Η Ευρώπη στην πρωτοπορία της Τεχνητής Νοημοσύνης: Ο πρώτος νόμος για την AI
Σε ισχύ το AI Act, η Φον ντερ Λάιεν βάζει τάξη στην αγορά Τεχνητής Νοημοσύνης - Στοίχημα, να τεθεί στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι να λειτουργήσει εναντίον του - Κίνδυνος να χαθούν 14 εκατ. θέσεις εργασίας την επόμενη 5ετία - Η Ελλάδα «τρέχει» με δείκτες υψηλότερους των ευρωπαϊκών μέσων όρων
Ενα πλήθος fake εικόνων που δημιουργήθηκαν με την παρέμβαση της Τεχνητής Νοημοσύνης, στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X του Ελον Μασκ, με πρωταγωνιστές τον Ντόναλντ Τραμπ και την Κάμαλα Χάρις ακόμα και σε... ρομαντικές στιγμές προκάλεσε ανάμεικτες εντυπώσεις σε όλο τον πλανήτη. Σε αρκετούς οι εικόνες αυτές φάνηκαν διασκεδαστικές, άλλοι τις θεώρησαν κακόγουστες. Στην πλειονότητα όμως δημιουργήθηκαν συναισθήματα ανησυχίας και καχυποψίας.
Αν και ο Ελον Μασκ βρίσκει «διασκεδαστική» την Τεχνητή Νοημοσύνη, παρουσιάστηκε με σύζυγο ρομπότ σε fake photo
Η φωτογραφία του Πάπα Φραγκίσκου ντυμένου ως έφηβου ήταν ένα από τα πρώτα δείγματα από τις δυνατότητες της AI και οι περισσότεροι πίστεψαν ότι η φωτογραφία ήταν αληθινή
Για το πού μπορεί να φτάσουν οι δυνατότητες της ραγδαία αναπτυσσόμενης Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ-AI), η οποία καλπάζει και αλλάζει με καταιγιστικούς ρυθμούς τα δεδομένα της σύγχρονης οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Οι συγκεκριμένες φωτορεαλιστικές εικόνες στηρίχτηκαν στις δυνατότητες που δίνει στους χρήστες του Χ η χρήση ενός ενσωματωμένου chatbot που ονομάζεται Grok, που παράγει η εταιρεία xAI του Μασκ και το οποίο ο ίδιος διαφήμισε σε ανάρτησή του ως την «πιο διασκεδαστική Tεχνητή Nοημοσύνη στον κόσμο!». Eχοντας όμως, ελάχιστες δικλίδες ασφαλείας για να περιορίσει την παραγωγή προσβλητικών ή παραπλανητικών απεικονίσεων πραγματικών ανθρώπων και χαρακτήρων. Και χωρίς να φέρουν κάποια σήμανση που να υποδηλώνει ότι δημιουργήθηκαν με Τεχνητή Νοημοσύνη ή ότι προβάλλουν ευαίσθητο περιεχόμενο...
H σύλληψη του Ντόναλντ Τράμπ είχε φανεί πολύ ρεαλιστική, αλλά ήταν fake. Δεξιά, με την Κάμαλα Χάρις ως ζευγάρι
Μπροστά η Ευρώπη
Με βάση τα παραπάνω, τις σπουδαίες προοπτικές που ανοίγονται για κράτη, λαούς, επιχειρήσεις, εργαζόμενους από τη χρήση της ΤΝ, αλλά και τους κινδύνους που παραμονεύουν από την κακόβουλη χρήση της και τις μεγάλες ανακατατάξεις στην αγορά εργασίας, έχει τεράστια σημασία το ότι η Ευρώπη κατάφερε να βρεθεί ένα βήμα μπροστά από τον υπόλοιπο κόσμο. Να προχωρήσει στην εφαρμογή του πρώτου νόμου που επιχειρεί να ρυθμίσει την αναπτυσσόμενη αγορά της Τεχνητής Νοημοσύνης. Είναι ένα από τα κορυφαία στοιχήματα της Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν για τη νέα θητεία της, να βάλει τάξη σε αυτή τη γεμάτη θετικές προκλήσεις αλλά και κινδύνους αγορά. Ωστε η ΤΝ να τεθεί στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι να αφεθεί ανεξέλεγκτη η ανάπτυξή της, κινδυνεύοντας να λειτουργήσει ακόμα και εναντίον του.
