Θάνος Ασκητής: Σιωπή, ο αργός θάνατος μιας σχέσης

Η σιωπή είναι ο αργός θάνατος μιας σχέσης. Φανερώνει την απογοήτευση, τον θυμό και την άρνηση δύο -ή και περισσότερων- ανθρώπων που η μεταξύ τους επικοινωνία «δεν αντέχεται» και δεν υφίσταται για τρεις κυρίως λόγους:

1. Το λάθος μήνυμα: εδώ ο καθένας προσπαθεί να δώσει το δικό του μήνυμα που εκπέμπεται λαθεμένα και μπερδεμένα στον άλλον, ο οποίος απαντά με τον ίδιο τρόπο! Και αυτό γιατί ένα λάθος δικό μου μήνυμα ή δικό σου γεννάει «το κυνήγι του σωστού», εκείνου που έχει δίκιο, με το αίσθημα της αδικίας να μπαίνει στο μυαλό του άλλου. Το αποτέλεσμα είναι η σύγχυση και η σύγκρουση που δημιουργούν συνεχείς αντιδράσεις και έχουν επιπτώσεις και στα πιο απλά καθημερινά πράγματα της ζωής ενός ζευγαριού. Είναι αυτό που θα λέγαμε «εγώ μιλάω κι εσύ δεν με ακούς, δεν με καταλαβαίνεις ενώ έχω δίκιο!». Το σωστό και το λάθος παλεύουν μπροστά στον νικητή και στον ηττημένο, ενώ το αδιέξοδο είναι ο μεγάλος κερδισμένος ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που λένε πολλά αλλά δεν καταλαβαίνουν τίποτα!

2. Η άρνηση: είναι ο δεύτερος μεγάλος πρωταγωνιστής στην επικοινωνία, που ουσιαστικά σιγά-σιγά και σταθερά γίνεται «αρχίζω να σε γράφω». Αυτή χτίζει μια αντίληψη και έναν τρόπο σκέψης πως «ό,τι και να σου πω θα είμαι λάθος ενώ εγώ είμαι ο σωστός». Η άρνηση φτιάχνει καταπληκτικές ρίζες μιας δυσάρεστης λογικής όπου η κριτική και η αποφυγή θεμελιώνουν τις αξίες τους. «Γιατί να σου μιλήσω αφού δεν θα με καταλάβεις; Γιατί να σου πω αυτό που σκέφτομαι αφού θα μου ασκήσεις αρνητική κριτική; Και φυσικά, δεν έχω καμία διάθεση να μοιραστώ μαζί σου σκέψεις και ανάγκες μου, ενώ και εγώ δεν θέλω εσύ να μου εκφράσεις προβληματισμούς και εικόνες που θεωρώ a priori αρνητικά». Η άρνηση δηλώνει τον θυμό και την απογοήτευση, το «δεν έχει νόημα», τη δυσαρέσκεια που καλλιεργεί το άλλοθι της αποφυγής και τη δικαιολογημένη ανάπτυξη προσωπικών μυστικών και διαφυγών σε άλλα πρόσωπα και ανθρώπους, οι οποίοι γίνονται σύμμαχοι στην «εγωπάθειά μου» και ίσως και στο «δοξάστε με».

Ενώ εσύ, που αντίστοιχα φοράς τα ρούχα του εκνευρισμού, της επιθετικότητας, της έντασης και του έκδηλου θυμού, μου δείχνεις την ασχήμια σου, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις μου προκαλεί αποστροφή και πλήρη αδιαφορία. Αλλωστε ο θυμός σου με κολακεύει και καλά κάνω που δεν σου λέω τίποτα, δεδομένου ότι δεν θα βρεις σωστό αυτό που θα σου πω και κατά πάσα πιθανότητα ούτε θα το καταλάβεις - ίσως ούτε καν θα το ακούσεις. Η άρνηση είναι το πιο «δημιουργικό» πρόβλημα της επικοινωνίας, που μεταβάλλει τους δύο συντρόφους σε καταπληκτικούς χτίστες των συνόρων προστασίας τους, με το αόρατο τείχος να εγγυάται την ισορροπία των ορίων τους. Και οι δύο μαζί δηλώνουμε με περηφάνια πόσο μόνοι μπορεί να είμαστε μέσα σε έναν μικρόκοσμο που στον καθένα φαντάζει ωραίος και γοητευτικός... χωρίς εσένα μέσα!

