Κωνσταντίνος Λυκέτσος: Ο Ελληνας που πρωτοπορεί στις ΗΠΑ στην έρευνα για την άνοια

Σε μείζον πρόβλημα για τις κοινωνίες της Δύσης εξελίσσεται η άνοια, καθώς η εμπειρία έχει δείξει ότι κάθε 20 χρόνια τα ποσοστά της διπλασιάζονται, κυρίως λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης!

Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Γ. Λυκέτσος είναι κάτοχος της ονομαστικής έδρας Elizabeth Plank Althouse στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στις ΗΠΑ και διευθυντής Ψυχιατρικής στο Johns Hopkins Bayview και πρόσφατα βρέθηκε στη χώρα μας όπου μίλησε στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο για το πρόβλημα της άνοιας και την έρευνα που αφορά την αντιμετώπισή της.

Παγκοσμίου φήμης ειδικός στην φροντίδα και θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με Αλτσχάιμερ (ΝΑ) και σχετιζόμενες μορφές άνοιας, αναπτύσσει βιοδείκτες με σκοπό να επιταχύνει την ανάπτυξη της θεραπείας του Αλτσχάιμερ και άλλων μορφών άνοιας. Παράλληλα, σχεδιάζει και διεξάγει πρωτοποριακές κλινικές δοκιμές. Ο Δρ. Λυκέτσος έλαβε το 2012 το βραβείο Επιφανών Επιστημόνων (Distinguished Scientist Award) της Αμερικανικής Ένωσης Γηριατρικής Ψυχιατρικής ενώ το 2006 είχε λάβει το βραβείο William S. Proxmire ως εξέχουσα ηγετική μορφή στον αγώνα κατά του Αλτσχάιμερ. Είναι επίσης ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου Practical Dementia Care, και επικεφαλής συντάκτης του βιβλίου Psychiatric Aspects of Neurologic Diseases: Practical Approaches to Patient Care που γνωρίζει παγκόσμια αποδοχή. Για περισσότερο από δέκα χρόνια, το όνομα του Δρ. Λυκέτσου περιλαμβάνεται στον επίσημο κατάλογο των κορυφαίων ιατρών της Αμερικής (America’s Top Doctors).

Σήμερα οι πάσχοντες από άνοια παγκοσμίως υπολογίζονται σε 34,5 εκατομμύρια, ενώ υπολογίζεται ότι το 2050 θα φτάσουν τα 115,3 εκατομμύρια. Τα 2/3 των περιστατικών άνοιας οφείλονται στη νόσο Alzheimer, η οποία αποτελεί στην πραγματικότητα ένα σύνολο νόσων.

Όπως ανέφερε στο protothema.gr o κ. Λυκέτσος, τα τελευταία χρόνια γίνονται μελέτες για τη σταδιοποίηση της νόσου μέσω της χρήσης ειδικών βιοδεικτών, καθώς πρόκειται για μία νόσο η εξέλιξη της οποίας αρχίζει πολλά χρόνια πριν την εκδήλωση συμπτωμάτων. Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί και το «κλειδί» στην αντιμετώπισή της, καθώς όσο πιο έγκαιρα δοθεί θεραπευτική αγωγή, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορεί να επιβραδυνθεί η εξέλιξή της.

Βασικότερη εξέλιξη των τελευταίων χρόνων όσον αφορά τη νόσο, είναι η γνώση ότι για την εμφάνιση μαλλον ευθύνονται τα αμυολοειδή , δηλαδή η εναπόθεση της πρωτεϊνης αυτής σε περιοχές του εγκεφάλου, η οποία μετά από πολλές δεκαετίες καταστρέφει τελικά περιοχές του με αποτέλεσμα να «πεθαίνει».

Η νόσος ελέγχεται με φαρμακευτικές αγωγές , ο οποίες όμως στο τελικό στάδιο της νόσου δεν βοηθούν και πολύ, τονίζει ο κ. Λυκέτσος και ένα ερώτημα που θέτουν είναι οι ειδικοί είναι το πόσο νωρίς πρέπει να αρχίζει η χορήγηση της αγωγής.

