Τεχνητή νοημοσύνη: Οι κίνδυνοι, τα deepfakes και το «γδύσιμο» στο Διαδίκτυο

Ενας 15χρονος παίζοντας απλώς με μια ψηφιακή εφαρμογή στον υπολογιστή του αφαίρεσε τα ρούχα από τις φωτογραφίες δύο κοριτσιών, μικρότερων από τον ίδιο. Κατόπιν μοίρασε τις επεξεργασμένες, επί της ουσίας πλαστές, αλλά απόλυτα ρεαλιστικές και αληθοφανείς εικόνες σε φίλους του μέσω Διαδικτύου. Το εργαλείο που χρησιμοποίησε ο έφηβος δράστης προκειμένου να παρουσιάσει γυμνές τις παντελώς ανύποπτες ανήλικες ικανοποιώντας πανεύκολα την περιέργεια ή τη φαντασίωσή του βασίζεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη.

Σε μία από τις ποικίλες εκφάνσεις της για την ακρίβεια - και ούτε καν στην πλέον σύνθετη ή εξελιγμένη. Και αυτό το περιστατικό συνέβη τώρα και εδώ, στον Ασπρόπυργο, πριν από μερικές ημέρες, όχι σε κάποιο απώτερο μέλλον ή σε κάποια μακρινή άκρη του σύμπαντος, εφόσον η Τεχνητή Νοημοσύνη, τόσο ως τεχνολογική κατάκτηση αιχμής όσο και ευρύτερα ως φαινόμενο, διαχέεται μέσω των αναρίθμητων εφαρμογών της σχεδόν οπουδήποτε εκδηλώνεται ανθρώπινη δράση.

Στη φωτογραφική μηχανή ενός smartphone φέρ’ ειπείν υπάρχουν ενσωματωμένοι αυτοματισμοί Τεχνητής Νοημοσύνης, τα γνωστά φίλτρα, χάρη στα οποία βελτιστοποιείται η εκάστοτε εικόνα.


Μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα διορθώνονται ατέλειες, φωτίζονται σκοτεινά σημεία, εξουδετερώνονται ακόμη και τα ίχνη του γήρατος καλύτερα και από αισθητική επέμβαση. Κάτι αντίστοιχο ισχύει με τους αυτόματους ψηφιακούς τηλεφωνητές σε γραμμές εξυπηρέτησης κοινού σε οργανισμούς όπως οι τράπεζες, οι εταιρείες ενέργειας, κινητής τηλεφωνίας κ.ο.κ. Οι τηλεφωνητές αυτοί κατασκευάζονται στο τεχνικό υπόβαθρο μιας σχεδόν στοιχειώδους Τεχνητής Νοημοσύνης, τόση όση απαιτείται για μια πεπερασμένη ανταλλαγή πληροφοριών με τον πελάτη. Οι συγκεκριμένες μηχανές ονομάζονται «bot», απλούστατα διότι δεν είναι κάτι περισσότερο από ρομπότ.

Τα οχήματα που θα οδηγούνται οσονούπω άνευ έμβιου οδηγού εξαρτώνται από την Τεχνητή Νοημοσύνη για να κινούνται με ασφάλεια σε δημόσιους δρόμους. Το «θαύμα» των εμβολίων κατά της COVID-19, τύπου mRNA, επετεύχθη χάρη στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Κι αν η δημοσιογραφία, στο επίπεδο της απλής αναφοράς γεγονότων, έχει ήδη εγκολπωθεί την Τεχνητή Νοημοσύνη, κανείς δεν παρεξηγεί πλέον τον αναγνώστη επειδή διερωτάται αν και το παρόν κείμενο για την Τεχνητή Νοημοσύνη έχει συνταχθεί από κάποιο ρομπότ, εφοδιασμένο, φυσικά, με Τεχνητή Νοημοσύνη.

Κάπως έτσι η Τεχνητή Νοημοσύνη εισβάλλει ορμητικά -και αρκετά απότομα ομολογουμένως- στην καθημερινότητα του δυτικού κόσμου, αν μη τι άλλο. Σχηματικά, με τον όρο Τεχνητή Νοημοσύνη νοείται η ικανότητα ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή να διευρύνει τις γνώσεις και τις δεξιότητές του με ένα ποσοστό αυτενέργειας και δημιουργικότητας, πέρα από τις αποθηκευμένες πληροφορίες στις οποίες έχει πρόσβαση. Αλλιώς, το μηχάνημα μιμείται τον ανθρώπινο εγκέφαλο, είτε παίζει με φωτογραφίες, είτε επεξεργάζεται τεράστιες ποσότητες δεδομένων σε απειροελάχιστο χρόνο αναζητώντας απαντήσεις σε οποιοδήποτε ερώτημα.

