Πες «ναι στο παιχνίδι» απολαμβάνοντας σούπερ προσφορές σε ένα σύγχρονο, γρήγορο και φιλικό περιβάλλον, με απόλυτη ασφάλεια για τις συναλλαγές σου και άμεση διευθέτηση
Γνωστά και (κυρίως…) άγνωστα ελληνικά συγκροτήματα της δεκαετίας του ‘60
Γνωστά και (κυρίως…) άγνωστα ελληνικά συγκροτήματα της δεκαετίας του ‘60
Πώς ξεκίνησαν τα μουσικά γκρουπ στην Ελλάδα των σίξτις – Ποιοι μουσικοί και τραγουδιστές που ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’60 έκαναν μεγάλη καριέρα – Τα μπλουζ και τα σέικ που χόρευαν οι νέοι της εποχής
Στα σπίτια με μωσαϊκά, δεν χορεύτηκαν μόνο τα πιο ωραία λαϊκά …Οι στίχοι του τραγουδιού «Τα Λαϊκά» που… τροποποιήσαμε λίγο εδώ, ανήκουν στην Λίνα Νικολακοπούλου και η μουσική στον Σταμάτη Κραουνάκη. Το τραγούδι ερμήνευσε πρώτη η Άλκηστις Πρωτοψάλτη το 1993 και περιέχεται στο άλμπουμ «Ανθρώπων Έργα». Στα ίδια σπίτια χορεύτηκαν τα πιο ωραία μπλουζ, τα πιο ωραία σέικ και άλλοι χοροί της δεκαετίας του ’60. Μιας δεκαετίας που έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια της μέχρι τις μέρες μας σε πολλούς τομείς. Ένας απ’ αυτούς, είναι αναμφίβολα η μουσική.
Τραγούδια της δεκαετίας του ’60, ακούγονται ως τις μέρες μας όχι μόνο από τους νέους της εποχής, που είναι σήμερα περίπου 70 ετών αλλά και νεότερους. Μουσικοί και τραγουδιστές που ξεκίνησαν την καριέρα τους στα σίξτις, έπαιξαν ή παίζουν μέχρι σήμερα, σημαντικό ρόλο στη μουσική σκηνή. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στη χώρα μας.
Με τη, λεγόμενη, μοντέρνα μουσική της δεκαετίας του 1960 στη χώρα μας, θα ασχοληθούμε στο σημερινό μας άρθρο. Κυρίως, με τους μουσικούς και τραγουδιστές που αναδείχθηκαν τότε, αλλά και με κάποια όχι ιδιαίτερα γνωστά, συγκροτήματα και τα τραγούδια τους.
Πώς ξεκίνησαν τα συγκροτήματα των ‘60s;
Ο Νίκος Σάρρος, έγραψε ένα εξαιρετικό βιβλίο με τίτλο «Τα ελληνικά μουσικά συγκροτήματα των sixties», που κυκλοφόρησε το 2015 από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΣΚΗΣ. Σε αυτό, παρουσιάζονται σχεδόν όλα τα ελληνικά μουσικά συγκροτήματα της δεκαετίας του 1960.
Τα συγκροτήματα αυτά, είναι περίπου 170 και έχουν σχεδόν όλα ξενικά ονόματα! Μόνο 7 συγκροτήματα έχουν ελληνικά ονόματα: «Αργοναύτες», «Αστερίες», «Βόρειοι», «Γαλαξίες», «Κομήτες», «Σκίουροι» και «Φοίνικες» το αρχικό όνομα των οποίων ήταν Skamagas, από το όνομα του ιδρυτή τους Άκη Σκαμάγκα.
Σχεδόν όλα τα μέλη των συγκροτημάτων αυτών, είχαν γεννηθεί λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε πολύ δύσκολες συνθήκες δηλαδή για όλη την Ελλάδα, αν σκεφτούμε και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε. Η ενασχόλησή τους με τη μουσική, έχει να κάνει κυρίως με την ανάγκη τους να ξεφύγουν από τα ασφυκτικά πλαίσια της εποχής και την επιθυμία τους να εκφράσουν τις νεανικές τους ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους μέσα από τη μουσική.
Το 1956, εμφανίζεται το rock n’ roll και φτάνει ως τη χώρα μας μέσα από τα ραδιόφωνα και κάποιες ελάχιστες αναφορές σε διάφορα έντυπα ή τον κινηματογράφο. Ο Elvis Presley και ο Bill Haley, είναι οι πρώτοι που «έρχονται» από την Αμερική στην Ελλάδα, ενώ ο Cliff Richards και οι Shadows είναι οι Βρετανοί που πρωτοακούγονται από την ελληνική νεολαία της εποχής. Φυσικά, ο τυφώνας «Beatles», λίγα χρόνια αργότερα, άλλαξε οριστικά και αμετάκλητα τον παγκόσμιο χάρτη της ποπ μουσικής.
Τα πρώτα ελληνικά «μοντέρνα» συγκροτήματα, εμφανίζονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη το 1958 και ακολουθούν μουσικά γκρουπ σε άλλες μεγάλες ή και μικρότερες ελληνικές πόλεις (Πάτρα, Καβάλα, Ρόδος, Κομοτηνή,Κοζάνη,Λάρισα κ.ά.).
Τραγούδια της δεκαετίας του ’60, ακούγονται ως τις μέρες μας όχι μόνο από τους νέους της εποχής, που είναι σήμερα περίπου 70 ετών αλλά και νεότερους. Μουσικοί και τραγουδιστές που ξεκίνησαν την καριέρα τους στα σίξτις, έπαιξαν ή παίζουν μέχρι σήμερα, σημαντικό ρόλο στη μουσική σκηνή. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στη χώρα μας.
Με τη, λεγόμενη, μοντέρνα μουσική της δεκαετίας του 1960 στη χώρα μας, θα ασχοληθούμε στο σημερινό μας άρθρο. Κυρίως, με τους μουσικούς και τραγουδιστές που αναδείχθηκαν τότε, αλλά και με κάποια όχι ιδιαίτερα γνωστά, συγκροτήματα και τα τραγούδια τους.
Πώς ξεκίνησαν τα συγκροτήματα των ‘60s;
Ο Νίκος Σάρρος, έγραψε ένα εξαιρετικό βιβλίο με τίτλο «Τα ελληνικά μουσικά συγκροτήματα των sixties», που κυκλοφόρησε το 2015 από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΣΚΗΣ. Σε αυτό, παρουσιάζονται σχεδόν όλα τα ελληνικά μουσικά συγκροτήματα της δεκαετίας του 1960.
Τα συγκροτήματα αυτά, είναι περίπου 170 και έχουν σχεδόν όλα ξενικά ονόματα! Μόνο 7 συγκροτήματα έχουν ελληνικά ονόματα: «Αργοναύτες», «Αστερίες», «Βόρειοι», «Γαλαξίες», «Κομήτες», «Σκίουροι» και «Φοίνικες» το αρχικό όνομα των οποίων ήταν Skamagas, από το όνομα του ιδρυτή τους Άκη Σκαμάγκα.
Σχεδόν όλα τα μέλη των συγκροτημάτων αυτών, είχαν γεννηθεί λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε πολύ δύσκολες συνθήκες δηλαδή για όλη την Ελλάδα, αν σκεφτούμε και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε. Η ενασχόλησή τους με τη μουσική, έχει να κάνει κυρίως με την ανάγκη τους να ξεφύγουν από τα ασφυκτικά πλαίσια της εποχής και την επιθυμία τους να εκφράσουν τις νεανικές τους ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους μέσα από τη μουσική.
Το 1956, εμφανίζεται το rock n’ roll και φτάνει ως τη χώρα μας μέσα από τα ραδιόφωνα και κάποιες ελάχιστες αναφορές σε διάφορα έντυπα ή τον κινηματογράφο. Ο Elvis Presley και ο Bill Haley, είναι οι πρώτοι που «έρχονται» από την Αμερική στην Ελλάδα, ενώ ο Cliff Richards και οι Shadows είναι οι Βρετανοί που πρωτοακούγονται από την ελληνική νεολαία της εποχής. Φυσικά, ο τυφώνας «Beatles», λίγα χρόνια αργότερα, άλλαξε οριστικά και αμετάκλητα τον παγκόσμιο χάρτη της ποπ μουσικής.
Τα πρώτα ελληνικά «μοντέρνα» συγκροτήματα, εμφανίζονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη το 1958 και ακολουθούν μουσικά γκρουπ σε άλλες μεγάλες ή και μικρότερες ελληνικές πόλεις (Πάτρα, Καβάλα, Ρόδος, Κομοτηνή,Κοζάνη,Λάρισα κ.ά.).
