Πότε τα smartphones θα λειτουργήσουν ως ψηφιακά πορτοφόλια

Στα τέλη του 2015, όπως εκτιμούν στελέχη του τομέα ηλεκτρονικών συναλλαγών, θα είναι διαθέσιμα σε ευρεία εμπορική κλίμακα τα προϊόντα πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων, ή αλλιώς οι πλατφόρμες που θα επιτρέψουν στα smartphones να λειτουργούν με ασφάλεια και ως ψηφιακά πορτοφόλια.

Μέχρι σήμερα, το πρώτο πιλοτικό πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί επισήμως αφορά στη συνεργασία της Alpha Bank με τη Vodafone και τη Visa, ενώ άμεσα αναμένεται να τρέξει και το αντίστοιχο πιλοτικό της Τράπεζας Πειραιώς με τη Wind και τη Visa. Παράλληλα η Eurobank ετοιμάζεται να ξεκινήσει το δικό της πρόγραμμα σε συνεργασία με την Cosmote και τη MasterCard, ενώ οι πληροφορίες σχετικά με την Εθνική Τράπεζα κάνουν λόγο για κινήσεις εντός του 2014, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται αν θα κινηθεί ταυτόχρονα στο κομμάτι των ανέπαφων πληρωμών, όπως και στις πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων.

Παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι η υψηλή διείσδυση των smartphones και η αποδοχή χρήσης τους από μια μεγάλη και αυξανόμενη μερίδα καταναλωτών μπορεί να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ταχύτατη και μαζική εξάπλωση των ηλεκτρονικών πληρωμών, παρότι μέχρι σήμερα το ποσοστό χρήσης των καρτών στην Ελλάδα παραμένει μονοψήφιο.

Οι ανέπαφες κάρτες

Στο μεσοδιάστημα, οι κάρτες ανέπαφων πληρωμών συντελούν στο να δημιουργηθεί η απαραίτητη υποδομή στα ταμεία των καταστημάτων και βάζουν σιγά-σιγά τους καταναλωτές σε μια νέα λογική, συχνότερης και ταχύτερης χρήσης τους, ακόμα και για μικροποσά των πέντε - δέκα ευρώ, για τα οποία δεν απαιτείται καν η πληκτρολόγηση του PIN. Ανέπαφες κάρτες και smartphones που λειτουργούν ως ψηφιακά πορτοφόλια γίνονται δεκτά στα ίδια τερματικά (POS), τα οποία επικοινωνούν σε πολύ μικρή απόσταση μέσω της τεχνολογίας NFC (Near Field Communication). Σήμερα στην Ελλάδα τα σημεία αποδοχής ανέπαφων πληρωμών έχουν φτάσει τα 5.000 (με υψηλό ρυθμό ετήσιας αύξησης), ενώ υπολογίζεται ότι κυκλοφορούν περίπου 130.000 NFC κάρτες.

Στην Ευρώπη, μόνο από τη Visa, κυκλοφορούν 87 εκατομμύρια κάρτες ανέπαφων συναλλαγών σε 25 χώρες, με 60 προγράμματα ανέπαφων πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου να είναι ήδη σε λειτουργία ή σε στάδιο λανσαρίσματος. Μάλιστα, η Visa εκτιμά ότι μέχρι το 2020 το 50% των συναλλαγών που την αφορούν θα γίνεται μέσω φορητών συσκευών.

Ενδεικτικό της διάθεσης που υπάρχει στην ελληνική αγορά, προκειμένου να γίνει το ταχύτερο εφικτή η χρήση των smartphones και για απευθείας ηλεκτρονικές πληρωμές σε φυσικά σημεία συναλλαγών, είναι το γεγονός ότι οι τέσσερις συστημικές τράπεζες (Τράπεζα Πειραιώς, Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα και Eurobank) κάθονται εδώ και μήνες στο ίδιο τραπέζι με τους τρεις παρόχους υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας (Cosmote, Vodafone και Wind), προκειμένου να καταλήξουν σε ένα κοινό μοντέλο χρήσης και να συμφωνηθούν οι προδιαγραφές πάνω στις οποίες θα χτιστούν τα ψηφιακά πορτοφόλια.

