Η «γρίπη του τεφλόν» - Πόσο επικίνδυνα είναι τα αντικολλητικά μας τηγάνια;

Αν και τίποτα δεν μπορεί να κολλήσει πάνω σε ένα αντικολλητικό τηγάνι, τελικά φαίνεται ότι εμείς οι ίδιοι μπορεί να «κολλήσουμε» από αυτά μια ελάχιστα γνωστή ασθένεια που ονομάζεται πυρετός από καπνό πολυμερους ή πιο απλά «γρίπη του τεφλόν». Μια πάθηση που παίρνει την ονομασία της από την εμπορική επωνυμία της δημοφιλούς αντικολλητικής επίστρωσης. Ας μιλήσουμε όμως πρώτα με αριθμούς.

Ουσιαστικά η ασθένεια αυτή έκανε την εμφάνισή της πιο μαζικά τις τελευταίες δυο δεκαετίες, αν και φαίνεται να επιμένει πολύ στις Η.Π.Α., εκεί όπου οι οργανισμοί υγείας έχουν λάβει μέσα στην εικοσαετία περισσότερες από 3.600 αναφορές για περιστατικά πυρετού από καπνό πολυμερούς. Ωστόσο, μόνο το 2023, υπήρχαν 267 ύποπτα κρούσματα της ασθένειας, γεγονός που πιστεύεται ότι είναι ένα από τα υψηλότερα αναφερόμενα σύνολα από το 2000, σύμφωνα με τα Κέντρα Δηλητηριάσεων της Αμερικής. Στην Ευρώπη τα ποσοστά κρουσμάτων δεν είναι υψηλά, καθώς σε πολλές χώρες, αυτά τα μαγειρικά σκεύη με τεφλόν έχουν απαγορευτεί. Πιο συγκεκριμένα, το PFOA τέθηκε εκτός νόμου διεθνώς το 2019 στο πλαίσιο της Σύμβασης της Στοκχόλμης, από το 2008, χωρίς αυτό να αποτελεί ένδειξη εφησυχασμού.

Ποια είναι τα συμπτώματα της γρίπης του τεφλόν;
Τα συμπτώματα της γρίπης Teflon περιλαμβάνουν συνήθως πυρετό και άλλα συμπτώματα που θα συνδέαμε με την «κανονική» γρίπη, όπως αίσθημα κακουχίας και εξάντλησης. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό και ρίγη, πονοκέφαλο και ζάλη, κόπωση, ναυτία και εμετό, βήχα και σφίξιμο στο στήθος.
Πώς μπορεί κανείς να εμφανίσει τέτοια συμπτώματα όμως; Το μέσο είναι η υψηλή θερμοκρασία. Όταν τα αντικολλητικά τηγάνια, τα οποία είναι μερικές φορές επικαλυμμένα με χημικές ουσίες, θερμαίνονται σε πολύ υψηλή θερμοκρασία, τότε μπορεί να γίνουν άκρως επικίνδυνα, καθώς η επικάλυψη τους μπορεί να γίνει πτητική και οι άνθρωποι που τα χρησιμοποιούν να εισπνεύσουν τις αναθυμιάσεις. Επιπλέον, τα μαγειρικά σκεύη με επικάλυψη PTFE, δηλαδή τεφλόν, μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστα συμπτώματα εάν παραμείνουν σε μια εστία για πολύ ώρα υπερθερμανθούν ή ξηραθούν.

Πώς να σωθώ από το τηγάνι μου;
Το πόσο θα μας επηρεάσει αυτή η γρίπη εξαρτάται από το πόσο εκτιθέμεθα στην ουσία που καίγεται. Ωστόσο συνήθως τα συμπτώματα, σύμφωνα με τους ειδικούς υποχωρούν μέσα σε 24 έως 48 ώρες αφότου δεν ερχόμαστε σε επαφή πλέον με το τεφλόν. Επιπλέον, οι γιατροί συνιστούν στην περίπτωση διαπίστωσης μιας τέτοιας ασθένειας, να πίνουμε άφθονο νερό και να λάβουμε φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη και η ακεταμινοφαίνη για να αντιμετωπίσουμε τον πυρετό και τους πόνους του σώματος. Σε περίπτωση δυσκολίας στην αναπνοή, η επικοινωνία με τον γιατρό μας είναι άκρως απαραίτητη.