Στα ελληνικά σχολεία, άλλωστε, όπως και οπουδήποτε αλλού ανά την υφήλιο υπάρχει εκπαίδευση, η καινούρια «μέθοδος ChatGPT» αναγκάζει τους καθηγητές να τροποποιήσουν άρδην τις μεθόδους διδασκαλίας και αξιολόγησης. Η Τεχνητή Νοημοσύνη της συγκεκριμένης μηχανής αναζήτησης νέας γενιάς καθιστά εφικτή και απλούστατη την αυτόματη σύνταξη ολόκληρων κειμένων, τα οποία -θεωρητικά τουλάχιστον- ελάχιστα διαφέρουν από εκείνα που θα έγραφαν οι μαθητές εάν έμπαιναν στον κόπο να το κάνουν οι ίδιοι αντί να το αναθέσουν στον υπολογιστή τους.

Οι κίνδυνοι

Ο Ερμής, ο πρώτος εικονικός τηλεπαρουσιαστής, έκανε ήδη την παρθενική εμφάνισή του στην ΕΡΤ.

Και ενώ ο συμπαθής κατά τα άλλα πλην παντελώς ψεύτικος Ερμής έγραψε ιστορία συστήνοντας στο κοινό το στούντιο όπου θα διεξαχθεί το προεκλογικό ντιμπέιτ μεταξύ των πολιτικών αρχηγών, ο εικονικός παρουσιαστής θα μπορούσε κάλλιστα να είχε αναλάβει να πληροφορήσει το κοινό, π.χ., για το καινούριο τραγούδι που κυκλοφόρησε με τη φωνή και τη στιχοπλοκή του ράπερ Ντρέικ - χωρίς ο ίδιος να το έχει γράψει ποτέ. Ο Ερμής της ΕΡΤ θα μπορούσε επίσης να αναφερθεί στην πρώτη συνέντευξη που παραχώρησε ο θρύλος της Formula 1 Μίχαελ Σουμάχερ, παρόλο που ο Γερμανός πολυπρωταθλητής βρίσκεται σε κατάσταση φυτού την τελευταία δεκαετία, ερμητικά προστατευμένος σε οικίες-φρούρια από την οικογένειά του και χωρίς την παραμικρή επαφή με τον έξω κόσμο, μετά τον σοβαρό τραυματισμό του στο κεφάλι τον Δεκέμβριο του 2013.

Ο κυριολεκτικά οικουμενικός αποτροπιασμός που πυροδότησε η απόφαση ενός γερμανικού εντύπου ευρείας κυκλοφορίας να δημοσιεύσει την εν λόγω συνέντευξη αποκάλυψε εμφατικά τα ηθικά ζητήματα που θέτουν οι ίδιες οι δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ή αλλιώς κάποια μηχανήματα, είναι πλέον τόσο ευφυή ώστε να μιμούνται και να υποκαθιστούν τον άνθρωπο σε τέτοιον βαθμό ώστε η διαφορά του τεχνητού από το φυσικό να είναι δυσδιάκριτη, τότε το πρόβλημα με την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι πολύ μεγαλύτερο, πολύ πιο βαθύ και σοβαρό. Ακόμη και από τις τεκτονικές αλλαγές που προβλέπεται να επιφέρει στην αγορά εργασίας η εξάπλωση των ρομπότ.

