Στα άδυτα του ανθρώπινου DNA - Η «επιγενετική» κρύβει το μυστικό της αιώνιας νεότητας
Το DNA δεν είναι πια ένα πεπρωμένο από το οποίο δεν μπορούμε να ξεφύγουμε - Στα εργαστήρια κοσμητολογίας δοκιμάζονται μέθοδοι που αντιστρέφουν την πορεία του γήρατος
Στον αριθμό 32 της Champs-Elysees βρίσκεται ένα παλάτι με ροκοκό αρχιτεκτονική και την αίγλη της πολυτέλειας που αντέχει στον χρόνο. Ποιος μπορεί να φανταστεί ότι εδώ κρύβεται το στρατηγείο μiας εταιρείας κοσμητολογίας που αλλάζει τον δρόμο της περιποίησης ομορφιάς; Η Recherche Biologique δεν είναι μια τυπική εταιρεία καλλυντικών, δεν διαθέτει τα προϊόντα της στην αγορά, ούτε καν στο Ιντερνετ.
Χορηγούνται μόνο έπειτα από επίσκεψη της ενδιαφερομένης, διάγνωση των αναγκών της δικής της επιδερμίδας και κατάρτιση ατομικού πρωτοκόλλου. Με αυτόν τον τρόπο αξιοποιεί τη δράση της επιγενετικής προς όφελος της ομορφιάς. Τώρα πια δεν μιλάμε για τη γενετική μας κληρονομιά, δηλαδή για το γονιδίωμα που δεν μπορεί κανείς να αλλάξει, αλλά για την επιγενετική και το πώς αυτά τα γονίδια εκφράζονται, αντιγράφονται ή μεταλλάσσονται.
Το επιγονιδίωμα αποτελεί στην πράξη έναν πίνακα ελέγχου των γονιδίων μας, καθορίζοντας ποια από αυτά λειτουργούν και ποια όχι σε κάθε δεδομένη στιγμή. Το επιγονιδίωμα είναι αυτό που ρυθμίζει πώς λειτουργούν τα γονίδιά μας σήμερα και σε ποια κατάσταση βρίσκεται η επιδερμίδα μας.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή, το στρες και η έκθεση στον ήλιο το επηρεάζουν. Το ίδιο και η ηλικία, αν αναλογιστεί κανείς ότι το γονίδιο που παίζει κρίσιμο ρόλο στην παραγωγή της πρωτεΐνης για την ελαστικότητα του δέρματος μπορεί να λειτουργεί στα 20 αλλά να έχει απενεργοποιηθεί στα 40.
Η ανίχνευση και η διόρθωση αυτών των δυσλειτουργιών είναι η δουλειά της επιγενετικής. «Η επιστήμη αυτή μας λέει ότι ο τρόπος που μεγαλώνουμε εξαρτάται κατά 30% από τα γονίδιά μας και κατά 70% από το τι θα κάνουμε εμείς οι ίδιοι με αυτά», εξηγεί ο Γερμανός καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Αουγκουστίνους Μπάντερ, ο οποίος έχει δημιουργήσει τη δική του σειρά καλλυντικών με βάση την επιγενετική. «Ο Αριστοτέλης είχε πει “δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον άνεμο, μπορούμε όμως να ρυθμίσουμε τα πανιά”, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούμε να επέμβουμε στα γονίδια, μπορούμε όμως να επηρεάσουμε την έκφρασή τους».
Η εφαρμογή
Η επιστήμη της επιγενετικής έγινε το αντικείμενο έρευνας του γενετιστή Νιλ Κίτσεν για έναν ακόμα λόγο εκτός από τον προφανή. Ο ίδιος, ως δίδυμος αδερφός, είχε προσωπική πείρα από την παρατήρηση της έκφρασης των γονιδίων. «Με τον αδερφό μου έχουμε πολλές ομοιότητες καθώς οι ακολουθίες του DNA μας είναι αντίγραφα η μία της άλλης. Ωστόσο δεν είμαστε πανομοιότυποι πλέον γιατί η έκφραση των γονιδίων μας αλλάζει ανάλογα με τον τρόπο ζωής του καθενός. Διαφορετικοί συνδυασμοί γονιδίων μπορούν να ενεργοποιηθούν ή να ακυρωθούν ανταποκρινόμενοι στα ερεθίσματα από το περιβάλλον.
