Καραντίνα: Η προέλευση και η ιστορία μιας πρακτικής που μπήκε απότομα στη ζωή μας
18.04.2020
22:11
Η σημασία των 40 ημερών στη θρησκεία, οι δεισιδαιμονίες και πώς γινόταν ο αποκλεισμός των αρρώστων στην αρχαιότητα και το μεσαίωνα
Ποια είναι η ορθή γραφή της λέξης: κορωνοϊός ή κορονοϊός;- Πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά η λέξη καραντίνα και ποια η σχέση της με τον αριθμό σαράντα;- Ο αριθμός 40 στη θρησκεία και τη λαογραφία- Και μερικές…θεωρίες συνομωσίας.
Το θέμα που μονοπωλεί το ενδιαφέρον της παγκόσμιας και βέβαια της ελληνικής κοινής γνώμης εδώ και μερικούς μήνες είναι ο κορωνοϊός SARS-Cov-2, γνωστότερος ως Covid 19 (έτσι άλλωστε αναφέρεται και στην ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, του ΕΟΔΥ). Αν κάποιοι περιμένουν από εμάς συγκλονιστικές αποκαλύψεις για τον κορωνοϊό ,μάλλον θα απογοητευθούν. Δεν έχουμε καμία «μυστική» γνώση πάνω στο θέμα και όλες οι γνώσεις μας προέρχονται αποκλειστικά από τις ανακοινώσεις των ειδικών επιστημόνων. Σίγουρα όμως οι αναγνώστες μας θα μάθουν κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία για την ιστορία των κορωνοϊών. Θα ασχοληθούμε επίσης με τη λέξη καραντίνα, η οποία μπήκε για τα καλά στη ζωή μας εδώ και περίπου ένα μήνα. Η λέξη καραντίνα όπως θα δούμε σχετίζεται άμεσα με τον αριθμό σαράντα. Το σαράντα δεν είναι ένας τυχαίος αριθμός καθώς έχει σημαντική χρήση στη θρησκεία, τη λαογραφία αλλά και τη μαγεία. Θα ασχοληθούμε τέλος με κάποιες θεωρίες συνομωσίας για τον κορωνοϊό που υπάρχουν στο διαδίκτυο και οι οποίες περιέχουν απειροελάχιστα δείγματα αλήθειας και αμέτρητα ατεκμηρίωτα στοιχεία.
Κορωνοϊός ή κορονοϊός;
Η σωστή ορθογραφία
Ένα από τα θέματα που σχετίζεται με τον κορωνοϊό είναι η ορθογραφία του. Κορωνοϊός ή κορονοϊός. Ή μήπως κορωναϊός; Πρόκειται βέβαια για θέμα ήσσονος σημασίας. Όταν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν από τον Covid 19 και εκατομμύρια άλλοι νοσούν, ένα ‘’ω’’ ή ‘’ο’’ στην γραφή του δεν έχει καμία απολύτως σημασία για τους περισσότερους. Ελπίζοντας ότι έστω και ελάχιστοι ενδιαφέρονται για το συγκεκριμένο θέμα θα ασχοληθούμε με αυτό, παραθέτοντας και μερικές χρήσιμες πληροφορίες για την ιστορία των κορωνοϊών.
Εδώ και 16 μήνες κυκλοφορεί στο διαδίκτυο το περιοδικό λόγου και τέχνης ‘’Χάρτης’’ (hartismag). Μπορεί ελεύθερα να διαβάσει το περιεχόμενό του ο οποιοσδήποτε, χωρίς συνδρομές, κωδικούς κλπ. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό περιοδικό στο οποίο αρθρογραφούν μόνιμα σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας. Αναφέρουμε ενδεικτικά μερικούς: Χάρης Βλαβιανός, Φίλιππος Δρακονταειδής, Δημήτρης Καλοκύρης, Τεύκρος Μιχαηλίδης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Σάκης Σερέφας, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Δήμητρα Χριστοδούλου κ.α. Επίσης σε κάθε τεύχος συνεργάζονται πάρα πολλοί ακόμα σπουδαίοι άνθρωποι του λόγου και της τέχνης. Στο τεύχος 16 (Απρίλιος 2020) του Χάρτη ανάμεσα στα άλλα υπάρχει ένα εκπληκτικό άρθρο του κορυφαίου Έλληνα γλωσσολόγου κύριου Χριστόφορου Χαραλαμπάκη με τίτλο ‘’Κορονοϊός και ηθικός πανικός’’. Ο κύριος Χαραλαμπάκης, Ομότιμος Καθηγητής Γλωσσολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών μας έδωσε πρόθυμα και ευγενέστατα την άδεια να χρησιμοποιήσουμε στοιχεία από το άρθρο του αυτό. Τον ευχαριστούμε θερμά και ελπίζουμε και οι αναγνώστες του protothema.gr να βρουν αυτά τα στοιχεία τόσο ενδιαφέροντα όσο εμείς.
Πολλοί νομίζουν ότι η λέξη κορωνοϊός είναι καινούργια. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει καθώς υπάρχει εδώ και μισό αιώνα. Όπως μας πληροφορεί ο κύριος Χαραλαμπάκης η πρώτη γνωστή καταγραφή του όρου κορωνοϊός εμφανίζεται στον πληθυντικό αριθμό Coronaviruses σε ένα σύντομο άρθρο στη στήλη ‘’News and Views’’ του περιοδικού «Nature», τόμος 220, αριθμ. 5168, 16 Νοεμβρίου 1968 ,σελ. 650.