Στην Ιταλία, π.χ., απαγορεύτηκε -προσωρινά- η χρήση του διαδικτυακού ψαχτηριού ChatGPT, σε μια προσπάθεια να αναχαιτιστεί η διαφαινόμενη πλημμύρα από fake news, μαζί με κάθε είδους ψεύτικο, συχνά κακόβουλο, συκοφαντικό ή απρεπές περιεχόμενο στο Διαδίκτυο. Και όλα τα προηγούμενα, συν αμέτρητα ακόμη κρούσματα σύγχυσης των ορίων μεταξύ αληθινής και εικονικής πραγματικότητας θέτουν σε κατάσταση συναγερμού μεγάλο μέρος της επιστημονικής αλλά και της ανθρώπινης κοινότητας ευρύτερα. Ωστόσο, οι κώδωνες κινδύνου τους οποίους κρούουν επιστήμονες και διανοητές κατά μόνας ή από κοινού αποτελούν απλώς ένα προανάκρουσμα της απειλής που νιώθει η ανθρωπότητα από την επέλαση των ρομπότ ως μηχανών δομημένων στο τεχνολογικό υπόβαθρο της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Ασχέτως του αν δεν συμμερίζονται όλοι οι επιστήμονες, άπαντες οι γκουρού της τεχνολογίας κ.λπ. την καχυποψία και την αρνητική προδιάθεση απέναντι στην επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μια επανάσταση που ενδέχεται να αποδειχθεί, στο βάθος του χρόνου, εξίσου καθοριστική για την εξέλιξη της ανθρωπότητας, π.χ., με την ανακάλυψη του τροχού, ή, έστω, του ηλεκτρονικού υπολογιστή και του Διαδικτύου.
Πάντως, ο άνθρωπος προς το παρόν μοιάζει να έχει αιφνιδιαστεί από την τρομακτική ταχύτητα με την οποία προοδεύει και διαδίδεται η Τεχνητή Νοημοσύνη. Η νέα εκδοχή μιας παλιάς, σχεδόν αρχέγονης φοβίας απέναντι στα υπερβολικά έξυπνα μηχανήματα ξυπνά με τη μορφή μιας ζοφερής δυστοπίας, όπου το ανθρώπινο στοιχείο θα χρειαστεί να πολεμήσει τις μηχανές προκειμένου να επιβιώσει.

Ο σημερινός συλλογικός εφιάλτης συμπυκνώνεται σε έναν συλλογισμό του Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος υποστήριζε πως «εάν η Τεχνητή Νοημοσύνη αρχίσει να σχεδιάζει μηχανήματα με ανώτερη Τεχνητή Νοημοσύνη από τους έμψυχους προγραμματιστές, το αποτέλεσμα θα είναι μηχανές με νοημοσύνη που θα υπερβαίνει την ανθρώπινη τόσο πολύ όσο η νοημοσύνη των ανθρώπων ξεπερνά εκείνη των σαλιγκαριών». Η αγωνία των επιστημόνων δείχνει ότι έφτασε η στιγμή να αναρωτηθούν όλοι αν η δυσοίωνη εικασία του Χόκινγκ επαληθεύεται.

Προπαγάνδα και deepfakes

Ακόμη και όσοι αναλυτές παραμένουν ψύχραιμοι και αντιστέκονται στο να αναθεματίσουν συλλήβδην την Τεχνητή Νοημοσύνη ως κάτι καθ’ ολοκληρίαν διαβολικό και επιβλαβές, παραδέχονται ότι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους στην όλη υπόθεση είναι τα λεγόμενα «deepfakes», κάθε σκόπιμα διαστρεβλωμένη εικόνα και βίντεο. Το φαινόμενο αυτό επί του παρόντος εκδηλώνεται κυρίως στην πορνογραφία και, σύμφωνα με έρευνα του οργανισμού Deeptrace, το 96% των fake βίντεο που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο αφορά διασημότητες, σχεδόν αποκλειστικά θηλυκού γένους. Ηθοποιοί, μοντέλα και ποπ σταρ εμφανίζονται να πρωταγωνιστούν σε σκηνές ερωτικών συνευρέσεων οι οποίες ουδέποτε έλαβαν χώρα στην πραγματικότητα. Πρόκειται για την κατά κυριολεξία «τσόντα», αφού, ακριβώς όπως σε προηγούμενες δεκαετίες παρεμβάλλονταν σκηνές άγριου σεξ σε σχετικά κανονικές ταινίες, έτσι και σήμερα η Τεχνητή Νοημοσύνη μεταμορφώνει οποιαδήποτε γυναίκα, π.χ., σε Τέιλορ Σουίφτ, Τζένιφερ Λόπεζ κ.λπ. εμφανίζοντάς την κατά παραγγελία σαν μαινάδα του σεξ σε φάση σαρκικού παροξυσμού.

