Τα ψυχοφάρμακα αναδεικνύονται σε μεγάλους πρωταγωνιστές της φαρμακευτικής κατανάλωσης στην Ελλάδα την τελευταία εξαετία, ακόμη και σε ανηλίκους. Ψυχοτρόπα και ψυχοαναληπτικά (αντικαταθλιπτικά) σκευάσματα καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο στη συνταγογράφηση, με τη δαπάνη να ανέρχεται κατά μέσο όρο ετησίως στα 488 εκατ. ευρώ.
Στην ηλικιακή ομάδα 15-29 χρόνων η συνταγογράφηση ψυχοτρόπων φαρμάκων από το 2015 ως το 2021 έχει υπερδιπλασιαστεί και των αντικαταθλιπτικών έχει υπερτετραπλασιαστεί.
Πλέον 1 στα 6 φάρμακα που λαμβάνουν άτομα ηλικίας 45- 59 χρόνων ανήκει στη θεραπευτική ομάδα των ψυχοτρόπων (πρόκειται για ηρεμιστικά, αγχολυτικά, υπνωτικά κα.). Μάλιστα, τα ψυχοτρόπα καταλαμβάνουν τη 2η θέση από πλευράς ποσότητας (όγκου) φαρμάκων που έχουν συνταγογραφηθεί το 2021 για την ίδια ηλικιακή ομάδα, με τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα για τον έλεγχο της χοληστερόλης να κερδίζουν οριακά την 1η θέση.
Κλείσιμο
Αλλά και στην αμέσως νεότερη ηλικιακή ομάδα, εκείνη των ατόμων ηλικίας 30- 44 χρόνων, μέσα στο 2021 συνταγογραφήθηκαν και διατέθηκαν 16,2 εκατομμύρια συσκευασίες φαρμάκων για διάφορες ψυχικές ασθένειες και διαταραχές έναντι 8 εκατομμυρίων συσκευασιών που είχαν δοθεί το 2015. Ειδικότερα, στην πιο ακμαία και παραγωγική ηλικιακή ομάδα, μέσα στην εξαετία 2015-2021, η κατανάλωση ψυχοτρόπων φαρμάκων διπλασιάστηκε (από 6,2 εκατ. κουτιά το 2015 συνταγογραφήθηκαν 12 εκατ. το 2021) και των ψυχοαναληπτικών σχεδόν τριπλασιάστηκε (από 1,8 εκατ. συσκευασίες το 2015 χορηγήθηκαν 4,2 το 2021).
Τα στοιχεία προκύπτουν από τη μελέτη με θέμα «Χαρακτηριστικά της ελληνικής εξωνοσοκομειακής συνταγογράφησης 2015-2021» που εκπόνησαν ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Νίκος Πολύζος και ο λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, PhD ΔΠΘ, Γιώργος Μαυριδόγλου, και παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα στο συνέδριο ασθενών της χώρας.
Πρόκειται ουσιαστικά για μια «ακτινογραφία» της συνταγογράφησης φαρμάκων, το αποτέλεσμα της οποίας καθορίζεται κατά τους συντάκτες της μελέτης, από τρεις παράγοντες: ηλικία, φύλο και νόσος, όπως και η ιατρική της διαχείριση. Το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η ανάγνωση της «ακτινογραφίας» από τους ειδικούς και να γίνουν στοχευμένες προληπτικές παρεμβάσεις σε ασθένειες που χτυπούν συναγερμό μέσω της συνταγογράφησης, όπως οι ψυχικές ασθένειες.
Η ποσότητα των φαρμάκων παρουσιάζει συνεχή αύξηση από το 2015 έως και το 2021. Ο μέσος ρυθμός αύξησης της περιόδου είναι στο 3,1%, ενώ η αύξηση το 2021 σε σχέση με το 2015 είναι της τάξης του 20,8%, λόγω και της πανδημίας COVID-19. Η φαρμακευτική δαπάνη παρουσιάζει σημαντική αύξηση, μεγαλύτερη της αύξησης της ποσότητας: ανήλθε στα 4,6 δις το 2021, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 31,9% σε σχέση με το 2015.
Η μέση ανά κάτοικο δαπάνη και ποσότητα φαρμάκων ακολούθησε την ίδια πορεία. Από 324,77 ευρώ που ήταν η δαπάνη το 2015 έφτασε τα 435,9 ευρώ το 2021, και από περίπου 18,5 συσκευασίες φαρμάκων το 2015 η μέση κατανάλωση ανά κάτοικο το 2021 ήταν 23 κουτιά φαρμάκων. Τρεις περιφερειακές ενότητες, Αττική, Θεσσαλονίκη και Αχαϊα, καλύπτουν άνω του 50% της συνολικής ετήσιας συνταγογράφησης.
