Συνθήκη του Μοντρέ: Τα αβάσιμα επιχειρήματα των Τούρκων για Αιγαίο και ΑΟΖ

Πολύ συχνά, μετά από ορισμένα άρθρα μας, προκύπτουν «παράπλευρα θέματα». Έτσι, μετά το κυριακάτικο άρθρο μας (5/1/2019), με τίτλο «Το θράσος της Τουρκίας και η αμήχανη σιωπή της Ελλάδας: Από τη Συνθήκη της Λωζάνης στην Κίναρο», τέθηκαν από αναγνώστες ζητήματα για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και τη Συνθήκη του Μοντρέ (1936). Και καθώς οι τουρκικές προκλητικές ανακοινώσεις, είναι σχεδόν καθημερινές είχαμε την ανάρτηση στο Twitter, του πολιτικού διευθυντή του ΥΠΕΞ της Τουρκίας Τσαγατάι Ερτσιγές, με την οποία χαρακτηρίζει γελοίο το να πιστεύει κανείς ότι ένα μικρό νησί 10 τ. χλμ, όπως το Καστελλόριζο, μπορεί να δημιουργήσει θαλάσσια ζώνη 40.000 τ.χλμ στην Ανατολική Μεσόγειο. Είχαν προηγηθεί, ανακοινώσεις από τουρκικής πλευράς, με τις αποφάσεις Διεθνών Δικαστηρίων σχετικά με ζητήματα ΑΟΖ. Μόνο που οι αποφάσεις αυτές, όπως θα δούμε, είτε έχουν εκδοθεί πριν τη σύμβαση του Montego Bay (1982), για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, είτε αφορούν αποφάσεις που «βολεύουν» την Τουρκία. Παρέλειψαν οι Τούρκοι αξιωματούχοι να δείξουν όμως και τους χάρτες με αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων που δεν είναι καθόλου ευχάριστοι για τη γειτονική χώρα…

Ποιες Συνθήκες ορίζουν την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου;

Με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), επιβάλλεται μερική αποστρατιωτικοποίηση της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου και της Ικαρίας (Άρθρο 13). Δεν γίνεται όμως καμία αναφορά σε οποιασδήποτε μορφής στρατιωτικό έργο, αεροπορική βάση κλπ. Επίσης, στην παράγραφο 3 του άρθρου 13, αναφέρεται επίσης ότι: «Αι ελληνικαί στρατιωτικαί δυνάμεις εν ταις ειρημέναις νήσοις (Λέσβο, Χίο, Σάμο, Ικαρία) θα περιορισθώσι εις τον συνήθη αριθμόν των δια την στρατιωτικήν υπηρεσίαν καλουμένων, οίτινες δύνανται να εγκυμνάζονται επί τόπου, ως και εις δύναμιν Χωροφυλακής και Αστυνομίας ανάλογον προς την εφ’ ολοκλήρου του ελληνικού εδάφους υπάρχουσαν τοιαύτην».

Στην παράγραφο 2 (άρθρο 13), απαγορεύεται να υπερίπταται η Ελληνική στρατιωτική αεροπλοΐα πάνω από το έδαφος της ακτής της Ανατολίας και η Οθωμανική Κυβέρνηση«θα απαγορεύσει εις την στρατιωτικήν αεροπλοΐαν αυτής να υπερίπταται των ρηθεισών νήσων» (Λέσβου, Χίου, Σάμου και Ικαρίας).

Για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη, την Ίμβρο, την Τένεδο και τις Λαγούσες Νήσους (οι οποίες επαναλαμβάνουμε ότι ΔΕΝ αναφέρονται ονομαστικά και ομολογούμε ότι η πρώτη φορά που ακούσαμε γι’ αυτές ήταν στην ιστορική ομιλία του αείμνηστου Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου ενώπιον του Μπιλ Κλίντον, στις 19/11/1999), οι οποίες συνδέθηκαν με το σύστημα ασφαλείας του Ελλησπόντου, προβλέπεται πλήρης αποστρατιωτικοποίηση.