Εάν ένας 15χρονος ερασιτέχνης μπορεί να «γδύνει» εικονικά 12χρονα κορίτσια στον Ασπρόπυργο χρησιμοποιώντας εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης, τότε κάποιος με μεγαλύτερη εξοικείωση σε τέτοιου είδους ψηφιακά εργαλεία θα μπορούσε άνετα να επηρεάσει, π.χ., ακόμη και τις πολιτικές εξελίξεις σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο. Τι θα γινόταν εάν κάποιος συνέθετε ένα deepfake βίντεο, π.χ., με έναν Ελληνα πολιτικό να κάνει λόγο για ένα δήθεν σχέδιο βομβαρδισμού της Αγκυρας; Εως ότου αποκαλυφθεί η απάτη, θα μπορούσε να έχει ήδη ξεκινήσει ένα θερμό επεισόδιο Ελλάδας - Τουρκίας με απρόβλεπτες συνέπειες. Εξάλλου, όταν οργανισμοί με απεριόριστη δύναμη στα ψηφιακά μέσα, όπως το Facebook, η Google, το TikTok κ.ά. δηλώνουν αδυναμία να εξοστρακίσουν πλήρως τα deepfakes, όσο αυστηροί και αν είναι οι μηχανισμοί ελέγχου τους, τότε κάθε αγωνία φαντάζει δικαιολογημένη.

Συναφώς προς τα fakenews, τα deepfakes, την προβοκάτσια κ.λπ., είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε προ ημερών πως σκοπεύει να θέσει και πάλι υποψηφιότητα για την ανανέωση της θητείας του, η αντίπαλη παράταξη των Ρεπουμπλικάνων έθεσε σε διαδικτυακή κυκλοφορία ένα πολύ ιδιαίτερο βίντεο. Περιείχε έντονα ανησυχαστικές εικόνες χάους και καταστροφής, με το Χρηματιστήριο της Wall Street να καταρρέει, σφοδρές οδομαχίες και βίαιες εξεγέρσεις ανά την επικράτεια των ΗΠΑ, τον αμερικανικό λαό σε κατάσταση μαζικής αλλοφροσύνης, πόλεμο στην Ταϊβάν κ.ά. Βέβαια, οι Ρεπουμπλικάνοι επισήμαιναν στο κοινό ότι το βίντεο ήταν προϊόν μυθοπλασίας και παρήχθη με τη συνδρομή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Το βίντεο όμως ήταν τόσο πειστικό, ώστε θεωρείται βέβαιο ότι μέρος των Αμερικανών, μάλλον οι πιο εύπιστοι και ευεπίφοροι στις θεωρίες συνωμοσίας, έχει επηρεαστεί από τη φανατικά αντι-Μπάιντεν προπαγάνδα.

Καθόλου τυχαία, η προεδρία των ΗΠΑ αντέδρασε ανακοινώνοντας μια καινούρια πρωτοβουλία με στόχο να επιβληθούν έλεγχος και τάξη στο υπό διαμόρφωση πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις, με την ιδιότητά της ως επικεφαλής ειδικής επιτροπής η οποία στο εξής θα επιλαμβάνεται του ζητήματος, ξεκίνησε τις δράσεις της καλώντας σε σύσκεψη εκπροσώπους των εταιρειών ψηφιακής τεχνολογίας που κατέχουν κυρίαρχο ρόλο στην καθιέρωση και διάδοση της Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως την Google, τη Microsoft και την OpenAI (ChatGPT). Η Καμάλα Χάρις έχει στη διάθεσή της ένα κρατικό κονδύλι ύψους 140 εκατ. δολαρίων, το οποίο θα διαθέσει προκειμένου η ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης να προχωρήσει, όπως σημειώνει σχετική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, «με τρόπο ηθικό, αξιόπιστο, υπεύθυνο και κοινωφελή». Παρόμοια πρωτοβουλία έχει αναλάβει επίσης η βρετανική κυβέρνηση, επιχειρώντας να περιορίσει τους κινδύνους εξαπάτησης του κοινού, παραβίασης των ιδιωτικών δεδομένων, αλλά και απώλειας θέσεων εργασίας - ή αλλιώς να εξουδετερώσει κατά το δυνατόν τους μεγαλύτερους κινδύνους που αναπόφευκτα συνοδεύουν την ανατολή μιας εποχής όπου πρακτικά κανένας τομέας της καθημερινότητας στον πλανήτη Γη δεν θα επηρεάζεται, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, από κάποια παραφυάδα της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Ανατροπή στην αγορά εργασίας

