Στην τελική φάση προετοιμασίας η αποστολή ExoMars

Η αντίστροφη μέτρηση μέχρι τις 14 Μαρτίου, και την εκτόξευση της αποστολής ExoMars με προορισμό τον πλανήτη Άρη, ξεκίνησε πριν από λίγες ημέρες για την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) και τη Ρωσική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαστήματος (Roscosmos), όταν και το τελευταίο μέρος του εξοπλισμού της αποστολής έφτασε στο κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν.

Από εδώ και πέρα, η πρώτη δουλειά για τους τεχνικούς των δύο υπηρεσιών θα είναι να δημιουργήσουν έναν εντελώς αποστειρωμένο χώρο για τα Trace Gas Orbiter και Schiaparelli, τα δύο μη επανδρωμένα σκάφη που θα «επισκεφθούν» τον Άρη στα πλαίσια της ExoMars.

Όταν εξασφαλίσουν πως τα δύο σκάφη δεν θα μεταφέρουν στον Κόκκινο Πλανήτη γήινα μικρόβια και δεν θα τον μολύνουν, στη συνέχεια οι υπεύθυνοι θα κάνουν τις τελικές δοκιμές των διαστημοπλοίων, πριν τα τοποθετήσουν στον ρωσικό πύραυλο Proton που στα μέσα Μαρτίου θα αναλάβει να τα μεταφέρει έξω από τη γήινη ατμόσφαιρα.

Η συγκεκριμένη αποστολή αποτελεί το πρώτο σκέλος του προγράμματος ExoMars, το οποίο προβλέπει ένα δεύτερο «ταξίδι» τέσσερα χρόνια αργότερα, με «επιβάτη» το ρομποτικό όχημα ExoMars rover το οποίο θα προσεδαφισθεί στον Κόκκινο Πλανήτη.

Μάλιστα, το Schiaparelli θα απογειωθεί σε τρεις μήνες για τον Άρη, ακριβώς με στόχο να δοκιμασθούν σε πραγματικές συνθήκες οι τεχνολογίες που έχουν αναπτύξει οι ESA και Roscosmos για το ExoMars rover. Από την άλλη μεριά, ο σκοπός του Trace Gas Orbiter είναι καθαρά επιστημονικός, καθώς θα μετρήσει τις συγκεντρώσεις μεθανίου στην αρειανή ατμόσφαιρα.

Από τη στιγμή που σχεδιάσθηκε το πρόγραμμα ExoMars, μέχρι μπει στο τελικό στάδιο προετοιμασίας το πρώτο σκέλος του, το πρότζεκτ κινδύνευσε αρκετές φορές να μην υλοποιηθεί.

Μία από τις σημαντικότερες ήταν η αποχώρηση της NASA από το πρόγραμμα, η οποία ανακοινώθηκε στις αρχές του 2012 και οφειλόταν σε περικοπές στον προϋπολογισμό της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας. Έτσι, το ExoMars δεν θα είχε πάρει ποτέ «σάρκα και οστά», αν έναν περίπου χρόνο αργότερα η ESA δεν εξασφάλισε τη συνεργασία της Roscosmos.

Το Trace Gas Orbiter (TGO) ζυγίζει 3,7 τόνους και είναι εξοπλισμένο με αισθητήρες που θα του επιτρέψουν να μελετήσει την ύπαρξη μεθανίου στην ατμόσφαιρα του Άρη, για το οποίο οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη πως εμφανίζεται σε μικρές ποσότητες και σποραδικά. Επομένως, το ερώτημά τους είναι ποια πηγή εκπέμπει αυτό το αέριο.

Η εξήγηση μπορεί να είναι κάποιος γεωλογικός μηχανισμός, όπως για παράδειγμα η αντίδραση ορυκτών στο υπέδαφος με κοιτάσματα νερού. Ωστόσο, υπάρχει και η πιο συναρπαστική πιθανότητα το μεθάνιο να εκλύεται από ζωντανούς μικροοργανισμούς που έχουν αναπτυχθεί στον πλανήτη. 

Αν και το TGO με το Schiaparelli αναμένεται να φτάσουν στον Άρη τον επόμενο Οκτώβριο, οι πρώτες μετρήσεις θα πραγματοποιηθούν τον Δεκέμβριο του 2017, όταν το σκάφος θα έχει τεθεί πλέον σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Αντίθετα, το Schiaparelli θα έχει ολοκληρώσει την αποστολή του έναν χρόνο νωρίτερα, επιχειρώντας να προσεδαφισθεί με ασφάλεια στο έδαφος του Άρη.

Το Schiaparelli ζυγίζει 600 γραμμάρια και με την κάθοδό του στον Άρη θα δοκιμασθούν συστήματα που προορίζονται και για το ExoMars rover. Αυτός είναι ο λόγος που, ακόμη κι αν φτάσει με ασφάλεια στην επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη, η μπαταρία του θα εξαντληθεί σχεδόν αμέσως.