«Ουδετεροποιούνται αι κατωτέρου οριζόμεναι ζώναι και νήσοι» 1) Αι δύο ακταί του στενού του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου… 2) Εν τω Αιγαίω, αι νήσοι Σαμοθράκη, Λήμνος, Ίμβρος, Τένεδος και αι Λαγούσαι νήσοι (Μαυρυαί). Στη Σύμβαση της Λωζάνης «περί του καθεστώτος των Στενών» (άρθρο 6), υπάρχει εξαντλητική αναφορά για την αποστρατιωτικοποίηση των παραπάνω νησιών.

Αναρωτηθήκαμε, ρητορικά, στο προηγούμενο άρθρο μας, αν η Τουρκία έχει στρατεύματα στην Ίμβρο και την Τένεδο. Οι φωτογραφίες από το στρατόπεδο των κομάντος στην Ίμβρο και τη στρατιωτική παρέλαση για την «ημέρα της νίκης» στην Τένεδο (30/8/2017), νομίζουμε ότι απαντούν από μόνες τους…

Για την αποστρατιωτικοποίηση των Δωδεκανήσων, στη Συνθήκη των Παρισίων (1947), με την οποία δόθηκαν στην Ελλάδα, ορίζεται στο άρθρο 14, δεύτερο εδάφιο, ότι: «Αι ανωτέρω νήσοι (τα Δωδεκάνησα) θα αποστρατιωτικοποιημέναι». Η αποστρατιωτικοποίηση, έπρεπε να είναι πλήρης.

Η Συνθήκη του Μοντρέ (1936) και οι αλλαγές που επέφερε

Στα χρόνια του Μεσοπολέμου (μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων), η Τουρκία συντάχθηκε με τις χώρες που επιδίωκαν τη διατήρηση του στάτους κβο στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Ορισμένες χώρες όμως, ταυτίζονταν με την στάση των ηττημένων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Τουρκία έψαχνε τρόπο για να επανεξοπλίσει τα Στενά των Δαρδανελλίων και του Βοσπόρου, τα οποία ήταν αποστρατιωτικοποιημένα σύμφωνα με τη Σύμβαση της Λωζάνης περί του καθεστώτος των νησιών.

Η ευκαιρία που ζητούσε, της δόθηκε με τον επανεξοπλισμό της Ρηνανίας από τη Γερμανία. Με τη Συνθήκη των Βερσαλιών (1919), η Γερμανία υποχρεώθηκε να μην διατηρεί στρατιωτικές δυνάμεις στη Ρηνανία, που συνορεύει με τη Γαλλία, το Βέλγιο και τμήμα της Ολλανδίας. Στις 7 Μαρτίου 1936, ο Χίτλερ διέταξε τα γερμανικά στρατεύματα, να εγκατασταθούν πάλι στη Ρηνανία.

Η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, καταδίκασαν την ενέργεια αυτή, αλλά δεν έκαναν τίποτα απολύτως για να την εμποδίσουν. Για να μπορέσει η Τουρκία να επανεξοπλίσει τα Στενά, έπρεπε να συμφωνήσουν οι χώρες που είχαν υπογράψει τη Σύμβαση του 1923 και αρχικά η Μ. Βρετανία, η Γαλλία και η ΕΣΣΔ. Την τουρκική προσπάθεια, υποστήριξε ένθερμα η Ελλάδα… Το 1934, όταν ο Τούρκος ΥΠΕΞ Αράς έθεσε για πρώτη φορά το θέμα στην Κοινωνία των Εθνών (ΚΤΕ), «πρόδρομο» του Ο.Η.Ε., έπαιρνε κατευθείαν εντολές από τον Κεμάλ, ενώ είχε και την υποστήριξη του Ελευθέριου Βενιζέλου.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού, αγνοούσε πλήρως το θέμα.