Παρά τις οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες, τα συγκροτήματα, κυρίως μέσα από τις εμφανίσεις τους σε πάρτι και δεξιώσεις, αρχίζουν να «εισχωρούν» στην ελληνική μουσική σκηνή. Πολλά από τα μέλη των συγκροτημάτων αυτών, είναι αυτοδίδακτοι μουσικοί, ενώ το ρεπερτόριό τους περιλαμβάνει κυρίως επιτυχίες της εποχής και ελάχιστα δικά τους τραγούδια. Ο Νίκος Σάρρος, τοποθετεί την περίοδο αυτή ως τα μέσα του 1963. Από τότε ως τα μέσα του 1966, έχουμε την «έκρηξη» των ελληνικών μοντέρνων συγκροτημάτων, τα οποία ερμήνευαν δικές τους συνθέσεις με αγγλικούς, ιταλικούς ή και γαλλικούς στίχους! Η τελευταία περίοδος, ξεκίνησε από τον Οκτώβριο του 1966 και ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ίσως και τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Η τεράστια εμπορική επιτυχία που είχε «Ο Τρόπος» των «Olympians», οδήγησε τα συγκροτήματα να στραφούν σε ελληνικό στίχο, δημιουργώντας έτσι μια καθαρά ελληνική μουσική (με τις όποιες επιρροές της από ξένα ακούσματα) με ελληνικό στίχο.
Καταλύτης γι’ αυτή την εξέλιξη, ήταν η περίφημη «Χρυσή Βραδιά» στο κατάμεστο Καλλιμάρμαρο (2 Οκτωβρίου 1966), όταν οι εκ Θεσσαλονίκης ορμώμενοι «Olympians» (με τραγουδιστή τον γνωστό σε όλους Πασχάλη Αρβανιτίδη), «κατατρόπωσαν» τα κορυφαία αθηναϊκά συγκροτήματα της εποχής, λαμβάνοντας το 78% των ψήφων της νεολαίας της πρωτεύουσας. Ο Μανώλης Νταλούκας, στο βιβλίο του «Ελληνικό Ροκ», γράφει χαρακτηριστικά: «Ένα απρόβλεπτο συγκρότημα από τη Θεσσαλονίκη τσάκιζε τα καλύτερα συγκροτήματα της Αθήνας – και μάλιστα μέσα στην έδρα τους! Από τη βραδιά εκείνη, όλα τα συγκροτήματα αναθεωρούν τη στάση τους. Όλοι αρχίζουν να γράφουν τραγούδια με ελληνικό στίχο ή διασκευάζουν ξένες επιτυχίες στα ελληνικά». Προς την κατεύθυνση αυτή, πιέζουν και οι εταιρείες και σχεδόν όλα τα συγκροτήματα «υποκύπτουν» στην εύκολη λύση της διασκευής ξένων επιτυχιών με ελληνικούς στίχους.
Οι εμφανίσεις των ελληνικών «μοντέρνων συγκροτημάτων»
Τα συγκροτήματα της εποχής, φτιάχνονταν συνήθως σε χρόνο dt. Ορισμένα από τα μέλη τους, όπως αναφέραμε, δεν γνώριζαν καλά καλά κάποιο μουσικό όργανο, κάτι που γινόταν με την πάροδο του χρόνου. Όταν είχαν έτοιμα μερικά τραγούδια, επιδίωκαν να τα παρουσιάσουν σε πάρτι ή σε ρεσιτάλ. Περνώντας αυτή τη δοκιμασία, εμφανίζονταν σε συναυλίες που αποτελούσαν τη λυδία λίθο στην οποία κρινόταν το μέλλον τους. Αποτυχημένη συναυλία, σήμαινε και τη διάλυση ενός συγκροτήματος! Εμφανίσεις συγκροτημάτων, γίνονταν επίσης σε χορούς σχολείων, πανεπιστημίων, συλλόγων κλπ. Ακολούθησαν, εμφανίσεις σε κλαμπ, καμπαρέ και αναψυκτήρια. Το βασικό κοινό όμως των συγκροτημάτων αυτών, ήταν μαθητές και μαθήτριες που αδυνατούσαν την εποχή εκείνη να παρακολουθήσουν τα αγαπημένα τους συγκροτήματα τις νύχτες, λόγω της έναρξης των προγραμμάτων τους και του απαγορευτικού αντιτίμου εισόδου στα κέντρα όπου τα γκρουπ αυτά εμφανίζονταν. Έτσι, καθιερώθηκαν τα μουσικά πρωινά, τις Κυριακές συνήθως, σε κινηματογράφους, πλατείες ή παραλίες. Τα μουσικά πρωινά, ήταν το γεγονός της εβδομάδας για κάθε γειτονιά και είχαν τεράστια απήχηση στον νεαρόκοσμο.
Σαν άλλοι …σκάουτερ, οι επιχειρηματίες των νυχτερινών κέντρων έδιναν κι αυτοί το «παρών» στα μουσικά πρωινά, για να εντοπίσουν αξιόλογα συγκροτήματα. Μερικά από τα μουσικά γκρουπ, έβρισκαν έτσι δουλειά σε νυχτερινά μαγαζιά. Τα υπόλοιπα, συνέχιζαν τις εμφανίσεις τους στα μουσικά πρωινά.
Τα βασικότερα προβλήματα των συγκροτημάτων αυτών, ήταν η στράτευση κάποιων μελών τους και οι μετακινήσεις μουσικών ή τραγουδιστών από ένα συγκρότημα σε άλλο! Ήταν μια συνηθισμένη διαδικασία, που όμως οδήγησε σε διάλυση πολλά συγκροτήματα.
Όσα από τα συγκροτήματα αυτά πέρασαν μέσα από αυτές τις συμπληγάδες, εξελίχθηκαν σε επαγγελματικές ορχήστρες και εισέπρατταν ένα αρκετά καλό, για την εποχή, νυχτοκάματο. Τις οικονομικές συμφωνίες τους, τις έκλειναν οι μάνατζερ που φρόντισαν να προσλάβουν. Περάσαμε έτσι σε καθαρά επαγγελματικό στάδιο, όπου όμως χάθηκε η ορμή και ο αυθορμητισμός των νεαρών μελών των συγκροτημάτων. Πολλοί όμως που μετείχαν στα μουσικά αυτά σχήματα, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ακολουθώντας σόλο καριέρα, διέγραψαν ή και διαγράφουν μέχρι σήμερα, λαμπρή πορεία στο ελληνικό μουσικό στερέωμα.
Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο, να αναφέρουμε και μια άλλη παράμετρο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία, την πορεία αλλά και τη διάλυση ορισμένων συγκροτημάτων. Καθώς τότε δεν υπήρχαν facebook, instagram κλπ, η δημιουργία ενός συγκροτήματος, που ήταν κυρίως «αντρική υπόθεση», βοηθούσε τα μέλη τους στις γνωριμίες και…τις επιτυχίες, στο ωραίο φύλο. Σταδιακά, ορισμένες κοπέλες εντάχθηκαν σε κάποια από τα συγκροτήματα αυτά, ενώ υπήρξαν και…μοιραίες γυναίκες, που οδήγησαν στη διάλυση μουσικών γκρουπ…Ας δούμε όμως τα γνωστότερα μουσικά συγκροτήματα που έλαμψαν στη χώρα μας τη δεκαετία του ’60 και ποιοι μουσικοί, που ξεπήδησαν μέσα από αυτά έκαναν σπουδαία καριέρα στη συνέχεια.
Μουσικοί και τραγουδιστές απ’ τα sixties με καριέρα και τα επόμενα χρόνια - Και διάφορα περίεργα!
Ο Λάκης Τζορντανέλι (Εμμανουήλ Ιορδανόπουλος, γεν. 1948 στην Κωνσταντινούπολη), μετείχε στους “Giordanelli e Suoi Amici” και αργότερα στους “Cinquetti”.
Ο Γιάννης Κατέβας (γεν. 1950 στην Κομοτηνή), μετείχε στο συγκρότημα “The Beatniks” που ιδρύθηκε στην Κομοτηνή το 1968 και έκανε εμφανίσεις ως το 1970 σε Μακεδονία και Θράκη.
Οι Ροδίτες “The Rabbits”, παρουσίασαν ως demo το τραγούδι “Φύγε, Φύγε λοιπόν”, διασκευή του “Simon says” των “1910 Fruitgum Co”. Το τραγούδι, άρεσε στον Κώστα Τσερώνη, μάνατζερ των “Charms” και ως “Τρελοκόριτσο”, έγινε τεράστια επιτυχία από τους τελευταίους! Απογοητευμένοι οι “Rabbits” διαλύθηκαν!
Το συγκρότημα “The Air Boys”, δημιουργήθηκε στην Κρήτη το 1965, στην 115η Πτέρυγα Μάχης της Αεροπορικής Βάσης Σούδας, από Έλληνες και Αμερικανούς που υπηρετούσαν εκεί!
Οι Πατρινοί “The Black Kings”, εμφανίστηκαν ως support group στη συναυλία του Αλ Μπάνο το 1971, στο γήπεδο της Παναχαϊκής.
Ο συνθέτης Σάκης Τσιλίκης, ξεκίνησε την καριέρα του από τους “The Hurricanes”, που ιδρύθηκαν στην Αλεξανδρούπολη και ήταν δημοφιλείς σε Θράκη και Ανατολική Μακεδονία.
Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου (γενν. 1949 στη Βάστα Αρκαδίας) ξεκίνησε την καριέρα του ως κιθαρίστας και τραγουδιστής από το συγκρότημα “The Crosswords” (“Τα Σταυρόλεξα”), που δημιουργήθηκαν στη Νέα Ιωνία το 1966.