Πριν ωστόσο φτάσουμε σε αυτό το σημείο, μπορούμε να λάβουμε κάποια προληπτικά μέτρα για να σιγουρευτούμε ότι δεν θα βάλουμε την υγεία μας σε κίνδυνο, αρχίζοντας με την σωστή επιλογή μαγειρικών σκευών. Γεγονός που δεν φαίνεται να είναι και πολύ εύκολο βέβαια, καθώς αν και ορισμένα αντικολλητικά τηγάνια ισχυρίζονται ότι δεν περιέχουν PFOA - έναν τύπο PFAS-, αυτές οι υποσχέσεις τελικά δεν σημαίνουν ότι ένα προϊόν είναι απαλλαγμένο από όλα τα παράγωγα του τεφλόν. Αναζητήστε λοιπόν μάρκες που υπόσχονται ότι είναι απαλλαγμένες από όλα τα PFAS ή όλες τις φθοριούχες ενώσεις. Επίσης, προτιμήστε καλύτερα τηγάνια από χυτοσίδηρο, ανοξείδωτο ατσάλι ή κεραμικά.
Αν επιμένετε να έχετε αντικολλητικά τηγάνια – δεν ξέρουμε ακόμα το γιατί, ειδικά μετά από αυτές τις προειδοποιήσεις -, τότε υιοθετήστε κάποιες πιο ασφαλείς πρακτικές γύρω από την χρήση τους, όπως:

-Αποφύγετε την προθέρμανσή τους

-Μην μαγειρεύετε σε υψηλές θερμοκρασίες

-Χρησιμοποιείτε ανεμιστήρες, εξαερισμούς ή ανοίξτε τα παράθυρα όταν μαγειρεύετε, έτσι ώστε να περιορίσετε την έκθεσή σας στις αναθυμιάσεις

-Μη χρησιμοποιείτε ανοξείδωτα ή σκληρά σκεύη σε αντικολλητικά τηγάνια. Αντιθέτως χρησιμοποιήστε σκεύη από ξύλο, σιλικόνη ή νάιλον για να αποφύγετε τις γρατζουνιές στην επιφάνεια των αντικολλητικών τηγανιών.

Και με το την τελευταία μας παρότρυνση φτάνουμε και ίσως στο πιο κρίσιμο μέτρο για την διαφύλαξη της υγείας μας. Το πέταγμα όλων των γδαρμένων αντικολλητικών τηγανιών. Πολλοί από εμάς τα στοιβάζουν στην άκρη του ντουλαπιού της κουζίνας μας και τα χρησιμοποιούν όποτε κάποιο άλλο είναι βρώμικο. Ή ακόμα χειρότερα, χρησιμοποιούν το ίδιο φθαρμένο τηγάνι τους γιατί τους εξυπηρετεί, τους βολεύει, τους του είχε κάνει δώρο η μαμά τους. Ό,τι λόγος και να υπάρχει που να σας «δένει» με το γδαρμένο σας τηγάνι δεν είναι αρκετά δυνατός για να δυσχεραίνετε την υγεία σας εξ’αιτίας του.
Οι ειδικοί πιο συγκεκριμένα εξηγούν ότι, αν και πολλές εταιρείες λένε ότι η επίστρωση αντικολλητικών σκευών είναι αδρανής και δεν είναι τοξική σε περίπτωση κατάποσης, είναι προτιμότερο να αντικαταστήσουμε το τηγάνι μας, μόλις εκείνο γδαρθεί, καθώς η σύστασή τους αποτελείται από ένα μείγμα συνθετικών, οργανικών, αέριων ενώσεων που δεν χρειάζεται να καταναλώνουμε. Μπροστά στο να παραμείνουμε υγιείς και να αποφύγουμε την γρίπη του τεφλόν, σίγουρα το τίμημα ενός τηγανιού είναι μικρό.