Η Διεθνής, διάσκεψη για τα Στενά, συνήλθε στο Μοντρέ της Ελβετίας το καλοκαίρι του 1936. Τις τουρκικές θέσεις στήριξαν όλα τα κράτη του Εύξεινου Πόντου, η Γαλλία και η Ελλάδα. Η Βρετανία, αρχικά διαφώνησε, τελικά όμως συναίνεσε στο κείμενο της νέας Σύμβασης. Με αυτήν, έπαψε να υφίσταται ο διεθνής χαρακτήρας των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων και τερματίστηκε οποιαδήποτε δυνατότητα παρέμβασης στα Στενά άλλης χώρας εκτός από την Τουρκία, που πλέον αναδείχθηκε σε κυρίαρχο της περιοχής.

Με τη Σύμβαση του Μοντρέ, τα συμβαλλόμενα μέρη «απεφάσισαν να αποκαταστήσωσι την παρούσαν Σύμβασιν εις την Σύμβασιν των υπογραφείσαν εν Λωζάνης τη 24η Ιουλίου 1923. Η κατάργηση όλης της Σύμβασης για τα Στενά του 1923, είχε σαν αποτέλεσμα και την κατάργηση των διατάξεων για αποστρατιωτικοποίηση της Λήμνου και της Σαμοθράκης. Η Σύμβαση κυρώθηκε άμεσα από την Ελλάδα (Αναγκαστικός Νόμος 2 της 7ης Αυγούστου 1936).

Το 1936 η Τουρκία, εκμεταλλεύθηκε την ιταλική επίθεση στην Αιθιοπία και το γενικότερο κλίμα στις σχέσεις μεταξύ ΕΣΣΔ, Γαλλίας και Μ. Βρετανίας, με τη Γερμανία και την Ιταλία. Το 1938, εκμεταλλεύτηκε τη γερμανική απειλή εναντίον της Γαλλίας και διεκδίκησε την Αλεξανδρέτα, περιοχή της βόρειας Συρίας υπό γαλλική εντολή. Οι Γάλλοι, χωρίς τη στήριξη των Βρετανών, παραχώρησαν την Αλεξανδρέτα στην Τουρκία τον Ιούνιο του 1939.

Από τα Στενά, επιτρέπεται να περνούν ελεύθερα μόνο ελαφρά πολεμικά πλοία. Τα υπόλοιπα, υπόκεινται σε περιορισμούς. Κατά σατανική σύμπτωση (;), η Τουρκία επέτρεψε να περάσουν από εκεί μεγάλα σοβιετικά πλοία («Κίεβ», Ιούλιος του 1976, «Μινσκ» Φεβρουάριος του 1979, «Νοβοροσίσκ», Μάιος του 1983 και «Μπακού» 1987). Επρόκειτο για χρονικές περιόδους, που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν τεταμένες.

Βέβαια, κι η Ρωσία κατηγόρησε την Τουρκία ότι παραβίασε τη Σύμβαση το 2008 και το 2014, επιτρέποντας σε μεγάλα αμερικανικά πλοία να διέλθουν από τα Στενά.

Σοβιετική Ένωση και Συνθήκη του Μοντρέ

Ο «επιτήδειος ουδέτερος» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Τουρκία είχε μόνο οικονομικά προβλήματα από τον πόλεμο. Δεν είχε νεκρούς, κατεστραμμένες υποδομές ή διαλυμένη οικονομία. Βασικό μέλημά της, ήταν να μην χάσει εδάφη. Η αξιοπιστία της είχε κλονιστεί.

Τον Μάρτιο του 1945, η ΕΣΣΔ κατήγγειλε την τουρκοσοβιετική Συνθήκη Ουδετερότητας του 1925, ενώ τον Ιούνιο του 1945, η Σοβιετική Ένωση για την ανανέωση της Συμφωνίας, ζητούσε την αναθεώρηση της Σύμβασης του Μοντρέ με διμερή διαπραγμάτευση, την επιστροφή του Καρς και του Αρνταχάν, και πιθανή παραχώρηση ναυτικών βάσεων στα Στενά.

Οι περιοχές του Καρς και του Αρνταχάν, δόθηκαν από τους Σοβιετικούς στην κυβέρνηση Κεμάλ Ατατούρκ, με τη Συνθήκη Φιλίας που υπογράφτηκε στη Μόσχα (16/3/1921).