Ο Τάκης Αντωνιάδης (1946-2015), ήταν τραγουδιστής του συγκροτήματος “The Sounds”.
Ο Ντέμης Ρούσσος (1946-2015), ξεκίνησε την καριέρα του ως μπασίστας στους... Αθηναίους “The Beatniks”.
Στο ίδιο συγκρότημα, ντράμερ ήταν ο Λουκάς Σιδεράς.
Ο Μιχάλης Νικολούδης, ήταν κιθαρίστας των συγκροτημάτων “Tops”, “Semprini” και “The Sounds”. Aν δεν σας λέει κάτι το όνομά του, είναι ο συνθέτης του συγκλονιστικού τραγουδιού “Ήλιος Θεός” (στίχοι Πάρης Μίτσος), που ερμηνεύει ο Βασίλης Σκουλάς. Αν δεν το έχετε ακούσει, σας το προτείνουμε ανεπιφύλακτα!
Το συγκρότημα “The Dorians”, δημιουργήθηκε στην Αίγυπτο, αλλά λόγω των γεγονότων στην αραβική χώρα... μετακόμισε στην Ελλάδα το 1962.
Ο Λάκης Παπαδόπουλος (γεν. 1948), ξεκίνησε την καριέρα του από το συγκρότημα “The Dragons”, ως κιθαρίστας.
Ο αξέχαστος συνθέτης Νίκος Ιγνατιάδης (1945-2019), ξεκίνησε την καριέρα του ως οργανίστας στο γκρουπ “The Seagulls” (“Οι Γλάροι”). Στο ίδιο συγκρότημα, τραγουδιστής ήταν ο Νίκος Αντωνίου. Το 1979, εμφανίστηκαν στην Μ. Βρετανία οι... “A Flock of Seagulls” (“Ένας σμήνος γλάρων”), με σπουδαία τραγούδια (“I Ran”, “Wishing” κ.ά.). Αντέγραψαν τους Έλληνες “The Seagulls”, άραγε;
Ο Γιώργος Μπουλουγουράς (γενν. 1946), που ερμήνευσε τη μεγάλη επιτυχία “Χαμένη Πολιτεία” (1984), ξεκίνησε την καριέρα του από το συγκρότημα “The Faces”. Το συγκρότημα συνεργάστηκε με τον καταξιωμένο τραγουδιστή της εποχής Πάνο Κόκκινο, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μάλιστα, το 1970 το συγκρότημα στάλθηκε από την ΥΕΝΕΔ στη Βηρυτό. Εκεί εμφανίστηκαν σε μία εκδήλωση για τους απόδημους Έλληνες, ενώ είχαν εμφανιστεί και σε εκπομπή της γερμανικής τηλεόρασης!
Οι “Charms”, ήταν ένα από τα πιο επιτυχημένα συγκροτήματα της δεκαετίας του ‘60. Τα αρχικά μέλη του γκρουπ που δημιουργήθηκε στα τέλη του 1963, ήταν οι Γιώργος Στρατής, Γιώργος Μπαλάσκας, Σπύρος Καρούτας και Κώστας Καρύδας. Ως τη διάλυσή τους το 1973, στη σύνθεση των Charms έγιναν πολλές αλλαγές. Βασικά τους μέλη ήταν ο Γιώργος Στρατής, Τέρης Ιερεμίας, Γιώργος Μελέκης, ο σαξοφωνίστας Πέτρος Πολλάτος, ο σπουδαίος κιθαρίστας Κώστας Νικολόπουλος και ο αξέχαστος Μάικ Ροζάκης (1946-2009), που αργότερα δημιούργησε τους “Playboys”. Το συγκρότημα, κάτω απ’ την καθοδήγηση του μάνατζερ Κώστα Τσερώνη άφησε εποχή, τόσο με διασκευές ξένων τραγουδιών, όσο, και, μετά το 1966, με τραγούδια που ήταν αποκλειστικά δικές τους δημιουργίες. Το 1973, εμφανίστηκαν στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης, με το εξαιρετικό “Να μείνουμε πάντα παιδιά”.
Ο Γιώργος Πολυχρονιάδης, ήταν μέλος των συγκροτημάτων “The Drops”, “The Watchers” και “Βόρειοι”, που δημιουργήθηκαν στη Θεσσαλονίκη.
Ίσως το πιο επιτυχημένο μουσικό συγκρότημα της δεκαετίας των sixties, ήταν οι “Forminx”, που με βασικά μέλη τους Βαγγέλη Παπαθανασίου, ο οποίος με το Hammond B3 έφερε άλλη διάσταση στον ήχο τους, Βασίλη Μπακόπουλο, Σωτήρη Αρνή, Θύμιο Πέτρου και Κώστα Σκόκο, προκαλούσαν μαζική υστερία στις εμφανίσεις τους. Σημαντική συμβολή στην επιτυχία τους είχε ο Νίκος Μαστοράκης, που μέσα από το περιοδικό “Μοντέρνοι Ρυθμοί” και το ραδιόφωνο, τους πρόβαλε συστηματικά. Το θρυλικό “Jeronimo Yanka”, έσπασε όλα τα ρεκόρ πωλήσεων, ενώ οι “Forminx”, έγιναν και ταινία με τίτλο “Περιπέτειες με τους Forminx” (1965). Το σενάριο της ταινίας έγραψε ο Νίκος Τσιφόρος, ενώ τη σκηνοθεσία της ανέλαβε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο οποίος λόγω διαφωνίας με τον παραγωγό αποχώρησε και την ταινία σκηνοθέτησε τελικά ο Κώστας Λυχναράς. Όπως γράφει ο Νίκος Σάρρος, το φιλμ προβλήθηκε μια φορά από την κρατική τηλεόραση και δεν υπάρχει, μέχρι σήμερα, ούτε μία κόπια του! Στην ταινία, υπήρχαν 8 καινούργια τραγούδια των Forminx που δεν πρόλαβαν ν’ αποτυπωθούν στο βινύλιο.
Ο γνωστός δημοσιογράφος Δημήτρης Κωνσταντάρας, γιος του αξέχαστου Λάμπρου Κωνσταντάρα, έπαιζε μπάσο και τραγουδούσε στο συγκρότημα “The Radishes”.
Ο Δημήτρης Πουλικάκος, άρτι αφιχθείς εκείνη την εποχή από την Αγγλία, ήταν μέλος (από το καλοκαίρι του 1967) του συγκροτήματος “MGC”. Ο Πουλικάκος και ο Δημήτρης Πολύτιμος,επίσης μέλος του συγκροτήματος,συνελήφθησαν από τη χούντα και φυλακίστηκαν για μικρό χρονικό διάστημα!
Μπασίστας του συγκροτήματος “Ariones”, ήταν ο Δημήτρης Μηλιός. Κι επειδή το όνομα του ίσως δεν λέει τίποτα σε πολλούς, σίγουρα λέει πολλά το φοβερό τραγούδι “Μια Καρδιά για Σένανε”, σύνθεση του Δημήτρη Μηλιού, που έγινε επιτυχία πρώτα από τον στιχουργό του Φίλιππο Νικολάου, στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 και, βέβαια, από τον Αντώνη Ρέμο τα τελευταία χρόνια, με την επανεκτέλεσή του. Ο Μηλιός με τον Νικολάου, είχαν συνεργαστεί και στους “Ariones”, όπου ο σπουδαίος ερμηνευτής, μετείχε ως τραγουδιστής από το καλοκαίρι του 1968.
Ο μεγάλος συνθέτης Σταμάτης Σπανουδάκης, μετείχε στο συγκρότημα “The ULS”, στο οποίο μετείχε κι ένας Ελβετός (!), ο Freddie Werder. Το συγκρότημα ηχογράφησε 4 τραγούδια το καλοκαίρι 1966 για την εταιρεία “Topi”, αλλά ο θάνατος σε τροχαίο δυστύχημα του Γάλλου ιδιοκτήτη της “Topi”, δεν επέτρεψε την κυκλοφορία τους...
Στη Θεσσαλονίκη, δημιουργήθηκε, το πρώτο, χρονικά αμιγώς γυναικείο ελληνικό μουσικό γκρουπ, τον Αύγουστο του 1965. Το όνομα τους ήταν “Sweet Girls”. Για την ιστορία, μέλη του ήταν οι: Φανή Φωτίου (κιθάρα-τραγούδι), Αλίκη Γεωργίου (ντραμς), Βάσω Σικαρίδου (μπάσο), που αντικαταστάθηκε αργότερα από την Άννα Γκιουζέ και Αριάδνη Φιλιππίδου (όργανο). Παρά τη μεγάλη του επιτυχία, το συγκρότημα διαλύθηκε στα τέλη του 1966.
Ο συνθέτης και μουσικός Στέλιος Φωτιάδης, υπήρξε μέλος των, πρωτοποριακών για την εποχή τους, Θεσσαλονικιών “Fratelli”.