Πρόσφατη μελέτη του τραπεζικού κολοσσού Goldman Sachs καταλήγει στην εκτίμηση ότι η έλευση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα καταργήσει 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε όλο τον κόσμο. Από την άλλη, οι ειδικοί του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ προβλέπουν ότι, ακριβώς χάρη στις νέες τεχνολογικές κατακτήσεις, την επόμενη διετία θα δημιουργηθούν 97 εκατομμύρια ευκαιρίες απασχόλησης. Στο ίδιο μοτίβο και σαν να παρακολουθεί κάποιος την αιώρηση ενός εκκρεμούς, σχεδόν καθημερινά δημοσιεύονται στον διεθνή Τύπο προσεγγίσεις σε κάθε απόχρωση μεταξύ αισιοδοξίας και απελπισίας σε σχέση με την κατάσταση που διαμορφώνεται στην παγκόσμια αγορά εργασίας ως αποτέλεσμα ή παρενέργεια της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ωστόσο, σύμφωνα με μια άλλη έρευνα του οργανισμού PricewaterhouseCoopers (PwC) για το 2022, ένας στους τρεις εργαζομένους παγκοσμίως ζει με τον φόβο ότι θα χάσει τη δουλειά του από κάποιο ρομπότ.

Κοινωνικοί επιστήμονες, αναλυτές των διαχρονικών τάσεων στη διεθνή αγορά εργασίας κ.λπ. εμφανίζονται διχασμένοι, με το βασικό επιχείρημα όσων συνιστούν ψυχραιμία να παραπέμπει στα διδάγματα της Ιστορίας. Ανέκαθεν η πρόοδος της τεχνολογίας προκαλούσε ανακατατάξεις στον εργασιακό τομέα εξαφανίζοντας επαγγέλματα που μοιραία απαρχαιώνονται. Παράλληλα, όμως, πάντα ανοίγονται νέες προοπτικές, ιδιαίτερα για όσους επιδεικνύουν μεγαλύτερη προθυμία να προσαρμοστούν στις εξελίξεις και, ακόμη περισσότερο, να συμπράξουν με τα καινούρια τεχνολογικά μέσα αξιοποιώντας τα όποια πλεονεκτήματά τους ώστε να αυξήσουν την παραγωγικότητα. Με αυτή τη λογική, εσχάτως διατυπώνονται προγνωστικά για το ποια είναι τα επαγγέλματα που κινδυνεύουν περισσότερο με εξαφάνιση από την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Αίφνης, πολλές από τις έως πρόσφατα περιζήτητες ιδιότητες στον χώρο των υπολογιστών μοιάζουν με αναχρονισμό, αναντίστοιχο με τα ζητούμενα της νέας εποχής. Οπως οι προγραμματιστές και οι μηχανικοί λογισμικού, οι αναλυτές δεδομένων, οι σχεδιαστές και τεχνικοί ιστοσελίδων, οι συντάκτες κώδικα κ.ά. Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να εκτελέσει ταχύτερα και πιο αποδοτικά, με μεγαλύτερη ακρίβεια, καθώς και πολύ πιο οικονομικά από την άποψη του κόστους τα καθήκοντα όλων των ως άνω ειδικών. Ακόμη και η OpenAI, που δημιούργησε και διαχειρίζεται το ChatGPT, φέρεται πως θα αντικαταστήσει τους μηχανικούς λογισμικού -δηλαδή αυτούς ακριβώς που εργάστηκαν για την τελειοποίηση του ChatGPT- με ρομπότ. Παρόμοιες είναι οι προοπτικές για τον κλάδο των ΜΜΕ: μεγάλος αριθμός δημοσιογράφων και ρεπόρτερ, συντακτών περιεχομένου ροής για ενημερωτικές ιστοσελίδες, γραφιστών και διαφημιστών θα αναγκαστούν να δώσουν μάχη με ρομποτοποιημένα συστήματα που επεξεργάζονται λεκτικό κώδικα όπως το ChatGPT. Αν, μάλιστα, πιστέψει κανείς τον διάσημο Αμερικανό οικονομολόγο Πολ Κρούγκμαν, «η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να κάνει ρεπορτάζ και να γράψει κείμενα καλύτερα από έναν άνθρωπο».