Πρόκειται για μια Συνθήκη την οποία είχαμε εξετάσει λεπτομερώς στο άρθρο μας «Η ολέθρια για την Ελλάδα συνεργασία Λένιν-Κεμάλ», στις 9/4/2017, όπως επίσης και τη Συνθήκη του Καρς, η οποία την «ακολούθησε».

Μετά την κατάρριψη του ρωσικού Sukhoi Su-24 στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, τον Νοέμβριο του 2015 και την ένταση που δημιουργήθηκε μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, μέλη του ΚΚ Ρωσίας και κάποιοι βουλευτές, ζήτησαν από το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών, να ακυρώσει αυτή τη Συνθήκη. Το Υπουργείο εξέτασε αυτή την περίπτωση, αποφάσισε όμως τελικά να μην προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια. Έχουμε ξαναγράψει, ότι υπάρχει η πρόβλεψη για ανανέωση κάθε 25 χρόνια των Συνθηκών Μόσχας και Καρς. Η επόμενη ανανέωση, προβλέπεται να γίνει το 2021. Θα τολμήσει η Ρωσία να ακυρώσει τις Συνθήκες και να διεκδικήσει τα εδάφη που παραχώρησε στην Τουρκία το 1921-1922 και τα οποία είχε καταλάβει κατά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878 ή οι Συνθήκες θα ανανεωθούν;

Επανερχόμαστε στο 1945. Η Τουρκία, μετά από τις αξιώσεις του Στάλιν, βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Η πρώτη που έσπευσε να τη βοηθήσει, ήταν η Μεγάλη Βρετανία, καθώς θεωρούσε την ΕΣΣΔ απειλή για τα συμφέροντά της στη Μ. Ανατολή. Οι ΗΠΑ, αρχικά αντέδρασαν αμήχανα, όπως στη Συνδιάσκεψη του Πότσδαμ της Γερμανίας (καλοκαίρι 1945), δέχθηκαν το σοβιετικό αίτημα για αναθεώρηση της Συνθήκης του Μοντρέ.

Το θέμα των διαφορών της Τουρκίας με την ΕΣΣΔ για το Καρς και το Αρνταχάν, θεωρήθηκε διμερές πρόβλημα. Η κρίση του Ιράν το 1946, σχετικά με την κατοχή του περσικού Αζερμπαϊτζάν από τους Σοβιετικούς, αφύπνισε τους Αμερικανούς. Έτσι οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής της Συνθήκης του Μοντρέ και των Συνθηκών του 1921-1922 σταμάτησε κάπου εκεί.

Με την κατασκευή της νέας διώρυγας της Κωνσταντινούπολης που έχει προγραμματίσει η Τουρκία, «η Συνθήκη του Μοντρέ μαζί με τα Στενά είναι ιστορία», δήλωσε αυτάρεσκα στις 5/1/2020 ο Ταγίπ Ερντογάν. Πρόκειται για μία ενέργεια, που θα δημιουργήσει, εφόσον βέβαια υλοποιηθεί, σημαντικά προβλήματα στη Ρωσία. Αντίθετα, φαίνεται ότι οι Η.Π.Α. θα είναι ωφελημένες.
Γιατί εξοπλίστηκαν τα νησιά του Αιγαίου;

Η Τουρκία διαμαρτύρεται συχνά-πυκνά γιατί υπάρχουν ελληνικά στρατεύματα και εγκαταστάσεις στα νησιά του Αιγαίου. Κάποτε όμως, είχε διαφορετικές απόψεις.

Στις 6 Μαΐου 1936, ο πρεσβευτής της Τουρκίας στην Αθήνα Ρουσέν Εσρέφ, έστειλε στον τότε πρωθυπουργό και ΥΠΕΞ Ιωάννη Μεταξά, την εξής επιστολή:

«Κατ’ εντολήν της κυβερνησεώς μου… είμαστε εξ ολοκλήρου σύμφωνοι όσον αφορά στη στρατιωτικοποίηση αυτών των δύο νησιών (Λήμνου και Σαμοθράκης), ταυτόχρονα με τον εξοπλισμό των Στενών».