3. Η αδιαφορία και η αποξένωση: εδώ «η επικοινωνία του τίποτα» τα δίνει όλα! Μια ωραία σιγή απλώνεται σιγά-σιγά μέσα στο σκοτεινό δωμάτιο της ψυχής μας, που είναι γεμάτο από την ασχήμια μας, τις συνεχείς πολεμικές διαμάχες, τα τραύματα που ο καθένας με ιδιαίτερη λατρεία έχει προκαλέσει στον άλλον, τους εμετικούς θυμούς και την κακία που με ευλάβεια και πίστη προσφέραμε απλόχερα, σαν τον Αγιο Βασίλη που φέρνει τον σάκο του γεμάτο με δώρα. Η σιωπή είναι η ηρεμία και η κατάληξη! Σφραγίζεται απόλυτα με την αποξένωση, με το «δεν υπάρχεις κι ας είσαι δίπλα μου», αλλά και με το «σε ανέχομαι γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς». Εκεί όμως όπου εμείς οι δύο ούτε θέλουμε, ούτε το χρειαζόμαστε, ούτε αναζητάμε να πούμε κάτι μεταξύ μας, έρχονται «όλα τα άλλα» να μιλήσουν σε μας. Και ποια είναι αυτά «τα άλλα» και τι θέλουν να μας πουν; Αυτά λοιπόν «τα άλλα» είναι οι υποχρεώσεις, οι δεσμεύσεις της καταναγκαστικής συμβίωσής μας, οι ανελαστικές συναλλαγές, οι στόχοι που μας επιβάλλουν την υποχρεωτική πορεία, βλέποντας στο βάθος του ταξιδιού τα παιδιά που γεννήσαμε, την κοινωνική περιβολή μας και τα «καθωσπρέπει πρόσωπα» που μας υποχρεώνουν κοινωνικά να είμαστε εξαιρετικοί υποκριτές και δραματικοί ηθοποιοί! Εκεί η επικοινωνία, μέσω της σιωπής, λειτουργεί θαυμάσια.

Η λίστα με τις υποχρεώσεις θυμίζει τη λίστα των δώρων που πρέπει να κάνουμε στις γιορτινές μέρες υποχρεωτικά και δεσμευτικά για να μη μας πουν γαϊδούρια και ακοινώνητους! Αλλωστε οι μέρες το επιβάλλουν. Θα φορέσουμε τα καλά μας και το πλατύ μας χαμόγελο και θα εκπέμψουμε γοητεία σε όλους τους άλλους, ενώ οι δυο μας θα φροντίσουμε να είμαστε... λίγο μακριά. Κι αυτό γιατί ο βαθύς μας φόβος μάς προειδοποιεί να μην εκτεθούμε κατά λάθος δείχνοντας την ασχήμια μας σε αυτούς που σε πολλές περιπτώσεις λένε μέσα στην κοινωνική αφέλεια του γίγνεσθαι: «Τι ωραίο ζευγάρι που είστε; Και πόσο πραγματικά πρέπει να αγαπιέστε!» Πού να ήξεραν την αλήθεια, η οποία δεν βέβαια χωράει μέσα σε μια γιορτινή ατμόσφαιρα, ουσιαστικά όμως δεν τους ενδιαφέρει καθόλου!

Ενας χρόνος ακόμα ήρθε στη ζωή μας. Ευχές για υγεία και προσδοκία ανταλλάσσονται μεταξύ των ανθρώπων. Μάλιστα αυτή την περίοδο η ζωή όλων μας δοκιμάζεται έντονα και η ελπίδα είναι η μόνη που έχει απομείνει όρθια και ζωντανή, μέσα από την οποία αντλούμε ψυχικές δυνάμεις για να μαχόμαστε κάθε μέρα. 

Επομένως η σιωπή λειτουργεί καταστροφικά και δεν πρέπει κυριαρχεί στις σχέσεις των ανθρώπων, ιδίως σήμερα που χρειάζονται πολύ περισσότερο συντροφικότητα και στήριξη. Και παρόλο που τα ζευγάρια της σιωπής πληθαίνουν και η επικοινωνία πεθαίνει, η νέα χρονιά που ανατέλλει γεννάει μια σημαντική ευκαιρία για όλους μας: «να αναλογιστώ μέσα μου πόσο δυνατός μπορώ να είμαι για να σπάσω τον τοίχο που με χωρίζει από εσένα και να έρθω να σου πω πού είμαι εγώ και τι θέλω, αλλά και πού είσαι και εσύ για να δούμε τα αληθινά πρόσωπά μας να μιλούν και να εκφράζονται». 

Το πένθος μιας επικοινωνίας που έχει πεθάνει πρέπει να έχει ημερομηνία λήξης. Γιατί αν το πένθος δεν λήξει, τότε έρχεται ο θάνατος. Εάν θέλω να ζήσω γιατί αγαπώ τον εαυτό μου, οφείλω να σου τον δείξω. Εάν πιστεύω ότι δεν θα τον δεις, οφείλω να φύγω. Δεν αντέχω άλλο τη σιωπή και τα «πρέπει» που χωρίς νόημα μας κρατούν δήθεν μαζί!
Καλή μας χρονιά!


Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, τηλ.: 210 7789890, δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Σεξουαλικής Υγείας 210 7797979 - Δευτέρα - Παρασκευή 10.00-14.00 και 
16.00-20.00. Για θέματα άρθρων 
που θα θέλατε να γραφτούν, παρακαλώ ενημερώστε μας 
(e-mail: thanosaskitis@askitis.gr)