Το πρώτο, ιστορικά, ελληνικό μουσικό συγκρότημα που έπαιξε rock n’ roll στην Ελλάδα, ήταν οι, επίσης Θεσσαλονικιοί “Κομήτες”, που πρωτοεμφανίστηκαν την άνοιξη του 1958 σ’ ένα διαγωνισμό ταλέντων στο Green Park. Στον ίδιο διαγωνισμό, μετείχε και ο αξέχαστος Χάρρυ Κλυνν!
Μεγάλη επιτυχία γνώρισαν “Οι Βόρειοι” από τη Θεσσαλονίκη, με το τραγούδι “Το Τζίνι” (στίχοι Νίκος Ελληναίος). Επρόκειτο για διασκευή του κομματιού “Armando Cacini”, του Ιταλού Enrico Pianori, που εμφανιζόταν εκείνη την εποχή (τέλη 1967) στη συμπρωτεύουσα. Το τραγούδι ερμηνεύει ο Σώτος (Σωτήρης) Κυρκασιάδης, ενώ το συγκρότημα είχε και τραγουδίστρια, την Ντόρα Λαμπαντή.
Τον Σεπτέμβριο του 1969, ο τότε βασιλιάς της Λιβύης Ιντρίς βρισκόταν στα Καμένα Βούρλα, τα οποία επισκεπτόταν συχνά για τα ιαματικά τους λουτρά. Ένα βράδυ, το συγκρότημα “The Meteors”, έπαιζε στο ξενοδοχείο “Γαλήνη” για την οικογένεια του βασιλιά. Τότε, έφτασε η πληροφορία ότι στη Λιβύη έγινε πραξικόπημα, με επικεφαλής του Μουαμάρ Καντάφι, που ανέτρεψε τον Ιντρίς!
Στους “Meteors” έκανε το ντεμπούτο της ως τραγουδίστρια (1968-69), η πρόωρα χαμένη Ρένα Παγκράτη, γνωστή κυρίως ως ηθοποιός, ενώ ένα σύντομο πέρασμα από το συγκρότημα έκαναν και οι Αντώνης Βαρδής και Τάσος Χαμουρτιάδης.
Ο Γιώργος Γερολυμάτος, ήταν βασικός τραγουδιστής του συγκροτήματος “The Foremost”, ενώ αργότερα εντάχθηκε, και ως οργανίστας, στο γκρουπ “Οι Αστερίες”.
Ο Μάκης Σαλιάρης, που έφυγε από κοντά μας το 2015, γνωστός ραλίστας και ιδιοκτήτης της θρυλικής “Αυτοκίνησης”, ήταν μέλος του συγκροτήματος “The Stormies”.
Ο συνθέτης Μάκης Γιαπράκας, γνωστός κυρίως από τα τραγούδια του για την ταινία "Όλα Είναι Δρόμος" του Π. Βούλγαρη ("Δεν Σταματάει", "Θα Πάρω Φόρα", "Εσύ που Ήσουνα"), μετείχε ως οργανίστας και σαξοφωνίστας στους "The Cool Cats" (αργότερα "Up Tight").
Το πρώτο 45άρι του συγκροτήματος "Οι Γαλαξίες", γνώρισε μεγάλη επιτυχία γιατί διανεμόταν δωρεάν από... απορρυπαντικό της εποχής (1964-65)
Τραγουδιστής (και κιθαρίστας) των "The Strangers", που είχαν στο ενεργητικό τους τη μεγάλη επιτυχία "Ραντεβού", ήταν ο Νίκος Αντωνιάδης, που έφυγε από κοντά μας το 2017 σε ηλικία 72 ετών.
Το συγκρότημα "The Playboys", ξεκίνησε με δύο μέλη τον Καβαλιώτη Νίκο Αδάμα και τον Γιαννιώτη Βασίλη Τζαβάρα. Σ΄αυτούς προστέθηκε ως τραγουδίστρια το μανεκέν (!) Βασιλική Σκυριανού, με το ψευδώνυμο "Κούκα". Η ένταξη του Μάικ Ροζάκη στους Playboys, εκτόξευσε το συγκρότημα, που εμφανίστηκε και σε πολλές κινηματογραφικές ταινίες.
Οι "Idols", που ξεκίνησαν το 1964 ως "The Young Ones", "διατηρήθηκαν", με διαφορετικά βέβαια σχήματα,ως τις αρχές της νέας χιλιετίας!
Ο αξέχαστος Αντώνης Βαρδής (1948-2014), ξεκίνησε ως μπασίστας στο συγκρότημα "The Vikings", μεγάλη επιτυχία των οποίων ήταν το τραγούδι "Francoise".
Μέχρι την ένταξη του στο γκρουπ (1964), ο Αντώνης Βαρδής εργαζόταν σε βενζινάδικο! Στους "Vikings" εντάχθηκαν αργότερα δύο σπουδαίοι κιθαρίστες: ο Σταύρος Λαδάς και ο Τάσος Χαμουρτιάδης και ο τραγουδιστής Αντώνης Στεφανίδης.
Το συγκρότημα "The Teenagers", είχε τον μικρότερο μέσο όρο ηλικίας γκρουπ που ηχογράφησε δίσκο τη δεκαετία του '60. Μέλη τους ήταν οι Κώστας Τουρνάς (γ. 1949), ο Ρόμπερτ Ουίλιαμς (γ. 1949), ο 14χρονος Γιώργος Γώτης, ο Βασίλης Παυλόπουλος, 14 ετών επίσης και ο 11χρονος(!) αδελφός του Βασίλη Παυλόπουλου Κώστας, ως ντράμερ.
Το συγκρότημα κυκλοφόρησε το 1966 ένα single με τα τραγούδια "Falling Star" και "You don't love me". Οι Κ. Τουρνάς, Ρ. Ουίλιαμς, Σ. Λογαρίδης και Κ. Παπαϊωάννου, δημιούργησαν αργότερα τους θρυλικούς "Poll".
Οι "Olympians", ξεκίνησαν τη σταδιοδρομία τους το 1964 με το όνομα "The Brams". Τον Φλεβάρη του 1965, εντάχθηκε στο γκρουπ, ο Πασχάλης (Αρβανιτίδης), τραγουδιστής ως τότε των "Drugstore Men". Το συγκρότημα γνώρισε τεράστια επιτυχία με τραγούδια τους όπως "Ο Τρόπος", "Το Σχολείο", "Συγνώμη" κ.ά., παρά τις συχνές αλλαγές στη σύνθεσή του. Όταν στρατεύτηκε ο Πασχάλης, τον διαδέχθηκε στα φωνητικά ο Νίκος Παπάζογλου! Οι "Olympians", με σταθερά μέλη τον σπουδαίο πιανίστα Άλκη Κακαλιάγκο και τον Πασχάλη, συνέχισαν τις εμφανίσεις τους ως το 1972.
Ο σπουδαίος συνθέτης Αλέκος Χρυσοβέργης, ξεκίνησε την καριέρα του ως τραγουδιστής των "The Champions" το 1966, κι ενώ ήταν ακόμα μαθητής Γυμνασίου!
Ο τραγουδιστής Σπύρος Σερεμέτης, πρωτοεμφανίστηκε το 1965 στο συγκρότημα "The Sharks".
Τραγική είναι η ιστορία του συγκροτήματος "The Juniors".
Την Κυριακή 10 Οκτωβρίου 1965, σε τροχαίο δυστύχημα στην εθνική οδό Αθηνών-Λαμίας, σκοτώθηκαν μετά από σύγκρουση του Ι.Χ. τους με φορτηγό, οι Θάνος Σουγιούλ (οργανίστας, 16 ετών τότε, γιος του Μιχάλη Σουγιούλ), ο μάνατζερ του συγκροτήματος Γιάννης Κραζούδης, η σύζυγός του Ελένη, η φίλη του γκρουπ Νανά Μπενέτου ενώ τραυματίστηκε σοβαρά ο κιθαρίστας Αλέκος Καρακαντάς. Μετά από πολλές πιέσεις και παρακλήσεις, οι εναπομείναντες "Juniors", συνέχισαν τις εμφανίσεις τους από το Σάββατο 16 Οκτωβρίου. Τον τραυματία Καρακαντά, αντικατέστηκε ο Άγγλος Έρικ, κιθαρίστας των support των "Juniors", Άγγλων "Faces". Ποιος ήταν ο Έρικ; Ο θρυλικός Έρικ Κλάπτον(!), που είχε ήδη κάνει καριέρα ως μέλος των "Yardbirds"! Δυστυχώς, η έλλειψη πληροφόρησης την εποχή εκείνη είχε σαν αποτέλεσμα ο Έρικ Κλάπτον μετά από μερικές δεκάδες εμφανίσεις με τους "Juniors", να μείνει γνωστός ως "ο Έρικ ο Άγγλος κιθαρίστας" και να φύγει λίγο αργότερα από την Ελλάδα...
Ο Χρήστος Κυριαζής, υπήρξε κιθαρίστας του συγκροτήματος "Baronetti".
Ο τραγουδιστής Τάκης Μπινιάρης, πρωτοεμφανίστηκε ως τραγουδιστής και κιθαρίστας στο γκρουπ "The Sailors", το 1966.
