Είκοσι μύθοι και αλήθειες για τον καρκίνο του προστάτη

Παρά την αυξανόμενη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των ανδρών, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του προστάτη παρεμποδίζεται από πολλούς μύθους και παρερμηνείες που δυστυχώς εξακολουθούν να επικρατούν ακόμη και σήμερα. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να τους ανατρέψουμε και να τους καταρρίψουμε! Ο Χειρουργός-Ουρολόγος, Ανδρολόγος Βασίλης Πουλάκης Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Φρανκφούρτης, μας ενημερώνει για το τι τελικά ισχύει:

1ος Μύθος: Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια νόσος της μεγάλης ηλικίας.

Ενώ είναι αλήθεια ότι όσο μεγαλύτερης ηλικίας είναι ο άνδρας, τόσο πιο πιθανό είναι να διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη (65% των περιπτώσεων διαγιγνώσκεται σε άνδρες που είναι 65 ετών ή μεγαλύτεροι), γεγονός είναι ότι το 35% από αυτούς που διαγνώστηκαν ή περισσότεροι από 76.000 άνδρες κάθε χρόνο, διαγιγνώσκονται, στις ΗΠΑ, σε μικρότερη ηλικία. Επειδή πρόκειται για έναν καρκίνο με μεγάλη χρονικά φυσική εξέλιξη και μακρά προκαρκινική περίοδο συνιστάται οι άνδρες άνω των 40 ετών να συζητούν με τον Ουρολόγο τους για έναν έλεγχο του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) και μια απλή κλινική εξέταση. Όλοι οι άνδρες άνω των 50 ετών πρέπει να έχoυν κάνει τουλάχιστον μία φορά εξέταση PSA και να το παρακολουθούν ετησίως.

2ος Μύθος: Ο καρκίνος του προστάτη δεν υπάρχει καθόλου στην οικογένειά μου άρα οι πιθανότητες να νοσήσω είναι ελάχιστες.

Ενώ το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη διπλασιάζει τις πιθανότητες ενός ανθρώπου να διαγνωστεί με τη νόσο σε 1 στους 3 άνδρες, το αδιαμφισβήτητο γεγονός παραμένει ότι 1 στους 6 άνδρες θα διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη στη διάρκεια της ζωής του.

Ένας άνδρας του οποίου ο πατέρας ή ο αδερφός είχε καρκίνο του προστάτη έχει διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο. Ο κίνδυνος αυξάνεται περαιτέρω, εάν ο καρκίνος διαγνώστηκε σε ένα μέλος της οικογένειας σε νεαρότερη ηλικία (κάτω των 55 ετών), ή αν προσβλήθηκαν τρία ή περισσότερα μέλη της οικογένειας.

3ος Μύθος: Η διατροφή και η άσκηση δεν παίζουν ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη.

Υπάρχουν ενδείξεις από έρευνες ότι το σελήνιο, το λυκοπένιο (συστατικό της ντομάτας), η βιταμίνη Ε και τα φυτοοιστρογόνα (σόγια) παρέχουν κάποια προστασία, σε αντίθεση με τα γαλακτοκομικά προϊόντα που ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο της νόσου. Τελευταία, πολλές μελέτες δείχνουν τον προστατευτικό ρόλο της βιταμίνης D (από λιπαρά ψάρια και ηλιοφάνεια), του πράσινου τσαγιού (εξαιτίας των κατεχινών και φλαβονοειδών που περιέχει) και του κόκκινου κρασιού (εξαιτίας των πολυφαινολών που περιέχει) έναντι του καρκίνου του προστάτη. Έχει παρατηρηθεί ότι η μέτρια ή αυξημένη κατανάλωση λιπαρών ψαριών (κολιός, ρέγκα, σολομός), πλούσιων σε ω-3 λιπαρά οξέα, μειώνει 2-3 φορές τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου προστάτη.

Επίσης, η θνησιμότητα από καρκίνο προστάτη έχει συσχετιστεί με την παχυσαρκία, ως ανεξάρτητο προγνωστικό παράγοντα. Αντιθέτως, η σωματική άσκηση έχει αναφερθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο.