«Σήμερα τίθεται σε ισχύ ο νόμος περί Τεχνητής Νοημοσύνης. Το πρωτοποριακό πλαίσιο της Ευρώπης για καινοτόμο και ασφαλή ΤΝ», έγραψε η φον ντερ Λάιεν σε ανάρτησή της στο X, την 1η Αυγούστου. «Θα οδηγήσει στην ανάπτυξη της ΤΝ που μπορούν να εμπιστευτούν οι Ευρωπαίοι. Και παρέχει υποστήριξη σε ευρωπαϊκές ΜμΕ και νεοφυείς επιχειρήσεις για να φέρουν στην αγορά λύσεις τεχνολογίας αιχμής», συμπλήρωσε.
Η Κομισιόν από το 2018 είχε εγκρίνει σχέδιο αύξησης των επενδύσεων στην Τεχνητή Νοημοσύνη και την αναπροσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να καταφέρει να μη χάσει το τρένο της, απεναντίας να πρωτοστατήσει. Οι ΗΠΑ προπορεύονται διεθνώς, με τη Silicon Valley να επιβάλλεται ως παγκόσμιος πόλος καινοτομίας για τη συγκεκριμένη τεχνολογία. Το δε σχέδιο της Κίνας προβλέπει δημόσιες επενδύσεις στην ΤΝ, ώστε να αναδειχθεί σε κυρίαρχη δύναμη παγκοσμίως στον τομέα μέχρι το 2030. Μάχη αδυσώπητη.
Μια αγορά που, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ για την ψηφιακή οικονομία (Digital Economy Outlook), θα επιφέρει αύξηση 7% στο παγκόσμιο ΑΕΠ σε μία δεκαετία. Ενώ όλες οι διαθέσιμες έρευνες συγκλίνουν στο ότι η παγκόσμια αγορά της ΑΙ, που περιλαμβάνει το hardware, το software και τις υπηρεσίες, θα αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 18,6% έως και το 2026, με το μέγεθός της να φτάνει το 1 τρισ. δολάρια τότε και να ξεπερνά το 1,5 τρισ. το 2030.
Τι προβλέπει το Al Act
Ο ευρωπαϊκός νόμος (Al Act) για την ΤΝ σχεδιάστηκε για να διασφαλίσει ότι η ανάπτυξη και η χρησιμοποίησή της στην Ε.Ε. είναι αξιόπιστη, με εγγυήσεις προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών. Ο νέος κανονισμός αποσκοπεί στη δημιουργία εναρμονισμένης εσωτερικής αγοράς για την ΤΝ, ενθαρρύνοντας την υιοθέτησή της και δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για την καινοτομία και τις επενδύσεις. Με βάση τον δυνητικό αντίκτυπο σε όλα τα παραπάνω, η Ε.Ε. διαβαθμίζει τα συστήματα αυτά σε διαφορετικά επίπεδα κινδύνου, εισάγοντας διαφορετικές απαιτήσεις για όσους αναπτύσσουν και χρησιμοποιούν συστήματα ΤΝ.
α/ Ελάχιστος κίνδυνος: περιλαμβάνει τα περισσότερα συστήματα ΤΝ, όπως τα συστήματα συστάσεων που λειτουργούν βάσει ΤΝ και τα φίλτρα ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Περιλαμβάνονται εφαρμογές όπως βιντεοπαιχνίδια με δυνατότητα AI ή φίλτρα ανεπιθύμητης αλληλογραφίας. Δεν υπόκεινται σε υποχρεώσεις.
