To DNA και η διαφορετικότητα των ανθρώπινων προσώπων

Το ανθρώπινο πρόσωπο είναι μοναδικό σαν δακτυλικό αποτύπωμα, με συνέπεια κανείς άνθρωπος -ακόμα κι ένας σωσίας ή ένας δίδυμος- να μην είναι ακριβώς όμοιος με κάποιον άλλο. Εδώ και χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν τις γενετικές αιτίες γι’ αυτό και πιστεύουν ότι μόλις έκαναν ένα ακόμα σημαντικό βήμα. Χιλιάδες μικρές περιοχές του DNA και μάλιστα αυτού που έως τώρα θεωρείτο άχρηστο (το λεγόμενο και «σκουπιδο-DNA»), βρέθηκαν ότι καθορίζουν την ανάπτυξη των διαφορετικών χαρακτηριστικών του κάθε προσώπου.

Η νέα διεθνής επιστημονική έρευνα, που βασίστηκε στην μελέτη ποντικιών, ρίχνει φως στον εν γένει μυστηριώδη βιολογικό μηχανισμό μέσω του οποίου το ένα πρόσωπο δείχνει τόσο διαφορετικό από το άλλο. Αποδεικνύεται πως ανεπαίσθητες αλλαγές του γενετικού υλικού οδηγούν στην ανάπτυξη της μεγάλης ποικιλομορφίας των χαρακτηριστικών των προσώπων.

Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Βρετανία, με επικεφαλής τον καθηγητή γενετικής Άξελ Βίζελ του Εθνικού Εργαστηρίου Λόρενς Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", σύμφωνα με το BBC και το "New Scientist", ελπίζουν ότι η έρευνά τους θα βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν πώς δημιουργούνται τα εκ γενετής κρανιοπροσωπικά ελαττώματα, τα οποία προκαλούν διάφορα προβλήματα υγείας (διατροφής, ομιλίας, αναπνοής κ.α.). Αν και η μελέτη βασίστηκε σε πειραματόζωα, οι ερευνητές δήλωσαν ότι το ανθρώπινο πρόσωπο πιθανότατα αναπτύσσεται με τον ίδιο μηχανισμό, καθώς τα ίδια γονίδια για την ανάπτυξη του προσώπου φαίνονται εξίσου σημαντικά τόσο στα ποντίκια, όσο και στους ανθρώπους.

Οι επιστήμονες βρήκαν πάνω από 4.000 μικρού μεγέθους περιοχές στο «σκουπιδο-DNA» των ποντικιών, που φαίνεται η κάθε μία να παίζει το δικό της ρόλο στην εξωτερική εμφάνιση του προσώπου. Αυτά τα τμήματα του γενετικού υλικού (το οποίο αποτελεί το 98% του συνολικού DNA, αλλά δεν κωδικοποιεί πρωτεΐνες, γι’ αυτό θεωρείται «άχρηστο»), λειτουργούν ως «διακόπτες» των γονιδίων, ρυθμίζοντας είτε την ενεργοποίηση και την ενίσχυση της δράσης τους, είτε την εξασθένηση και την απενεργοποίησή τους.

«Στα έμβρυα των ποντικιών μπορούμε να δούμε πού ακριβώς, καθώς το πρόσωπο αναπτύσσεται, κάθε "διακόπτης" ενεργοποιεί το γονίδιο που ελέγχει», ανέφερε ο Άξελ Βίζελ, επισημαίνοντας πως είναι δύσκολο για έναν άνθρωπο να προσέξει τις αδιόρατες διαφορές στα πρόσωπα των ποντικιών, όμως αυτές υπάρχουν και ανιχνεύονται με τα επιστημονικά όργανα (π.χ. με τομογραφία του κεφαλιού).

Πρόσθεσε, πάντως, ότι οι επιστήμονες βρίσκονται ακόμα στην αρχή, όσον αφορά την κατανόηση των πολύπλοκων διαδικασιών που καθορίζουν ένα πρόσωπο. Όπως είπε, γι’ αυτό το λόγο, είναι απίθανο στο άμεσο μέλλον να χρησιμοποιηθεί η ανάλυση του DNA για να προβλεφθεί η ακριβής εμφάνιση ενός εμβρύου ή να επιχειρηθεί από τους γονείς η μεταβολή κάποιων από αυτά τα γενετικά χαρακτηριστικά, προκειμένου να αλλάξει κατά βούληση το πρόσωπο του μωρού.

Άλλοι επιστήμονες εμφανίζονται πάντως πιο επιφυλακτικοί, θεωρώντας ότι ναι μεν το «σκουπιδο-DNA» παίζει ρόλο στη διαμόρφωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του προσώπου, όμως δεν μπορεί με βεβαιότητα να χαρακτηρισθεί ο παράγων - κλειδί.