Ενώ ο Τούρκος ΥΠΕΞ Ρουστού Αράς, κατά τη διαδικασία κύρωσης της Σύμβασης του Μοντρέ στην τουρκική εθνοσυνέλευση, δήλωσε τα εξής (Παρασκευή 31 Ιουλίου 1936).

«Οι διατάξεις που αναφέρονται στα νησιά Λήμνος και Σαμοθράκη, τα οποία ανήκουν στη φίλη και γείτονα Ελλάδα και ήσαν αποστρατιωτικοποιημένα βάσει των σχετικών διατάξεων της Συμβάσεως της Λωζάνης, καταργούνται και αυτές από τη Σύμβαση του Μοντρέ». (5η Σύνοδος τουρκικής εθνοσυνέλευσης, 81η συνεδρίαση).

Και όπως είδαμε, προχώρησε στην οχύρωση της Ίμβρου και της Τενέδου, τις οποίες χαρακτήρισε επιτηρούμενες ζώνες.

Σήμερα, η χώρα μας δέχεται επίσημα ότι από το 1974 άρχισε να εξοπλίσει με ταχείς ρυθμούς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Ο λόγος για την αλλαγή της ελληνικής στάσης, ήταν η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η δημιουργία από την Τουρκία της 4ης Στρατιάς με έδρα τη Σμύρνη (1975) και η απειλή της του casus belli από τη γειτονική χώρα, αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια.

Η Ελλάδα επικαλείται το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας (άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ), ενώ η Τουρκία ισχυρίζεται ότι ναι μεν το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας ισχύει, ωστόσο, για να μπορέσει να ασκηθεί, θα πρέπει πρώτα το κράτος να έχει γίνει στόχος ένοπλης επίθεσης. Δηλαδή, να επιτεθεί π.χ. η Τουρκία σε ελληνικά νησιά και μετά να στείλει να στρατεύματα σε αυτά η Ελλάδα! Η επιτομή της εξυπνάδας (ή της κουτοπονηριάς…).

Οι χάρτες με αποφάσεις των Διεθνών Δικαστηρίων για την ΑΟΖ που παρουσίασε η Τουρκία - Το Καστελλόριζο

Λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2019, η Τουρκία παρουσίασε μια σειρά από χάρτες, με αποφάσεις Διεθνών Δικαστηρίων για τις ΑΟΖ διαφόρων κρατών. Ισχυριζόταν μάλιστα, ότι αυτές οι αποφάσεις ενισχύουν τις θέσεις της.

Η όλη δημοσίευση (δείτε protothema.gr, 24/12/2019 είναι στην τουρκική γλώσσα, την οποία δεν γνωρίζουμε, οι χάρτες όμως είναι γνωστοί, ορισμένους μάλιστα τους έχουμε δημοσιεύσει και εμείς σε παλαιότερα άρθρα μας.

Δεν ξέρουμε αν υπήρξε κάποια επίσημη απάντηση από την ελληνική πλευρά. Έχοντας διαβάσει αρκετά για τα θέματα ΑΟΖ, παρατηρούμε τα εξής.

Οι χάρτες είναι επιλεκτικοί. Τέσσερις από αυτούς αφορούν υποθέσεις του 1971 και 1977-1978. Τότε, δεν είχε τεθεί σε ισχύ η Σύμβαση για το Δίκαιο και της Θάλασσας, κάτι που έγινε το 1982. Συνεπώς, δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι αλλαγές που αυτή επέφερε. Μόνο δύο είναι μεταγενέστεροι. Ο χάρτης του 1985, που δείχνει την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Λιβύης και Μάλτας και ο δεύτερος, του 2012 την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Νικαράγουας και Κολομβίας. Στην πρώτη περίπτωση το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ στο εξής), εφάρμοσε το «δίκαιο» κριτήριο της «αναλογικότητας». Στην απόφαση του 2012, να σημειώσουμε ότι το ΔΔΧ, επιβεβαίωσε κατηγορηματικά ότι τα νησιά κατ’ αρχήν έχουν ίσα δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες με τα ηπειρωτικά εδάφη. Όπως παρατηρούμε στον χάρτη, τα νησιά της Κολομβίας, βρίσκονται σε αντίστροφη θέση από τα ελληνικά νησιά, ανατολικά των ακτών της Νικαράγουας και σε απόσταση μεγαλύτερη των 100 ν.μ. από το ηπειρωτικό της έδαφος.