Για το λόγο αυτό έχουν αρχίσει μελέτες με την ανίχνευση αμυλοειδών στον εγκέφαλο μέσω Pet δηλαδή με την μοριακή απεικόνιση του εγκεφάλου και αναμένονται συμπεράσματα μετά 6-7 χρόνια περίπου.

Η άνοια αποτελεί ένα σύμπτωμα της εκφύλισης του εγκεφάλου που μπορεί να οφείλεται και σε γενετικούς παράγοντες, σε αγγειακές παθήσεις ή και σε τραυματισμούς .

Είναι σημαντικό, τονίζει ο καθηγητής «να δείξουμε ότι τα υπάρχοντα φάρμακα δουλεύουν σε τόσο αρχικό στάδιο, γιατί έτσι θα μπορούμε ίσως να επιβραδύνουμε σημαντικά την πορεία της νόσου και να μην οδηγείται ο ασθενής στην αναπηρία.

Δοκιμάζονται και άλλες αγωγές, που δεν αφορούν τα αμυλοειδή, όπως η εισπνεόμενη ινσουλινοθεραπεία η οποία ίσως να μπορεί να βοηθήσει. Δοκιμάζεται επίσης και χειρουργική θεραπεία στην ψαλίδα, μια περιοχή του εγκεφάλου. Ο ιππόκαμπος, το «σπίτι της μνήμης» συνδέεται με τον φλοιό του εγκεφάλου μέσω της ψαλίδας. Με τον συνάδελφο νευροχειρουργό στο Τορόντο Αντρέας Λοζάνο, με δύο τρύπες βάζουμε ηλεκτρόδια δίπλα στην ψαλίδα και στη συνέχεια προχωρούμε σε ηλεκτροθεραπεία με την παροχή ρεύματος χαμηλής τάσης ρεύμα. Ο κ. Λοζάνο έχει εφεύρει την τεχνική και εγώ διευθύνω τη μελέτη.»

Χρησιμοποίησέ το ή το χάνεις!

«Είναι γεγονός» τονίζει ο κ. Λυκέτσος, «πως οι διάφορες δραστηριότητες διατηρούν τον εγκέφαλο σε καλή κατάσταση. Use it or lose it, χρησιμοποίησε το ή το χάνεις, όπως λέμε χαρακτηριστικά. Επίσης η κατάθλιψη μπορεί να είναι πρώτο σύμπτωμα της γεροντικής άνοιας και γενικά καταθλιπτική νόσος είναι παράγοντας κινδύνου αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμη τη σύνδεση. Επίσης διερευνάται το πώς επηρεάζει τον εγκέφαλό μας και τις λειτουργίες του ένα έντονο τραυματικό γεγονός.»

*Ο κ. Λυκέτσος βρέθηκε στη χώρα μας για να παρουσιάσει το βιβλιό του «Ψυχιατρική των Νευρολογικών Παθήσεων, Πρακτικές Προσεγγίσεις για τη Φροντίδα του Ασθενούς» (CONSTANTINE G. LYKETSOS, PETER V. RABINS JOHN R. LIPSEY, PHILLIP R. SLAVNEY, μετάφραση-επιμέλεια Αντώνιος Μ. Πολίτης, εκδόσεις ΒΗΤΑ). Το βιβλίο απευθύνεται σε ειδικούς και εκπαιδευόμενους νευρολόγους και ψυχιάτρους και αποσκοπεί στην άρση των στεγανών μεταξύ των δύο ειδικοτήτων αλλά και την αποτελεσματικότητα των γιατρών στις απαιτητικότερες προκλήσεις της κλινικής τους πρακτικής. Κυρίως όμως αποσκοπεί στην παροχή μιας ολοκληρωμένης φροντίδας στους νευρολογικούς ασθενείς, και ως εκ τούτου στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.