Αντίστοιχα, αναλυτές αγοράς, χρηματιστές, λογιστές, υπάλληλοι εξυπηρέτησης πελατείας, κατώτεροι συνεργάτες στον νομικό κλάδο, αλλά ακόμη και πολλοί δάσκαλοι θα πρέπει να βρουν εναλλακτικές πηγές βιοπορισμού παραχωρώντας τη θέση τους σε ρομπότ. Τον ίδιο δρόμο θα πρέπει να ακολουθήσει η μεγαλύτερη μερίδα των επαγγελματιών χειριστών οχημάτων, καθώς η αυτόνομη οδήγηση αναμένεται να επικρατήσει σε όλες τις κατηγορίες των τροχοφόρων μέσων, από τις καθημερινές μετακινήσεις έμψυχων και άψυχων έως τις διεθνείς μεταφορές φορτίων.Στην αντίρροπη κατεύθυνση, του εμπλουτισμού της αγοράς εργασίας με καινούριες ειδικότητες, τα «επαγγέλματα του μέλλοντος» εξ ορισμού θα είναι όσα συνδέονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Το προβάδισμα αναμένεται να έχουν όσοι επιλέξουν να εκπαιδευτούν στην έρευνα και εξέλιξη της τεχνικής υποδομής επί της οποίας χτίζονται τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης.

Η ρομποτική, η μηχανική εκμάθηση, τα ανώτερα μαθηματικά και οτιδήποτε αφορά τον σχεδιασμό αλγορίθμων προβλέπεται πως θα βρίσκονται στην κορυφή του καταλόγου με τα ζητούμενα προσόντα ενός ανώτερου στελέχους - με τις αντίστοιχες απολαβές. Παρ’ όλα αυτά, η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν θα απορροφήσει μόνο τεχνικούς, αλλά και νευροεπιστήμονες, γλωσσολόγους και, εξυπακούεται, ψυχολόγους. Τόσο για την περαιτέρω προώθηση της Τεχνητής Νοημοσύνης όσο και για τη θεραπεία όσων πλήττονται από την επίδρασή της στον ανθρώπινο νου και ψυχισμό.

Τζέφρι Χίντον: Ο μετανοημένος «νονός της ΑΙ»

Την Πρωτομαγιά δημοσιοποιήθηκε ότι ο Τζέφρι Χίντον, επονομαζόμενος από τους συναδέλφους του ως «νονός της Τεχνητής Νοημοσύνης», παραιτήθηκε από την Google. Οι λόγοι που οδήγησαν τον 75χρονο πολυβραβευμένο και διαπρεπή επιστήμονα να εγκαταλείψει ένα πεδίο στο οποίο αφιέρωσε σχεδόν 50 χρόνια από τη ζωή και τη σταδιοδρομία του μοιάζουν κυρίως ηθικοί. «Με τη διάδοση της Τεχνητής Νοημοσύνης», εξήγησε σε συνέντευξή του ο καθηγητής, «το Διαδίκτυο μπορεί να πλημμυρίσει από παραποιημένες φωτογραφίες, βίντεο και κείμενα. Σε τέτοια έκταση ώστε ο μέσος άνθρωπος δεν θα είναι σε θέση να διακρίνει τι είναι αληθινό και τι πλαστό».

Η «μετάνοια» ενός ανθρώπου όπως ο Τζέφρι Χίντον είναι εξόχως σημαντική, καθώς ο ίδιος δεν τοποθετείται ως εξωτερικός παρατηρητής, αλλά ως προκεχωρημένος σκαπανέας της τεχνολογίας με καθοριστική συμβολή στη σημερινή εκρηκτική ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Google εξαγόρασε την εταιρεία που είχε συστήσει ο Χίντον μαζί με δύο φοιτητές του από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο αντί 44 εκατ. δολαρίων. Επρόκειτο για μια μικρή αλλά προωθημένη επιχείρηση η οποία, από το 2012 κιόλας, είχε δημιουργήσει το τεχνολογικό υπόβαθρο για εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης όπως το ChatGPT.