β/ Ειδικός κίνδυνος διαφάνειας: τα συστήματα ΤΝ, όπως τα διαλογικά ρομπότ (chatbots), πρέπει να γνωστοποιούν στους χρήστες ότι αλληλεπιδρούν με μηχανή. Ορισμένα περιεχόμενα που παράγονται από ΤΝ, συμπεριλαμβανομένων των βαθιά ψευδών πληροφοριών, πρέπει να επισημαίνονται ως τέτοια και οι χρήστες πρέπει να ενημερώνονται όταν χρησιμοποιούνται συστήματα βιομετρικής κατηγοριοποίησης ή αναγνώρισης συναισθημάτων. Οι πάροχοι θα πρέπει να σχεδιάζουν συστήματα κατά τρόπο ώστε το συνθετικό περιεχόμενο ήχου, βίντεο, κειμένου και εικόνων να επισημαίνεται σε μηχαναγνώσιμο μορφότυπο και να είναι ανιχνεύσιμο ως τεχνητά παραγόμενο ή παραποιημένο.
γ/ Υψηλός κίνδυνος: τίθενται αυστηρές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων μετριασμού του κινδύνου, υψηλής ποιότητας συνόλων δεδομένων, καταγραφής δραστηριοτήτων, λεπτομερούς τεκμηρίωσης, σαφών πληροφοριών για τους χρήστες, ανθρώπινης εποπτείας και υψηλού επιπέδου αξιοπιστίας, ακρίβειας και κυβερνοασφάλειας. Περιλαμβάνουν συστήματα ΤΝ που χρησιμοποιούνται για:
- υποδομές ζωτικής σημασίας, που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή ή την υγεία των πολιτών
- εκπαιδευτική ή επαγγελματική κατάρτιση, που μπορεί να καθορίσει την επαγγελματική πορεία κάποιου (π.χ. μοριοδότηση εξετάσεων)
- εξαρτήματα ασφαλείας προϊόντων (π.χ. ρομποτική χειρουργική με ΤΝ)
- απασχόληση, διαχείριση εργαζομένων (π.χ. λογισμικό ταξινόμησης βιογραφικών για διαδικασίες πρόσληψης)
- βασικές ιδιωτικές και δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. πιστοληπτική αξιολόγηση που αρνείται στους πολίτες την ευκαιρία δανεισμού)
- επιβολή του νόμου που μπορεί να παρεμβαίνει στα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων
- διαχείριση μετανάστευσης, ασύλου και συνοριακού ελέγχου
- απονομή δικαιοσύνης και δημοκρατικές διαδικασίες (π.χ. λύσεις ΤΝ για αναζήτηση δικαστικών αποφάσεων)
Τα συστήματα αυτά θα υπόκεινται σε αυστηρές υποχρεώσεις πριν διατεθούν στην αγορά. Η χρήση απομακρυσμένης βιομετρικής αναγνώρισης σε χώρους προσβάσιμους από το κοινό για σκοπούς επιβολής του νόμου, καταρχάς, απαγορεύεται. Οι στενές εξαιρέσεις ορίζονται αυστηρά και ρυθμίζονται, όπως όταν είναι απαραίτητο για την αναζήτηση ενός εξαφανισμένου παιδιού, την πρόληψη τρομοκρατικής απειλής ή τον εντοπισμό ή δίωξη δράστη ή υπόπτου για σοβαρό ποινικό αδίκημα.
δ/Απαράδεκτος κίνδυνος: αφορά τα συστήματα ΤΝ που θεωρούνται σαφής απειλή για τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων. Αυτά θα απαγορευτούν. Περιλαμβάνονται εφαρμογές ΤΝ που χειραγωγούν την ανθρώπινη συμπεριφορά για την παράκαμψη της ελεύθερης βούλησης των χρηστών, όπως παιχνίδια με φωνητική βοήθεια που ενθαρρύνουν την επικίνδυνη συμπεριφορά των ανηλίκων, είτε επιτρέπουν την «κοινωνική βαθμολόγηση» από κυβερνήσεις ή εταιρείες.
ε/ Συστήματα AI γενικού σκοπού: αφορούν συστήματα ικανά να εκτελούν ευρύ φάσμα εργασιών, μη περιορισμένα σε συγκεκριμένη λειτουργία ή εφαρμογή. Οι απαιτήσεις γι’ αυτά διαφοροποιούνται με βάση τον συστημικό τους κίνδυνο.