Το συγκρότημα "Aris-Alba & the Olympics", ξεκίνησε την καριέρα του από την Αίγυπτο και έκανε πολλές εμφανίσεις στη Μέση Ανατολή. Μετά την επανάσταση του Νάσερ τα μέλη του εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Μεγάλα τους ατού ο σαξοφωνίστας Άρης Καραντάνης και η Ιταλοαιγύπτια τραγουδίστρια Alba Maini, που τραγουδούσε άπταιστα σε 4 γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, και ελληνικά)!
Το μοναδικό αμιγώς γυναικείο συγκρότημα που ηχογράφησε δίσκο στην Ελλάδα τη δεκαετία του '60, ήταν το γκρουπ "The Girls". Το αποτελούσαν οι μαθήτριες τότε (1965-1966), Βάσω Έξαρχου (κιθάρα), Γιούλη Καλαποθαράκου (ντραμς-τραγούδι), Μαριάννα Καλαποθαράκου (μπάσο-τραγούδι) και Έφη Πάνια (όργανο).
Το 45άρι, περιείχε τα τραγούδια "Hello Beethoven" και "Rocket for the Girls". Η εμφάνιση των "The Girls" στη "Χρυσή Βραδιά" του Καλλιμάρμαρου και η αποθέωσή τους από 40.000 και πλέον άτομα, εξόργισε(!) τους γονείς τους που περιόρισαν(!) τις νεαρές, με αποτέλεσμα το γκρουπ να διαλυθεί!
Ο αξέχαστος Γιάννης Σπάθας και ο Ηλίας Ασβεστόπουλος (μέλος έπειτα των 2002 GR), ήταν μέλη των “The Persons”.
Τον Σεπτέμβριο του 1966, ο Νίκος Μαστοράκης που είχε συμμετοχή στη δημιουργία και προώθηση πολλών γκρουπ των '60s, θέλησε να δημιουργήσει ένα... σούπερ συγκρότημα. Το γκρουπ, ονομάστηκε "We Five" και μέλη του ήταν οι Ντέμης Ρούσσος, Σπύρος Μεταξάς, Μάκης Σαλιάρης, Λάκης Βλαβιανός και Αλέκος Καρακαντάς. Η ξαφνική αποχώρηση του Ντέμη Ρούσσου και η αντικατάστασή του από τον Γιώργο Πετρίδη, καθώς και η προσθήκη του μπασίστα-τραγουδιστή Γιώργου Κατακουζηνού βοήθησαν τους "We Five", που "άνοιξαν" τη συναυλία των Rolling Stones, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, τον Απρίλιο του 1967. Ωστόσο, τελείως απρόσμενα, λίγες μέρες αργότερα το συγκρότημα διαλύθηκε.
Οι "Blue Birds", δημιουργήθηκαν το 1965. Ηχογράφησαν πολλά τραγούδια, ως τη διάλυσή τους, στις αρχές της δεκαετίας
Κορυφαίο όλων, κατά την άποψη μας, "Ο Ξύλινος Σταυρός", με το οποίο συμμετείχαν στο φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης το 1972.
Επίλογος
Τελευταία αφήσαμε τέσσερα από τα αγαπημένα μας συγκροτήματα των sixties. Τα μάθαμε από cd τη δεκαετία του '90, ενώ φυσικά σήμερα τα τραγούδια τους υπάρχουν στο You Tube. Πρόκειται για τους "New Hopes" (με βασικά μέλη τους Χρήστο Κωνσταντάκη, Δημήτρη Σαντοριναίο και την φίλη, μετέπειτα σύζυγο του πρώτου, Σόφη), τους "The Flayers", με τις επιτυχίες "Το Μεγαλείο" και "Η Νύχτα" που ερμηνεύει ο Νίκο Ξανθός, τους "Sover Group", με τραγουδιστές τον Μάκη Καλαβρό και την Έλενα (Ευσταθιάδου), που με το "Αγόρι μου Γλυκό" (το οποίο αρχικά είχε γραφτεί για τον Μ. Καλαβρό με τίτλο "Κορίτσι μου Γλυκό") έκαναν θραύση και τους "Φοίνικες", με το "Δεν Φταιω"...
Πολλές και πολλοί χόρεψαν αυτά τα τραγούδια. Ερωτεύτηκαν,ίσως και να παντρεύτηκαν και να δημιούργησαν οικογένεια, με ξεκίνημα ένα μπλουζ σε σπίτια με μωσαϊκό ή το δάπεδο ενός κλαμπ. Και αν κάνουμε συγκρίσεις με το τι μουσική ακούνε οι σημερινοί έφηβοι... μάλλον θα μελαγχολήσουμε.
ΥΓ. Αφιερώνω το άρθρο αυτό στη Βίκυ,που της αρέσουν πολύ η δεκαετία του '60 και τα τραγούδια της.
Πηγές: ΝΙΚΟΣ ΣΑΡΡΟΣ, "Τα ελληνικά μουσικά συγκροτήματα των sixties. Ένα φωτογραφικό λεύκωμα", ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΣΚΗΣ 2015.
ΠΕΤΡΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΑΝΟΣ, "ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ 1950-2007".
Καταλύτης γι’ αυτή την εξέλιξη, ήταν η περίφημη «Χρυσή Βραδιά» στο κατάμεστο Καλλιμάρμαρο (2 Οκτωβρίου 1966), όταν οι εκ Θεσσαλονίκης ορμώμενοι «Olympians» (με τραγουδιστή τον γνωστό σε όλους Πασχάλη Αρβανιτίδη), «κατατρόπωσαν» τα κορυφαία αθηναϊκά συγκροτήματα της εποχής, λαμβάνοντας το 78% των ψήφων της νεολαίας της πρωτεύουσας. Ο Μανώλης Νταλούκας, στο βιβλίο του «Ελληνικό Ροκ», γράφει χαρακτηριστικά: «Ένα απρόβλεπτο συγκρότημα από τη Θεσσαλονίκη τσάκιζε τα καλύτερα συγκροτήματα της Αθήνας – και μάλιστα μέσα στην έδρα τους! Από τη βραδιά εκείνη, όλα τα συγκροτήματα αναθεωρούν τη στάση τους. Όλοι αρχίζουν να γράφουν τραγούδια με ελληνικό στίχο ή διασκευάζουν ξένες επιτυχίες στα ελληνικά». Προς την κατεύθυνση αυτή, πιέζουν και οι εταιρείες και σχεδόν όλα τα συγκροτήματα «υποκύπτουν» στην εύκολη λύση της διασκευής ξένων επιτυχιών με ελληνικούς στίχους.
Οι εμφανίσεις των ελληνικών «μοντέρνων συγκροτημάτων»
Τα συγκροτήματα της εποχής, φτιάχνονταν συνήθως σε χρόνο dt. Ορισμένα από τα μέλη τους, όπως αναφέραμε, δεν γνώριζαν καλά καλά κάποιο μουσικό όργανο, κάτι που γινόταν με την πάροδο του χρόνου. Όταν είχαν έτοιμα μερικά τραγούδια, επιδίωκαν να τα παρουσιάσουν σε πάρτι ή σε ρεσιτάλ. Περνώντας αυτή τη δοκιμασία, εμφανίζονταν σε συναυλίες που αποτελούσαν τη λυδία λίθο στην οποία κρινόταν το μέλλον τους. Αποτυχημένη συναυλία, σήμαινε και τη διάλυση ενός συγκροτήματος! Εμφανίσεις συγκροτημάτων, γίνονταν επίσης σε χορούς σχολείων, πανεπιστημίων, συλλόγων κλπ. Ακολούθησαν, εμφανίσεις σε κλαμπ, καμπαρέ και αναψυκτήρια. Το βασικό κοινό όμως των συγκροτημάτων αυτών, ήταν μαθητές και μαθήτριες που αδυνατούσαν την εποχή εκείνη να παρακολουθήσουν τα αγαπημένα τους συγκροτήματα τις νύχτες, λόγω της έναρξης των προγραμμάτων τους και του απαγορευτικού αντιτίμου εισόδου στα κέντρα όπου τα γκρουπ αυτά εμφανίζονταν. Έτσι, καθιερώθηκαν τα μουσικά πρωινά, τις Κυριακές συνήθως, σε κινηματογράφους, πλατείες ή παραλίες. Τα μουσικά πρωινά, ήταν το γεγονός της εβδομάδας για κάθε γειτονιά και είχαν τεράστια απήχηση στον νεαρόκοσμο.
Σαν άλλοι …σκάουτερ, οι επιχειρηματίες των νυχτερινών κέντρων έδιναν κι αυτοί το «παρών» στα μουσικά πρωινά, για να εντοπίσουν αξιόλογα συγκροτήματα. Μερικά από τα μουσικά γκρουπ, έβρισκαν έτσι δουλειά σε νυχτερινά μαγαζιά. Τα υπόλοιπα, συνέχιζαν τις εμφανίσεις τους στα μουσικά πρωινά.
Τα βασικότερα προβλήματα των συγκροτημάτων αυτών, ήταν η στράτευση κάποιων μελών τους και οι μετακινήσεις μουσικών ή τραγουδιστών από ένα συγκρότημα σε άλλο! Ήταν μια συνηθισμένη διαδικασία, που όμως οδήγησε σε διάλυση πολλά συγκροτήματα.