Ο Χίντον είχε ξεκινήσει από το 1972 να εξερευνά μια terra incognita για τα δεδομένα της εποχής, τα λεγόμενα νευρωνικά δίκτυα, δηλαδή εξαιρετικά σύνθετα μαθηματικά συστήματα -ή «μαθηματικές μηχανές»- που έχουν την ιδιότητα να επεξεργάζονται δεδομένα και να διευρύνουν αυτόματα τις υποτιθέμενες γνώσεις τους. Κάθε μεταγενέστερο ρομπότ, bot ή οτιδήποτε παρόμοιο οφείλει την ύπαρξή του στις μελέτες και τα πειράματα του Χίντον. Ο οποίος όμως δεν σταμάτησε ποτέ να ανησυχεί για τις ενδεχόμενες παρενέργειες των δικών του κατακτήσεων.

Τη δεκαετία του 1980, όταν η Τεχνητή Νοημοσύνη ήταν μια υπόθεση που ελεγχόταν, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα, από τις Ενοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ, ο Χίντον είχε εναντιωθεί στο Πεντάγωνο, φτάνοντας στο σημείο να εγκαταλείψει την έδρα του σε αμερικανικό πανεπιστήμιο και να μεταναστεύσει στον Καναδά. Ο φόβος του ήταν ότι με την Τεχνητή Νοημοσύνη οι Αμερικανοί θα κατασκεύαζαν στρατιώτες-ρομπότ, κάτι που, κατά τη γνώμη του, θα άνοιγε τις πύλες της κολάσεως.

Και αφού το 2018, μαζί με τους συνεργάτες του τιμήθηκε με το βραβείο Τούρινγκ, το οποίο θεωρείται κάτι σαν το «Νόμπελ των κομπιούτερ», ο Τζέφρι Χίντον λέει σήμερα ότι «στην αρχή ελάχιστοι πίστευαν πως οι μηχανές θα γίνονταν ποτέ πιο έξυπνες από τον άνθρωπο. Είχαν την αίσθηση ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε στο μακρινό μέλλον. Κι εγώ πίστευα πως αυτό θα ίσχυε σε 30-50 χρόνια ή και αργότερα. Προφανώς, τώρα έχω αλλάξει γνώμη. Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί εύκολα να πέσει σε λάθος χέρια και, αντί για καλό, να κάνει κακό».

Ντέμης Χασάμπης: Η ιδιοφυΐα της Deep Mind

Το ελληνοπρεπές ονοματεπώνυμο του 46χρονου ιδρυτή της Deep Mind, μιας από τις κορυφαίες εταιρείες στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, δεν είναι τυχαίο. Ο πατέρας του Ντέμη Χασάμπη κατάγεται από την Κύπρο, η μητέρα του από τη Σιγκαπούρη και ο ίδιος γνωρίζει ελάχιστα ελληνικά, αφού γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λονδίνο.

Παιδί-θαύμα στο σκάκι και τα μαθηματικά, ο Χασάμπης πέρασε με συνοπτικές διαδικασίες όλα τα στάδια της μαθητείας στην επιστήμη των υπολογιστών, στη νευροεπιστήμη κ.λπ. Από τον σχεδιασμό εξελιγμένων βιντεοπαιχνιδιών, οδηγήθηκε στην καθαυτό έρευνα της Τεχνητής Νοημοσύνης και το 2010 ίδρυσε την εταιρεία Deep Mind, την οποία μεταβίβασε στην Google ύστερα από μόλις τέσσερα χρόνια αντί 500 εκατ. δολαρίων.

Ο Χασάμπης, παραμένοντας επικεφαλής της Deep Mind, προσέλκυσε τα φώτα της δημοσιότητας χάρη στο δημιούργημά του, τον ψηφιακό σκακιστή AlphaGo, ο οποίος κατατρόπωσε τον (έμψυχο) παγκόσμιο πρωταθλητή, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία του παιχνιδιού. Σύμφωνα με τον Ντέμη Χασάμπη, είναι ζήτημα μερικών ετών έως ότου κατασκευαστούν ρομπότ με τεχνολογία Τεχνητής Γενικής Νοημοσύνης - δηλαδή πανομοιότυπα του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Γιαν ΛεΚαν: «Το ChatGPT δεν είναι καινοτομία»

Στα 62 του χρόνια, ο Γάλλος επικεφαλής του τμήματος Τεχνητής Νοημοσύνης του Facebook Γιαν ΛεΚαν έχει να επιδείξει μια σειρά από επαναστατικές καινοτομίες τις οποίες οραματίστηκε και ανέπτυξε, οπότε δικαιούται απολύτως να υποστηρίζει ότι η φρενίτιδα γύρω από το ChatGPT είναι μάλλον υπερβολική.