Εθνική αρχή AI
Τα κράτη-μέλη έχουν προθεσμία έως τις 2 Αυγούστου 2025 για να ορίσουν εθνικές αρμόδιες αρχές που θα εποπτεύουν την εφαρμογή των κανόνων για τα συστήματα ΤΝ και την αγορά. Για εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες προβλέπονται πρόστιμα, έως και το 7% του παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών για παραβιάσεις απαγορευμένων εφαρμογών ΤΝ, έως και το 3% για παραβιάσεις άλλων υποχρεώσεων και έως και το 1,5% για την παροχή ανακριβών πληροφοριών.
Τα επόμενα βήματα για τις επιχειρήσεις είναι:
- Χαρτογράφηση συστημάτων: καλούνται να δημιουργήσουν μητρώο με τα βασικά στοιχεία όλων των συστημάτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του AI Act. Παράλληλα, θα χρειαστεί να αξιολογήσουν τον ρόλο τους στην αλυσίδα ΑΙ ως χρήστες, προγραμματιστές, εισαγωγείς ή διανομείς τέτοιων συστημάτων.
- Αξιολόγηση κινδύνου: θα πρέπει να αξιολογήσουν τα συστήματα ΑΙ, για να προσδιοριστεί η κατηγορία κινδύνου τους βάσει του νέου πλαισίου.
- Εναρμόνιση και τεκμηρίωση: ειδικά για τα συστήματα ΑΙ υψηλού κινδύνου απαιτούνται λεπτομερείς αξιολογήσεις, αναφορικά με τις επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα και μέτρα διαχείρισης δεδομένων και διαφάνειας.
- Εκπαίδευση: καλούνται να δημιουργήσουν ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης του προσωπικού.
- Sandbox καινοτομίας: καλούνται να διερευνήσουν τη συμμετοχή τους σε ρυθμιστικά sandboxes για τη δοκιμή και ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων ΑΙ.
- Διαρκής ενημέρωση.
Και γιατί έχει τόση σημασία αυτή η κίνηση; Γιατί, αν π.χ. ρωτούσαμε ένα chatbot τι είναι αυτό που θα καθόριζε την πορεία της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης της Ε.Ε., η απάντησή του πιθανότατα να ήταν «η Τεχνητή Νοημοσύνη». Καθώς είναι η τεχνολογία που υπόσχεται να μεταμορφώσει τις οικονομίες και να δώσει απάντηση σε κοινωνικές προκλήσεις. Κρύβει όμως εγγενείς κινδύνους για οικονομικές και κοινωνικές ανατροπές.
«Εξαφάνιση του ανθρώπου»
Είναι σημαντική η ολοκληρωμένη εικόνα της ανάπτυξης των εφαρμογών AI. Πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ δείχνει ότι περίπου το 60% των θέσεων εργασίας στην Ε.Ε. είναι δυνητικά εκτεθειμένες στην ΑΙ. Το θετικό είναι ότι πάνω από τους μισούς από τους εκτεθειμένους εργαζόμενους πιθανά θα αυξήσουν την παραγωγικότητα και τα εισοδήματά τους λόγω της ΤΝ. Για τους άλλους μισούς, η ευρεία υιοθέτηση τεχνολογιών ΑΙ θα προκαλέσει κινδύνους απώλειας θέσεων εργασίας και περιορισμό των εισοδημάτων τους. Το Ταμείο προτείνει οι κυβερνήσεις να χρηματοδοτήσουν ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας που θα προορίζεται γι’ αυτούς που χάνουν τη δουλειά τους.
Ο καθηγητής Τζόφρι Χίντον, αποκαλούμενος και «νονός» της Τεχνητής Νοημοσύνης, τάχθηκε υπέρ της θέσπισης ενός γενικού καθολικού βασικού εισοδήματος, για να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος που θα έχει η Al στα εισοδήματα, επειδή ακριβώς θα χαθούν πολλές καθημερινές δουλειές. Υποστηρίζοντας ότι η ΤΝ θα αυξήσει την παραγωγικότητα και τον πλούτο, όμως τα χρήματα θα πάνε κυρίως στους πλούσιους και όχι στους ανθρώπους που θα χάσουν δουλειές.
