Γενέθλια για το γιγαντιαίο... αυτί της Γης

Μετρά 50 χρόνια το Arecibo Observatory, το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του πλανήτη, και μετατρέπεται σε σύμβολο της αγωνίας του ανθρώπου να κατανοήσει το Σύμπαν και να δώσει επιτέλους απάντηση στο διαπρεπές ερώτημα αν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο.

Το ραδιοτηλεσκόπιο αναπτύχθηκε από σχέδιο της δεκαετίας του '50 που είχε σκοπό να μελετήσει την ιονόσφαιρα της Γης, με τη ραδιο-αστρονομία να βρίσκεται την εποχή εκείνη στα σπάργανα. Η Σοβιετική Ένωση είχε μόλις εκτοξεύσει τον Σπούτνικ, η NASA είχε μόλις γεννηθεί και η αμερικανική κυβέρνηση ήταν ιδιαίτερα ανήσυχη για το πώς θα μπορούσε να εντοπίσει τους σοβιετικούς δορυφόρους.

Η αντοχή του Arecibo Observatory, του μεγαλύτερου ραδιοτηλεσκόπιου του πλανήτη, στο χρόνο φανερώνει την εφευρετικότητα των επιστημόνων που εγκατέστησαν το περίφημο, πλέον, παρατηρητήριο στις εσχατιές της Καραϊβικής, κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του '60. Ο φυσικός Richard Behnke του National Science Foundation σχολιάζει σχετικά πως «το Arecibo είναι ένα από τα πλέον ισχυρά και εκπληκτικά όργανα που κατασκευάστηκαν ποτέ». Να σημειωθεί πως ο πατέρας του Richard Behnke, Frank Drake, ήταν ένας από τους πρώτους διευθυντές της θεόρατης κατασκευής.

Δημοφιλής προορισμός ερευνητών και τουριστών είναι πλέον ο «ωτακουστής» που ψάχνει το Διάστημα για σημεία ζωής, με περισσότερους από 100.000 επισκέπτες να συνωστίζονται στις δομές του τηλεσκοπίου κάθε χρόνο. Αξίζει να σημειωθεί πως η διαδρομή ώς το ανθρώπινο παρατηρητήριο περιλαμβάνει περισσότερα από 16 χιλιόμετρα διαδρομής μέσα από «φιδίσια» και στενά περάσματα δίπλα σε πολύχρωμα σπίτια και πυκνή βλάστηση.

Η κατασκευή

Το... αυτί της Γης είναι μια κολοσσιαία κατασκευή. Το «πιάτο» έχει διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από 300 μέτρα(!), με την πλατφόρμα των 900 τόνων να κρέμεται από πελώρια καλώδια. Όσον αφορά στο θόλο που κρέμεται κάτω από την πλατφόρμα, φιλοξενεί δύο δευτερεύοντα κάτοπτρα, που συντελούν στην εστίαση των εισερχόμενων ραδιοκυμάτων.

Για την ιστορία, ο αστρονόμος και μηχανικός William E. Gordon, με χρηματοδότηση από την DARPA, ξεκίνησε να σχεδιάζει το πελώριο ραδιοτηλεσκόπιο, που θα λειτουργούσε ταυτοχρόνως και ως ραντάρ. Η κατασκευή έπρεπε να χτιστεί σε κάποια τροπική χώρα, εκεί που οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος περνούν σχεδόν από πάνω, σε περίπτωση που κάποιος ραδιο-αστρονόμος σκεφτόταν να τους μελετήσει. Να σημειωθεί πως η κυβέρνηση όφειλε να είναι φιλικά διακείμενη προς τις ΗΠΑ. Η Κούβα αποκλείστηκε και έτσι το Πουέρτο Ρίκο θεωρήθηκε το καταλληλότερο μέρος.







Η κατασκευή ξεκίνησε το 1960 και τρία χρόνια και 9 εκατ. δολάρια αργότερα, το τηλεσκόπιο ξεκίνησε τη λειτουργία του, με τη διαχείρισή του να επαφίεται στο περίφημο πανεπιστήμιο Κορνέλ. Το ημερολόγιο έγραφε 1 Νοεμβρίου 1963.

Παρά τα πρώτα σοβαρά λειτουργικά του προβλήματα, οι προσθήκες και οι αναβαθμίσεις τόσο στο υλικό όσο και την κατασκευή του (1974 και 1977) μετέτρεψαν το ραδιοτηλεσκόπιο σε έναν από τους πιο ευαίσθητους κοσμικούς αισθητήρες του πλανήτη.

Άλλες λειτουργίες

Πέρα βέβαια από τις ωτακουστικές του λειτουργίες, το τηλεσκόπιο στέλνει και σήματα στο Διάστημα, όπως την περίφημη διαγαλαξιακή «ευχετήρια κάρτα» που εξέπεμψε το 1974 και περιλάμβανε κωδικοποιημένες περιγραφές της θέσης της Γης στο ηλιακό μας σύστημα, της δομής του DNA, χημικών στοιχείων, του ίδιου του τηλεσκοπίου και φυσικά του ανθρώπου. Το γιγαντιαίο... αυτί της Γης, Arecibo, συμμετέχει σε αναρίθμητα επιστημονικά πειράματα και ερευνητικά προγράμματα, λειτουργώντας ως πραγματικό εργαστήριο των ουρανών. Στα πρακτικά του περιλαμβάνονται πολυάριθμες αστρονομικές παρατηρήσεις, όπως ο ρυθμός περιστροφής του πλανήτη Άρη, αλλά και ο εντοπισμός μακρινών πλανητών.







Σήμερα συνεχίζει να μελετά τις ανεπαίσθητες εκπομπές του Σύμπαντος, από τα ατόμα υδρογόνου μέχρι και τα εξωγαλαξιακά μορία, ψάχνοντας για δείγματα απομακρυσμένων πολιτισμών. Αρκετά μάλιστα βραβεία Νόμπελ έχουν δοθεί με τη βοήθειά του, την ώρα που το τηλεσκόπιο λειτουργεί σε 24ωρη βάση, παρατηρώντας μέρα και νύχτα τους ουρανούς και αναζητώντας απαντήσεις στα μεγάλα ανθρώπινα ερωτήματα.