Κατά την άποψη του ΛεΚαν, πρωτοπόρου στη μηχανική απομίμηση της ανθρώπινης όρασης, το ChatGPT συνδυάζει και αξιοποιεί μια προϋπάρχουσα τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης χωρίς να κομίζει τίποτα ουσιαστικά ρηξικέλευθο ή πρωτοφανές. «Εμείς στη Meta (Facebook)», υποστηρίζει ο ίδιος, «όπως και η Google, έχουμε εξελίξει συστήματα παρόμοια με το ChatGPT, αλλά σημαντικά καλύτερα. Το Galactica, π.χ., του Facebook επιτελεί την ίδια λειτουργία με το ChatGPT, αλλά με λιγότερα σφάλματα και ανακρίβειες στα αποτελέσματα που παρέχει στον χρήστη.

Πέρα από αυτό, γλωσσικά μοντέλα αυτού του τύπου χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη δική μας πλατφόρμα, όπως και σε άλλες, σε πολλά πεδία, όπως η αυτόματη μετάφραση, η προσωποποιημένη πληροφόρηση για κάθε χρήστη. Κατά συνέπεια, η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως την εφαρμόζουμε εμείς, εξυπηρετεί με διάφορους τρόπους περίπου 3 δισεκατομμύρια χρήστες». Επιπλέον, ο Γιαν ΛεΚαν εξηγεί ότι ο λόγος που το Galactica αποσύρθηκε από το Facebook -γεγονός που προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση- σχετίζεται με την απόφαση της ομάδας η οποία το δημιούργησε να αυτοπροστατευτεί, καθώς διαπίστωσε ότι δεν ήταν ακόμη επαρκώς αξιόπιστο και χρήζει περαιτέρω τελειοποίησης.

Μίρα Μουράτι: Μια Αλβανίδα στην ελίτ της AI

Η αλβανικής καταγωγής επιστήμων, αν και μόλις 34 ετών, ως διευθύνουσα τεχνική σύμβουλος της OpenAI και μία από τις βασικές δημιουργούς του ChatGPT ανήκει πλέον στην ελίτ των ειδικών περί την Τεχνητή Νοημοσύνη. Το κύρος της Μίρα Μουράτι υπογραμμίζεται ακόμη πιο εμφατικά από την εκτόξευση της αξίας που απέκτησε η OpenAI κυρίως χάρη στο ChatGPT και η οποία είναι της τάξης των 30 δισ. δολαρίων. Μόνο η Microsoft έχει επενδύσει 10 δισ. δολάρια στην OpenAI, προσβλέποντας σε προνομιακή συνεργασία.

Παρά την εκπληκτική επιτυχία της, η Μουράτι παραμένει προσγειωμένη, με επίγνωση των κινδύνων που ελλοχεύουν στη διάδοση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Σε πρόσφατη συνέντευξή της επισήμανε ότι «βρισκόμαστε σε ένα ιστορικό ορόσημο χάρη σε μια τεχνολογική κατάκτηση η οποία διαμορφώνει εμάς τους ανθρώπους, όσο τη διαμορφώνουμε και εμείς. Υπάρχουν πολλά σοβαρά προβλήματα που πρέπει να λυθούν. Πώς διασφαλίζεις ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα παραμείνει εναρμονισμένη με την ανθρώπινη βούληση και εντέλει στην υπηρεσία της ανθρωπότητας;

Ποιες θα είναι οι κοινωνικές επιπτώσεις, ποιες οι ηθικές, οι φιλοσοφικές κ.ο.κ.; Ουδείς αρνείται πως η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δόλιους σκοπούς από κακόβουλους χρήστες. Γι’ αυτό εμείς οι ίδιοι θα πρέπει να θέτουμε αυτά τα ζητήματα υπ’ όψιν του κοινού και να τα διαχειριζόμαστε με υπευθυνότητα.

Παρ’ όλα αυτά, χρειαζόμαστε οπωσδήποτε στο πλευρό μας αυτούς που διοικούν, αυτούς που νομοθετούν - τους πάντες».