Κατά τον ίδιο, από την ΤΝ αναδύονται απειλές ακόμη μέχρι και εξαφάνισης του ανθρώπου. Εκτιμά πως οι κυβερνήσεις δεν προθυμοποιούνται να περιορίσουν τη στρατιωτική χρήση της, ενώ ο ανταγωνισμός για την ταχεία ανάπτυξη προϊόντων προκαλεί κίνδυνο οι εταιρείες τεχνολογίας να υποτιμήσουν την ασφάλεια. Ανεβάζει στο 50% την πιθανότητα, σε 5-20 χρόνια, η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μιας Τεχνητής Νοημοσύνης που προσπαθεί να καταλάβει την εξουσία. Αυτό ισοδυναμεί με μια «απειλή επιπέδου εξαφάνισης» για τους ανθρώπους.
Κατά το ΔΝΤ, η ετοιμότητα της Ελλάδας για την υιοθέτηση της ΤΝ είναι ελάχιστα χαμηλότερη από τον μέσο όρο των ανεπτυγμένων οικονομιών και αισθητά υψηλότερα από τον μ.ό. για τις αναδυόμενες. Η Deloitte υπολογίζει ότι ο αντίκτυπος στο ελληνικό ΑΕΠ θα είναι στο +5,5% έως το 2030 (10,7 δισ. ευρώ)
Ποιοι κινδυνεύουν
Χειριστές αγροτικού εξοπλισμού, οδηγοί βαρέων φορτηγών και λεωφορείων και καθηγητές επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης θα είναι επαγγέλματα που θα γνωρίσουν μεγάλη άνθηση έως το 2027. Στον αντίποδα, ειδικότητες όπως υπάλληλοι καταχώρισης δεδομένων, διοικητικοί γραμματείς, υπάλληλοι μισθοδοσίας θα έχουν λιγότερες ευκαιρίες εργασίας λόγω της έλευσης της ΤΝ, σύμφωνα με την περσινή μελέτη «Future of Jobs» του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Περίπου οι μισοί εργαζόμενοι θα απαιτηθεί να επανεκπαιδευτούν μέσα στην επόμενη τριετία και να δοθεί μια ανακατεύθυνση στην καριέρα τους.
Πάνω από 69 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν εντός της επόμενης 5ετίας, όμως θα χαθούν 83 εκατομμύρια, οδηγώντας σε συρρίκνωση της παγκόσμιας αγοράς κατά 14 εκατομμύρια. Χαρακτηριστικό των τεκτονικών αλλαγών που δημιουργεί στην αγορά εργασίας η τεχνολογική πρόοδος είναι η πρόβλεψη για αύξηση της ζήτησης για ειδικούς Τεχνητής Νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης κατά 40% (ή 1 εκατομμύριο θέσεις εργασίας) λόγω του μετασχηματισμού της βιομηχανίας.
Από την έρευνα «Work Trend Index» (σε 31.000 επαγγελματίες διαφορετικών κλάδων και ειδικοτήτων σε 31 χώρες) προκύπτει ότι το 2024 εξελίσσεται σε χρονιά-ορόσημο για τις τεχνολογίες ΤΝ, καθώς η χρήση των εργαλείων της έχει ήδη διπλασιαστεί. Παράλληλα, το 75% των εργαζομένων δηλώνει ότι χρησιμοποιεί ήδη εργαλεία ΤΝ στην καθημερινότητά του.
Αλλη έρευνα από το Πανεπιστήμιο Duke και τις Ομοσπονδιακές Τράπεζες της Ατλάντα και του Ρίτσμοντ δείχνει ότι το 61% των μεγάλων αμερικανικών επιχειρήσεων σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν την ΤΝ εντός του 2024 για να αυτοματοποιήσουν εργασίες που προηγουμένως γίνονταν από υπαλλήλους, όπως πληρωμές προμηθευτών, σύνταξη τιμολογίων έως υποβολή οικονομικών εκθέσεων.
Πατάει γκάζι η Ελλάδα
Στη χώρα μας η ανάπτυξη των εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης επιταχύνεται. Από τον ψηφιακό αναλφαβητισμό του 2018 και τη μεγάλη καθυστέρηση σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε., σημαντικό έδαφος έχει ήδη καλυφθεί, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι σε πολλούς επιμέρους τομείς η Ελλάδα κινείται με δείκτες υψηλότερους των αντίστοιχων ευρωπαϊκών μέσων όρων.
Το ελληνικό στοίχημα για την ΤΝ είναι κομβικής σημασίας, καθώς, σύμφωνα με την Deloitte, ο σωρευτικός αντίκτυπός της στο ελληνικό ΑΕΠ υπολογίζεται στο +5,5% έως το 2030 (10,7 δισ. ευρώ), αλλά υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να αγγίξει ακόμα και το +9,8%. Η δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη (Gen AI) αναφέρεται σε μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης που έχουν σχεδιαστεί για να παράγουν νέο πρωτογενές περιεχόμενο, επιλύοντας προβλήματα ανοικτού τύπου με την εκτέλεση ευφυούς ανθρώπινης δράσης, κάτι που δεν είναι εφικτό με την «παραδοσιακή» Τεχνητή Νοημοσύνη.
Το 50% αυτής της επίδρασης εκτιμάται ότι θα προέλθει από πέντε κλάδους της οικονομίας: χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, χονδρικό εμπόριο, μεταποίηση, παροχή υπηρεσιών, ενημέρωση και επικοινωνία. Αυτό συμβαδίζει με την πανευρωπαϊκή και παγκόσμια τάση, όπου πάντως προστίθενται και οι υπηρεσίες Υγείας, γεγονός ελπιδοφόρο για την προοπτική επίδρασης στην ελληνική οικονομία.
Το θέμα είναι ότι ενώ το 80% των επιχειρήσεων θεωρεί ότι η ΤΝ θα αναβαθμίσει το ανθρώπινο δυναμικό, μόλις το 20% των επιχειρήσεων θα επενδύσει στο άμεσο μέλλον και μόνο το 12% επενδύει ήδη στην ΤΝ.
Ο νόμος της Κομισιόν για την ΤΝ δημιουργεί ένα νέο πεδίο προκλήσεων για τη χώρα, αλλά και για τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν αρχές για την υπεύθυνη χρήση των συστημάτων AI, με στόχο βεβαίως να εναρμονιστούν με τις απαιτήσεις της EU AI Act, αλλά και για να δημιουργήσουν επιπρόσθετη αξία για καλύτερη λήψη αποφάσεων με παράλληλη ενθάρρυνση της αυξανόμενης ανάπτυξης και χρήσης εφαρμογών ΤΝ που θα ωφελούν το κοινωνικό σύνολο και θα συνάδουν με τις ευρωπαϊκές αξίες του σεβασμού και της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων.
Ερευνα της QuantumBlack, AI by McKinsey για τη διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης στις επιχειρήσεις, αναδεικνύει τις δυνατότητες αλλά και τις ελλείψεις που παρουσιάζονται. Το 2023 θεωρήθηκε η χρονιά που η τεχνολογία της ΤΝ έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό, όμως το 2024 αποτελεί ορόσημο για την πρακτική ενσωμάτωσή της στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων. Στη χώρα μας, λοιπόν, το ποσοστό των εταιρειών που εξετάζουν την υιοθέτηση συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης διπλασιάστηκε μεταξύ 2021-2023. Ομως υστερούμε στην υιοθέτηση ψηφιακών συστημάτων κατά περίπου 50% σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις δυσκολεύονται επίσης να βρουν ανθρώπινο δυναμικό με την κατάλληλη κατάρτιση, παρότι σε χώρους επαγγελματικής δικτύωσης, όπως το LinkedIn, η διείσδυση των δεξιοτήτων Ελλήνων επαγγελματιών σε ΤΝ και Επιστήμη Δεδομένων παρουσιάζεται υψηλότατη. Σε δεύτερη ανάγνωση αυτό δεν αποτελεί παράδοξο, σημειώνει η έρευνα, καθώς η Ελλάδα είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους (ποσοστιαία) εξαγωγείς ταλέντου στον συγκεκριμένο τομέα, πράγμα που υποδηλώνει την ανάγκη αντιστροφής του ΑΙ brain drain.
Αναφορικά με τα ρίσκα της AI, στην ίδια μελέτη επισημαίνεται πως το ελληνικό εργατικό δυναμικό είναι ιδιαίτερα ανήσυχο (24%) για την ανεργία που μπορεί να προκαλέσει η άφιξη της ΤΝ, ενώ παρουσιάζει όμως ταυτόχρονα και ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης σε θέματα AI. Παράλληλα, όμως, το επιπλέον έλλειμμα θέσεων στον κλάδο ΤΠΕ λόγω της Τεχνητής Νοημοσύνης αγγίζει το 40%, καθώς από 60.000 αυξάνεται στις 83.000, σύμφωνα με στοιχεία της μελέτης της Deloitte για την «Επίδραση της Δημιουργικής Τεχνητής Νοημοσύνης στην ελληνική οικονομία», για τον ΣΕΠΕ.
Κατά το ΔΝΤ, εξάλλου, η ετοιμότητα της Ελλάδας για την υιοθέτηση νέων εφαρμογών της ΤΝ είναι ελάχιστα χαμηλότερη από τον μέσο όρο των αναπτυγμένων οικονομιών, σύμφωνα με σχετικό δείκτη (AI Preparedness Index, AIPI) και αισθητά υψηλότερα από τον αντίστοιχο για τις αναδυόμενες και φυσικά και από των χωρών χαμηλού εισοδήματος, σε ένα σύνολο 174 χωρών του πλανήτη.
Τρέχουν οι εταιρείες
Επιπλέον, ισχυρές βιομηχανίες που πρωταγωνιστούν στο ελληνικό επιχειρείν, με δεδομένο εξωστρεφή χαρακτήρα, ήδη προχωρούν σημαντικές επενδύσεις στην υιοθέτηση εφαρμογών AI. Ο Τιτάν π.χ. έχει ξεκινήσει εδώ και μια δεκαετία, διαβλέποντας τις ελπιδοφόρες προοπτικές της ΤΝ, υλοποιώντας το Real Time Optimizer (συστήματα βελτιστοποίησης σε πραγματικό χρόνο) και το Predictive Maintenance (συντήρηση με τη συνδρομή της ΑΙ) και το 2018 έγινε η πρώτη τσιμεντοβιομηχανία που δουλεύει καθαρά με ΤΝ, πετυχαίνοντας αύξηση παραγωγικότητας 6%-10%, σταθερή ποιότητα προϊόντος και μικρή μείωση στην κατανάλωση ενέργειας.
Η Metlen έχει ιδρύσει από το 2021 την Avokado, για να καλύψει το κενό στη δημιουργία λογισμικού προϊόντος για νέες τεχνολογικές λύσεις στην ενέργεια, ιδιαίτερα μέσω της ΤΝ, συνδυάζοντας λύσεις ΤΝ, data Intelligence και νέες τεχνολογίες, όπως Internet of Energy, Mobile, Social, Blockchain.
Επίσης, η Motor Oil εκσυγχρονίζει και ενισχύει τις εγκαταστάσεις της, υιοθετώντας λύσεις ΤΝ για τους εξοπλισμούς του διυλιστηρίου της. Η Helleniq Energy χρησιμοποιεί ήδη τους αλγόριθμους Machine Learning εδώ και τρία χρόνια, για να πετύχει ισορροπία οικονομικής αποτελεσματικότητας και μείωσης των εκπομπών αερίων. Ενώ η ΔΕΗ σύστησε ειδική θυγατρική, την Olympus AI, η οποία θα «τρέξει» τις εμπορικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την ΤΝ σε Ελλάδα και εξωτερικό, με στόχο την ανάπτυξη εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης που θα καλύψουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών, σε ενέργεια, υγεία, εκπαίδευση και μεταφορές.