Η επιγενετική περιγράφει πώς και γιατί συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές και μας δείχνει ότι μπορούμε να έχουμε μακράν περισσότερη επίδραση σε αυτό που είμαστε απ’ όσο πιστεύαμε παλιότερα». Αποτέλεσμα της έρευνάς του είναι τα φαρμακοκαλλυντικά Hydropeptide, ενώ όλο και περισσότερες εταιρείες βασίζονται στα πορίσματα της επιγενετικής ώστε να δημιουργήσουν αντιγηραντικές συνθέσεις νέας γενιάς. Στόχος τους είναι με αυτές να μηδενίσουν το επιγενετικό «φορτίο» σβήνοντας κάθε ζημιά ή φλεγμονή, ενισχύοντας τις άμυνες και προλαμβάνοντας τις ανεπιθύμητες μεταλλάξεις πριν συμβούν.
Οταν μιλάμε για επιγενετικό φορτίο, ο πιο επιβαρυντικός παράγοντας είναι ο ήλιος, καθώς η ακτινοβολία του προκαλεί το 80% της δερματικής γήρανσης. Επιδρά στην έκφραση των γονιδίων προκαλώντας ρυτίδες, χαλάρωση και δυσχρωμίες. Αλλά δεν είναι ο μόνος ένοχος. Η έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες και η φτωχή διατροφή επίσης αλλάζουν το DNA στο πέρασμα του χρόνου, ενώ στη λίστα προστίθενται η ατμοσφαιρική ρύπανση και το μπλε φως των κινητών. Μέσω της διαδικασίας της οξείδωσης όλοι αυτοί οι παράγοντες ζημιώνουν την κυτταρική δομή του δέρματος και εμποδίζουν την ικανότητα του DNA να αυτοδιορθώνεται.
Ο δερματολόγος Ρόναλντ Μόι από το Λος Αντζελες αξιοποιεί τη δράση συγκεκριμένων ενζύμων που επιδιορθώνουν το DNA και έχει σχεδιάσει μία σειρά καλλυντικών με αυτά. «Ο οργανισμός μας διαθέτει τα ένζυμα επιδιόρθωσης, όμως τα επίπεδά τους μειώνονται μετά τα 30 έτη. Εφαρμόζοντας τοπικά κρέμες που τα περιέχουν βοηθάμε τη φυσική διαδικασία επανόρθωσης».
Εκθεσίωμα
Το σύνολο των εξωτερικών παραγόντων που επηρεάζουν το DNA είχε περιγραφεί το 2005 ως «εκθεσίωμα», σε αντίθεση με το γονιδίωμα, από τον καθηγητή Μοριακής Επιδημιολογίας και τότε διευθυντή του Διεθνούς Κέντρου Ερευνών για τον Καρκίνο δρ Κρίστοφερ Γουάιλντ. Στην έρευνα πάνω στον τρόπο που μπορούμε εμείς να επέμβουμε στο εκθεσίωμα επενδύει εδώ και χρόνια ο κολοσσός της κοσμητολογίας L’Oreal.
Το εκθεσίωμα ορίζεται ως το σύνολο των εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων που επηρεάζουν την έκφραση των γονιδίων στην κατάσταση της επιδερμίδας. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να είναι ενδογενείς (ορμονικές αλλαγές, οξειδωτικό στρες κ.ά.) ή εξωγενείς (ακτινοβολία UV, ρύπανση, διατροφή κ.ά.). Για να αντιμετωπίσει τις βλάβες που προκαλεί το εκθεσίωμα στην επιδερμίδα, η πολυεθνική σχεδιάζει δερμοκαλλυντικά με στοχευμένες συνθέσεις.
Οσο τα εργαστήρια δουλεύουν πυρετωδώς για να ανακαλύψουν το ελιξίριο της νεότητας τόσο επιβεβαιώνουν τη σταθερή αξία: trust me on the sunscreen, που λέει και το τραγούδι. Οταν ρωτήσαμε τον καθηγητή Δερματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου δρα Χρήστο Ζουμπούλη ποια είναι η καλύτερη αντιγηραντική κρέμα, η απάντηση ήταν σαφής: αντηλιακό. Τα καλά νέα είναι ότι από κει και πέρα μπορούμε να ψάχνουμε και να βρίσκουμε τα προϊόντα που καλύπτουν τις ανάγκες του δικού μας επιγενετικού προφίλ.
Οδηγός εκλογών 2023: Πως ψηφίζω - Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση
Εκλογές 2023: Όλες οι ειδήσεις για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση, τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών, τα exit polls.