Όσα από τα συγκροτήματα αυτά πέρασαν μέσα από αυτές τις συμπληγάδες, εξελίχθηκαν σε επαγγελματικές ορχήστρες και εισέπρατταν ένα αρκετά καλό, για την εποχή, νυχτοκάματο. Τις οικονομικές συμφωνίες τους, τις έκλειναν οι μάνατζερ που φρόντισαν να προσλάβουν. Περάσαμε έτσι σε καθαρά επαγγελματικό στάδιο, όπου όμως χάθηκε η ορμή και ο αυθορμητισμός των νεαρών μελών των συγκροτημάτων. Πολλοί όμως που μετείχαν στα μουσικά αυτά σχήματα, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ακολουθώντας σόλο καριέρα, διέγραψαν ή και διαγράφουν μέχρι σήμερα, λαμπρή πορεία στο ελληνικό μουσικό στερέωμα.
Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο, να αναφέρουμε και μια άλλη παράμετρο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία, την πορεία αλλά και τη διάλυση ορισμένων συγκροτημάτων. Καθώς τότε δεν υπήρχαν facebook, instagram κλπ, η δημιουργία ενός συγκροτήματος, που ήταν κυρίως «αντρική υπόθεση», βοηθούσε τα μέλη τους στις γνωριμίες και…τις επιτυχίες, στο ωραίο φύλο. Σταδιακά, ορισμένες κοπέλες εντάχθηκαν σε κάποια από τα συγκροτήματα αυτά, ενώ υπήρξαν και…μοιραίες γυναίκες, που οδήγησαν στη διάλυση μουσικών γκρουπ…Ας δούμε όμως τα γνωστότερα μουσικά συγκροτήματα που έλαμψαν στη χώρα μας τη δεκαετία του ’60 και ποιοι μουσικοί, που ξεπήδησαν μέσα από αυτά έκαναν σπουδαία καριέρα στη συνέχεια.
Μουσικοί και τραγουδιστές απ’ τα sixties με καριέρα και τα επόμενα χρόνια - Και διάφορα περίεργα!
Ο Λάκης Τζορντανέλι (Εμμανουήλ Ιορδανόπουλος, γεν. 1948 στην Κωνσταντινούπολη), μετείχε στους “Giordanelli e Suoi Amici” και αργότερα στους “Cinquetti”.
Ο Γιάννης Κατέβας (γεν. 1950 στην Κομοτηνή), μετείχε στο συγκρότημα “The Beatniks” που ιδρύθηκε στην Κομοτηνή το 1968 και έκανε εμφανίσεις ως το 1970 σε Μακεδονία και Θράκη.
Οι Ροδίτες “The Rabbits”, παρουσίασαν ως demo το τραγούδι “Φύγε, Φύγε λοιπόν”, διασκευή του “Simon says” των “1910 Fruitgum Co”. Το τραγούδι, άρεσε στον Κώστα Τσερώνη, μάνατζερ των “Charms” και ως “Τρελοκόριτσο”, έγινε τεράστια επιτυχία από τους τελευταίους! Απογοητευμένοι οι “Rabbits” διαλύθηκαν!
Το συγκρότημα “The Air Boys”, δημιουργήθηκε στην Κρήτη το 1965, στην 115η Πτέρυγα Μάχης της Αεροπορικής Βάσης Σούδας, από Έλληνες και Αμερικανούς που υπηρετούσαν εκεί!
Οι Πατρινοί “The Black Kings”, εμφανίστηκαν ως support group στη συναυλία του Αλ Μπάνο το 1971, στο γήπεδο της Παναχαϊκής.
Ο συνθέτης Σάκης Τσιλίκης, ξεκίνησε την καριέρα του από τους “The Hurricanes”, που ιδρύθηκαν στην Αλεξανδρούπολη και ήταν δημοφιλείς σε Θράκη και Ανατολική Μακεδονία.
Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου (γενν. 1949 στη Βάστα Αρκαδίας) ξεκίνησε την καριέρα του ως κιθαρίστας και τραγουδιστής από το συγκρότημα “The Crosswords” (“Τα Σταυρόλεξα”), που δημιουργήθηκαν στη Νέα Ιωνία το 1966.
Ο Τάκης Αντωνιάδης (1946-2015), ήταν τραγουδιστής του συγκροτήματος “The Sounds”.
Ο Ντέμης Ρούσσος (1946-2015), ξεκίνησε την καριέρα του ως μπασίστας στους... Αθηναίους “The Beatniks”.
Στο ίδιο συγκρότημα, ντράμερ ήταν ο Λουκάς Σιδεράς.
Ο Μιχάλης Νικολούδης, ήταν κιθαρίστας των συγκροτημάτων “Tops”, “Semprini” και “The Sounds”. Aν δεν σας λέει κάτι το όνομά του, είναι ο συνθέτης του συγκλονιστικού τραγουδιού “Ήλιος Θεός” (στίχοι Πάρης Μίτσος), που ερμηνεύει ο Βασίλης Σκουλάς. Αν δεν το έχετε ακούσει, σας το προτείνουμε ανεπιφύλακτα!
Το συγκρότημα “The Dorians”, δημιουργήθηκε στην Αίγυπτο, αλλά λόγω των γεγονότων στην αραβική χώρα... μετακόμισε στην Ελλάδα το 1962.
Ο Λάκης Παπαδόπουλος (γεν. 1948), ξεκίνησε την καριέρα του από το συγκρότημα “The Dragons”, ως κιθαρίστας.
Ο αξέχαστος συνθέτης Νίκος Ιγνατιάδης (1945-2019), ξεκίνησε την καριέρα του ως οργανίστας στο γκρουπ “The Seagulls” (“Οι Γλάροι”). Στο ίδιο συγκρότημα, τραγουδιστής ήταν ο Νίκος Αντωνίου. Το 1979, εμφανίστηκαν στην Μ. Βρετανία οι... “A Flock of Seagulls” (“Ένας σμήνος γλάρων”), με σπουδαία τραγούδια (“I Ran”, “Wishing” κ.ά.). Αντέγραψαν τους Έλληνες “The Seagulls”, άραγε;
Ο Γιώργος Μπουλουγουράς (γενν. 1946), που ερμήνευσε τη μεγάλη επιτυχία “Χαμένη Πολιτεία” (1984), ξεκίνησε την καριέρα του από το συγκρότημα “The Faces”. Το συγκρότημα συνεργάστηκε με τον καταξιωμένο τραγουδιστή της εποχής Πάνο Κόκκινο, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μάλιστα, το 1970 το συγκρότημα στάλθηκε από την ΥΕΝΕΔ στη Βηρυτό. Εκεί εμφανίστηκαν σε μία εκδήλωση για τους απόδημους Έλληνες, ενώ είχαν εμφανιστεί και σε εκπομπή της γερμανικής τηλεόρασης!
Οι “Charms”, ήταν ένα από τα πιο επιτυχημένα συγκροτήματα της δεκαετίας του ‘60. Τα αρχικά μέλη του γκρουπ που δημιουργήθηκε στα τέλη του 1963, ήταν οι Γιώργος Στρατής, Γιώργος Μπαλάσκας, Σπύρος Καρούτας και Κώστας Καρύδας. Ως τη διάλυσή τους το 1973, στη σύνθεση των Charms έγιναν πολλές αλλαγές. Βασικά τους μέλη ήταν ο Γιώργος Στρατής, Τέρης Ιερεμίας, Γιώργος Μελέκης, ο σαξοφωνίστας Πέτρος Πολλάτος, ο σπουδαίος κιθαρίστας Κώστας Νικολόπουλος και ο αξέχαστος Μάικ Ροζάκης (1946-2009), που αργότερα δημιούργησε τους “Playboys”. Το συγκρότημα, κάτω απ’ την καθοδήγηση του μάνατζερ Κώστα Τσερώνη άφησε εποχή, τόσο με διασκευές ξένων τραγουδιών, όσο, και, μετά το 1966, με τραγούδια που ήταν αποκλειστικά δικές τους δημιουργίες. Το 1973, εμφανίστηκαν στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης, με το εξαιρετικό “Να μείνουμε πάντα παιδιά”.
Ο Γιώργος Πολυχρονιάδης, ήταν μέλος των συγκροτημάτων “The Drops”, “The Watchers” και “Βόρειοι”, που δημιουργήθηκαν στη Θεσσαλονίκη.