Για το Καστελλόριζο, να απαντήσουμε στον σημαντικό, όπως διαβάσαμε, Τούρκο διπλωμάτη Τσαγατάι Ερτσιγές.
Το τι είναι γελοίο και το τι όχι, είναι υποκειμενικό. Το Καστελλόριζο, δεν είναι ένα απομονωμένο νησί, αλλά ένα από τα νησιά ολόκληρου συμπλέγματος, το οποίο ανήκει στο Αιγαίο (καλό είναι να μην γίνονται όπως έχουμε ξαναγράψει επιπόλαιες δηλώσεις για ευαίσθητα εθνικά θέματα από πολιτικούς…). Από τη Ρόδο, απέχει 72 ν.μ.

Ο κύριος Ερτσιγές, γράφει ότι απέχει από την Ελλάδα 570 km! Η Ρόδος δεν είναι Ελλάδα; Από τον Πειραιά εννοεί; Όσο για το τι μπορεί να έχει το Καστελλόριζο και τα υπόλοιπα νησιά του συμπλέγματος, παραπέμπουμε τον κύριο Ερτσιγές στην απόφαση για τα γαλλικά νησιά Saint-Pierre και Miquelon, του 1992. Αν και βρίσκονται 2.200 ν.μ. μακριά από τη Γαλλία και μόλις 9 ν.μ. από τις ακτές του Καναδά, το ΔΔΧ τους αναγνώρισε θαλάσσιες και υποθαλάσσιες ζώνες 2.000 ν.μ. Γιατί δεν «ανέβασε» τον σχετικό χάρτη ο κύριος Ερτσιγές;

Επίλογος

Καλλιεργείται, ειδικά το τελευταίο χρονικό διάστημα, η άποψη να συμφωνήσουμε με την Τουρκία και να λύσουμε τα προβλήματα της ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Έχοντας διαβάσει όλες τις αποφάσεις (γύρω στις 15), των Διεθνών Δικαστηρίων σχετικά με την ΑΟΖ, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν δημιουργείται από αυτές δεδικασμένο. Κάθε απόφαση, μπορεί να είναι διαφορετική σε πολλά σημεία από προηγούμενες. Η Ελλάδα, τι θα ζητήσει αν πάει στη Χάγη; Έχει αξιώσεις απέναντι στην Τουρκία; Ακόμα κι αν όλο το δίκιο είναι με το μέρος μας, αποκλείεται να πάρουμε τα πάντα. Σε απόφαση του ΔΔΧ (ζητάμε συγγνώμη, δεν θυμόμαστε ποια, αυτή τη στιγμή), η αναλογία του 8:1, που έπρεπε να ισχύει αν εφαρμοζόταν πλήρως η Σύμβαση του 1982, μετατράπηκε σε αναλογία 3:1. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα έχει μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Εδώ, γελάνε και τα τσιμέντα…

Χρειάζεται η χώρα μας να είναι άρτια προετοιμασμένη για να απευθυνθεί στο ΔΔΧ. Και να έχει και αυτή αξιώσεις από την Τουρκία. Αλλιώς, κινδυνεύουμε να βρεθούμε μπροστά σε πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις…

Πηγές: ΑΓΓΕΛΟΣ Μ. ΣΥΡΙΓΟΣ, «Ελληνοτουρκικές Σχέσεις», Β’ Έκδοση, ΠΑΤΑΚΗΣ 2016, απ’ όπου αντλήσαμε όλα τα στοιχεία για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και τη Σύμβαση του Μοντρέ
ΚΡΑΤΕΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗ, «ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ», 4η ΕΚΔΟΣΗ, ΝΟΜΙΚΗ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 2013.