Συνεπώς η λέξη coronavirus που αποδίδεται στα ελληνικά ως κορωνοϊός, υπάρχει ήδη από το 1968 στα αγγλικά. Στα γαλλικά εμφανίζεται περίπου το 1970 και στα ιταλικά το 1990. Στα γερμανικά όπως γράφει ο κύριος Χαραλαμπάκης, η λέξη εμφανίζεται με διπλή ορθογράφηση: Coronavirus και Koronavirus. Το παράδοξο με τα γερμανικά λεξικά όπως έχουμε διαπιστώσει ξεφυλλίζοντας μερικά από αυτά, είναι ότι αν και είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα και περιέχουν πλούτο πληροφοριών, δεν αναγράφουν την ημερομηνία που εμφανίζεται για πρώτη φορά κάθε λέξη πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με τα λεξικά άλλων ξένων γλωσσών (π.χ. Merriam Websterκαι Oxford English Dictionaryγια τα αγγλικά, Le Petit Robert για τα γαλλικά και lo Zingarelli για τα ιταλικά). Δυστυχώς ούτε και στα ελληνικά λεξικά υπάρχει χρονολογία πρώτης εμφάνισης για κάθε λέξη. Εξαίρεση αποτελούν το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών (έκδ. 2014) όπου γίνεται καταγραφή της χρονολογίας εμφάνισης των αγγλικών, γαλλικών και ιταλικών λέξεων από τις οποίες προέρχονται οι αντίστοιχες ελληνικές και το Λεξικό Μπαμπινιώτη όπου αναφέρεται η ημερομηνία πρώτης εμφάνισης πολλών λέξεων με βάση το Λεξικό του Στέφανου Κουμανούδη, το οποίο όμως 120 χρόνια μετά την έκδοσή του αποδεικνύεται παρωχημένο και με πολλά λάθη.
Ας δούμε όμως τι γράφει ο κύριος Χαραλαμπάκης για την ορθογραφία της λέξης κορωνοϊός, κορονοϊός ή μήπως το σωστό είναι κορωναϊός;
«Η ορθογράφηση κορόνα (δηλ. κορονοϊός) ανταποκρίνεται στην εξελικτική πορεία της λέξης. Ενσωματώθηκε αρμονικά στο λεξιλόγιο της μεσαιωνικής δημώδους γλώσσας (βλ. Εμμ. Κριαρά, ‘’Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Ελληνικής Γραμματείας’’). Όσοι επιμένουν στη γραφή κορώνα (δηλ. κορωνοϊός) θέλουν να καταστήσουν οπτικά σαφές ότι η λατινική λέξη κορόνα η οποία διασώζεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες προέρχεται από την αρχαία κορώνη.
Ο τύπος κοροναϊός αποτελεί ακριβή μεταγραφή του αγγλικού coronavirus, δεν συμβαδίζει όμως με τη γενικότερη τάση της Νεοελληνικής να σχηματίζει σύνθετα με το συνδετικό φωνήεν «ο». Επομένως φαίνεται πιθανότερο να επικρατήσει ο κορονοϊός και στη συντηρητική ορθογραφία κορωνοϊός». Όπως επισημαίνει ο κύριος Χαραλαμπάκης η Πολιτεία προτίμησε τη γραφή με ω όπως δείχνει η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ‘’Κατεπείγοντα μέτρα αποφυγής και περιορισμού της διάδοσης κορωνοϊού’’ (ΦΕΚ τεύχος Πρώτο, αρ. φύλλου 42, 25 Φεβρουαρίου 2020).
Στο Google στις 9/3/2020 τα αποτελέσματα αναζήτησης ήταν τα εξής: κορωνοϊός 16.300.000 παραδείγματα, κοροναϊός 13.100.000 παραδείγματα, κορονοϊός 11.300.000 παραδείγματα και κορωναϊός 373.000.
Στις 17/4/2020 οι αριθμοί έχουν ως εξής:
κορωνοϊός 18.000.000, κορονοϊός 16.000.000, κοροναϊός 7.850.000 και κορωνοϊός 429.000. Βλέπουμε μια σαφή αύξηση της χρήσης της λ. κορονοϊός που πλησιάζει τη λ. κορωνοϊός, μία ξεκάθαρη υποχώρηση της λ. κοροναϊός και μια στασιμότητα σε χαμηλά νούμερα της λ. κορωναϊός.
"Προληπτική απομόνωση για την αποτροπή εξάπλωσης μεταδοτικής ασθένειες και η αντίστοιχη χρονική περίοδος και γενικότερα κάθε μορφή αποκλεισμού", σύμφωνα με το "Χρηστικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας" της Ακαδημίας Αθηνών. Η λέξη προέρχεται από το ιταλικό quarantina.
Τα τελευταία χρόνια, στη χώρα μας τουλάχιστον, είχε ευρεία χρήση στην αθλητική δημοσιογραφία: "Σε καραντίνα ο... για πειθαρχικό παράπτωμα". Αυτό δεν σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος αθλητής έμενε σπίτι του και... έστελνε sms με κωδικούς για να βγει από αυτό, αλλά ότι έκανε ατομικές προπονήσεις, ξεχωριστά από τους υπόλοιπους συμπαίκτες του...