Ίσως το πιο επιτυχημένο μουσικό συγκρότημα της δεκαετίας των sixties, ήταν οι “Forminx”, που με βασικά μέλη τους Βαγγέλη Παπαθανασίου, ο οποίος με το Hammond B3 έφερε άλλη διάσταση στον ήχο τους, Βασίλη Μπακόπουλο, Σωτήρη Αρνή, Θύμιο Πέτρου και Κώστα Σκόκο, προκαλούσαν μαζική υστερία στις εμφανίσεις τους. Σημαντική συμβολή στην επιτυχία τους είχε ο Νίκος Μαστοράκης, που μέσα από το περιοδικό “Μοντέρνοι Ρυθμοί” και το ραδιόφωνο, τους πρόβαλε συστηματικά. Το θρυλικό “Jeronimo Yanka”, έσπασε όλα τα ρεκόρ πωλήσεων, ενώ οι “Forminx”, έγιναν και ταινία με τίτλο “Περιπέτειες με τους Forminx” (1965). Το σενάριο της ταινίας έγραψε ο Νίκος Τσιφόρος, ενώ τη σκηνοθεσία της ανέλαβε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο οποίος λόγω διαφωνίας με τον παραγωγό αποχώρησε και την ταινία σκηνοθέτησε τελικά ο Κώστας Λυχναράς. Όπως γράφει ο Νίκος Σάρρος, το φιλμ προβλήθηκε μια φορά από την κρατική τηλεόραση και δεν υπάρχει, μέχρι σήμερα, ούτε μία κόπια του! Στην ταινία, υπήρχαν 8 καινούργια τραγούδια των Forminx που δεν πρόλαβαν ν’ αποτυπωθούν στο βινύλιο.
Ο γνωστός δημοσιογράφος Δημήτρης Κωνσταντάρας, γιος του αξέχαστου Λάμπρου Κωνσταντάρα, έπαιζε μπάσο και τραγουδούσε στο συγκρότημα “The Radishes”.
Ο Δημήτρης Πουλικάκος, άρτι αφιχθείς εκείνη την εποχή από την Αγγλία, ήταν μέλος (από το καλοκαίρι του 1967) του συγκροτήματος “MGC”. Ο Πουλικάκος και ο Δημήτρης Πολύτιμος,επίσης μέλος του συγκροτήματος,συνελήφθησαν από τη χούντα και φυλακίστηκαν για μικρό χρονικό διάστημα!
Μπασίστας του συγκροτήματος “Ariones”, ήταν ο Δημήτρης Μηλιός. Κι επειδή το όνομα του ίσως δεν λέει τίποτα σε πολλούς, σίγουρα λέει πολλά το φοβερό τραγούδι “Μια Καρδιά για Σένανε”, σύνθεση του Δημήτρη Μηλιού, που έγινε επιτυχία πρώτα από τον στιχουργό του Φίλιππο Νικολάου, στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 και, βέβαια, από τον Αντώνη Ρέμο τα τελευταία χρόνια, με την επανεκτέλεσή του. Ο Μηλιός με τον Νικολάου, είχαν συνεργαστεί και στους “Ariones”, όπου ο σπουδαίος ερμηνευτής, μετείχε ως τραγουδιστής από το καλοκαίρι του 1968.
Ο μεγάλος συνθέτης Σταμάτης Σπανουδάκης, μετείχε στο συγκρότημα “The ULS”, στο οποίο μετείχε κι ένας Ελβετός (!), ο Freddie Werder. Το συγκρότημα ηχογράφησε 4 τραγούδια το καλοκαίρι 1966 για την εταιρεία “Topi”, αλλά ο θάνατος σε τροχαίο δυστύχημα του Γάλλου ιδιοκτήτη της “Topi”, δεν επέτρεψε την κυκλοφορία τους...
Στη Θεσσαλονίκη, δημιουργήθηκε, το πρώτο, χρονικά αμιγώς γυναικείο ελληνικό μουσικό γκρουπ, τον Αύγουστο του 1965. Το όνομα τους ήταν “Sweet Girls”. Για την ιστορία, μέλη του ήταν οι: Φανή Φωτίου (κιθάρα-τραγούδι), Αλίκη Γεωργίου (ντραμς), Βάσω Σικαρίδου (μπάσο), που αντικαταστάθηκε αργότερα από την Άννα Γκιουζέ και Αριάδνη Φιλιππίδου (όργανο). Παρά τη μεγάλη του επιτυχία, το συγκρότημα διαλύθηκε στα τέλη του 1966.
Ο συνθέτης και μουσικός Στέλιος Φωτιάδης, υπήρξε μέλος των, πρωτοποριακών για την εποχή τους, Θεσσαλονικιών “Fratelli”.
Το πρώτο, ιστορικά, ελληνικό μουσικό συγκρότημα που έπαιξε rock n’ roll στην Ελλάδα, ήταν οι, επίσης Θεσσαλονικιοί “Κομήτες”, που πρωτοεμφανίστηκαν την άνοιξη του 1958 σ’ ένα διαγωνισμό ταλέντων στο Green Park. Στον ίδιο διαγωνισμό, μετείχε και ο αξέχαστος Χάρρυ Κλυνν!
Μεγάλη επιτυχία γνώρισαν “Οι Βόρειοι” από τη Θεσσαλονίκη, με το τραγούδι “Το Τζίνι” (στίχοι Νίκος Ελληναίος). Επρόκειτο για διασκευή του κομματιού “Armando Cacini”, του Ιταλού Enrico Pianori, που εμφανιζόταν εκείνη την εποχή (τέλη 1967) στη συμπρωτεύουσα. Το τραγούδι ερμηνεύει ο Σώτος (Σωτήρης) Κυρκασιάδης, ενώ το συγκρότημα είχε και τραγουδίστρια, την Ντόρα Λαμπαντή.
Τον Σεπτέμβριο του 1969, ο τότε βασιλιάς της Λιβύης Ιντρίς βρισκόταν στα Καμένα Βούρλα, τα οποία επισκεπτόταν συχνά για τα ιαματικά τους λουτρά. Ένα βράδυ, το συγκρότημα “The Meteors”, έπαιζε στο ξενοδοχείο “Γαλήνη” για την οικογένεια του βασιλιά. Τότε, έφτασε η πληροφορία ότι στη Λιβύη έγινε πραξικόπημα, με επικεφαλής του Μουαμάρ Καντάφι, που ανέτρεψε τον Ιντρίς!
Στους “Meteors” έκανε το ντεμπούτο της ως τραγουδίστρια (1968-69), η πρόωρα χαμένη Ρένα Παγκράτη, γνωστή κυρίως ως ηθοποιός, ενώ ένα σύντομο πέρασμα από το συγκρότημα έκαναν και οι Αντώνης Βαρδής και Τάσος Χαμουρτιάδης.
Ο Γιώργος Γερολυμάτος, ήταν βασικός τραγουδιστής του συγκροτήματος “The Foremost”, ενώ αργότερα εντάχθηκε, και ως οργανίστας, στο γκρουπ “Οι Αστερίες”.
Ο Μάκης Σαλιάρης, που έφυγε από κοντά μας το 2015, γνωστός ραλίστας και ιδιοκτήτης της θρυλικής “Αυτοκίνησης”, ήταν μέλος του συγκροτήματος “The Stormies”.
Ο συνθέτης Μάκης Γιαπράκας, γνωστός κυρίως από τα τραγούδια του για την ταινία "Όλα Είναι Δρόμος" του Π. Βούλγαρη ("Δεν Σταματάει", "Θα Πάρω Φόρα", "Εσύ που Ήσουνα"), μετείχε ως οργανίστας και σαξοφωνίστας στους "The Cool Cats" (αργότερα "Up Tight").
Το πρώτο 45άρι του συγκροτήματος "Οι Γαλαξίες", γνώρισε μεγάλη επιτυχία γιατί διανεμόταν δωρεάν από... απορρυπαντικό της εποχής (1964-65)
Τραγουδιστής (και κιθαρίστας) των "The Strangers", που είχαν στο ενεργητικό τους τη μεγάλη επιτυχία "Ραντεβού", ήταν ο Νίκος Αντωνιάδης, που έφυγε από κοντά μας το 2017 σε ηλικία 72 ετών.
Το συγκρότημα "The Playboys", ξεκίνησε με δύο μέλη τον Καβαλιώτη Νίκο Αδάμα και τον Γιαννιώτη Βασίλη Τζαβάρα. Σ΄αυτούς προστέθηκε ως τραγουδίστρια το μανεκέν (!) Βασιλική Σκυριανού, με το ψευδώνυμο "Κούκα". Η ένταξη του Μάικ Ροζάκη στους Playboys, εκτόξευσε το συγκρότημα, που εμφανίστηκε και σε πολλές κινηματογραφικές ταινίες.
Οι "Idols", που ξεκίνησαν το 1964 ως "The Young Ones", "διατηρήθηκαν", με διαφορετικά βέβαια σχήματα,ως τις αρχές της νέας χιλιετίας!
Ο αξέχαστος Αντώνης Βαρδής (1948-2014), ξεκίνησε ως μπασίστας στο συγκρότημα "The Vikings", μεγάλη επιτυχία των οποίων ήταν το τραγούδι "Francoise".
Μέχρι την ένταξη του στο γκρουπ (1964), ο Αντώνης Βαρδής εργαζόταν σε βενζινάδικο! Στους "Vikings" εντάχθηκαν αργότερα δύο σπουδαίοι κιθαρίστες: ο Σταύρος Λαδάς και ο Τάσος Χαμουρτιάδης και ο τραγουδιστής Αντώνης Στεφανίδης.
Το συγκρότημα "The Teenagers", είχε τον μικρότερο μέσο όρο ηλικίας γκρουπ που ηχογράφησε δίσκο τη δεκαετία του '60. Μέλη τους ήταν οι Κώστας Τουρνάς (γ. 1949), ο Ρόμπερτ Ουίλιαμς (γ. 1949), ο 14χρονος Γιώργος Γώτης, ο Βασίλης Παυλόπουλος, 14 ετών επίσης και ο 11χρονος(!) αδελφός του Βασίλη Παυλόπουλου Κώστας, ως ντράμερ.
Το συγκρότημα κυκλοφόρησε το 1966 ένα single με τα τραγούδια "Falling Star" και "You don't love me". Οι Κ. Τουρνάς, Ρ. Ουίλιαμς, Σ. Λογαρίδης και Κ. Παπαϊωάννου, δημιούργησαν αργότερα τους θρυλικούς "Poll".
Οι "Olympians", ξεκίνησαν τη σταδιοδρομία τους το 1964 με το όνομα "The Brams". Τον Φλεβάρη του 1965, εντάχθηκε στο γκρουπ, ο Πασχάλης (Αρβανιτίδης), τραγουδιστής ως τότε των "Drugstore Men". Το συγκρότημα γνώρισε τεράστια επιτυχία με τραγούδια τους όπως "Ο Τρόπος", "Το Σχολείο", "Συγνώμη" κ.ά., παρά τις συχνές αλλαγές στη σύνθεσή του. Όταν στρατεύτηκε ο Πασχάλης, τον διαδέχθηκε στα φωνητικά ο Νίκος Παπάζογλου! Οι "Olympians", με σταθερά μέλη τον σπουδαίο πιανίστα Άλκη Κακαλιάγκο και τον Πασχάλη, συνέχισαν τις εμφανίσεις τους ως το 1972.
Ο σπουδαίος συνθέτης Αλέκος Χρυσοβέργης, ξεκίνησε την καριέρα του ως τραγουδιστής των "The Champions" το 1966, κι ενώ ήταν ακόμα μαθητής Γυμνασίου!
Ο τραγουδιστής Σπύρος Σερεμέτης, πρωτοεμφανίστηκε το 1965 στο συγκρότημα "The Sharks".
Τραγική είναι η ιστορία του συγκροτήματος "The Juniors".
Την Κυριακή 10 Οκτωβρίου 1965, σε τροχαίο δυστύχημα στην εθνική οδό Αθηνών-Λαμίας, σκοτώθηκαν μετά από σύγκρουση του Ι.Χ. τους με φορτηγό, οι Θάνος Σουγιούλ (οργανίστας, 16 ετών τότε, γιος του Μιχάλη Σουγιούλ), ο μάνατζερ του συγκροτήματος Γιάννης Κραζούδης, η σύζυγός του Ελένη, η φίλη του γκρουπ Νανά Μπενέτου ενώ τραυματίστηκε σοβαρά ο κιθαρίστας Αλέκος Καρακαντάς. Μετά από πολλές πιέσεις και παρακλήσεις, οι εναπομείναντες "Juniors", συνέχισαν τις εμφανίσεις τους από το Σάββατο 16 Οκτωβρίου. Τον τραυματία Καρακαντά, αντικατέστηκε ο Άγγλος Έρικ, κιθαρίστας των support των "Juniors", Άγγλων "Faces". Ποιος ήταν ο Έρικ; Ο θρυλικός Έρικ Κλάπτον(!), που είχε ήδη κάνει καριέρα ως μέλος των "Yardbirds"! Δυστυχώς, η έλλειψη πληροφόρησης την εποχή εκείνη είχε σαν αποτέλεσμα ο Έρικ Κλάπτον μετά από μερικές δεκάδες εμφανίσεις με τους "Juniors", να μείνει γνωστός ως "ο Έρικ ο Άγγλος κιθαρίστας" και να φύγει λίγο αργότερα από την Ελλάδα...
Ο Χρήστος Κυριαζής, υπήρξε κιθαρίστας του συγκροτήματος "Baronetti".
Ο τραγουδιστής Τάκης Μπινιάρης, πρωτοεμφανίστηκε ως τραγουδιστής και κιθαρίστας στο γκρουπ "The Sailors", το 1966.
Το συγκρότημα "Aris-Alba & the Olympics", ξεκίνησε την καριέρα του από την Αίγυπτο και έκανε πολλές εμφανίσεις στη Μέση Ανατολή. Μετά την επανάσταση του Νάσερ τα μέλη του εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Μεγάλα τους ατού ο σαξοφωνίστας Άρης Καραντάνης και η Ιταλοαιγύπτια τραγουδίστρια Alba Maini, που τραγουδούσε άπταιστα σε 4 γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, και ελληνικά)!
Το μοναδικό αμιγώς γυναικείο συγκρότημα που ηχογράφησε δίσκο στην Ελλάδα τη δεκαετία του '60, ήταν το γκρουπ "The Girls". Το αποτελούσαν οι μαθήτριες τότε (1965-1966), Βάσω Έξαρχου (κιθάρα), Γιούλη Καλαποθαράκου (ντραμς-τραγούδι), Μαριάννα Καλαποθαράκου (μπάσο-τραγούδι) και Έφη Πάνια (όργανο).
Το 45άρι, περιείχε τα τραγούδια "Hello Beethoven" και "Rocket for the Girls". Η εμφάνιση των "The Girls" στη "Χρυσή Βραδιά" του Καλλιμάρμαρου και η αποθέωσή τους από 40.000 και πλέον άτομα, εξόργισε(!) τους γονείς τους που περιόρισαν(!) τις νεαρές, με αποτέλεσμα το γκρουπ να διαλυθεί!
Ο αξέχαστος Γιάννης Σπάθας και ο Ηλίας Ασβεστόπουλος (μέλος έπειτα των 2002 GR), ήταν μέλη των “The Persons”.
Τον Σεπτέμβριο του 1966, ο Νίκος Μαστοράκης που είχε συμμετοχή στη δημιουργία και προώθηση πολλών γκρουπ των '60s, θέλησε να δημιουργήσει ένα... σούπερ συγκρότημα. Το γκρουπ, ονομάστηκε "We Five" και μέλη του ήταν οι Ντέμης Ρούσσος, Σπύρος Μεταξάς, Μάκης Σαλιάρης, Λάκης Βλαβιανός και Αλέκος Καρακαντάς. Η ξαφνική αποχώρηση του Ντέμη Ρούσσου και η αντικατάστασή του από τον Γιώργο Πετρίδη, καθώς και η προσθήκη του μπασίστα-τραγουδιστή Γιώργου Κατακουζηνού βοήθησαν τους "We Five", που "άνοιξαν" τη συναυλία των Rolling Stones, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, τον Απρίλιο του 1967. Ωστόσο, τελείως απρόσμενα, λίγες μέρες αργότερα το συγκρότημα διαλύθηκε.
Οι "Blue Birds", δημιουργήθηκαν το 1965. Ηχογράφησαν πολλά τραγούδια, ως τη διάλυσή τους, στις αρχές της δεκαετίας
Κορυφαίο όλων, κατά την άποψη μας, "Ο Ξύλινος Σταυρός", με το οποίο συμμετείχαν στο φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης το 1972.
Επίλογος
Τελευταία αφήσαμε τέσσερα από τα αγαπημένα μας συγκροτήματα των sixties. Τα μάθαμε από cd τη δεκαετία του '90, ενώ φυσικά σήμερα τα τραγούδια τους υπάρχουν στο You Tube. Πρόκειται για τους "New Hopes" (με βασικά μέλη τους Χρήστο Κωνσταντάκη, Δημήτρη Σαντοριναίο και την φίλη, μετέπειτα σύζυγο του πρώτου, Σόφη), τους "The Flayers", με τις επιτυχίες "Το Μεγαλείο" και "Η Νύχτα" που ερμηνεύει ο Νίκο Ξανθός, τους "Sover Group", με τραγουδιστές τον Μάκη Καλαβρό και την Έλενα (Ευσταθιάδου), που με το "Αγόρι μου Γλυκό" (το οποίο αρχικά είχε γραφτεί για τον Μ. Καλαβρό με τίτλο "Κορίτσι μου Γλυκό") έκαναν θραύση και τους "Φοίνικες", με το "Δεν Φταιω"...
Πολλές και πολλοί χόρεψαν αυτά τα τραγούδια. Ερωτεύτηκαν,ίσως και να παντρεύτηκαν και να δημιούργησαν οικογένεια, με ξεκίνημα ένα μπλουζ σε σπίτια με μωσαϊκό ή το δάπεδο ενός κλαμπ. Και αν κάνουμε συγκρίσεις με το τι μουσική ακούνε οι σημερινοί έφηβοι... μάλλον θα μελαγχολήσουμε.
ΥΓ. Αφιερώνω το άρθρο αυτό στη Βίκυ,που της αρέσουν πολύ η δεκαετία του '60 και τα τραγούδια της.
Πηγές: ΝΙΚΟΣ ΣΑΡΡΟΣ, "Τα ελληνικά μουσικά συγκροτήματα των sixties. Ένα φωτογραφικό λεύκωμα", ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΣΚΗΣ 2015.
ΠΕΤΡΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΑΝΟΣ, "ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ 1950-2007".
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Ειδήσεις
Δημοφιλή
Σχολιασμένα