Φάρμακα: Πέντε μέτρα για τις ελλείψεις

Τους κρίκους της εφοδιαστικής φαρμακευτικής αλυσίδας επιχειρεί να δέσει και να στερεώσει ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες στην κυκλοφορία των φαρμάκων.

Με το πρόβλημα των ελλείψεων να χάνει πλέον τον εποχικό, κυρίως χειμερινό, χαρακτήρα και να μετατρέπεται σε μόνιμη αρρυθμία του συστήματος υγείας τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρώπη, το υπουργείο Υγείας δρομολογεί σημαντικές παρεμβάσεις στοχεύοντας στην επάρκεια των φαρμάκων και συνεπώς στην κάλυψη των αναγκών των πολιτών. Φαρμακευτικές εταιρείες, φαρμακαποθήκες, φαρμακοποιοί, γιατροί καλούνται να λειτουργήσουν σε αυστηρό πλαίσιο για να προστατεύσουν τη δημόσια υγεία.

Απαγόρευση εξαγωγών, υποχρεωτική δήλωση πωλήσεων και αποθεμάτων μέσω ειδικής πλατφόρμας στις φαρμακαποθήκες, αύξηση αποθεμάτων στις φαρμακευτικές, χορήγηση μόνο με ηλεκτρονική συνταγογράφηση συγκεκριμένων φαρμάκων στα φαρμακεία και ενθάρρυνση της συνταγογράφησης γενοσήμων στους γιατρούς συνθέτουν τα ενισχυτικά μέτρα της εφοδιαστικής αλυσίδας που ενεργοποιεί το υπουργείο Υγείας.

Το σαφάρι αναζήτησης φαρμάκων από ασθενείς που τα χρειάζονται απασχόλησε εξαρχής τη νέα ηγεσία του υπουργείου. Μάλιστα, ο νέος υπουργός είχε ζητήσει αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ενδελεχή ενημέρωση για το θέμα των ελλείψεων, ενώ την περασμένη Δευτέρα συγκάλεσε σύσκεψη γι’ αυτό το θέμα με εκπροσώπους του φαρμακευτικού χώρου.

Τα δυσεύρετα

Στην παρούσα φάση οι ελλείψεις φαρμάκων στη χώρα μας είναι αισθητά λιγότερες σε σχέση με έξι μήνες πριν. Δεν παύουν όμως να υπάρχουν, προκαλώντας προβλήματα σε πολλά επίπεδα. Δυσεύρετα παραμένουν τόσο κοινά, φθηνά φάρμακα, όπως αντιβιοτικά, αντιβηχικά, αγχολυτικά, αντιφλεγμονώδη, ινσουλίνες, όσο και νοσοκομειακά σκευάσματα, όπως ηπαρίνες (αντιθρομβωτικό), φουροσεμίδη (διουρητικό). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), οι ελλείψεις αφορούν περίπου 59 σκευάσματα στο δίκτυο των φαρμακείων, 11 νοσοκομειακά και 1 εμβόλιο.

Το πρόβλημα ευλόγως απασχολεί το αρμόδιο υπουργείο καθώς επηρεάζει -και θα επηρεάσει τους επόμενους μήνες- τους πολίτες, αλλά δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο ελληνικό. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει καταγεγραμμένες ελλείψεις σε 9.000 κωδικούς φαρμάκων (ο αριθμός αυτός δεν μεταφράζεται βεβαίως σε αριθμό φαρμάκων, καθώς ένα σκεύασμα μπορεί να έχει περισσότερους από έναν κωδικό). Οι ελλείψεις φαρμάκων χαρακτηρίζονται ντόμινο που επηρεάζει όλη την Ευρώπη και ξεπερνά τα σύνορα της Γηραιάς Ηπείρου.
Οι δύο βασικές αιτίες του, όπως προσδιορίζονται από στελέχη της αγοράς, είναι η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών και οι σοβαρές δυσλειτουργίες στην εφοδιαστική αλυσίδα. Επίσης, απορρυθμιστικός για την τροφοδοσία της Ευρώπης θεωρείται ο ανταγωνιστικός ρόλος των ΗΠΑ.

Ο ΕΟΦ σε σχετική ανακοίνωση επισημαίνει ότι ως έλλειψη θεωρείται η αδυναμία κάλυψης των αναγκών των ασθενών σε επίπεδο δραστικής ουσίας και όχι σκευάσματος, καθώς η ουσία μπορεί να παρέχεται μέσω εναλλακτικών γενόσημων σκευασμάτων. Ζητεί, λοιπόν, ο Οργανισμός από τους γιατρούς που έχουν την ευθύνη της συνταγογράφησης, εφόσον υπάρχουν γενόσημα φάρμακα, αυτά να επιλέγονται για τις θεραπείες των πολιτών. Σημειώνεται πως η ελληνική φαρμακοβιομηχανία κυριαρχεί στην παραγωγή γενοσήμων, ωστόσο η χώρα δεν καταγράφει σημαντικά ποσοστά σε ό,τι αφορά τη συνταγογράφηση και τη χορήγηση γενοσήμων.