Πόσο συμμετέχουν άνδρες και γυναίκες στη φαρμακευτική δαπάνη
Το 2021 το 52,5% της φαρμακευτικής δαπάνης αφορά τις γυναίκες και το 47,5% τους άνδρες. Αυτό μεταφράζεται σε 2,4 δις ευρώ για τα φάρμακα των γυναικών και σε 2,2 δις ευρώ για τα σκευάσματα που συνταγογραφήθηκαν σε άνδρες.
Άνω του 60% της φαρμακευτικής δαπάνης αφορά τα άτομα ηλικίας άνω των 60 χρόνων, δηλαδή γύρω στα 3 δις ευρώ κοστίζουν τα φάρμακα αυτής της ηλικιακής ομάδας. Ισχυρή παρουσία έχουν τα ψυχοφάρμακα και στην ομάδα των ατόμων ηλικίας άνω των 60 χρόνων, αλλά όχι τη σημαντική που κατέχουν στα νεότερης ηλικίας άτομα. Τα ψυχοτρόπα και τα ψυχοαναληπτικά βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της λίστας με τα 7 φάρμακα που συνθέτουν το 60% του όγκου των φαρμάκων που συνταγογραφούνται στους πολίτες άνω των 60 χρόνων. Η κατάταξη έχει ως εξής: φάρμακα για την υπέρταση, τον σακχαρώδη διαβήτη, αντιθρομβωτικά, αντιόξινα, καρδιολογικά, ψυχοτρόπα και ψυχοαναληπτικά.
Από πλευράς δαπάνης μεγαλύτερη μέση κατά κεφαλή δαπάνη έχουν τα φάρμακα για τον σακχαρώδη διαβήτη, τα αντινεοπλασματικά, τα φάρμακα για τη χοληστερόλη, την υπέρταση και τη θρόμβωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή είναι η ηλικιακή ομάδα που καταναλώνει τα γενόσημα φάρμακα. Από τα 736 εκατ. ευρώ που είναι η ετήσια για το 2021 δαπάνη για τα γενόσημα φάρμακα, τα 559 εκατ. ευρώ προέρχονται από τη συνταγογράφηση για τις ασθένειες των ατόμων άνω των 60 χρόνων.
Κοντά στα 900 εκατ. ευρώ κόστισαν το 2021 τα φάρμακα για τα άτομα ηλικίας 45 – 59 χρόνων. Ανοσοκατασταλτικοί παράγοντες και αντινεοπλασματικά φάρμακα είναι στις δυο πρώτες θέσεις της μέσης κατά κεφαλής δαπάνης και ακολουθούν φάρμακα για τον σακχαρώδη διαβήτη, τη χοληστερόλη και τα ψυχοτρόπα.
Περίπου το 9% της φαρμακευτικής δαπάνης, ήτοι 433 εκατ. ευρώ, προορίστηκε για την κάλυψη της ηλικιακής ομάδας 30-44 χρόνων. Εκτός από τα ψυχοφάρμακα, έχουν συνταγογραφηθεί και χορηγηθεί φάρμακα για την αναιμία, αντιβιοτικά, συμπληρώματα μεταλλικών στοιχείων, αντιθρομβωτικά. Τα πιο κοστοβόρα όπως είναι αναμενόμενο, είναι τα ανοσοκατασταλτικά, τα ογκολογικά, φάρμακα κατά της αναιμίας, αντιικά και τα ψυχοτρόπα.
Στην ηλικιακή ομάδα 15-29 χρόνων εκτός από την εκτόξευση της συνταγογράφησης ψυχοφαρμάκων μέσα στην εξαετία 2015 -2021, σοκ προκαλεί και η αύξηση της ποσότητας των αντιεπιληπτικών φαρμάκων κατά το ίδιο διάστημα. Σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες ο κύριος όγκος της συνταγογράφησης αφορά αντιβιοτικά, φάρμακα κατά της αναιμίας, εμβόλια και αναπνευστικά σκευάσματα. Τη μεγαλύτερη δαπάνη προκαλούν οι ανοσοκατασταλτικοί παράγοντες και τα εμβόλια.
Για τη φαρμακευτική κάλυψη των παιδιών ηλικίας 0-14 χρόνων δαπανήθηκαν το 2021 περίπου 121 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των φαρμάκων συνθέτουν τα αντιβιοτικά, τα εμβόλια και τα αναπνευστικά σκευάσματα. Από πλευράς δαπάνης τα εμβόλια καταλαμβάνουν το 70% της συνολικής δαπάνης συνταγογράφησης.