4ος Μύθος: Δεν υπάρχει ειδική διατροφή για όσους ήδη πάσχουν από καρκίνο του προστάτη, γιατί η ζημιά έχει ήδη γίνει.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η εξέλιξη του καρκίνου γενικά, αλλά και του καρκίνου του προστάτη ειδικότερα, μπορεί να επιβραδυνθεί σημαντικά σε άνδρες που πάσχουν από αυτόν και έχουν υποβληθεί ήδη σε θεραπεία ή βρίσκονται σε μεταστατικό στάδιο και συνεχίζουν να υποβάλλονται σε θεραπεία. Γι' αυτόν τον λόγο πρέπει και οι άνδρες που έχουν ήδη προσβληθεί από καρκίνο του προστάτη να διατηρούν ένα υγιές βάρος, να αποφεύγουν τα ζωικά και κορεσμένα λιπαρά, τα γλυκά και τα τηγανητά.

5ος Μύθος: Ο καρκίνος του προστάτη δεν έχει σχέση με τις φλεγμονές (προστατίτιδες) στην περιοχή.

Πρόσφατες επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν ότι η λοίμωξη και η φλεγμονή του προστάτη φαίνεται να παίζουν σοβαρό ρόλο στην ανάπτυξη καρκίνου. Η υπόθεση αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι ο προστάτης είναι εκτεθειμένος σε λοιμογόνους παράγοντες μέσω των ούρων ή της σεξουαλικής δραστηριότητας. Γι' αυτόν τον λόγο αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του προστάτη έχουν επίσης οι άνδρες με συχνές ερωτικές επαφές χωρίς τις απαραίτητες προφυλάξεις ή οι άνδρες που αλλάζουν πολύ συχνά ερωτικούς συντρόφους (αυτό οφείλεται στις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες).

6ος Μύθος: Δεν έχω καρκίνο του προστάτη αφού δεν έχω κανένα σύμπτωμα και είμαι υγιής.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ένας από τους πιο ασυμπτωματικούς καρκίνους στην Ογκολογία, που σημαίνει ότι όλοι οι πάσχοντες δεν βιώνουν συμπτώματα της νόσου. Η πλειονότητα των ασθενών δεν έχει συμπτώματα και ο όγκος τους διαγιγνώσκεται τυχαία σε μια εξέταση ρουτίνας, οπότε είναι ήδη προχωρημένος.

7ος Μύθος: Φυσιολογική τιμή PSA σημαίνει κανένας κίνδυνος από καρκίνο προστάτη.

Το PSA δεν έχει φυσιολογική τιμή! Η τιμή έως 4 ng/ml, που ορίστηκε ως “φυσιολογική”, καθορίστηκε αυθαίρετα για να ισορροπήσει τους καρκίνους που ανιχνεύονται αποφεύγοντας τις υπερβολικές εξετάσεις για την διάγνωσή του.

8ος Μύθος: Υψηλή τιμή PSA σημαίνει πάντα καρκίνος
στον προστάτη.

Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται μόνο από τον προστάτη και ανιχνεύεται στο αίμα όλων των ανδρών. Άρα λοιπόν το PSA δεν είναι καρκινικός δείκτης, όπως πολλοί νομίζουν, αλλά προστατικός δείκτης, μας δείχνει δηλαδή ότι έχουμε προστάτη! Ένα αυξημένο PSA δεν σημαίνει πάντα καρκίνο.
Αυξημένες συγκεντρώσεις του ανιχνεύονται στον προστατικό καρκίνο, αλλά και σε άνδρες με υπερτροφία προστάτη ή φλεγμονή, όπως μια οξεία ή χρόνια προστατίτιδα. Άλλες καταστάσεις που ανεβάζουν παροδικά το PSA είναι η σεξουαλική επαφή, η δακτυλική εξέταση/μάλαξη και ο τραυματισμός του προστάτη από φυσικά ή ιατρογενή (κυστεοσκόπηση, βιοψία, διουρηθρική επέμβαση κτλ) αίτια.

9ος Μύθος: Η δακτυλική εξέταση αρκεί για την έγκαιρη διάγνωση.