Σύμφωνα με το "ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ", του Γεωργίου Μπαμπινιώτη: <<καραντίνα <παλ. ιταλ. quarantina (σύγχρ. quarantena) < quaranta <<σαράντα>>. Η λ. δήλωνε την περίοδο απομονώσεως 40 ημερών που επέβαλλαν οι Αρχές προτού επιστρέψουν να ελλιμενιστεί πλοίο για το οποίο υπήρχαν πληροφορίες ότι μετέφερε επιβάτες με μεταδοτική ασθένεια (συνήθ. πανούκλα ή χολέρα)>>.
Στο κορυφαίο ιταλικό Λεξικό lo Zingarelli, έκδ. 2019, διαβάζουμε ότι η λέξη quarantina, χρονολογείται περίπου από το 1292, ενώ η λέξη quarantena, που έχει την έννοια που γνωρίζουμε σήμερα για την καραντίνα, περίπου από το 1342 και προέρχεται από το quaranta (giorni), δηλαδή σαράντα (ημέρες). Το γαλλικό quarantaine, με την ίδια ακριβώς σημασία, χρονολογείται από το 1635 (Le Petit Robert).
Το πρώτο... θύμα καραντίνας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν ο Φιλοκτήτης, ο οποίος έμεινε στη Λήμνο παρατημένος από τους συντρόφους του για δέκα χρόνια, καθώς τον είχε δαγκώσει ένα φίδι και από την ανυπόφορη δυσοσμία που αναδυόταν από την πληγή του και τις κραυγές του, ταράζονταν οι συμπολεμιστές του και δεν μπορούσαν να επιτελέσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Το 549 μ.Χ., κατά τη μεγάλη επιδημία βουβωνικής πανώλης που έπληξε το Βυζάντιο και ιδιαίτερα την Κωνσταντινούπολη, ο Ιουστινιανός θέσπισε νόμο με τον οποίο κρύβονταν και απομονώνονταν όσοι έρχονταν από περιοχές που είχαν πληγεί από πανώλη.
Το 583, το Συμβούλιο της Λιόν περιόρισε τους χανσενικούς (λεπρούς), μην αφήνοντάς τους να έρθουν σε επαφή με τους υγιείς.
Γύρω στο 600, η Κίνα ακολούθησε μια πολιτική καθυστέρησης αποβίβασης στα λιμάνια της, των ναυτών που είχαν πανώλη και των ξένων ταξιδιωτών.
Γύρω στο 1200, υπήρχαν στην Ευρώπη ειδικοί χώροι για τους χανσενικούς, ενώ γύρω στο 1300, σε πολλές ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, θέσπισαν μια μορφή απομόνωσης σε περιοχές που είχαν πληγεί από μεταδοτική ασθένεια, τοποθετώντας ένοπλους φρουρούς γύρω από αυτήν.
Ωστόσο, η πρώτη καραντίνα στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα, θεσπίστηκε το 1348 από τη Βενετία. Ένα Συμβούλιο, είχε το δικαίωμα να καθυστερεί πλοία, εμπορεύματα και πρόσωπα, υποχρεώνοντάς τα να παραμείνουν για 40 τουλάχιστον ημέρες, μακριά από τη λιμνοθάλασσα της Βενετίας.
Η Βενετία ήταν η πρώτη που “ίδρυσε” και τον πρώτο θαλάσσιο χώρο καραντίνας (Λαζαρέτο), στο νησί Santa Maria di Nazareth της Βενετικής λιμνοθάλασσας.
Το παράδειγμά της ακολούθησαν και άλλες χώρες.
Όπως έχουμε αναφέρει και σε παλαιότερο άρθρο μας, με το όνομα Λαζαρέτο, υπάρχουν αρκετά νησιά στην χώρα μας, κυρίως στις εισόδους λιμανιών, γιατί εκεί βρίσκονταν παλαιότερα λοιμοκαθαρτήρια ή και νοσοκομεία. Ενδεικτικά αναφέρουμε την ομώνυμη νησίδα στο λιμάνι της Ιθάκης, τη νησίδα στο νότιο άκρο του Πόρου και τη νησίδα στην ανατολική ακτή της Κέρκυρας γνωστή και ως Γούβινο (στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ταραχίαι).
Γιατί όμως η καραντίνα διαρκούσε 40 ημέρες και όχι π.χ. 35 ή 50; Υπήρχε κάποια επιστημονική ή άλλη έρευνα που καθόριζε ότι η καραντίνα έπρεπε να διαρκεί 40 ημέρες;
Αναζητήσαμε την απάντηση και βρήκαμε στο etymonline.com τα εξής: (μεταφράζουμε από τα αγγλικά):
“Οι 40 μέρες προφανώς δεν βασίζονταν σε καμία ιατρική παρατήρηση. Θα μπορούσε να είναι ένα επαρκές χρονικό διάστημα γι’ αυτή την περίπτωση, αλλά το “40” χρησιμοποιείται συχνά για να δηλώσει ένα μεγάλο “στρογγυλό” νούμερο και ιδιαίτερα σχετικά με χρονικές περιόδους. Γι΄αυτό πρέπει να “δείτε” στη Βίβλο”.