Το υπουργείο Υγείας επικεντρώνεται στον πολύ σημαντικό κρίκο των φαρμακευτικών εταιρειών ζητώντας την αύξηση των αποθεμάτων των φαρμάκων τους που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά τουλάχιστον κατά 10%. Από πέρυσι τον χειμώνα οι εκπρόσωποι των φαρμακαποθηκών και των φαρμακοποιών είχαν καταγγείλει ότι παρατηρούνται αισθητά λιγότερες ποσότητες συγκεκριμένων φαρμάκων που διατίθενται από τις εταιρείες στην ελληνική αγορά.

Από την πλευρά τους, οι εκπρόσωποι του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιρειών Ελλάδας (ΣΦΕΕ), απαντώντας στο υπουργείο Υγείας αναφορικά με το συγκεκριμένο μέτρο της αύξησης των αποθεμάτων, στη διάρκεια εκδήλωσης για τα προβλήματα του κλάδου τους την περασμένη Πέμπτη, ανέφεραν ότι η αύξηση των ποσοτήτων σκευασμάτων που διατίθενται στην ελληνική αγορά θα επιφέρει δραματική αύξηση του κόστους στη βιομηχανία. Χαρακτήρισαν, μάλιστα, την υποχρέωση για αύξηση των αποθεμάτων ημίμετρο στο μείζον και σύνθετο πρόβλημα των ελλείψεων, «σαν να δίνεις ασπιρίνη στον ασθενή με πνευμονία», όπως ειπώθηκε. Σύμφωνα με όσα επεσήμανε ο γενικός διευθυντής του ΣΦΕΕ, Μιχάλης Χειμώνας, η δημόσια φαρμακευτική χρηματοδότηση στην Ελλάδα υστερεί σημαντικά.

Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων (EFPIA) δείχνουν ότι η συνολική δημόσια χρηματοδότηση φαρμάκου το διάστημα 2013-2021 μειώθηκε κατά 16,4% μόνο στην Ελλάδα, σε σύγκριση με άλλες 16 χώρες της Ε.Ε. για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Η υποχρηματοδότηση έχει ως αποτέλεσμα αυξημένες επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας που αγγίζουν το 47% της συνολικής δαπάνης, ανέφερε ο κ. Χειμώνας. Την ίδια στιγμή, η συμμετοχή των ασθενών στα αποζημιούμενα φάρμακα φτάνει στα 689 εκατ. ευρώ.

Ο ενδιάμεσος κρίκος

Σε ό,τι αφορά τις φαρμακαποθήκες, το υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΦ τις υποχρεώνει να δηλώνουν τις πωλήσεις και τα αποθέματά τους για τα φάρμακα που λείπουν σε πραγματικό χρόνο, ώστε να είναι άμεση η εκτίμηση του προβλήματος, και συνεπώς η λύση. Για τον λόγο αυτό αναπτύχθηκε ειδική πλατφόρμα η οποία θα τεθεί σε λειτουργία μέσα στην εβδομάδα. Ωστόσο, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκάριων (ΠΣΦ) διερωτάται με νόημα «μήπως θα ήταν πράγματι σκόπιμο να εφαρμοστεί η αυστηρή ελληνική νομοθεσία σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας του φαρμάκου και όχι μόνο στον ενδιάμεσο;» και τονίζει ότι αναμένει την άρση των απαγορεύσεων των παράλληλων εξαγωγών με βάση τα μέτρα που λαμβάνονται από τον ΕΟΦ, εφόσον υποτεθεί πως αυτά κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Από την πλευρά του, ο ΣΦΕΕ ζητά τη δημιουργία ενός εναρμονισμένου συστήματος πρόληψης της Ε.Ε. με βάση έναν κοινό ορισμό των ελλείψεων και με τη δημιουργία ενός διαλειτουργικού ευρωπαϊκού συστήματος παρακολούθησης και ενημέρωσης.

Τέλος, η χορήγηση φαρμάκων που βρίσκονται σε έλλειψη ή περιορισμένη διάθεση θα γίνεται από τα φαρμακεία στους ασθενείς μόνο εφόσον αυτά έχουν συνταγογραφηθεί ηλεκτρονικά βάσει των ενδείξεων, αλλά και από τις ιατρικές ειδικότητες που προβλέπονται.