Έχει αποδειχθεί ότι η δακτυλική εξέταση από μόνη της δεν συμβάλλει στη μείωση της νοσηρότητας ή θνησιμότητας του καρκίνου προστάτη, εάν δεν συνδυαστεί με τα άλλα διαγνωστικά μέσα. Επίσης, έχει μεγάλο βαθμό υποκειμενικότητας γιατί εξαρτάται από την ικανότητα του Ουρολόγου. Η εξέταση του PSA μπορεί να ανιχνεύσει καρκίνο προστάτη σε πιο πρώιμο στάδιο από ό,τι η δακτυλική εξέταση. Περισσότεροι από τους μισούς άνδρες με καρκίνο προστάτη, στους οποίους ο έλεγχος γινόταν μόνο με δακτυλική εξέταση, ο καρκίνος είχε ήδη εξαπλωθεί και εκτός του αδένα.

10ος Μύθος: Η δακτυλική εξέταση δεν χρειάζεται να γίνεται για καρκίνο του προστάτη.
Είναι απολύτως κατανοητό γιατί πολλοί άνδρες αποφεύγουν να πάνε στον Ουρολόγο επειδή δεν θέλουν να υποβληθούν στην δυσάρεστη δακτυλική εξέταση του προστάτη. Όμως η δακτυλική εξέταση συμπληρώνει την εξέταση αίματος για τον προσδιορισμό του PSA, αφού με την δακτυλική εξέταση διαγιγνώσκεται το 15% περίπου των περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη με “φυσιολογική” τιμή (μικρότερη του 4ng/ml) PSA. Επίσης η δακτυλική εξέταση μας δίνει αρκετές πολύτιμες πληροφορίες για τον προστάτη γενικά αλλά και για το στάδιο του καρκίνου (μέγεθος προστάτη, επέκταση καρκίνου, διήθηση του εντέρου από τον καρκίνο και δυνατότητα για επέμβαση κτλ).

11ος Μύθος: Είμαι άνω των 70 ετών άρα δεν χρειάζεται να εξετάζομαι για καρκίνο προστάτη.
Η ανάγκη εξέτασης για καρκίνο προστάτη βασίζεται στο προσδόκιμο ζωής και όχι στην ηλικία. Κάθε άνδρας που έχει προσδόκιμο επιβίωσης 10 χρόνια τουλάχιστον, θα πρέπει να εξετάζεται τακτικά για καρκίνο προστάτη.


12ος Μύθος: Ο καρκίνος του προστάτη είναι μεν συχνός, αλλά λίγοι άνδρες πεθαίνουν τελικά από αυτόν.

Ο καρκίνος του προστάτη έρχεται τρίτος στη λίστα με τις πιο θανατηφόρες μορφές καρκίνου. Στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία, ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πρώτος σε συχνότητα καρκίνος (εκτός του καρκίνου του δέρματος) στους άνδρες και είναι η δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες.

13ος Μύθος: Ο καρκίνος του προστάτη είναι αργής ανάπτυξης και δεν χρειάζεται ανησυχία.

Για τον καρκίνο του προστάτη χρειάζεται τις περισσότερες φορές να ανησυχούμε και σε ορισμένες μόνο επιλεγμένες περιπτώσεις μπορούμε να εφησυχάζουμε. Ο καρκίνος του προστάτη δεν είναι μία ενιαία νόσος με τα ίδια πάντα χαρακτηριστικά αλλά παρουσιάζει διάφορους τύπους και κατηγορίες.

14ος Μύθος: Όλοι οι καρκίνοι προστάτη χρειάζονται θεραπεία.

Δεν είναι όλοι οι καρκίνοι του προστάτη απειλητικοί για τη ζωή και δεν απαιτούν όλοι ενεργό θεραπεία αμέσως. Η απόφαση για θεραπεία εξαρτάται από την ηλικία, την επιθετικότητα του όγκου, τον αριθμό των καρκινικών κυττάρων στον ιστό της βιοψίας, το στάδιο του καρκίνου, τα συμπτώματα και την γενική κατάστασης του ασθενή.

15ος Μύθος: Δεν πρέπει να εφαρμόζεται πρώιμος μαζικός πληθυσμιακός έλεγχος (screening) για τον καρκίνο του προστάτη.

Τόσο η Αμερικάνικη (AUA) όσο και Ευρωπαϊκή (EAU) Ουρολογική Εταιρεία δεν συνιστούν μαζικό πληθυσμιακό έλεγχο για τον καρκίνο του προστάτη και ιδιαίτερα την εξέταση του PSA ως ρουτίνα. Oι άνδρες πρέπει να ενημερώνονται από τον Ουρολόγο τους και να συνεννοούνται μαζί του για την ανάγκη και την συχνότητα της εξέτασης.