Διπλή χρήση της SIM

Μέχρι στιγμής, όπως συμβαίνει και διεθνώς στη συντριπτική πλειοψηφία αντίστοιχων λύσεων, κερδίζει έδαφος το μοντέλο που βασίζεται στη χρήση της κάρτας SIM, για την αποθήκευση των στοιχείων της τραπεζικής κάρτας και των συναλλαγών. Ενα μοντέλο που ακολουθείται στα πρώτα πιλοτικά προγράμματα και κρατά στο παιχνίδι τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, οι οποίοι προσδοκούν σε έσοδα είτε από την ενοικίαση της SIM, είτε από την είσπραξη προμήθειας σε κάθε συναλλαγή. Οι πάροχοι υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας εμφανίζονται εξάλλου να υπερτερούν και στο κομμάτι της υποστήριξης των πελατών, αφού και την τεχνογνωσία διαθέτουν και στη συνείδηση των καταναλωτών είναι ταυτισμένοι με την έννοια του smartphone. Εξάλλου, όσο και αν κάποιοι υποστηρίζουν το αντίθετο, προκαλεί ερωτήματα το αν και κατά πόσο οι υπάλληλοι ενός καταστήματος τράπεζας είναι σε θέση να διαχειριστούν αποτελεσματικά τον πελάτη που θα μπει με το κινητό τηλέφωνο στο χέρι, ρωτώντας να μάθει έστω αν η συσκευή του είναι συμβατή με το νέο μοντέλο πληρωμών.

Τους τελευταίους μήνες, όμως, έχει ανοίξει η συζήτηση και για το μοντέλο που βασίζεται στη φιλοξενία των στοιχείων καρτών και συναλλαγών στο Cloud (το λεγόμενο Host Card Emulation – HCE) και το οποίο δίνει το προβάδισμα στις τράπεζες, αφού τουλάχιστον τεχνικά μπορούν να παρακάμψουν τους παρόχους και σε μελλοντικό χρόνο κάθε φορητή συσκευή (όπως ένα ρολόι) με σύνδεση στο Internet να μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης ως ψηφιακό πορτοφόλι.

Η αναγκαιότητα διαρκούς συνδεσιμότητας είναι το μέχρι στιγμής αδύνατο σημείο του HCE μοντέλου, αφού διαφορετικά, δηλαδή με τη διπλή χρήση της κάρτας SIM, η πληροφορία αποθηκεύεται τοπικά και το smartphone μπορεί να λειτουργήσει για πληρωμές ακόμα και off line, μέχρι ενός ορισμένου αριθμού συναλλαγών και του ποσού που έχει ορίσει ο εκδότης της τραπεζικής κάρτας, ολοκληρώνοντας την εκκαθάριση όταν βρεθεί και πάλι σε on line περιβάλλον.

Σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο είναι μια εμπειρία χρήσης χωρίς προβλήματα για τον καταναλωτή, ο οποίος θα επιλέγει να εγκαταστήσει (με τη μορφή εφαρμογής) στο smartphone το ψηφιακό πορτοφόλι της αρεσκείας του και στη συνέχεια θα εισάγει σε αυτό όλες τις κάρτες που κατέχει, ανεξαρτήτως εκδότη και τράπεζας, όπως ακριβώς κάνει και σήμερα με ένα πραγματικό πορτοφόλι. Παράλληλα, στο ψηφιακό του πορτοφόλι θα μπορούν να φιλοξενούνται και κάρτες συλλογής πόντων (όταν δεν συνδυάζονται με τις τραπεζικές), ελεγχόμενης πρόσβασης σε συγκεκριμένους χώρους ή ακόμα και ηλεκτρονικά εισιτήρια για τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Ασφαλής διαχείριση 

Κάπου εδώ μπαίνει στο παζλ του υπό διαμόρφωση οικοσυστήματος το κομμάτι που ακούει στο ακρωνύμιο TSM (Trusted Service Manager), δηλαδή το σύστημα ασφαλούς διαχείρισης των πληροφοριών της κάρτας - όπως συμβαίνει και σήμερα με την ενεργοποίηση ενός κινητού τηλεφώνου και μιας κάρτας SIM, επιβεβαιώνοντας πολύ γρήγορα την αυθεντικότητα του χρήστη και επιτρέποντάς του να εισάγει μόνος του τα όποια απαραίτητα στοιχεία από την τερματική του συσκευή.

Σε ορισμένες χώρες, ο TSM πάροχος που χρησιμοποιούν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνία είναι διαφορετικός από αυτόν των τραπεζών και γενικότερα υπάρχουν διάφορα μοντέλα, τα οποία εξετάζονται αυτή την περίοδο από τις ελληνικές τράπεζες και τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους. Σύμφωνα με πληροφορίες, τη σχετική έρευνα αγοράς έχει αναλάβει η εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών Planet με τις ίδιες πηγές να αναφέρουν ότι 11 εταιρείες (μεταξύ των οποίων ονόματα όπως η Gemalto, η Verifone και η Mastercard) έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον προκειμένου να συμμετάσχουν στη διαδικασία.