγει το 2018, μια χρονιά όπου το δημιούργημά του βρέθηκε αρκετές φορές στο επίκεντρο με μικρά ή πολύ πιο σοβαρά προβλήματα.

Και αν τα μικρά, όπως αυτό προ εβδομάδων όταν εκατομμύρια χρήστες δεν μπορούσαν να μπουν στην εφαρμογή και αναγκάστηκαν να αλλάξουν κωδικούς, αντιμετωπίζονται σχετικά εύκολα, τα μεγάλα ήταν αυτά που άνοιξαν για τα καλά τον ασκό του Αιόλου.

Ολα στη φόρα

Οι αποκαλύψεις για τα πεπραγμένα του στριμώχνουν για τα καλά τον ιδρυτή του Facebook, έναν άνθρωπο άλλωστε που δεν φημίζεται για την κοινωνικότητά του. Σύμφωνα με αυτές λοιπόν, στη μηχανή αναζήτησης της Microsoft (Bing) επιτρεπόταν να βλέπει κανείς τα ονόματα όλων των φίλων ενός χρήστη του Facebook χωρίς να ζητείται η συγκατάθεσή του. H Amazon αντίθετα μπορούσε να αντλεί τα ονόματα και τα στοιχεία των χρηστών μέσω των φίλων τους, ενώ η Yahoo! να παρακολουθεί ακόμη και streaming από ποσταρίσματα μεταξύ φίλων. Η αμερικάνικη εφημερίδα μέσω των εγγράφων που παρουσίασε απέδειξε ότι δεκάδες εταιρείες που συνεργάζονταν επιχειρηματικά με τον κολοσσό του Ζάκερμπεργκ είχαν εξαιρεθεί από τους συνήθεις κανόνες απορρήτου και ασφαλείας μέσω ειδικών συμφωνιών. Αυτές οι συμφωνίες ήταν σε ισχύ από το 2010 μέχρι πέρυσι, ενώ κάποιες παρέμεναν ενεργές μέχρι την ημέρα που ξέσπασε το σκάνδαλο της Cambridge Analytica, στα τέλη του περσινού Φλεβάρη.

Το εν λόγω σκάνδαλο αποκάλυψε για πρώτη φορά τις αμφιλεγόμενες τακτικές και πρακτικές που ακολουθούσε το Facebook αναγκάζοντας μετά από λίγα 24ωρα τον Ζάκερμπεργκ να προβεί σε μια μακροσκελή δήλωση μέσα από το προσωπικό του προφίλ. Τότε έλεγε ότι θα κάνει τα πάντα για να διασφαλίσει τα προσωπικά δεδομένα των δισεκατομμυρίων χρηστών του Facebook τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Θα ερευνήσουμε όλες τις εφαρμογές που είχαν πρόσβαση σε μεγάλες ποσότητες πληροφοριών προτού αλλάξουμε την πλατφόρμα μας για να μειώσουμε δραστική την πρόσβαση στα δεδομένα το 2014 και θα διεξάγουμε πλήρη έλεγχο κάθε εφαρμογής με ύποπτη δραστηριότητα. Θα απομακρύνουμε κάθε προγραμματιστή από την πλατφόρμα μας που δεν συμφωνεί με έναν διεξοδικό έλεγχο. Και αν βρούμε προγραμματιστές που έκαναν κατάχρηση προσωπικών αναγνωρίσιμων στοιχείων, θα τους απομακρύνουμε και θα πούμε σε όλους ότι επηρεάζονται από αυτές τις εφαρμογές».