16ος Μύθος: Η θεραπεία καρκίνου του προστάτη προκαλεί πάντα ανικανότητα.

Ορισμένες θεραπείες, ακόμα και η ακτινοβολία, για τον καρκίνο του προστάτη μπορεί να επηρεάσουν τα νεύρα που περιβάλλουν τον προστάτη και ελέγχουν την ικανότητα για στύση. Η έκταση στην οποία μπορούν να επηρεαστούν εξαρτάται από έναν αριθμό παραγόντων, όπως η θέση και το μέγεθος του καρκίνου και το είδος της θεραπείας. Η δυνατότητά του ασθενή να ανακτήσει τον έλεγχο της λειτουργίας της στύσης εξαρτάται επίσης από την ηλικία του και αν είχε προβλήματα στύσης πριν την χειρουργική επέμβαση. Προηγούμενη στυτική δυσλειτουργία είναι απίθανο να βελτιωθεί μετά την υποβολή σε χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του προστάτη.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης, περίπου το ήμισυ των ανδρών με καλή σεξουαλική λειτουργία πριν από τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, θα εξακολουθούν να έχουν καλή λειτουργία και μετά την θεραπεία. Πολλές περιπτώσεις μετεγχειρητικής στυτικής δυσλειτουργίας μπορεί να αντιμετωπιστούν από τον Ουρολόγο. Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες για την κατάστασή σας, συμπεριλαμβανομένων των επιλογών της θεραπείας της μετεγχειρητικής στυτικής δυσλειτουργίας και τις πιθανές παρενέργειες τους.

17ος Μύθος: Η θεραπεία καρκίνου του προστάτη προκαλεί πάντα ακράτεια
Οι άνδρες ανησυχούν περισσότερο για την ακράτεια ούρων ως αποτέλεσμα της θεραπείας του καρκίνου του προστάτη - αλλά αυτό δεν είναι δεδομένο. Μόνο 1 στους 5 από τους ηλικιωμένους επιζώντες του καρκίνου του προστάτη έχουν ακράτεια ούρων λόγω της θεραπείας τους ενώ οι νεότεροι ασθενείς τα πάνε πολύ καλύτερα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο British Journal of Urology International. Με την ευρεία εφαρμογή της ρομποτικής χειρουργικής και την αυξανόμενη εμπειρία οι περιπτώσεις ολικής ακράτειας είναι η εξαίρεση πια.

18ος Μύθος: Αν ο καρκίνος υποτροπιάσει (ξαναεμφανιστεί μετά από θεραπεία) δεν θεραπεύεται ποτέ πια.

Η υποτροπή του καρκίνου του προστάτη μπορεί σίγουρα να είναι συναισθηματικά καταστροφική, αφού ο ασθενής έχει ήδη υποβληθεί σε ένα γύρο εξετάσεων (PSA, βιοψίες κτλ) και θεραπειών (ακτινοβολία ή χειρουργική επέμβαση) αλλά δεν είναι μια ποινή θανάτου. Ακριβώς επειδή ένας καρκίνος επανεμφανίζεται δεν σημαίνει ότι πρόκειται να είναι θανατηφόρος.

19ος Μύθος: Η σεξουαλική δραστηριότητα αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη.

Τα υψηλά επίπεδα σεξουαλικής δραστηριότητας ή η συχνή εκσπερμάτωση φημολογόταν κάποτε ότι αύξανε τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Στην πραγματικότητα, μερικές μελέτες δείχνουν ότι οι άνδρες που ανέφεραν πιο συχνές εκσπερματώσεις, είχαν χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη. Η εκσπερμάτωση από μόνη της δεν έχει συνδεθεί με τον καρκίνο του προστάτη.

20ος Μύθος: Μπορεί να μεταδοθεί ο καρκίνος του προστάτη στους άλλους.

Ο καρκίνος του προστάτη δεν είναι μολυσματικός ή μεταδοτικός. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος (ακόμα και με την σεξουαλική επαφή) για να μεταδοθεί σε κάποιον άλλο.