Πώς και γιατί η μουσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά με αυτισμό

Με όχημα τη μουσική, όχι μόνο μπορούμε να προσεγγίσουμε πιο εύκολα τα παιδιά με αυτισμό αλλά και να τους προσφέρουμε μία δίοδο επικοινωνίας με το περιβάλλον.

Τί σημαίνει «μάθημα μουσικής» σε παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα; Ποια είναι η δομή ενός μαθήματος; Ποιοι οι στόχοι και τα οφέλη, που μπορεί κανείς να αποκομίσει από αυτό;

Η δρ Μίτσυ Ακογιούνογλου, επίκουρη καθηγήτρια Μουσικοθεραπείας και Συμπεριληπτικών Μουσικών Πρακτικών στο Ιόνιο πανεπιστήμιο, μιλά στο protothema.

Οι ιδιαιτερότητες ενός παιδιού με αυτισμό – Επικοινωνούμε και με ροκ

«Όταν μιλάμε για παιδιά με αυτισμό, ας φανταστούμε ένα κύκλο μοιρασμένο σε φέτες. Κάθε φέτα αντιστοιχεί είτε στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, είτε στις κινητικές δεξιότητες του παιδιού, είτε στις κοινωνικές του δεξιότητες. Ανάλογα με το αν το παιδί βρίσκεται πιο βαθιά στην καρδιά του κύκλου ή πιο έξω, γίνεται λόγος για παντελή απουσία επικοινωνίας ή το αντίθετο», αρχίζει να λέει η δρ Ακουγιόνογλου, για να προσθέσει: «Όπως προκύπτει, το φάσμα του αυτισμού δημιουργεί ένα εντελώς διαφορετικό προφίλ για το κάθε παιδί. Για το λόγο αυτό, επιβάλλεται η εκπαιδευτική προσέγγιση του καθενός να είναι εξατομικευμένη, σύμφωνα με τις προσωπικές ανάγκες και τις ικανότητές του».

Σχετικά με το πως συνδέεται η μουσική με τον αυτισμό, η ειδικός επισημαίνει πως «η μουσική δουλεύει επάνω στις αισθητηριακές και επικοινωνιακές προκλήσεις των παιδιών αυτών. ‘Αισθητηριακά’, γνωρίζοντας ότι μπορεί να έχουν είτε υπο- είτε υπερ-ευαισθησία σε ερεθίσματα, προσπαθούμε να ενεργοποιήσουμε τα παιδιά οπτικά, απτικά, ψυχοκινητικά και ακουστικά». Αρχικά, η προσπάθεια θα εστιαστεί στο να παραταθεί η ακουστική προσοχή του παιδιού σε ένα ερέθισμα. Επιστρατεύονται συγκεκριμένα είδη μουσικής για την ενεργοποίηση των παιδιών; «Όχι! Όταν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τη μουσική ως μέσο παρέμβασης ή ως μέσο επικοινωνίας με το παιδί, συστήνεται να ζητήσουμε από το ίδιο να μας πει τί του αρέσει ή τι ακούν σπίτι. Αν δεν γίνεται αυτό, να απευθυνόμαστε στους γονείς για να μας δώσουν το μουσικό προφίλ του παιδιού. Αν ακούει ροκ, αυτή τη μουσική θα χρησιμοποιήσουμε για να φτάσουμε σε μία πιο ουσιαστική επικοινωνία μαζί του», σημειώνει η δρ Ακουγιόνογλου.

Τα παιδιά με αυτισμό μαθαίνουν πως να συνυπάρχουν μέσα από τη μουσική

Ο στόχος ενός μαθήματος μουσικής σε παιδιά με αυτισμό δεν είναι μόνο για να τα ‘απασχολήσουμε ευχάριστα’. «Είτε ασχοληθεί το παιδί με μουσικό όργανο, είτε με μουσική ομάδα, είτε με το τραγούδι, τα οφέλη είναι πολλά», εξηγεί η δρ Ακογιούνογλου. «Στη μουσική ομάδα αναπτύσσουν τις κοινωνικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες. Χωρίς να χρειάζεται να μιλήσουν, παίζουν και συνυπάρχουν με τα υπόλοιπα παιδιά. Μαθαίνουν πως να υπάρχουν με άλλους μέσα από τη μουσική. Όταν μαθαίνουν ένα μουσικό όργανο, δουλεύουν τη λεπτή και αδρή κινητικότητα, το συντονισμό σώματος αλλά και την ακουστική ικανότητα. Στο τραγούδι, δουλεύουν το λόγο, μαθαίνουν να αναπτύσσουν σταδιακά τη λεκτική τους επικοινωνία. Χωρίς να χρειάζεται να πει κάτι δικό του, μοιράζεται αυτό που λένε όλοι μαζί και η ομάδα μπορεί να το στηρίξει. Να διευκρινιστεί, ωστόσο, ότι σε ό,τι αφορά το τραγούδι, δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι το παιδί θα βοηθηθεί να μιλήσει πιο εύκολα. Υπάρχει όμως πιθανότητα το τραγούδι να του δώσει τη δυνατότητα να φωνοποιήσει και να ενισχύσει τη διαδικασία του λόγου», καταλήγει.

Τί θα μπορούσε να συμπεριλάβει ένα μάθημα μουσικής στα παιδιά με αυτισμό;

«Η μουσική είναι μεν μία πολύπλοκη διεργασία, ωστόσο τα παιδιά διασκεδάζουν, τους αρέσει, με αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερα βοηθητική. Σε ένα παιδί, που έρχεται για πιάνο, για παράδειγμα, δεν θα ξεκινούσαμε με παρτιτούρες αλλά με αυτοσχεδιασμούς, ενδεχομένως καθοδηγούμενους από εικόνες με συγκεκριμένο περιεχόμενο – μία γάτα με ένα ποντίκι, με το παιδί να καλείται να αυτοσχεδιάσει πατώντας τα πλήκτρα», αναφέρει η Καθηγήτρια και συνεχίζει: «Στην αρχή δουλεύουμε άτυπα με κάποια μουσικά μοτίβα σε στυλ ‘παίξε ό,τι παίζω’. Χρειάζεται μεγάλη υπομονή καθώς συνήθως υπάρχει δυσκολία στο συντονισμό των δύο χεριών. Ανάλογα με την ευαισθησία αισθητηριακής ακοής, φέρνουμε κι άλλα μικρά όργανα, ώστε να διαπιστώσουμε ποια ηχοχρώματα προτιμούν τα παιδιά – συνήθως τους αρέσουν τα σείστρα, οι μαράκες δηλαδή, επειδή εμπεριέχουν την επαναλαμβανόμενη κίνηση. Το μικρό μεταλλόφωνο και οι καστανιέτες, επίσης τα συγκινούν».

Μουσικοί στην Ειδική Αγωγή

Το να είναι κανείς απλώς ‘μουσικός’ δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι επαρκής για να διδάξει μουσική στο χώρο της Ειδικής Αγωγής - αυτή τη στιγμή, σε πολλά ειδικά σχολεία διδάσκουν μουσικοί, οι οποίοι δεν έχουν ανάλογη εμπειρία. Στο τμήμα Μουσικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Μουσικής του Ιονίου Πανεπιστημίου, όπου διδάσκει η δρ Ακογιούνογλου, οι φοιτητές εκπαιδεύονται στο πως να εκπαιδεύουν. «Ολοκληρώνοντας τις προπτυχιακές σπουδές τους, δεν έχουν πάρει κάποια ειδίκευση στην ειδική αγωγή, αλλά εμπλουτίζουν την ‘εργαλειοθήκη’ τους προς αυτή την κατεύθυνση – παρακολουθούν μάθημα Μουσικής στην Ειδική Αγωγή, μάθημα Εισαγωγής στη Μουσικοθεραπεία, μάθημα Μουσικής στην Κοινότητα, το οποίο βάζει την παράμετρο της συμπερίληψης. Μέσα από τα τρία μαθήματα, προσεγγίζουμε όλες τις ‘διαφορετικότητες’. Επιπλέον, γίνεται και πρακτική άσκηση των φοιτητών μας στο Ειδικό Σχολείο της Κέρκυρας. Η εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή μπορεί να γίνει μέσω μεταπτυχιακού», υπογραμμίζει η Καθηγήτρια.

Κάθε παιδί με αυτισμό συμμετέχει με τον τρόπο που το ίδιο μπορεί στο μάθημα της μουσικής

Δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων του κάθε παιδιού και της αδυναμίας να υιοθετήσει ο εκπαιδευτικός ενιαία προσέγγιση σε μία τάξη, προτείνεται η συμπεριληπτική εκπαίδευση.
«Η μουσική, είναι εργαλείο επικοινωνίας με τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. Προκειμένου να επωφεληθούν όλοι, είτε μέσω της διδακτικής, είτε μέσω της θεραπευτικής διαδικασίας, είναι προϋπόθεση η ισότιμη συμμετοχή όλων. Για παράδειγμα, ενώ ένα παιδί μπορεί να σφίξει τη γροθιά του για να κρατήσει τις μπαγκέτες, ένα άλλο μπορεί να μην είναι σε θέση να κάνει το ίδιο, οπότε προσαρμόζεις τη λαβή της μπαγκέτας προσθέτοντας αφρώδες υλικό, ώστε να είναι πιο εύκολο να την κρατήσει», εξηγεί η Καθηγήτρια και διευκρινίζει: «Είναι απαραίτητη η ενσυναίσθηση. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να γίνει πιο ευφάνταστος, να διαφοροποιεί τη διδασκαλία του. Δεν σημαίνει, ότι κάθε παιδί πρέπει να συμμετέχει με τον ίδιο τρόπο. Οφείλουμε να προσαρμόζουμε το μάθημα, ώστε το κάθε παιδί να συμμετέχει με τον τρόπο που το ίδιο μπορεί και με τον τρόπο, που το ίδιο θα ωφεληθεί».

Ειδήσεις σήμερα:

Συγκλονιστικά βίντεο από τα 7,5 Ρίχτερ στην Ταϊβάν: 4 νεκροί και 50 τραυματίες - Τουλάχιστον 26 τα κτήρια που έγειραν ή κατέρρευσαν

Άγιοι Ανάργυροι: Βίντεο από τα τελευταία λεπτά πριν το έγκλημα - Το καρτέρι του δολοφόνου έξω από το σπίτι της Κυριακής

Θεσσαλονίκη: Με αυτή την κρυφή κάμερα ο ιδιοκτήτης διαμερίσματος κατέγραφε τη φοιτήτρια