Αυτό που δεν είπε τότε -και ήταν φυσικά σε γνώση του- ήταν ότι κολοσσοί όπως η Apple, η Microsoft, η Amazon και τουλάχιστον εξήντα κατασκευαστές smartphones είχαν πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα εκατοντάδων εκατομμυρίων χρηστών του Facebook. Την περασμένη Παρασκευή το πρωί έγινε γνωστό -κάποιοι μάλιστα έκαναν λόγο για διαβολική σύμπτωση- ότι ο γενικός εισαγγελέας της Ουάσινγκτον άσκησε δίωξη κατά του Facebook για την υπόθεση της Cambridge Analytica, κατηγορώντας τον πιο διάσημο ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης ότι επέτρεψε τα προσωπικά δεδομένα δεκάδων εκατομμυρίων χρηστών να φτάσουν -εν αγνοία τους- στα χέρια της βρετανικής εταιρείας ανάλυσης δεδομένων που εργάστηκε για τον Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές του 2016.

Η σιωπή του Μαρκ και η απάντηση του Facebook

Οι άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τον Ζάκερμπεργκ, ειδικά οι πολύ στενοί συνεργάτες του, ήξεραν ότι αυτή τη φορά δεν θα έκανε προσωπική δήλωση. Οι αποκαλύψεις των «NYT» τον έχουν φέρει σε πολύ δύσκολη θέση, αφού μόλις προ μηνών έλεγε ότι θα κάνει τα πάντα ώστε οι χρήστες του Facebook να νιώθουν ασφαλείς και να εξακολουθούν να εμπιστεύονται το δημιούργημά του. Τώρα θα πρέπει να βγει και να πει γιατί όλες αυτές οι εταιρείες είχαν πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα των χρηστών, τα οποία χρησιμοποιούσαν ποικιλοτρόπως. Θα χρειαστεί να εξηγήσει διεξοδικά πώς και γιατί επέτρεψε να συμβαίνει αυτό εδώ και επτά τουλάχιστον χρόνια, κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο. Το βράδυ της περασμένης Τρίτης το Facebook προσπάθησε να σβήσει κάπως τη φωτιά που άναψε το αποκαλυπτικό δημοσίευμα διαψεύδοντας ότι οι προαναφερόμενες εταιρείες έκαναν κατάχρηση των δεδομένων των χρηστών.

Στην απάντησή του απέφυγε πάντως να αναφερθεί στον όγκο των δεδομένων που προσφέρθηκαν στο πιάτο συγκεκριμένων συνεργατών του, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, διά στόματος Στιβ Σάτερφιλντ, του διευθυντή Προστασίας Aπορρήτου και Iδιωτικότητας του Facebook: «Οι συνεργάτες του Facebook δεν μπορούν να αγνοήσουν τις ρυθμίσεις προστασίας απορρήτου των χρηστών και είναι λάθος να ισχυρίζεται κανείς ότι μπορούν να το κάνουν».

O Σάτερφιλντ είπε επίσης στους «Times» ότι κανένας από τους συνεργάτες του Facebook δεν παραβίασε τη Συμφωνία Συγκατάθεσης του 2011, η οποία υπογράφηκε μεταξύ της πλατφόρμας και της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου, και ξεκαθάρισε ότι θα χρειαζόταν η συγκατάθεση των χρηστών για να κοινοποιηθούν οποιαδήποτε στοιχεία τους σε άλλες εταιρείες. Την ίδια στιγμή στον Αρκτικό Κύκλο, στα βόρεια της Σουηδίας, οι σέρβερ του Facebook μέσα στο δάσος εξακολουθούν να κάνουν τη δουλειά τους και τα χιλιάδες φωτάκια τους λάμπουν μέσα στα τεράστια δωμάτια σαν πυγολαμπίδες αλλάζοντας χρώματα σε δευτερόλεπτα, στέλνοντας μηνύματα, φωτογραφίες, βίντεο και αναρτήσεις στους τοίχους των χρηστών που τις ανεβάζουν. Μόνο που, όπως μάθαμε, αυτά που ανεβαίνουν τα βλέπουν κι άλλοι, χωρίς να μας ζητήσουν την άδεια επειδή απλώς την πήραν από τον ίδιο τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ.