Μπενού: Ο κακοτράχαλος αστεροειδής που εκτοξεύει σωματίδια δυσκολεύει τη NASA

Η πρώτη στην ιστορία της απόπειρα που έχει σχεδιάσει η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) για να φέρει στη Γη δείγμα από έναν αστεροειδή, τον Μπενού, θα είναι πιο δύσκολη από ό,τι είχε εκτιμηθεί αρχικά, μετά τις νέες ανακαλύψεις που έκανε το αμερικανικό σκάφος OSIRIS-REx που βρίσκεται σε τροχιά γύρω του από τις 31 Δεκεμβρίου 2018.

Τα στοιχεία που έχει έως τώρα συλλέξει η διαστημοσυσκευή, αποκαλύπτουν ότι ο Μπενού -το μικρότερο διαστημικό σώμα γύρω από το οποίο έχει ποτέ τεθεί σε τροχιά ένα σκάφος- είναι απρόσμενα κακοτράχαλος και γεμάτος βράχους, ενώ επιπλέον κάθε λίγο και λιγάκι «ξερνάει» πίδακες μεγάλων σωματιδίων για άγνωστο λόγο.

Τα ευρήματα αυτά της διαστημικής αποστολής, που παρουσιάσθηκαν μαζί με άλλα, σε οκτώ επιστημονικές δημοσιεύσεις στα περιοδικά Nature, Nature Astronomy, Nature Geoscience και Nature Communications, καθώς και στο Συνέδριο Σεληνιακής και Πλανητικής Επιστήμης στο Τέξας, δείχνουν ότι η συλλογή δείγματος, που προγραμματίζεται για τον Ιούλιο του 2020, θα είναι μια επιχείρηση υψηλού κινδύνου.

Η κόστους 800 εκατομμυρίων δολαρίων αμερικανική αποστολή, που είχε εκτοξευθεί το Σεπτέμβριο του 2016, εξελίσσεται σχεδόν παράλληλα με την αντίστοιχη ιαπωνική του σκάφους Hayabousa 2, που θα επιχειρήσει να πάρει δείγμα από το έδαφος του αστεροειδούς Ριούγκου (οι Ιάπωνες είχαν κάνει κάτι ανάλογο με το πρώτο Hayabusa το 2010). Και οι δύο αποστολές έχουν πολλαπλούς στόχους, όπως να μάθουν ποια μυστικά μπορεί να κρύβουν οι αστεροειδείς για τη δημιουργία και την εξέλιξη του ηλιακού συστήματος, κατά πόσο μπορεί στο μακρινό παρελθόν να ήσαν η πηγή του νερού της Γης, σε ποιο βαθμό είναι επικίνδυνοι για τον πλανήτη μας, αλλά και ποιοι από αυτούς μπορεί να αποτελέσουν στόχο μελλοντικών εξορυκτικών διαστημικών επιχειρήσεων.

Οι επιστήμονες της αποστολής OSIRIS-Rex περίμεναν ότι ο διαμέτρου σχεδόν 500 μέτρων Μπενού, το σχήμα του οποίου μοιάζει με διαμαντιού, θα είχε μια σχετικά ομαλή επιφάνεια με ψιλή άμμο και χαλίκια (το λεγόμενο ρηγόλιθο) και σχεδίασαν ανάλογα τα όργανα του σκάφους, ώστε να συλλέξει δείγματα διαμέτρου λίγων εκατοστών.

Τώρα, βλέποντας όλους αυτούς τους τουλάχιστον 200 μεγάλους βράχους διαμέτρου άνω των δέκα μέτρων διάσπαρτους πάνω στον αστεροειδή (ο μεγαλύτερος είναι 58 μέτρα), καθώς και χιλιάδες μικρότερες κοτρώνες, το ρομποτικό σκάφος θα πρέπει -αφού γίνει εξ αποστάσεως η κατάλληλη αναβάθμιση του λογισμικού του- να βρει προσεκτικά κάποιο από τα λιγοστά επίπεδα σημεία, που έχουν έκταση το πολύ έως 20 μέτρων (και όχι τουλάχιστον 50 μέτρων όπως είχε υποτεθεί αρχικά), ώστε να κάνει τη συλλογή του δείγματος.

Η δεύτερη έκπληξη-πρόκληση για τη αποστολή είναι ότι μία ή δύο φορές την εβδομάδα πίδακες σωματιδίων εκτινάσσονται από διάφορα σημεία στην επιφάνεια του Μπενού και δημιουργούν ένα νέφος γύρω του. Αυτό σημαίνει ότι είναι ένας από τους ελάχιστους γνωστούς ενεργούς αστεροειδείς που έχουν δει οι επιστήμονες μέχρι σήμερα. Τα σωματίδια, διαμέτρου λίγων έως δεκάδων εκατοστών, που κινούνται με ταχύτητα έως 11 χιλιομέτρων την ώρα, είναι μάλλον απίθανο να απειλήσουν το σκάφος, αλλά θα είναι…σκέτος μπελάς για τη συλλογή δείγματος από την επιφάνεια, αν το σκάφος ξαφνικά πληγεί από ένα τέτοιο πίδακα.

Το OSIRIS-RΕx θα αιωρηθεί λίγο πάνω από το έδαφος του Μπενού, καθώς διαθέτει ένα ρομποτικό βραχίονα μήκους 3,3 μέτρων, που θα επιχειρήσει να «ρουφήξει» το δείγμα σαν ηλεκτρική σκούπα και να το φέρει πίσω στη Γη το Σεπτέμβριο του 2023. Αντίθετα, το Hayabusa 2 σε λίγες εβδομάδες θα πυροδοτήσει ένα εκρηκτικό βλήμα πάνω στην επιφάνεια του Ριούγκου και μετά θα αντλήσει το δείγμα που θα τιναχτεί στον αέρα.

Ανάμεσα στα άλλα νέα επιστημονικά ευρήματα για τον Μπενού, είναι ότι έχει αρκετούς μεγάλους κρατήρες, ότι διαθέτει ένυδρα ορυκτά (άρα πιθανώς κάποτε νερό κυλούσε στην επιφάνεια του μεγαλύτερου μητρικού αστεροειδούς από τον οποίο κάποτε αποκόπηκε), ότι η ηλικία του εκτιμάται σε 100 εκατομμύρια ως ένα δισεκατομμύριο χρόνια (μεγαλύτερη της αναμενομένης), ότι η πλήρης περιστροφή του κάθε 4,3 ώρες επιταχύνεται διαχρονικά (περίπου ένα δευτερόλεπτο κάθε 100 χρόνια), ότι δεν είναι πολύ πυκνός (είναι πορώδης σε ποσοστό περίπου 60%) και ότι έχει μια από τις σκούρες επιφάνειες στο ηλιακό σύστημα λόγω μικρής ανακλαστικότητας (αντανακλά μόνο το 4% του ηλιακού φωτός).