Συνεπώς, οι 40 ημέρες της καραντίνας, έχουν να κάνουν κυρίως με θρησκευτικούς λόγους και την ιδιαίτερη σημασία που έχει ο αριθμός “40”, όχι μόνο στη θρησκεία, αλλά και τη λαϊκή παράδοση, όπου έχει πολλαπλή χρήση.
Σύμφωνα με δεισιδαιμονικές πίστεις, επί σαράντα ημέρες η λεχώνα και το βρέφος βρίσκονται υπό την επίδραση κακοποιών δυνάμεων, γι’ αυτό λαμβάνονται ιδιαίτερες προφυλάξεις (απαγόρευση επισκέψεων κλπ), οι οποίες σταματούν μόλις συμπληρώνεται αυτή η χρονική περίοδος, οπότε η λεχώνα δέχεται την ειδική ευχή στην εκκλησία από ιερέα (σαραντισμός).
Το διάστημα 40 ημερών που ακολουθεί τον θάνατο κάποιου αποτελεί την περίοδο του κυρίως πένθους και με τη συμπλήρωσή του τελείται το σαρανταήμερο μνημόσυνο, τα “σαράντα”. Σχετική είναι η δοξασία ότι η ψυχή παραμένει στη Γη επί 40 ημέρες.
Τα σαρανταλείτουργα ή σαραντάρια, είναι σαράντα συνεχόμενες λειτουργίες που γίνονται στην εκκλησία για την ανάπαυση της ψυχής του νεκρού ή ακόμα και για ζωντανούς, προκειμένου να επιτευχθεί η θεραπεία τους από ασθενειες ή η απαλλαγή τους από δαιμονικά πνεύματα . Σαραντάρι, σαραντίκι ή και σαρανταρίκι, λέγεται η αμοιβή που δίνεται στον ιερέα για το σαρανταλείτουργο.
Ο αριθμός σαράντα χρησιμοποιείται και στη νηστεία των ισάριθμων ημερών που προηγείται του Πάσχα, τη Μεγάλη Σαρακοστή (Τεσσαρακοστή), ενώ με τον όρο Σαρακοστή δηλώνεται και κάθε άλλη νηστεία (π.χ. των Αγίων Αποστόλων, αλλά κυρίως των Χριστουγέννων που λέγεται και σαρανταήμερο).
Η χρήση του αριθμού σαράντα, επεκτείνεται και στη μαγεία. Έτσι το νερό που παίρνουν από σαράντα κύματα, έχει μαγική δύναμη καθώς θεωρείται ότι διαλύει μάγια, προκαλεί έρωτα, θεραπεύει ασθένειες κλπ. Συχνή είναι η αναφορά του αριθμού σαράντα σε σολομωνικές και άλλα μαγικά κείμενα.
Τέλος, ο αριθμός 40 χρησιμοποιείται για τη δήλωση χρονικής ενότητας (π.χ. σαράντα μέρες κράτησε ο βιβλικός κατακλυσμός) ή ποσότητας (π.χ. σαράντα δράκοι στα παραμύθια) ή συνδέεται με ονόματα και τοπωνύμια (π.χ. Σαραντάπηχοι, γίγαντες που αναφέρονται σε λαϊκές παραδόσεις της Κρήτης, Σαραντάπορος, Σαρανταπόταμος κλπ).
Τα στοιχεία προέρχονται από το λήμμα “σαράντα” της Εγκυκλοπαίδειας ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ, που έχει γράψει ο Γ.Ν. Αικατερινίδης.
Ο ηθικός πανικός και οι θεωρίες συνωμοσίας για τον κορωνοϊό
Όπως γράφει πολύ εύστοχα ο κύριος Χριστόφορος Χαραλαμπάκης στο άρθρο του που αναφέραμε στην αρχή. “Με αφορμή το νέο κορωνοϊό και τις κοινωνικές ανησυχίες που προκαλεί, επανήλθε στο προσκήνιο ο ηθικός πανικός.
Τον όρο moral panic (ηθικός πανικός), έπλασε το 1971 ο Βρετανός κοινωνιολόγος και εγκληματολόγος Jock Young. Λημματογραφήθηκε πρώτη φορά ως φραστικό όνομα στο Χρηστικό Λεξικό το 2014. Ο Murji Karim δίνει τον ακόλουθο ορισμό: “Δυσανάλογη και εχθρική κοινωνική αντίδραση απέναντι σε μία κατάσταση, πρόσωπο ή ομάδα που ορίζεται ως απειλή στις κοινωνικές αξίες, εμπλέκει στερεοτυπικές εκφράσεις των Μ.Μ.Ε και οδηγεί σε απαιτήσεις για περισσότερο κοινωνικό έλεγχο ενώ δημιουργεί ένα σπιράλ αντιδράσεων (καλύτερα μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων”.
Η ‘Έφη Σίμου, αναπληρώτρια Καθηγήτρια στη Σχολή Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, αναλύει τις αιτίες του υπέρμετρου φόβου στο κοινό.
Ο τρόπος παρουσίασης των ειδήσεων για τον κορωνοϊό, ξεπερνά πολλές φορές τα πολεμικά ανακοινωθέντα.
Η επιστήμη είναι πολυσύνθετη και χρησιμοποιεί δύσκολους επιστημονικούς όρους, με αποτέλεσμα να μην δίνονται στο κοινό σαφείς και ακαριαίες απαντήσεις.
Οι επιστήμονες δίνουν συχνά αντιφατικά δεδομένα στο κοινό μέσω των Μ.Μ.Ε.
Συνήθως εκεί που η ηθική συναντά τον κίνδυνο, η αλήθεια χάνεται και ο πανικός κάνει την εμφάνισή του πιο έντονα από κάθε άλλη φορά.
Η ειδησεογραφία της υγείας, οφείλει να απομυθοποιήσει τις επιστημονικές ακρότητες, αντιπαραθέσεις και αντιπαλότητες και να φέρει την επιστήμη κοντά στο κοινό νου.
(Περισσότερα στο ηλεκτρονικό περιοδικό Hartismag, τ. 20, Απρίλιος 2020,θα το βρείτε δωρεάν στο διαδίκτυο).
Και φυσικά, στην εποχή του ίντερνετ και των σόσιαλ μίντια, οργιάζει η παραπληροφόρηση και η συνωμοσιολογία.
Η Κίνα κατηγορεί τις Η.Π.Α., ότι μετέφερε τον ιό σ’ αυτήν, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του CISM τον Οκτώβριο. Οι Η.Π.Α. κατηγορούν την Κίνα ότι άφησε σκόπιμα να φύγει ο ιός έξω από τα σύνορά της.
Οι γνώμες διίστανται για το αν ο ιός είναι κατασκευασμένος ή όχι. Στη συνωμοσιολογία, εμπλέκονται οι ιλουμινάτοι, οι τέκτονες (μασόνοι), η παγκόσμια κυβέρνηση, ο Μπιλ Γκέιτς ο οποίος σε παλαιότερες ομιλίες του είχε προβλέψει(;) τη φονική πανδημία του κορωνοϊού, η CIA, η Μοσάντ, ο 97χρονος Χένρι Κίσινγκερ, για τον οποίο είμαστε σίγουροι ότι αν και όταν πεθάνει, θα εμπλέκεται σε διάφορες... ραδιουργίες τις οποίες σχεδίασε όσο ζούσε όσο ζούσε ή εξυφαίνει από το υπερπέραν κλπ.
Δαιμονοποιείται από συμπατριώτες μας στο διαδίκτυο ο αριθμός 33, μάλιστα πολλοί τονίζουν ότι δεν είναι τυχαίο και το νούμερο 13033 για τα "sms μετακίνησης", ενώ πολλοί βρίσκουν προφητικές αναφορές σε βιβλία, κινηματογραφικές ταινίες, κλπ.
Η Ταινία "Contagion" (2011), σε σκηνοθεσία Στίβεν Σόντερμπεργκ και σενάριο Σκοτ Μπερνς, έχει εκπληκτικές ομοιότητες με την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα. Ο σεναριογράφος της ρωτήθηκε σχετικά και απάντησε ότι όταν συνομίλησε με επιστήμονες για το εάν είναι πιθανό ένας ιός να προκαλέσει χιλιάδες θανάτους και κοσμογονικές αλλαγές, όλοι του απάντησαν ότι το θέμα δεν είναι το "εάν" αλλά το "πότε".
Ο συγγραφέας Dean Koontz με το βιβλίο του "The Eyes of Darkness", θεωρείται προφήτης της εποχής του κορονωϊού.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1981 και το αρχικό όνομα του ιού, που δημιουργήθηκε σε εργαστήριο και έχει θνησιμότητα 100%, ήταν “Gorki-400”. Ας μην ξεχνάμε ότι τότε υπήρχε η ΕΣΣΔ ως αντίπαλο δέος των Η.Π.Α. Σε μεταγενέστερη έκδοση του βιβλίου ο ιός ονομάστηκε “Wuhan-400”, έχει δηλαδή το όνομα της πόλης της Κίνας απ’ όπου πιστεύεται ότι ξεκίνησε ο κορωνοϊός.
Ό,τι και να έχει γίνει με τον κορωνοϊό (ή κορονοϊό), νομίζουμε ότι ποτέ δεν θα μάθουμε την απόλυτη αλήθεια. Ας ελπίσουμε ότι σύντομα θα επιστρέψουμε σε κάποιας μορφής “κανονικότητα” και ότι οι επιστήμονες θα ανακαλύψουν εμβόλιο ή τα φάρμακα που καταπολεμούν αποτελεσματικά τον θανατηφόρο αυτό ιό. Καλή Ανάσταση σε όλες και όλους!
Ευχαριστούμε ξανά θερμά τον κορυφαίο Έλληνα γλωσσολόγο, Ομότιμο Καθηγητή του ΕΚΠΑ, κύριο Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, που μας έδωσε την άδεια να χρησιμοποιήσουμε στοιχεία από το άρθρο του στο hartismag καθώς και για τις πρόσθετες πληροφορίες που μας παρείχε.
κορωνοϊός 18.000.000, κορονοϊός 16.000.000, κοροναϊός 7.850.000 και κορωνοϊός 429.000. Βλέπουμε μια σαφή αύξηση της χρήσης της λ. κορονοϊός που πλησιάζει τη λ. κορωνοϊός, μία ξεκάθαρη υποχώρηση της λ. κοροναϊός και μια στασιμότητα σε χαμηλά νούμερα της λ. κορωναϊός.
"Προληπτική απομόνωση για την αποτροπή εξάπλωσης μεταδοτικής ασθένειες και η αντίστοιχη χρονική περίοδος και γενικότερα κάθε μορφή αποκλεισμού", σύμφωνα με το "Χρηστικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας" της Ακαδημίας Αθηνών. Η λέξη προέρχεται από το ιταλικό quarantina.
Τα τελευταία χρόνια, στη χώρα μας τουλάχιστον, είχε ευρεία χρήση στην αθλητική δημοσιογραφία: "Σε καραντίνα ο... για πειθαρχικό παράπτωμα". Αυτό δεν σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος αθλητής έμενε σπίτι του και... έστελνε sms με κωδικούς για να βγει από αυτό, αλλά ότι έκανε ατομικές προπονήσεις, ξεχωριστά από τους υπόλοιπους συμπαίκτες του...
Σύμφωνα με το "ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ", του Γεωργίου Μπαμπινιώτη: <<καραντίνα <παλ. ιταλ. quarantina (σύγχρ. quarantena) < quaranta <<σαράντα>>. Η λ. δήλωνε την περίοδο απομονώσεως 40 ημερών που επέβαλλαν οι Αρχές προτού επιστρέψουν να ελλιμενιστεί πλοίο για το οποίο υπήρχαν πληροφορίες ότι μετέφερε επιβάτες με μεταδοτική ασθένεια (συνήθ. πανούκλα ή χολέρα)>>.
Στο κορυφαίο ιταλικό Λεξικό lo Zingarelli, έκδ. 2019, διαβάζουμε ότι η λέξη quarantina, χρονολογείται περίπου από το 1292, ενώ η λέξη quarantena, που έχει την έννοια που γνωρίζουμε σήμερα για την καραντίνα, περίπου από το 1342 και προέρχεται από το quaranta (giorni), δηλαδή σαράντα (ημέρες). Το γαλλικό quarantaine, με την ίδια ακριβώς σημασία, χρονολογείται από το 1635 (Le Petit Robert).
Το πρώτο... θύμα καραντίνας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν ο Φιλοκτήτης, ο οποίος έμεινε στη Λήμνο παρατημένος από τους συντρόφους του για δέκα χρόνια, καθώς τον είχε δαγκώσει ένα φίδι και από την ανυπόφορη δυσοσμία που αναδυόταν από την πληγή του και τις κραυγές του, ταράζονταν οι συμπολεμιστές του και δεν μπορούσαν να επιτελέσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Το 549 μ.Χ., κατά τη μεγάλη επιδημία βουβωνικής πανώλης που έπληξε το Βυζάντιο και ιδιαίτερα την Κωνσταντινούπολη, ο Ιουστινιανός θέσπισε νόμο με τον οποίο κρύβονταν και απομονώνονταν όσοι έρχονταν από περιοχές που είχαν πληγεί από πανώλη.
Το 583, το Συμβούλιο της Λιόν περιόρισε τους χανσενικούς (λεπρούς), μην αφήνοντάς τους να έρθουν σε επαφή με τους υγιείς.
Γύρω στο 600, η Κίνα ακολούθησε μια πολιτική καθυστέρησης αποβίβασης στα λιμάνια της, των ναυτών που είχαν πανώλη και των ξένων ταξιδιωτών.
Γύρω στο 1200, υπήρχαν στην Ευρώπη ειδικοί χώροι για τους χανσενικούς, ενώ γύρω στο 1300, σε πολλές ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, θέσπισαν μια μορφή απομόνωσης σε περιοχές που είχαν πληγεί από μεταδοτική ασθένεια, τοποθετώντας ένοπλους φρουρούς γύρω από αυτήν.
Ωστόσο, η πρώτη καραντίνα στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα, θεσπίστηκε το 1348 από τη Βενετία. Ένα Συμβούλιο, είχε το δικαίωμα να καθυστερεί πλοία, εμπορεύματα και πρόσωπα, υποχρεώνοντάς τα να παραμείνουν για 40 τουλάχιστον ημέρες, μακριά από τη λιμνοθάλασσα της Βενετίας.
Η Βενετία ήταν η πρώτη που “ίδρυσε” και τον πρώτο θαλάσσιο χώρο καραντίνας (Λαζαρέτο), στο νησί Santa Maria di Nazareth της Βενετικής λιμνοθάλασσας.
Το παράδειγμά της ακολούθησαν και άλλες χώρες.
Όπως έχουμε αναφέρει και σε παλαιότερο άρθρο μας, με το όνομα Λαζαρέτο, υπάρχουν αρκετά νησιά στην χώρα μας, κυρίως στις εισόδους λιμανιών, γιατί εκεί βρίσκονταν παλαιότερα λοιμοκαθαρτήρια ή και νοσοκομεία. Ενδεικτικά αναφέρουμε την ομώνυμη νησίδα στο λιμάνι της Ιθάκης, τη νησίδα στο νότιο άκρο του Πόρου και τη νησίδα στην ανατολική ακτή της Κέρκυρας γνωστή και ως Γούβινο (στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ταραχίαι).
Γιατί όμως η καραντίνα διαρκούσε 40 ημέρες και όχι π.χ. 35 ή 50; Υπήρχε κάποια επιστημονική ή άλλη έρευνα που καθόριζε ότι η καραντίνα έπρεπε να διαρκεί 40 ημέρες;
Αναζητήσαμε την απάντηση και βρήκαμε στο etymonline.com τα εξής: (μεταφράζουμε από τα αγγλικά):
“Οι 40 μέρες προφανώς δεν βασίζονταν σε καμία ιατρική παρατήρηση. Θα μπορούσε να είναι ένα επαρκές χρονικό διάστημα γι’ αυτή την περίπτωση, αλλά το “40” χρησιμοποιείται συχνά για να δηλώσει ένα μεγάλο “στρογγυλό” νούμερο και ιδιαίτερα σχετικά με χρονικές περιόδους. Γι΄αυτό πρέπει να “δείτε” στη Βίβλο”.
Συνεπώς, οι 40 ημέρες της καραντίνας, έχουν να κάνουν κυρίως με θρησκευτικούς λόγους και την ιδιαίτερη σημασία που έχει ο αριθμός “40”, όχι μόνο στη θρησκεία, αλλά και τη λαϊκή παράδοση, όπου έχει πολλαπλή χρήση.
Σύμφωνα με δεισιδαιμονικές πίστεις, επί σαράντα ημέρες η λεχώνα και το βρέφος βρίσκονται υπό την επίδραση κακοποιών δυνάμεων, γι’ αυτό λαμβάνονται ιδιαίτερες προφυλάξεις (απαγόρευση επισκέψεων κλπ), οι οποίες σταματούν μόλις συμπληρώνεται αυτή η χρονική περίοδος, οπότε η λεχώνα δέχεται την ειδική ευχή στην εκκλησία από ιερέα (σαραντισμός).
Το διάστημα 40 ημερών που ακολουθεί τον θάνατο κάποιου αποτελεί την περίοδο του κυρίως πένθους και με τη συμπλήρωσή του τελείται το σαρανταήμερο μνημόσυνο, τα “σαράντα”. Σχετική είναι η δοξασία ότι η ψυχή παραμένει στη Γη επί 40 ημέρες.
Τα σαρανταλείτουργα ή σαραντάρια, είναι σαράντα συνεχόμενες λειτουργίες που γίνονται στην εκκλησία για την ανάπαυση της ψυχής του νεκρού ή ακόμα και για ζωντανούς, προκειμένου να επιτευχθεί η θεραπεία τους από ασθενειες ή η απαλλαγή τους από δαιμονικά πνεύματα . Σαραντάρι, σαραντίκι ή και σαρανταρίκι, λέγεται η αμοιβή που δίνεται στον ιερέα για το σαρανταλείτουργο.
Ο αριθμός σαράντα χρησιμοποιείται και στη νηστεία των ισάριθμων ημερών που προηγείται του Πάσχα, τη Μεγάλη Σαρακοστή (Τεσσαρακοστή), ενώ με τον όρο Σαρακοστή δηλώνεται και κάθε άλλη νηστεία (π.χ. των Αγίων Αποστόλων, αλλά κυρίως των Χριστουγέννων που λέγεται και σαρανταήμερο).
Η χρήση του αριθμού σαράντα, επεκτείνεται και στη μαγεία. Έτσι το νερό που παίρνουν από σαράντα κύματα, έχει μαγική δύναμη καθώς θεωρείται ότι διαλύει μάγια, προκαλεί έρωτα, θεραπεύει ασθένειες κλπ. Συχνή είναι η αναφορά του αριθμού σαράντα σε σολομωνικές και άλλα μαγικά κείμενα.
Τέλος, ο αριθμός 40 χρησιμοποιείται για τη δήλωση χρονικής ενότητας (π.χ. σαράντα μέρες κράτησε ο βιβλικός κατακλυσμός) ή ποσότητας (π.χ. σαράντα δράκοι στα παραμύθια) ή συνδέεται με ονόματα και τοπωνύμια (π.χ. Σαραντάπηχοι, γίγαντες που αναφέρονται σε λαϊκές παραδόσεις της Κρήτης, Σαραντάπορος, Σαρανταπόταμος κλπ).
Τα στοιχεία προέρχονται από το λήμμα “σαράντα” της Εγκυκλοπαίδειας ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ, που έχει γράψει ο Γ.Ν. Αικατερινίδης.
Ο ηθικός πανικός και οι θεωρίες συνωμοσίας για τον κορωνοϊό
Όπως γράφει πολύ εύστοχα ο κύριος Χριστόφορος Χαραλαμπάκης στο άρθρο του που αναφέραμε στην αρχή. “Με αφορμή το νέο κορωνοϊό και τις κοινωνικές ανησυχίες που προκαλεί, επανήλθε στο προσκήνιο ο ηθικός πανικός.
Τον όρο moral panic (ηθικός πανικός), έπλασε το 1971 ο Βρετανός κοινωνιολόγος και εγκληματολόγος Jock Young. Λημματογραφήθηκε πρώτη φορά ως φραστικό όνομα στο Χρηστικό Λεξικό το 2014. Ο Murji Karim δίνει τον ακόλουθο ορισμό: “Δυσανάλογη και εχθρική κοινωνική αντίδραση απέναντι σε μία κατάσταση, πρόσωπο ή ομάδα που ορίζεται ως απειλή στις κοινωνικές αξίες, εμπλέκει στερεοτυπικές εκφράσεις των Μ.Μ.Ε και οδηγεί σε απαιτήσεις για περισσότερο κοινωνικό έλεγχο ενώ δημιουργεί ένα σπιράλ αντιδράσεων (καλύτερα μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων”.
Η ‘Έφη Σίμου, αναπληρώτρια Καθηγήτρια στη Σχολή Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, αναλύει τις αιτίες του υπέρμετρου φόβου στο κοινό.
Ο τρόπος παρουσίασης των ειδήσεων για τον κορωνοϊό, ξεπερνά πολλές φορές τα πολεμικά ανακοινωθέντα.
Η επιστήμη είναι πολυσύνθετη και χρησιμοποιεί δύσκολους επιστημονικούς όρους, με αποτέλεσμα να μην δίνονται στο κοινό σαφείς και ακαριαίες απαντήσεις.
Οι επιστήμονες δίνουν συχνά αντιφατικά δεδομένα στο κοινό μέσω των Μ.Μ.Ε.
Συνήθως εκεί που η ηθική συναντά τον κίνδυνο, η αλήθεια χάνεται και ο πανικός κάνει την εμφάνισή του πιο έντονα από κάθε άλλη φορά.
Η ειδησεογραφία της υγείας, οφείλει να απομυθοποιήσει τις επιστημονικές ακρότητες, αντιπαραθέσεις και αντιπαλότητες και να φέρει την επιστήμη κοντά στο κοινό νου.
(Περισσότερα στο ηλεκτρονικό περιοδικό Hartismag, τ. 20, Απρίλιος 2020,θα το βρείτε δωρεάν στο διαδίκτυο).
Και φυσικά, στην εποχή του ίντερνετ και των σόσιαλ μίντια, οργιάζει η παραπληροφόρηση και η συνωμοσιολογία.
Η Κίνα κατηγορεί τις Η.Π.Α., ότι μετέφερε τον ιό σ’ αυτήν, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του CISM τον Οκτώβριο. Οι Η.Π.Α. κατηγορούν την Κίνα ότι άφησε σκόπιμα να φύγει ο ιός έξω από τα σύνορά της.
Οι γνώμες διίστανται για το αν ο ιός είναι κατασκευασμένος ή όχι. Στη συνωμοσιολογία, εμπλέκονται οι ιλουμινάτοι, οι τέκτονες (μασόνοι), η παγκόσμια κυβέρνηση, ο Μπιλ Γκέιτς ο οποίος σε παλαιότερες ομιλίες του είχε προβλέψει(;) τη φονική πανδημία του κορωνοϊού, η CIA, η Μοσάντ, ο 97χρονος Χένρι Κίσινγκερ, για τον οποίο είμαστε σίγουροι ότι αν και όταν πεθάνει, θα εμπλέκεται σε διάφορες... ραδιουργίες τις οποίες σχεδίασε όσο ζούσε όσο ζούσε ή εξυφαίνει από το υπερπέραν κλπ.
Δαιμονοποιείται από συμπατριώτες μας στο διαδίκτυο ο αριθμός 33, μάλιστα πολλοί τονίζουν ότι δεν είναι τυχαίο και το νούμερο 13033 για τα "sms μετακίνησης", ενώ πολλοί βρίσκουν προφητικές αναφορές σε βιβλία, κινηματογραφικές ταινίες, κλπ.
Η Ταινία "Contagion" (2011), σε σκηνοθεσία Στίβεν Σόντερμπεργκ και σενάριο Σκοτ Μπερνς, έχει εκπληκτικές ομοιότητες με την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα. Ο σεναριογράφος της ρωτήθηκε σχετικά και απάντησε ότι όταν συνομίλησε με επιστήμονες για το εάν είναι πιθανό ένας ιός να προκαλέσει χιλιάδες θανάτους και κοσμογονικές αλλαγές, όλοι του απάντησαν ότι το θέμα δεν είναι το "εάν" αλλά το "πότε".
Ο συγγραφέας Dean Koontz με το βιβλίο του "The Eyes of Darkness", θεωρείται προφήτης της εποχής του κορονωϊού.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1981 και το αρχικό όνομα του ιού, που δημιουργήθηκε σε εργαστήριο και έχει θνησιμότητα 100%, ήταν “Gorki-400”. Ας μην ξεχνάμε ότι τότε υπήρχε η ΕΣΣΔ ως αντίπαλο δέος των Η.Π.Α. Σε μεταγενέστερη έκδοση του βιβλίου ο ιός ονομάστηκε “Wuhan-400”, έχει δηλαδή το όνομα της πόλης της Κίνας απ’ όπου πιστεύεται ότι ξεκίνησε ο κορωνοϊός.
Ό,τι και να έχει γίνει με τον κορωνοϊό (ή κορονοϊό), νομίζουμε ότι ποτέ δεν θα μάθουμε την απόλυτη αλήθεια. Ας ελπίσουμε ότι σύντομα θα επιστρέψουμε σε κάποιας μορφής “κανονικότητα” και ότι οι επιστήμονες θα ανακαλύψουν εμβόλιο ή τα φάρμακα που καταπολεμούν αποτελεσματικά τον θανατηφόρο αυτό ιό. Καλή Ανάσταση σε όλες και όλους!
Ευχαριστούμε ξανά θερμά τον κορυφαίο Έλληνα γλωσσολόγο, Ομότιμο Καθηγητή του ΕΚΠΑ, κύριο Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, που μας έδωσε την άδεια να χρησιμοποιήσουμε στοιχεία από το άρθρο του στο hartismag καθώς και για τις πρόσθετες πληροφορίες που μας παρείχε.
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr